Yargıtay Hukuk Dairesi Numara 2/2009 Dava No 19/2012 Karar Tarihi 26.04.2012
Numara: 2/2009
Dava No: 19/2012
Taraflar: Zehra Salih Terekesi Tereke İdare Memuru sıfatıyle Ali Karabiber ve diğerleri ile David Worrow yetkili vekili Behiye Özkayım arasında
Konu: Taşınmaz mal satış sözleşmesi - Davacıların sözleşmesinin ihlali nedeniyle tazminat talep etmeleri - Yetki - Davalıların taşınmaz malın Tatlısu-Mağusada bulunması nedeniyle Girne Kaza Mahkemesinin davaya bakamaya yetkili olmadığı iddiası - Yargıtayın davaya Girne Kaza Mahkemesinin değil, Mağusa Kaza Mahkemesinin bakmaya yetkili olduğuna karar vermesi.
Mahkeme: Yargıtay/hukuk
Karar Tarihi: 26.04.2012

-D. 19/2012 Yargıtay/Hukuk 2/2009
(Girne Dava No: 1334/2005)
YÜKSEK MAHKEME HUZURUNDA.
Mahkeme Heyeti: Narin F. Şefik, Hüseyin Besimoğlu, Ahmet Kalkan.
İstinaf eden: 1- Zehra Salih Terekesi, Tereke İdare Memuru
- sıfatıyla Mehmet Karabiber ve Aslan Hasöz 3.
Sokak No: 15 Ortaköy - Lefkoşa
- ile -
Aleyhine istinaf edilen: 1. David Worrow yetkili vekili Behiye
Özkayım vasıtasıyla, Ozanköy-Girne.
2-. Martin Rose - Waterkloof Smeeth
Asford Kent - İngiltere
(Davacılar)


A r a s ı n d a.



İstinaf eden namına: Avukat Ünsal Çağda
Aleyhine istinaf edilen namına: Avuka-t Selçuk Gürkan adına
Avukat Akan Gürkan.


Girne Kaza Mahkemesi Kıdemli Yargıcı Gülen Özkamil ve Kıdemli Yargıç Türkay Saadetoğlu'nun 1334/2005 sayılı davada 17.11.2008 tarihinde verdiği karara karşı, Davalılar tarafından -yapılan istinaftır.



-------------


H Ü K Ü M


Narin F. Şefik: Huzurumuzdaki istinaf, Bidayet Mahkemesinin 17.11.2008 tarihli kararından kaynaklanmaktadır.

Bidayet Mahkemesi; taraflar arasında imzalanan bir gayrimenkul satış sözleşmesini, s-atıcı/Davalının ihlal ettiği bulgusuna vararak, Davacılar lehine ve Davalı 1 aleyhine 20,000
Sterlin ve bu meblağ üzerinden 27.9.2005 tarihinden tamamen tediye tarihine kadar %4 faiz ödenmesine, yine Davacılar lehine Davalı No.1 aleyhine özel zarar ziyan i-çin 10,000 Sterlin ve bu meblağ üzerinden 17.11.2008 tarihinden tamamen tediye tarihine kadar %4 faiz ödenmesine, Davalı 2 aleyhindeki davanın ret ve iptal edilmesine, Davalıların mukabil talebinin ret ve iptal edilmesine, Davalı No.1'in Davacılara dava ve- mukabil talep masraflarını ödemesine, Davacıların ise Davalı 2'ye dava masraflarını ödemesine emir vermiştir.

Bidayet Mahkemesi huzurundaki dava; Davalı No.1 Zehra Salih Terekesinin kayıtlı mal sahibi bulunduğu Tatlısu'da Pafta/Harita VI/52, (1) Koçan 6-547, Parsel 452, (2) Koçan 35343, Parsel 453 ve (3) Koçan 6560, Parsel 456'dan oluşan malı, terekenin Tereke İdare Memurunun, 13.4.2005 tarihinde Girne'de, iki şahit huzurunda imzalanan yazılı bir satış sözleşmesi ile 100,000 Sterline, Davacılara satmayı k-abul etmesinden kaynaklanmaktadır. Davacılar; satış bedeline mahsuben, mukavelenin imzalandığı 13.4.2005 tarihinde, Davalı 1 terekenin Tereke İdare Memuru Davalı 2'e, 20,000 Sterlin ödemişler, mütebaki satış bedeli olan 80,000 Sterlinin ise devir tarihinde- ödenmesine anlaşmışlardır. Davacılar, satış sözleşmesine göre; 3 ay içerisinde konu malın devrinin kendileri adına gerçekleşmesi gerektiği halde, bu süre içerisinde malın, kendilerine veya kendilerinin göstereceği bir kişi adına devredilmediğini iddia ede-rek, Davacılar toplam 157,000 zarar ziyanları olduğunu ileri sürdükten sonra, konu malın adlarına kayıt edilmesi hususunda bir emir verilmesini, alternatif olarak, Davalılara ödemiş oldukları 20,000 Sterlinin kendilerine iade edilmesini ve zararlarının tan-zim edilmesini talep etmişlerdir.

Davalılar; Girne Kaza Mahkemesinin davayı görmeye yetkisi olmadığını, dava konusu taşınmaz malın Tatlısu'da yani Mağusa kazasında bulunduğunu, bu nedenle, bu davaya bakacak yetkili mahkemenin Mağusa Kaza Mahkemesi olma-sı gerektiğini iptidai itiraz olarak ileri sürmüşler, devamla, Tereke İdare Memurunun Davalı 2 olarak şahsen dava edildiğini, Davalı 2'nin şahsi herhangi bir sorumluluğu olamayacağını, bu nedenle, Davalı 2 aleyhindeki davanın ret ve iptal edilmesi gerektiğ-ini iddia ettiler. Davalılar müdafaalarına devamla, Davacıların satış bedelini en geç 3 ay zarfında ödemeleri gerektiği halde ödemediklerini, Davacıların Bakanlar Kurulundan izin aldıklarını bildirmedikleri gibi, malın kimin adına devredileceğini de zama-nında kendilerine bildirmediklerini, malın devredilmemesindeki sorumululuğun Davacılara ait olduğunu, bu nedenle, Davalı 1'den gerek 20,000 Sterlin'in iadesini, gerekse herhangi bir zarar ziyan talep etme hakları olmadığını ileri sürmüşlerdir. Davalılar, M-ukabil Talep altında ise, 13.4.2005 tarihli sözleşmenin, mukavelede öngörülen 3 aylık süre geçmiş olduğu için artık hukuki bağlayıcılığının kalmadığı ve hükümsüz olduğu doğrultusunda bir tespit kararı verilmesini talep ettiler. Davalılar mukabil talepleri-nde, ayrıca; Davacıların haksız ve kanunsuz gecikmeleri nedeni ile satış bedelinin zamanında ödenmemesinden dolayı 20,000 Sterlin, ara emri ile malın satışının engellenmesi neticesinde, satış bedelinin mezkûr sözleşmedeki miktarın altına düşmesinden dolayı-, asgari 10,000 Sterlin yani toplam 30,000 Sterlin, her halükarda Davacılar mukaveleyi ihlal ettikleri cihetle, en az mukavelede öngörülen 20,000 Sterlin özel ve/veya genel zarar ziyan için, kendileri lehine hüküm verilmesini talep etmişlerdir.

Davanı-n dinlenmesinin akabinde, Bidayet Mahkemesi, 17.11.2008 tarihli kararı ile 9/76 sayılı Mahkemeler Yasası'nın 24(1) maddesi uyarınca, satış sözleşmesi Girne'de aktedildiği cihetle, Girne Kaza Mahkemesinin davayı görmeye yetkili olduğunu kabul ederek, Davalı-ların bölgesel yetki ile ilgili iptidai itirazlarını ret ve iptal etmiştir.

İkinci iptidai itiraz altında ise; Tereke İdare Memuru olan Davalı 2'nin sözleşmeyi Tereke İdare Memuru sıfatıyla imzaladığını kabul ederek, bu durumda, Davalı 2'nin herhangi bi-r şahsi taahhüdü bulunmadığına karar vermiş ve Davalı 2 aleyhindeki davayı ret ve iptal etmiştir.

Davanın esası ile ilgili olarak Bidayet Mahkemesi, Davacılar lehine ve Davalı 1 aleyhine, Emare 1 satış sözleşmesinin 6. maddesi uyarınca öngörülen, 20,000- Sterlin tutarındaki tazminattan 10.000 Sterlin ödenmesine; ayrıca, Davacıların mukavele tarihindeki Davalı No.1'e ödediği 20,000 Sterlin'in, Davacılara iade edilmesine emir vermiştir. Mahkeme malın kaydı talebini ise, Fasıl 232 Sale of Land (Specific Perf-ormance) Law'un şartları yerine getirilmediği için, ret ve iptal etmiştir.

Bidayet Mahkemesinin bu kararından İstinaf Eden, 7 istinaf sebebi ile istinaf etmiştir. Birinci istinaf sebebi olarak sözleşmeye konu malın, Tatlısı Mağusa kazasında olması neden-iyle, Girne Kaza Mahkemesinin bu davayı dinlemeye yetkisi olmadığını, Girne Kaza Mahkemesinin yetkisi olduğuna dair karar vermekle Bidayet Mahkemesinin hata yaptığını ileri sürmüştür.

İkinci, üçüncü ve dördüncü istinaf sebebleri altında İstinaf Eden, s-özleşmede belirlenen 3 aylık sürenin mukavelenin esasa ilişkin bir hükmü olmasına rağmen, Aleyhine İstinaf Edilenin bu süre içerisinde Bakanlar Kurulundan izin temin etmedikleri veya Davacıların malın devredilebileceği yerli özel ve/veya tüzel kişiyi Dava-lıya bildirmedikleri ve duruşma tarihine kadar da, bu sözleşmede belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmedikleri halde, Bidayet Mahkemesinin, Davalı 1'in mukaveleyi ihlal ettiğine karar vermekle hata yaptığını ileri sürmüştür.

Beş ve altıncı istin-af sebepleri altında İstinaf Eden, Bidayet Mahkemesinin, Davacılar lehine ve Davalı No.1 aleyhine 20,000 Sterlin'in iadesine emir vererek ve ayrıca Davacıların dava konusu taşınmaz malların piyasa değeri ile ilgili yeterli şahadet sunmadıklarını kabul edip- 10,000 Sterlin tazminata hükmetmekle hata yaptığını ileri sürmüştür.

İstinaf Eden, son istinaf sebebi altında ise, Davacıların, Davalı No. 2 aleyhindeki dava ile specific performance taleplerinin reddedilmesine ve Davacıların taleplerinin kısmen ka-bul edilmesine rağmen, dava ve mukabil talep masraflarının tümünün Davalı 1'e yükletilmesinde de Bidayet Mahkemesinin hata yaptığını ileri sürmüştür.

İlk olarak Girne Kaza Mahkemesinin, bu davayı dinlemeye yetkisi olmadığına dair istinaf sebebini incele-riz. İstinaf Eden, Tatlısu'da olan bir gayrimenkul malın satış mukavelesi ile ilgili davanın Mağusa Kaza Mahkemesinde açılması gerektiğini ve Girne Kaza Mahkemesinin bu davayı görmeye yetkisi olmadığını ileri sürmüştür. Aleyhine İstinaf Edilen ise, satış s-özleşmesi Girne'de imzalandığı için, Girne Kaza Mahkemesinin de yetkisi olduğunu ileri sürmektedir.

Mahkemenin bölgesel yetkisini düzenleyen 9/76 sayılı Mahkemeler Yasası'nın 24. maddesi aynen şöyledir:

"(1)Kaza Mahkemesi, Anayasa veya yasalar u-yarınca
Yüksek Mahkemeye ilk mahkeme olarak yetki veren
kurallar saklı kalmak koşuluyla:
dava sebebinin tamamen veya kısmen, mahkemenin
yetki alanı sınırları içinde doğmuş olması:
(b)Davalının veya davalılardan herhangi birinin,
davan-ın ikame edildiği zamanda, Kaza Mahkemesi
yetki alanı içinde ikamet etmesi veya iş yapmış
olması;
(c)dava sebebinin tamamen veya kısmen Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti Devleti sınırları dışında
Kıbrıs'ta doğmuş ol-ması ve Davacının, davanın
ikame edildiği zaman Kaza Mahkemesinin yetki
alanı içinde ikamet etmesi
halinde 25'inci madde kurallarına uygun olarak davaya
bakıp karara bağlamaya yetkilidir. Ancak, tarafların
dava açıldı-ğı zaman Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Devleti sınırları dışında ikamet etmesi halinde
yetkili mahkeme Lefkoşa Kaza Mahkemesidir.
(2) Bir davanın konusu taşınmaz malın taksimi veya
satışı veya taşınmaz mal ile ilgili bir mesele ise,
dava, t-aşınmaz malın bulunduğu yerin Kaza Mahkemesinde
görülür."


9/76 Mahkemeler Yasası'nın 24(2) fıkrası, açıkça; dava konusunun bir taşınmaz malın satışı olması halinde, davayı, malın bulunduğu yerin Kaza Mahkemesinin göreceğini belirtir.

Bu ma-dde, 14/1960 Cumhuriyet Mahkemelerinin Teşkilatı, Görevleri ve Yetkileri Hakkında ve Adaletin Tedvirine Mütedair Diğer Maksatlar için Hüküm Koyan Kanun'un 21 maddesinin 2. fıkrası ile aynı anlamdadır.

Bağlayıcı olmamakla birlikte, bu konuda Güney Kıbrıs't-a verilen kararlara bakıldığı zaman, Cyprus Hotels Co. Ltd. v Hotel Plaza Enterprises Ltd. and others (1968) 1 CLR 423 davasında; bir otelin kiralanması ile ilgili bir sözleşmeye istinaden açılan bir davada, çoğunluk kararında, mevcut layihalar ışığında,- davadaki talebin sözleşmenin bazı maddelerine uyulmaması nedeniyle, tahkime gitmeyi önlemek ile ilgili olduğunu, davanın bu safhada, kira sözleşmesi ile ilgili bir dava olmadığını, bu durumda, mevcut layihalar ışığında davanın, 14/60 sayılı Yasa'nın 21(2)- maddesine girmediğine karar verilmiş, azınlık kararından ise, madde 21(2)'nin taşınmaz mal ile ilgili söz dizisine bir taşınmaz mal ile ilgili kira mukavelesinin de girdiğini kabul edilerek, davaya ancak malın bulunduğu Kaza Mahkemesinin bakabileceği kabu-l edilmiştir.

The Attorney - General of the Republic and Another v George Savvides (1979) 1 CLR 349 davasında ise, Limasol'da bulunan bir fabrikaya girmeme veya fabrikanın kullanımı veya tasarrufunu men eden emir vermeye Lefkoşa Kaza Mahkemesinin yetkis-i olmadığına karar verilmiştir.

Yargıtay/Hukuk 48/78'de, Mağusa'da yapılan bir apartmanın yapım masrafları ile ilgili açılan bir davada, Yüksek Mahkeme


"Bütün bunlardan, hakikaten dava konusunun Mahkemeler
Yasasının 24(2) maddesi anlamında "taş-ınmaz mal ile
ilgili bir mesele" olmadığı, ihtilâfın taraflar
arasında maliyet hususunda yapılan anlaşma ile
ilgili olduğu kanısına vardık. Bu nedenle dava,
Mahkemeler Yasasının 24(1)(b) maddesi uyarınca
Davalının ikamet -ettiği yer olan Lefkoşa Kaza
Mahkemesinde açıldığı için yetkili Mahkeme huzurunda
açılmıştır."

demiştir.


Yargıtay/Hukuk 81/86 (D.13/87)'de ise, Yargıtay; dava konusunun bir taşınmaz malla ilgili olduğu iddiasının İlk Mahkemede ileri- sürülmüş olmasına rağmen, Yargıtay'da konu edilmediğinden, bu noktanın terkedilmiş olduğunu kabul ederek, bu konuda karar vermemiş, ancak kira sözleşmesine göre, kiracının ödeme yapacağı yer Lefkoşa olduğu için, kiranın ödenmemesi halinde sözleşme Lefkoşa-'da ihlal edildiğinden, Lefkoşa Kaza Mahkemesinin 9/76 sayılı Mahkemeler Yasası, madde 24(1) altında yetkili olduğuna karar vermiştir.

Huzurumuzdaki dava, bir taşınmaz malın satışı için yapılan bir satış sözleşmesinin ihlali ile ilgilidir. Bir taşı-nmaz malın satışı için yapılan bir satış sözleşmesinin ihlali ile ilgili bir davanın, 9/76 sayılı Mahkemeler Yasası'nın 24(2) fıkrası altında bir "taşınmaz malın ........ satışı ...... ile ilgili bir mesele " olduğu kesindir.

Mahkemeler Yasası'nın b-ölgesel yetkiyi izah eden madde bütünü ile okunduğu zaman, 24. maddenin 1. ve 2. fıkrasının değişken olarak kullanılabileceği anlamı çıkmamaktadır. Bir dava, 1. fıkranın herhangi bir bendi altında, bir kaza mahkemesine yetki vermesi halinde, bunlardan hang-isi tercih edilirse, o kaza mahkemesinin yetkili olduğu kabul edilir. Yani 1. fıkra içerisinde, Davacıya tercih hakkı tanınmıştır. Davacı arzu ederse, dava sebebinin kısmen doğduğu mahkemede veya Davalının ikameti bulunan kazanın mahkemesinde davasını ikam-e edebilir ve bu nedenle her iki mahkemenin de yetkili mahkeme olduğu kabul edilmelidir. Ancak 24. maddenin 1. ve 2. fıkraları arasında aynı seçim hakkı olduğu kabul edilemez. Bir meselenin 24. maddenin 2. fıkrasına girmesi halinde, Davacının, aynı maddeni-n 1. fıkrası altında yetkili olabilecek mahkemede, davasını ikame etme şansı yoktur. 2. madde altında yetkili bir mahkeme olması halinde, davanın o mahkemede ikame edilmesi gerekir. Davacının bu durumda, 1. madde altında mahkeme tercih etme hakkı kalmaz.

- Bu davada, Davacının Davalılar aleyhindeki davası, Tatlısu-Mağusa'da yer alan bir malın satış sözleşmesi ile ilgili olduğundan, Davacının, satış sözleşmesinin imzalandığı kazanın Mahkemesini, yetkili mahkeme olarak seçme hakkı olduğu kabul edilemez. T-atlısu-Mağusa'da yer alan bir gayrimenkulün satış sözleşmesi ile ilgili bir davayı görmeye yetkili mahkeme, 9/76 sayılı Mahkemeler Yasası'nın 24(2) maddesine göre, Mağusa Kaza Mahkemesidir. Bu durumda Davacı, davasını Girne Kaza Mahkemesinde ikame etmekle,- yetkisiz bir mahkemede ikame etmiştir. Bidayet Mahkemesinin, bu davanın Girne Kaza Mahkemesinde ikame edilebileceği doğrultusundaki kararı hatalıdır ve iptal edilmelidir. Davacı 1. istinaf sebebinde muvaffak olmuştur.


Davacı 1. istinaf sebebinde muvaff-ak olduğu için, diğer istinaf sebeplerinin incelenmesine gerek kalmamıştır.

Netice itibarıyla, İstinaf Edenin istinafı kabul edilir. Bidayet Mahkemesinin kararı iptal edilir. Bidayet Mahkemesinin kararı aşağıdaki şekilde değiştirilir.

"Girne Kaza Mahke-mesi davanın ikame edildiği yetkili mahkeme olmadığı cihetle dava ret ve iptal edilir."

İstinaf masrafları İstinaf Eden lehine verilir.



Narin F. Şefik Hüseyin Besimoğlu Ahmet Kalkan
Yargıç Yargıç Yargıç


-26 Nisan 2012






9






Full & Egal Universal Law Academy