Yargıtay Hukuk Dairesi Numara 21/2011 Dava No 29/2014 Karar Tarihi 16.10.2014
Numara: 21/2011
Dava No: 29/2014
Taraflar: Escon Ltd. ile Blok Bims Hafif Yapı Elemanları Maden İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. arasında
Konu: Alacak Davası - İnşaat malzemeleri satışından doğan alacak. Dava sebebi- Esasa ilişkin olgu- Esasa ilişkin olgunun talep takririnde mutlaka yer alması gereği - Dava sebebini veya müdafaayı tam olarak ortaya koyan olgudur ve dava layihasında belirtilmemeişse takririn kusurlu ve geçersiz olması - Ön itiraz- Davacının haklı bir dava sebebi olmadığı ve davada esasa ilişkin olguların yer almadığı ön itirazları. İstinafın reddi.
Mahkeme: Yargıtay/hukuk
Karar Tarihi: 16.10.2014

-D.29/2014 Yargıtay/Hukuk No: 21/2011
(Lefkoşa Dava No: 1971/2007)
YÜKSEK MAHKEME HUZURUNDA.
Mahkeme Heyeti: Şafak Öneri, Narin F.Şefik, Hüseyin Besimoğlu.

İstinaf Eden: Escon Ltd., Organize Sanayi- Bölgesi, 1. Cadde, Lefkoşa
(Davalı)

İle -

Aleyhine istinaf edilen: Blok Bims Hafif Yapı Elemanları Maden İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş., Nevşehir - Türkiye
- (Davacı)
A r a s ı n d a.

İstinaf eden namına: Avukat Ayşegül Baybars
Aleyhine istinaf edilen namına: Avukat Arzu Özerdağ

Lefkoşa Kaza Mahkemesi Yargıcı Füsun Cemaller'in, 1971/2007 sayılı davada, 30.12.2010 ta-rihinde verdiği karara karşı Davalı tarafından yapılan istinaftır.

---------------

H Ü K Ü M

Şafak Öneri: Bu istinafta, Mahkemenin hükmünü, Sayın Yargıç Narin F. Şefik okuyacaktır.

Narin F. Şefik: Huzurumdaki istinaf, Alt Mahkemenin Davacı leh-ine verdiği 30.12.2010 tarihli hükümden kaynaklanmaktadır.

Davacı Davalıdan 16/8/2005 ve 17/8/2005 tarihlerinde 3 adet fatura tahtında Davalıya peşin ödenmek üzere sevk edilen inşaat malzemelerinin ödenmemiş olması nedeniyle, faturaların toplam bedeli ol-arak 14,802.60 YTL ile fatura tarihi itibarıyla ayda %8 faiz ödenmesini talep etmektedir.

Davalı, Davacının davasında haklı bir dava sebebi olmadığını ve davada esasa ilişkin olgulara yer verilmediği için reddedilmesi gerektiğini ileri sürdükten sonra, d-evamla, müdafaa maksatları için Davacı ile Ocak - Aralık 2005 tarihleri arasında inşaat malzemesi ve/veya blok bims ve/veya termobims ve/veya beton alım satımı konusunda anlaştıklarını, bu tarihler arasında yapılan alışveriş ile ilgili Davacı tarafından Da-valıya teslim edilen malzemeler için Davalının çek veya havale ile veya nakit olarak alel hesap ödemeler yaptığını, bu şekilde Davacıya olan tüm borcunu ödediğini, Davacının Davalıya hiç bir zaman fatura vermediğini, aralarındaki ticari ilişkinin cari hesa-pla yürütüldüğünü, peşin ödeme ve/veya faiz ile ilgili herhangi bir anlaşmaları olmadığını ileri sürerek, Davacının davasının reddedilmesini talep etmiştir.

Davayı dinleyen Alt Mahkeme, "Dava sebebi mal satışından kaynaklanan bir alacak olan ve Davalı i-le anlaşmalarının, faturaya dayandığını iddia eden Davacının, hesaplarının cari hesap şeklinde tutulduğunu davada belirtmemiş olmasının esasa ilişkin bir eksiklik olmadığı" kanaatine vararak, Davalının ön itirazlarını reddetmiştir.

Alt Mahkeme, dava ile- ilgili şahadeti de değerlendirdikten sonra, dava konusu faturalar tahtındaki emtiaların Davalı tarafından faturalar ile birlikte teslim alındığını, Davacı tarafından Davalıya ait sunulan ekstrenin doğru olduğunu, hesapların faturalar tahtında tutulduğunu -kabul ederek, Davacı lehine, 3 fatura tutarı olan , 14,802.60 TL ve bu meblağ üzerinden, 17/8/2005'den itibaren aylık %8 faiz için hüküm vermiştir.

İstinaf Eden, bu hükümden 14 istinaf sebebi ile istinaf etmiştir. İstinafın dinlenmesi esnasında bu istina-f sebeplerini 5 başlık altında toplamıştır:

Alt Mahkeme, Davacının davasında esasa ilişkin olguların bulunmadığını kabul etmemekle hata yapmıştır.
Alt Mahkeme, Emare No.3 faturalar ile Emare No.4 cari hesap ekstresini emare olarak kabul etmekle hata yapmı-ştır.
Alt Mahkeme, Davacının Müdafaa Takririne cevap layihasında reddettiği konular ile ilgili şahadet sunmasına izin vermekle hata yapmıştır.
Alt Mahkeme, Davalı tarafından yapılan 21,299.12 TL ödemenin dava konusu talep ile ilgili olmadığına karar vermek-le hata yapmıştır.
Alt Mahkeme, Davalı aleyhine aylık %8 faiz için hüküm vermekle hata yapmıştır.

Davacı, Talep Takririnde, davasını 3 faturaya dayandırmış, Davalı ise Müdafaa Takririnde taraflar arasında 1 yıla yayılmış bir iş ilişkisi bulunduğunu ve bi-rçok mal alıp satıldığını, birçok ödemeler yapıldığını, bunların cari hesap şeklinde yapıldığını iddia etmiştir. Davacı, Müdafaa Takririne cevap layihasında, Davalının bu iddialarını reddetmiştir. Duruşma esnasında, Davalı tarafından itiraz edildiği halde,- Talep Takririnde yer almayan Emare No.3 muhtelif faturalar ile Emare No.4 cari hesap ekstresinin Davacı tarafından emare olarak ibraz edilmesine Alt Mahkeme izin vermiş ve Davalının Müdafaa Takririndeki iddialarının doğru olduğunu, yani cari hesap yöntemi-nin kullanıldığını kabul etmiştir. Neticede, Alt Mahkeme, Davacının Talep Takririnde, davanın esasına ilişkin olguların yer almadığı doğrultusundaki Davalının itirazını
reddederek, Davacının Talep Takririnde ileri sürülen 3 adet fatura üzerinden Davacı leh-ine hüküm vermiştir.

İlk önce, Emare No.3 ve 4'ü emare almakla Alt Mahkemenin hata yaptığı doğrultusundaki, 2. istinaf sebebini inceleriz.

Dava dosyasına bakıldığı zaman, layihaların kapanmasından sonra, Davalı, 18.3.2010 tarihli bir yazı ile, aslının D-avacının tasarrufunda bulunduğunu iddia ettiği 67 adet faturayı Davacının davanın duruşmasında ibraz etmesini talep etmiştir. Davacı bu yazı üzerine, tasarrufundaki faturaların orijinallerini Davalıya ibraz etmediği, daha sonra ise ibraz etmediği bu fatura-ları, davanın dinlenmesi esnasında, karşı tarafın itirazına rağmen, Mahkemenin izni ile ibraz ettiği görülmektedir.

18/3/2010 tarihinde, Davalı Avukatı, 67 adet faturanın ibrazını Davacı Avukatından talep eden müracaatını hangi nizama dayandırdığını b-elirtmemiştir. Yazı bir istida şeklinde yapılmamıştır. 18/3/2010 tarihli Mahkeme dosyasına giren yazının usule uygun bir talep olmadığı açıktır.

Bir davada, Hukuk Muhakemeleri Usulü Tüzüğü Emir 28 nizam 6 altında notice to produce verildiği hallerde, ihb-arı alan tarafın elindeki orijinal belgeyi vermemesi durumunda, karşı tarafın ikinci sureti ibraz etmesine itiraz edemez ve notice to produce veren taraf, orijinali elinde bulunduranın orijinalleri kendisine vermemesi nedeniyle, elindeki sureti emare yapa-bilir.

Ancak notice to produce, sadece layihada yer alan evraklar ile ilgili verilebilir. Davacının davasında yer almayan evrakları görmek isteyen Davalı, inceleme (inspection) için müracaat yapmalıdır. (E.28 n 5)

Davacının, evraklardan kendi davas-ında bahsetmesinden sonra, notice to produce verilmesi neticesinde söz konusu bu evrakları ibraz etmediği takdirde, duruşma esnasında, Mahkemeye, karşı tarafa evrakları vermemiş olmasına iyi bir neden göstermedikçe, Mahkemeye bu evrakları ibraz edemez.

-Alt Mahkeme huzurundaki dosyada, Davalı, 19.11.2008'de Davacıdan ek ve munzam tafsilat istemiş, ancak tafsilat verilmediği halde, istida yolu ile bu talebi devam ettirmemiştir.

30.10.2009 tarihli talimat istidası altında, Davalı, Ocak 2005'de başlayan t-icari ilişkiyi gösteren cari hesap ekstresini ibraz edeceğini ifade etmiş ve 26.11.2009 tarihinde ekstreyi Mahkeme dosyasına koymuştur.

Geçen bu süreçten sonra, davanın dinlenmesi esnasında, Mahkeme, Emare No. 3 faturalar ile Emare No.4 cari hesap ekstr-elerinin ibrazına Davalının itiraz etmesine rağmen, 'emareye ne değer verileceği duruşma sonunda karara bağlanacaktır' diyerek emare olarak kaydetmiştir.

Bir davanın dinlenmesi esnasında, sadece esasa müteallik olgular ile ilgili evrakların emare yapıla-cağı kuralı yoktur. Davadaki iddiaların değerlendirilmesi için gereken ve tarafların tasarrufunda bulunan evrak ibraz edilebilir.

Davalı, Davacının layihasında belirtilmeyen ancak tasarrufunda bulunduğunu düşündüğü faturaları talep etmiş, Davacı bunları -Davalıya vermemiştir. Davalının bu faturaları görme ve/veya suretlerini alma müracaatı usule uygun yapılmadığı için, Davacının burada hatası olduğu söylenemez.

Davacı, Davalının Müdafaa Takririndeki iddialarını kendi tanığının değerlendirebilmesi için, t-asarrufunda bulunan faturaların ve ekstrenin ibrazı yönüne gitmiştir. Alt Mahkeme, bu evrakların Davacı tarafından ibrazına izin vermekle hata yapmamıştır. İstinaf Edenin 2. istinaf sebebi reddedilir.

Davacının Talep Takririnde, sadece, ödenmediği iddia- edilen 3 adet fatura yer almaktadır. Davalının Müdafaa Takririnde, taraflar arasındaki ilişkinin sadece bu 3 adet faturaya dayanmadığı, 1 yıllık bir geçmiş olduğu ve cari hesap ile çalışıldığı yer almaktadır. Davalı, tarafların arasındaki ilişkiyi doğru b-ir şekilde Talep Takririnde aktarmayan Davacının, esasa ilişkin olgulara Talep Takririnde yer vermediğini ileri sürmüştür.

Esasa ilişkin olgu ile ilgili prensipler, Yargıtay tarafından, Yargıtay/Hukuk 24/09 D.9/11'de konmuştur. Bu prensipleri aynen bu i-stinaf maksatları için de benimseriz:

Sayfa 10 "Bu tanımlamaya göre her Davalının, Davacı
tarafından aleyhine ileri sürülen iddiaları bilme hakkı vardır. Buna karşın her Davacının da davasına karşılık, Davalının müdafaasını dayandırdığı hususları bilme h-akkı vardır.
Görülebileceği gibi tarafların iddialarının bilinmesi esastır ve bu açıdan layihalar yargılamanın temel unsuru olarak kabul edilmektedir."


Sayfa 11 "Bu alıntıya göre layihalarda temel kural her layihanın sadece esaslı olguları içermesidir.- Bir dava veya müdafaayı ortaya koyduğuna inanılan olguların layihalarda yer alması gereklidir; ancak ispatlanması gereken şahadetin yer alması gerekmez.
Bu kural 4 ayrı unsurla tanımlanabilir:
I. Her layihada sadece olgular yer alır, yasal durumun yer al-ması gerekmez.
II. Sadece esasa ilişkin olguların layihada yer alması yeterlidir.
III. Layihalarda sadece olgular beyan edilir. Şahadetin yer alması gerekmez.
IV. Sadece olguları içeren açıklamalar özet olarak yer almalıdır."


Sayfa 13 "Genellikle dava se-bebini ortaya koyan olgular
esasa müteallik olgu olarak kabul edilmekte, bunların değişik şekilde ifadesi veya makul surette genişletilmesi veya izahları ise esasa müteallik olgu olarak kabul edilmemektedir. Ancak dava sebebini büyük ölçüde değiştiren ve -dava sebebinden ayrı mütalaa edilebilecek yeni iddiaların yeni ve değişik dava sebebi oluşturduğu cihetle esasa müteallik olgu olarak nitelendirildiği görülmektedir."
Bu karardan açıkça görülebileceği gibi dava sebebini büyük oranda değiştiren ve dava seb-ebinden ayrı olarak değerlendirilebilecek iddialar esasa ilişkin olgu niteliğindedir."


Sayfa 14 "Bu karara göre Davacının davası belli bir hesaptan kaynaklanan para alacağına dayandırılıyorsa ve hesap bir çok kalemden ibaret ise, talep edilen bakiyeye na-sıl ulaşıldığını gösteren tafsilatın talep takririnde yer alması gerekmektedir.
Burada önemli olan borçlanmanın niteliğini ortaya koymak ve talep edilen miktara nasıl ulaşıldığını karşı tarafın bilgisine getirmektir. Bunun dışında daha fazla tafsilat talep- edilirse, Mahkeme; HMUT E.19 n.6 altında daha fazla tafsilatın verilmesine emir verebilir."

Yargıtay/Hukuk 24/09'da Davacı, tek bir faturaya dayalı dava açmış, Davalı ise faturaya karşı bir tamam ödeme yaptığını ileri sürmüştü. Davalının ödeme yaptığı m-eblağı Davacı daha önce var olan bir borca mahsup ederek, eski borçları esasa müteallik olgu kapsamına getirdiği kabul edilerek, bu hususların Talep Takririnde yer almamasının bir eksiklik olduğuna karar verilmiştir. Ayrıca bu olgular ışığında , Davalıları-n başka borçlarını gösteren açık hesap defterinin ve başka faturaların ibrazına izin vermekle, Alt Mahkemenin hata yaptığı, Davacının davasında tahsil ettiği ve eski borca mahsup ettiği meblağdan sonra ulaşılan bakiyeyi talep etmesi gerektiği kabul edilmiş-tir.
Huzurumuzdaki istinafa konu davanın olguları Yargıtay/Hukuk 24/09'dan farklıdır. Davalı, Davacının dava konusu yaptığı 3 faturanın dava sebebini ortaya koymadığını ve Davacı tarafından Davalıya teslim edilen malzemelerin çek veya havale yolu ile vey-a nakit olarak müteaddit kez alel hesap ödendiğini, cari hesap ekstresi ile çalıştıklarını ve yaptığı ödemeler neticesinde Davacıya borcu bulunmadığını ileri sürmektedir.

Davacının şahadeti, Mavi 16'da Davacının esasen talebini çok açık bir şekilde ortay-a koymaktadır:

"S. Bu emare faturalara göre aranızdaki anlaşma nasıldı? Ne şekilde ödenecekti size?
C. Escon Ltd. ile yapmış olduğumuz ticarette ödemeler gerek banka havaleleri gerek çekler şeklinde, gerek elden yapılan ödemelerle ca-ri hesaplar kapatılıyordu. En son yapmış olduğumuz alış veriş 8. ayın 16'sı ve daha sonraki günler 2005 yılına aittir. En son yapmış olduğumuz ticaret ve önümüzde bulunan 3 faturaya aittir ve bunlardan herhangi bir ödeme almadığımızı -da beyan ederiz."

Davacı, Davalı ile uzun süren bir ilişkileri olduğunu ve en son 3 faturaya ait borçları bulunduğunu ve bu meblağı talep ettiklerini söylemektedir. Davacı, taleplerinin bu 3 fatura ile sınırlı olduğunu ifade etmektedir.

Davacının -davası için esasa ilişkin olgu, söz konusu 3 adet fatura ve bu fatura bedellerinin ödenmediğidir. Davacı Davalıyla iş ilişkisinin 3 faturadan önce başladığını kabul etmekle birlikte, dava konusu 3 fatura dışında bir talebi olmayan Davacı açısından diğer hu-suslar talidir ve bu hususta, sadece, Davalının müdafaasına izahat vermek ve/veya cevap vermek için önem arz eder. Taraflar arasındaki cari hesap ekstresi veya daha önceki alışlar için yapılan ödemeler, Davacının davası için esasa müteallik olgu değildir.
-
Bu nedenle, Alt Mahkemenin, "dava sebebi mal satışından kaynaklanan bir alacak olan ve Davalı ile anlaşmalarının, faturalara dayandığını iddia eden Davacının, hesaplarının cari hesap şeklinde tutulduğunu davada belirtilmemiş olmasının esasa ilişkin bir e-ksiklik olmadığı" bulgusunda hata yoktur. İstinaf Eden/Davalının birinci istinaf sebebi reddedilir.

Davacı Müdafaa Takririne cevap layihası ile taraflar arasındaki ilişkinin cari hesaba dayandığı iddiasını
reddettikten sonra, Emare No.4 cari hesap ekstr-esinin ibraz edilmesinin ardından Alt Mahkemenin bu evrağa dayanarak bulgu yapmasının hatalı olduğunu iddia etmektedir.

Davacının var olan bir iş ilişkisini Müdafaa Takririne cevap layihasında reddetmesini anlamak güçtür. Tarafların dava ile ilgili olgul-ara, layiha hazırlama safhasında vakıf olmaları ve doğru bilgilere dayalı layiha dosyalamaları gerekir.

Müdafaa Takririne cevap layihasında, Davacı, cari hesap ilişkisini reddetmiş olmakla birlikte, Davacının ilk tanığı ilişkinin bu şekilde olduğunu kab-ul ederek, bu doğrultuda şahadet vermiş, Davalı da, bu tanığın şahadetine doğal olarak itiraz etmemiştir.

İtiraza uğramayan bu şahadet neticesinde, Alt Mahkemenin bu doğrultuda bulgu yapmasında hata yoktur. Bu bulgu davanın esasına müteallik bir bulgu d-eğildir. İstinaf Edenin üçüncü istinaf sebebi reddedilir.

Alt Mahkemenin Emare No.3 faturalardaki eşyaların teslim alındığının ispat edilemediğini iddia eden İstinaf Eden, bu faturaların Davalı tarafından ibraz edilen Emare No.8 cari hesap ekstresinde ye-r aldığını göz ardı etmiştir.
Alt Mahkemenin inandığı şahadet üzerine kurduğu bulgulara Yargıtay, alt mahkeme hata yapmadıktan sonra müdahale etmemeyi tercih eder. Tanıkları dinleme ve izleme fırsatı bulan alt mahkemelerin şahadet ile ilgili vardıkları bu-lgulara Yargıtay dokunmamayı tercih eder.

Bu istinafa konu davada Alt Mahkeme, Davacının sunduğu cari hesap ekstresini doğru kabul etmiş, Davalı tarafından sunulan ve 21,299.12 TL ödemeyi gösteren cari hesap ekstresini doğru kabul etmemiş ve netice itib-arıyla
21,299.12 TL'lik bir ödemenin Davalı tarafından Davacıya yapıldığını kabul etmemiştir. Alt Mahkemenin bu bulgusunda hata yaptığına ikna edilmedik. 4. istinaf sebebi reddedilir.

Faiz koşulu Emare No.1 faturada "Gecikmelerde aylık %8 vade farkı ta-hakkuk ettirilir" şeklinde yer almaktadır.

Davalı tarafından ibraz edilen cari hesap ekstresinden, Davalının faturaları görmüş olduğu belli olmaktadır. Bu durumda Davalının faturalarda yer alan bu ibareyi de gördüğü, bildiği ve kabul ettiğine karar veren- Alt Mahkemenin, bu bulgusunda hata yoktur.

Fasıl 267 Madde 61 altında, alt mahkeme, uygun gördüğü faiz oranının ödenmesine emir verebilmektedir. Alt mahkemelerin fatura üzerindeki faiz nispeti uygulamasında hata yoktur. Beşinci istinaf sebebi de reddedi-lir.

Netice itibariyla, İstinaf Eden istinafında muvaffak olmaz ve istinaf reddedilir.







İstinaf masrafları, Aleyhine İstinaf Edilen lehine verilir.



Şafak ÖneriNarin F.Şefik Hüseyin Besimoğlu
Yargıç Yargıç Yargıç

-
16 Ekim 2014













11






Full & Egal Universal Law Academy