Yargıtay Asli Yetki Numara 5/2019 Dava No 1/2020 Karar Tarihi 09.01.2020
Numara: 5/2019
Dava No: 1/2020
Taraflar: Sevilay Ali n/d Sevilay Erbaş ile Süleyman Erbaş Terekesi Tereke İdare Memuru Nilay Iğdır vasıtasıyla arasında
Konu: Certiorari - tanıma-tenfiz - üçüncü ülke mahkeme kararlarının Türkiye Cumhuriyeti Mahkemeleri tarafından tanınmış ve tenfiz edilmiş olmasının o kararı Türkiye Cumhuriyeti Mahkemelerinin verdiği bir karar haline getirmemesi
Mahkeme: Asli/Yetki
Karar Tarihi: 09.01.2020

-D.1/2020 Yargıtay/Asli Yetki No: 5/2019
(Lefkoşa Genel İstida No: 48/2019)


YÜKSEK MAHKEME HUZURUNDA


Mahkeme Heyeti: Narin F. Şefik, Mehmet Türker, Gülden Çiftçioğlu.


Müsted-i: Sevilay Ali n/d Sevilay Erbaş, c/o 10/5 Namık Kemal
Caddesi Girne.

- ile -


Müstedaaleyh: Süleyman Erbaş Terekesi Tereke İdare Memuru
Nilay Iğdır vasıtasıyla, Ziyai Efendi Sokak
No:26/9, -Lefkoşa.

A r a s ı n d a


Müstedi namına: Avukat Sunalp Derviş Sencer
Müstedaaleyh namına: Avukat Harper Şahoğlu

Lefkoşa Aile Mahkemesi Yargıcı Vedia Berkut Barkın'ın 48/2019 No.lu Genel İstidada vermiş olduğu -22/3/2019 tarihli kararın iptali için Certiorari emri ve uygulanmasının önlenmesi için Prohibition emri verilmesi için Müstedi tarafından yapılan istidanın kararıdır.

-----------------

K A R A R


Narin F. Ş-efik: Bu başvuruda, Mahkemenin kararını, Sayın Yargıç Mehmet Türker okuyacaktır.

Mehmet Türker: Müstedi dosyalamış olduğu istida ile;


"A. Lefkoşa Aile Mahkemesinde ikame edilmiş olan
48/2019 sayılı Genel İstidada, Mahkemenin
22/-03/2019 tarihinde verdiği Emrin ve/veya
dava dosyasının Yüksek Mahkemeye getirilmesi
ve/veya intikal ettirilmesi ve bu Emrin
ve/veya kararın ve/veya tanıma kararının
tanınması kararının ve/veya Records of
Proc-eeding'in iptal edilmesi için (quash)
ve/veya geçersiz ve hükümsüz (void) olduğuna
dair bir Certiorari emri;

B. Lefkoşa Aile Mahkemesinde ikame edilmiş olan
48/2019 sayılı Genel İstidada Mahkemenin
22/03/2019 ta-rihinde verdiği Emrin ve/veya
kararın ve/veya tanınma kararının tanınması
yönündeki kararının icrasının men edilmesi
ve/veya yasaklanması için Prohibition emri
ısdarı"

taleplerinde bulunmuştur.


MESELE İLE İLGİLİ OLGUL-AR
Müstedi Sevilay Ali n/d Sevilay Erbaş ile eşi Süleyman Erbaş İngiltere'de yaşadıkları bir sırada 11/12/2003 tarihinde İngiltere Adalet Yüksek Mahkemesinin verdiği bir karar ile boşanmışlardır. Süleyman Erbaş Türkiye'de Doğanşehir Asliye Hukuk Mahke-mesine başvurarak İngiltere Adalet Yüksek Mahkemesinin verdiği kararın tanınmasını talep etmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Doğanşehir Asliye Hukuk Mahkemesi Esas No. 2004/103, Karar No.2004/645 ve 14/12/2004 tarihli kararı ile İngiltere Adalet Yüksek Mahkemesi-nin 11/12/2003 tarihli boşanma kararının tanınması ve tenfizine karar vermiştir. 19/6/2017 tarihinde Süleyman Erbaş vefat etmiştir. Süleyman Erbaş ile Türkiye'de evlendiğini iddia eden Fatma Erbaş, kendisi ve müteveffa Süleyman Erbaş ile Müstedi Sevilay Er-baş'ın evliliğinden olma iki kızının varis olduğunu beyan ederek 179/2018 sayılı Tereke başvurusu ile müteveffanın Terekesinin kurulmasını sağlayıp Nilay Iğdır isimli kişinin Tereke İdare Memurluğuna atanmasına dair emir elde etmiştir. Nilay Iğdır'ın Terek-e İdare memuru sıfatı ile 15/3/2019 tarihinde Lefkoşa Aile Mahkemesinde tek taraflı olarak dosyaladığı bir istida ile İngiltere Adalet Yüksek Mahkemesinin Türkiye Cumhuriyeti Doğanşehir Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından tanınan boşanma kararının tanınmasın-ı talep etmesi üzerine, Lefkoşa Aile Mahkemesi 22/3/2019 tarihinde İngiltere Adalet Mahkemesinin boşanma kararını tanıyan Türkiye Cumhuriyeti Doğanşehir Asliye Hukuk Mahkemesinin Esas No. 2004/103, Karar No. 2004/645 ve 14/12/2004 tarihli kararını tanınmas-ına ve tenfizine emir ve/veya karar vermiştir.

Müstedi, Lefkoşa Aile Mahkemesi tarafından verilen bu
tanıma ve tenfiz emrinin yetkisizce ve/veya yetki aşımı ile verildiği nedeniyle iptal edilmesi gerektiğini iddia etmektedir.

Müstedi Avukatı hi-tabında;
1- İhbarsız istida ile ve Müstediye dinlenilme ve söz hakkı tanınmadan böyle bir emir verilemeyeceğini,

2- Tereke İdare Memuru'nun böyle bir başvuru yapma yetkisi bulunmadığını,

3- İngiltere Mahkemesinin verdiği bir kararı tanıya-n Türkiye Cumhuriyeti Mahkemesinin tanıma kararının Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemelerinde tanınamayacağını iddia etmektedir.

Müstedi Avukatının üçüncü iddiası olan, İngiltere Mahkemesinin verdiği bir kararı tanıyan Türkiye Cumhuriyeti Mahkemes-inin tanıma kararının Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeleri tarafından tanınamayacağı iddiasını öncelikle incelemeyi uygun ve gerekli buluruz.

Müstedi Avukatının bu husustaki iddia ve argümanları
şöyle özetlenebilir: 22/1988 sayılı Kuzey Kıbrıs -Türk Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hukuki, Ticari ve
Cezai Konularda Adli Yardımlaşma, Tanıma ve Tenfiz,
Suçluların Geri verilmesi Ve Nakli Sözleşmesi (Onay)
Yasası'na göre, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemelerinde ancak Türkiye Cumhuriyeti Mahk-emelerinin verdiği kararlar tanınabilir. Türkiye Cumhuriyeti Mahkemelerinin tanıdığı
bir başka ülke mahkemesinin kararları Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemelerinde tanınamaz. Türkiye Cumhuriyeti Mahkemelerinin tanıdığı bir başka ülkenin mahkeme kararı,- Türkiye Cumhuriyeti Mahkemelerinin bir kararı haline gelmez.
Türkiye Cumhuriyeti Mahkemelerinin tanıdığı bir karar,
ısdar edildiği ülkenin kararı olmaya devam eder. Bu meselede de Türkiye Cumhuriyeti Doğanşehir Asliye Hukuk Mahkemesinin tanıdığı İngilter-e Adalet Yüksek Mahkemesinin kararı Türkiye Cumhuriyeti Mahkemelerinin bir kararı haline gelmediğinden
ve İngiltere'nin bir kararı olarak kalmaya devam ettiğinden 22/1988 sayılı Yasa tahtında bu karar Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemelerinde tanınamaz.- Bu nedenle Lefkoşa Aile Mahkemesinin verdiği tanıma kararının iptal edilmesi gerekmektedir.

Müstedaaleyh Avukatına göre ise, yabancı bir mahkemenin verdiği bir karar, Türkiye Cumhuriyeti Mahkemelerinde tanınırsa bu karar Türkiye Cumhuriyeti Mahkeme-lerinin
vermiş olduğu geçerli bir karar olur ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeleri bu kararı 22/1988 sayılı Yasa kurallarına göre bir Türkiye Cumhuriyeti Mahkemesi kararı gibi tanıyabilir. Bu nedenle Lefkoşa Aile Mahkemesinin kararı doğru olup Müste-dinin Certiorari talebinin reddedilmesi gerekmektedir.


Yargıtay/Asli Yetki 5/2018 (D.4/2019) sayılı kararda Certiorari emrinin hangi durumlarda verilebileceği hususunda Yargıtay'ın birçok kararına atıfta bulunularak şöyle denmiştir:

"Certiorari- emirlerinin hangi durumlarda verilebileceği
birçok Yargıtay/Asli Yetki kararında belirtilmiştir.
Gör.Yargıtay/Asli Yetki 8/1978, Yargıtay/Asli Yetki
1/1982 D.5/1982, Yargıtay/Asli Yetki 12/1987 D.1/1988,
Yargıtay/Asli Yetki 11/1989 D.5/1-989).


Bu husustaki kararlardan biri olan Yargıtay/Asli Yetki
1/1982 D.5/1982'de şöyle denmektedir:


- 'Yargısal yetki kullanan bir Alt Mahkemenin
vermiş olduğu bir emir yetki yokluğu veya yetki
aşımı, doğal adalet ilkelerine aykırılık, tutanaklara
ilk bakışta yasal bir hatanın bulunduğunun açıkça
görülmesi veya tarafgirlik, hile veya muva-zaa gibi
durumların bulunması halinde Yargıtayca verilecek bir
certiorari veya prohibition emri ile iptal edilir
veya uygulanması önlenir. Certiorari ve prohibition
emirlerinin verilip verilmemesinde Yargıtayın
geniş takdir yetkisi v-ardır. Bu yetkiyi kullanırken,
başka şeyler yanında mahkemenin sakat olan yetkisine
müstedinin rıza gösterip göstermediğine veya itiraz
hakkından feragat edip etmediğine, müstedinin tavır
ve hareketine veya makul olmayan bir gecikmenin olup-
olmadığına bakılır. Prohibition emri müracaatı için
zaman sınırı bulunmamakla beraber makul olmayan bir
gecikme emrin verilmemesi için yeterli bir neden
teşkil edebilir."
-

Müstedinin Certiorari emri ile iptalini ve Prohibition emri ile uygulanmasının önlenmesini talep ettiği Lefkoşa Aile Mahkemesinin 48/2019 sayılı Genel İstidada 22/3/2019 tarihinde verdiği Tanıma ve Tenfiz Kararı aynen şöyledir:




- "Genel İstida No: 48/2019

22/88 sayılı Yasa ile onaylanan; Türkiye Cumhuriyeti ile
KKTC Arasında Hukuki, Ticari ve Cezai Konularda Adli
Yardımlaşma, Tanıma ve Tenfiz, Suçluların Geri Verilmesi
ve Hükümlülerin Nakli Sözleşmesi -tahtında.

Müstedi: Süleyman Erbaş Terekesi Tereke İdare Memuru
Nilay Iğdır vasıtasıyla; Ziyai Efendi Sokak,
No.26/9, Lefkoşa.

ile

Müstedialeyh: Sevilay Ali n/d Sevilay Erbaş, İngiltere.

- Arasında.

Yukarıda sayı ve ünvanı verilen Genel İstidada
Müstedi ve tarafından Avukat Harper Şahoğlu hazır olduğu
halde, Müstedi Avukatının 15/03/2019 tarihli Genel
İstidası ve ona ekli yemin varakas-ı tetkik ve tezekkür
edildikten sonra BU MAHKEME;

T.C. Doğanşehir Asliye Hukuk (Aile) Mahkemesi'nin
Esas No: 2004/103 ve Karar No: 2004/645 sayılı 14/12/2004
tarihli kararının tanınmasına ve tenfizine EMİR VERİR.

22/03/2019 tarihinde v-erildi.
22/03/2019 tarihinde hazırlandı.

(İmza): VEDİA BERKUT BARKIN
Yargıç"


Karar ve/veya emirden görüleceği üzere Lefkoşa Aile Mahkemesi Tanıma ve Tenfiz karar-ını verirken 22/1988 sayılı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti arasındaki Hukuki, Ticari ve Cezai Konularda Adli Yardımlaşma, Tanıma ve Tenfiz, Suçluların Geri Verilmesi ve Hükümlülerin Nakli Sözleşmesi (Onay) Yasası kurallarına dayanara-k bu karar veya emri vermiştir.

22/1988 sayılı Yasa'nın 1. maddesi başvuran tarafın akit Devletlerden birinin vatandaşı olması halinde bu Yasa kurallarının uygulanacağını düzenlemektedir. 22/1988 sayılı Yasa'nın Tanıma ile ilgili 13. maddesi ve Ten-fiz ile ilgili 14 ve 15. maddeleri aynen şöyledir:

"TANIMA
Madde 13 a. Akit taraflardan birinin nihai nitelikteki
mahkeme kararının kesin delil veya kesin hüküm
olarak kabul edilebilmesi, bu hususta talepte
b-ulunulan tarafın yetkili adli makamınca
tanıma kararı verilmesine bağlıdır.

b. Akit taraflardan birinin mahkemelerince
verilip diğer taraf mahkemelerince tanınmış
olan şahısların hal ve ehliyetlerine -ilişkin
kararlar bu tarafın şahsi hal sicillerinde
gerekli şerh ve tescillere konu teşkil eder.

c. İhtilâfsız yargı kararlarının tanınması
da aynı hükme tabidir. Mahkeme ilâmına
dayanılar-ak idari bir işlemin yapılmasında da
aynı usul uygulanır.

d. Tanıma kararı talepte bulunulan Devletin
kanununa göre yetkili kılınan mahkeme tarafından
verilir. Uygulanacak usul hükümleri de talepte
- bulunulan bu Devletin kanununa tabidir.

e. Tanınması istenen karar ayni zamanda cebri
icrayı da gerektiriyorsa o takdirde, tenfiz
kararı verilir ve her iki akit tarafın kendi
iç hukukundaki -tenfiz kuralları uygulanır.


TENFİZ
Madde 14 Hukuki ve ticari konularda menkul, gayrimenkul,
diğer hak ve alacaklarla, kişi haklarına ilişkin
akit Devletlerden birinin mahkemelerinin
aşağıdaki şartları taş-ıyan kararları, diğer
taraf ülkesinde iş bu tarafın yetkili
mahkemesinden verilen tenfiz kararı üzerine
icra olunur.

a. Kararın talepte bulunulan Devlet
mahkemelerinin münhasır yetkisi-ne girmeyen bir
konuya ilişkin olması ve talep eden devlet
yetkili mahkemesince verilmiş bulunması.

b. Kendisine karşı tenfiz istenen tarafın
hükmü veren mahkemeye usulüne uygun olarak
- çağrılmış veya mahkemede temsil edilmiş olması.
c. Kararın verildiği Devlet kanununa göre
kesin veya kesinlenmiş olması ve kararın o
Devlette icra kabiliyetini haiz olması.

d. Kararın ten-fiz talebinde bulunulan Devletin
kamu düzenine açıkca aykırı herhangi bir hususu
taşımaması.

e. Talepte bulunulan Devletin yetkili adli
makamınca aynı konuda verilmiş ve kesin hüküm
kuvvet-ini haiz bir adli kararına aykırı
bulunmaması.

f. Tenfize konu olan kararın verilmesinden
önce, talepte bulunulan Devletin hiçbir
mahkemesinde tarafları ve konusu aynı olan ve
aynı olayl-ara dayanan bir dava açılmamış olması.


Madde 15 a. Tenfiz kararı, talepte bulunulan Devletin
kanununa göre yetkili mahkemesi tarafından
verilir. Uygulanacak usul hükümleri de bu
Devlet hukukuna tabidir.

- b. Yetkili mahkeme, tenfizi istenen kararın
infazı için önceki maddelerde ve kendi milli
hukukunda öngörülen şartları haiz olup
olmadığını tesbitle yetinir.

c. Tenfiz kararı verilmesinde ye-tkili mahkeme
gerekirse talep üzerine mahkeme kararının bu
ülkede verilmiş gibi aleniyet bulması için
gerekli ilân ve diğer tedbirlerin alınmasını
da emredebilir.

d. Tenfiz kararı, yabanc-ı mahkeme kararının
içerdiği hükümlerden yalnız biri veya bir kısmı
için de kısmen verilebilir."


22/1988 sayılı Yasa'nın Tanıma ve Tenfiz ile ilgili maddelerinden anlaşılacağı gibi akit taraf olan Türkiye Cumhuriyeti ve Kuz-ey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemelerinin kararlarının karşılıklı olarak tanınıp tenfizine karar verilebilir. Tanıma ve Tenfiz kararı verilebilecek kararlar Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti yetkili Mahkemelerinin vermiş olduğu nihai nit-elikli yani kararı veren Mahkemenin Devlet kanuna göre kesin veya kesinleşmiş olan Mahkeme kararlarıdır.

Alt Mahkeme tarafından Tanıma ve Tenfizine karar verilen Türkiye Cumhuriyeti Doğanşehir Asliye Hukuk Mahkemesinin 14/12/2004 tarihli kararı İngil-tere Adalet Yüksek Mahkemesinin 11/12/2003 tarihinde verdiği ve Müstedi ile eşi olan Süleyman Erbaş'ı boşayan İngiltere Adalet Yüksek Mahkemesinin kararının tanınması kararıdır. Diğer bir ifade ile Alt Mahkeme Türkiye Cumhuriyeti Doğanşehir Asliye Hukuk Ma-hkemesinin İngiltere Mahkemesinde verilen bir hoşanma kararını tanıyan tanıma kararını ve bunun neticesinde de İngiltere Adalet Mahkemesinin kararını tanıyıp Tenfizine karar vermiştir.

Yukarıda da belirttiğimiz üzere 22/1988 sayılı Yasa kapsamında Ku-zey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yetkili Mahkemelerinin tanıyıp Tenfizine karar verebileceği kararlar, Türkiye Cumhuriyeti Mahkemelerinin Türkiye Cumhuriyeti Devleti kanunlarına göre vermiş olduğu ve kesinleşmiş (nihai) kararlardır. Nitekim 22/1988 sayılı Yasa'-nın 3. maddesinde "Bu Yasanın amacı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti arasında imzalanan ve Hukukî, Ticarî ve Cezaî Konularda Adlî Yardımlaşma, Tanıma ve Tenfiz, Suçluların Geri Verilmesi ve Hükümlülerin Nakli Sözleşmesi'ne Kuzey Kıbrı-s Türk Cumhuriyeti yönünden yasal işlerlik kazandırmaktır" denmek sureti ile bu Yasa'nın amacının sadece Türkiye Cumhuriyeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti arasındaki sözleşmeye işlerlik kazandırmak olduğu, kabul edilen sözleşmenin başında ise, "İki ülk-e arasındaki dostluk ilişkilerini güçlendirmek; Adli konularda işbirliğini geliştirmek; Hukuki, Ticari ve Cezai konularda Adli Yardımlaşma, Tanıma ve Tenfiz, Suçluların Geri Verilmesi ve
Hükümlülerin Nakli Konularındaki esasları tespit etmek amacıyla" söz-leşme hükümlerinde iki ülkenin mutabık kaldığı belirtilmektedir.

İngiltere Adalet Mahkemesinin İngiltere kanunlarına göre verdiği kararın Türkiye Cumhuriyeti Doğanşehir Asliye Mahkemesince tanınması, bu kararı Türkiye Cumhuriyeti Mahkemelerinin Devle-t Kanununa göre vermiş olduğu bir karar konumuna getirmemektedir. Diğer bir ifade ile Türkiye Cumhuriyeti Doğanşehir Asliye Hukuk Mahkemesinin tanımış olduğu İngiltere Adalet Mahkemesinin boşanma ile ilgili olan kararı, İngiltere Adalet Mahkemesinin bir ka-rarı olmaya devam etmektedir. İngiltere Adalet Mahkemesinin Türkiye Cumhuriyeti Doğanşehir Asliye Mahkemesi tarafından tanınan kararının Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemesince tanınması ve tenfizine karar verilmesi, İngiltere Adalet Mahkemesinin İngilt-ere kanunlarına göre vermiş olduğu boşanma kararının tanınması ve Tenfizi neticesini doğurmaktadır. Daha önce belirttiğimiz yasal duruma göre, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeleri ancak Türkiye Cumhuriyeti Mahkemeleri tarafından Türkiye Cumhuriyeti De-vlet Kanununa göre vermiş olduğu ve kesinleşmiş bir kararı tanıyıp, Tenfizine karar verebilir. Hâlbuki Alt Mahkemede tanınması talep edilen ve Tanıma ve Tenfizine
karar verdiği Türkiye Cumhuriyeti Doğanşehir Asliye Hukuk Mahkemesinin tanıma kararı sadece İ-ngiltere Adalet Mahkemesinin kararını tanıyan bir karardır. Bu karar 22/1988 sayılı Yasa'nın aradığı nitelikte Türkiye Cumhuriyeti Kanununa göre verilmiş ve yine 22/1988 sayılı Yasa gereğince Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemelerinin tanıyabileceği nite-likleri taşıyan bir karar değildir. Başka bir anlatımla ortada 22/1988 sayılı Yasa'nın aradığı ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemelerinin Tanıma ve Tenfizine karar verebileceği nitelikleri taşıyan bir Türkiye Cumhuriyeti Mahkeme kararı bulunmamaktadır-.
Belirtilenlerden anlaşılacağı üzere Alt Mahkeme, Türkiye Cumhuriyeti Doğanşehir Asliye Mahkemesinin İngiltere Adalet Mahkemesinin 11/12/2003 tarihli kararını tanıyan, 14/12/2004 tarihli tanıma kararını tanımakla yasal bir hata (Error of law) yapmış- ve yetkisini aşmıştır.

Belirtilen nedenlerle Müstedinin talep ettiği Certiorari emrinin verilmesi gerekmektedir.

Müstedinin Certiorari talebi uygun bulunup Certiorari emri verileceğinden talep ettiği Prohibition emrinin de verilmesi gerekmekte-dir.

Netice itibarıyle;

1- Müstedinin talep ettiği Certiorari emri verilir ve Lefkoşa Aile Mahkemesinin 48/2019 sayılı Genel İstidada 22/3/2019 tarihinde vermiş olduğu ve Türkiye Cumhuriyeti Doğanşehir Asliye Hukuk Mahkemesinin Esas No.200-4/103, Karar No.2004/645 sayılı, 14/12/2004 tarihli kararını tanıma ve tenfiz kararı ve/veya emri iptal edilir.

2- Lefkoşa Aile Mahkemesinin 48/2019 sayılı Genel İstidada 22/3/2019 tarihinde verdiği tanıma ve tenfiz kararının Prohibition emri veriler-ek icrasının men edilmesine emir verilir.

İstida masrafları Müstedaaleyh tarafından ödenecektir.


Narin Ferdi Şefik Mehmet Türker Gülden Çiftçioğlu
Başkan Yargıç Yargıç

-
9 Ocak, 2020








11






Full & Egal Universal Law Academy