Yargıtay Asli Yetki Numara 5/1982 Dava No 2/1982 Karar Tarihi 17.05.1982
Numara: 5/1982
Dava No: 2/1982
Taraflar: Ülfet Emin ile Yüksek Adliye Kurulu
Konu: Certiorari ve prohibition emirleri - Disiplin soruşturması açılmasına ilişkin kararların iptali talebi
Mahkeme: Asli/Yetki
Karar Tarihi: 17.05.1982

-D.2/82 Yargıtay/Asli Yetki 5/82

Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Yüksek Mahkeme Yargıcı Aziz Altay huzurunda.
Ülfet Emin'in Certiorari ve Prohibition emri isdarına izin (Leave) verilmesi için yaptığı istid-a hakkında.
ve
Yüksek Adliye Kurulu'nun 19.4.82, 26.4.82, 3.5.82 tarihlerinde müstedi ile ilgili aldığı kararlar.

Müstedi: Ülfet Emin, Lefkoşa.
ile
Müstedaaleyh: 1. Yüksek Adliye Kurulu, Mahkemeler Binası.
2. Yargıç Şakir Sıdkı İlkay, Yüksek Mahke-me.
A r a s ı n d a.

Müstedi şahsen hazır.



H Ü K Ü M

Müstedi, Yüksek Adliye Kurulunun 9/76 sayılı Mahkemeler Yasasının 11. maddesi altında hakkında displin soru-şturması açılmasına ilişkin 19.4.1982, 26.4.1982 ve 3.5.1982 tarihli kararlarının iptali veya söz konusu kararların geçersiz ve hükümsüz olduğu hususunda certiorari emri ile söz konusu kararların ileri götürülmesini ve bir kurul üyesinin de söz konusu Disi-plin Soruşturması ile ilgili toplantılara katılmasını önliyen bir prohibition emri almak amacıyle Yüksek Mahkemeye, Yargıtay olarak başvurabilmek için izin talep eden tek taraflı bir istida dosyaladı. Müstedi ayrıca esas istida dinlenip karara bağlanıncay-a kadar belirtilen kararların uygulanmaması ve bu kararlardaki tüm işlemlerin durdurulması hususunda da bir emir talep etti.

Müstedi bu istidasında Yüksek Adliye Kurulunun 1. müstedaaleyh, sözü edilen bir kurul üyesini de 2. müstedaaleyh olarak gösterdi.-

İstidanın duruşmasında bir ön itirazda bulunan müstedi, benim Yüksek Adliye Kurulu üyesi sıfatıyle şikâyet konusu kararların alındığı toplantılara katılmış olmam nedeniyle hem kovuşturma yapan hem de yargılayan bir kişi durumunda olduğumu ileri sürerek -bu istidaya bakmağa yetkim olmadığını iddia etti. Bu durumda ilk olarak karara bağlanması gereken husus benim bu istidaya bakmağa yetkim olup olmadığıdır.

Yüksek Adliye Kurulunun Anayasa ve yasa gereği olarak tüm diğer Yüksek Mahkeme yargıçları gibi ben- de üye sıfatıyle adı geçen Kurulun toplantılarına katılmaktayım. Kuruldaki bu görevimden dolayı bu istidaya bakmağa yetkim olmaması halinde, benim yerime diğer tüm Yüksek Mahkeme yargıçlarının herhangi birinin de aynı nedenle bakmağa yetkisi yoktur demekt-ir. Dolayısıyle gerek bu istidaya, gerekse istidanın reddedilmesi halinde Yüksek Mahkemeye yapılması muhtemel müracaata Alt mahkeme yargıçların arasında ise geçici olarak Yüksek Mahkeme yargıçlığına atanmak için aranan yasal nitelikleri haiz yeterli sayıda- yargıç bulunmadığı bir yana, böyle bir atama, çoğunluğunu Yüksek Mahkeme yargıçlarının oluşturduğu Yüksek Adliye Kurulu aldığı kararları alt mahkeme yargıçlarının kontrol ve ve denetimine vermek anlamına gelir ve böyle abes olduğu kadar gülünç bir durum o-rtaya çıkmış olur. Nitekim bu istidadaki müstedinin Lefkoşa Kaza Mahkemesinde açtığı 372/77 sayılı hukuk davasında Anayasa Mahkemesine yapılan 4/77 sayılı havalede, karşı taraf Anayasa Mahkemesi heyetini oluşturan Yüksek Mahkeme üyelerinin havaleye konu ol-an davanın sonucu ile doğrudan doğruya veya dolaylı olarak ilgili olduklarını ileri sürerek havaleye bakmak üzere Kaza Mahkemesi yargıçlarından atama yapılmasını istedi. Anayasa Mahkemesi, Türkiye Anayasa Mahkemesinin esas sayısı 1972/4, karar sayısı 1972/-11, karar tarihi 24.2.1972 olan ve AMKD sayı 10, s.240'da yayınlanan benzer bir meselede uyguladığı zorunluluk ilkesini benimseyerek, Yüksek Mahkeme yargıçlarının davanın sonucu ile ilgili olmalarına rağmen havaleye bakabileceklerine karar verdi.

Yukarıd-a belirtilenler ışığında bu istidaya zorunluluk ilkesi altında bakmağa yetkim olduğu kanısındayım ve bu nedenle müstedinin bu husustaki ön itirazı reddedilir.

Şimdi de istidanın esasını incelemek gerekir. Prohibition ve Certiorari emrileri alt mahkemeler- ile yargısal yetki kullanan alt kuruluşlarına Yüksek Mahkeme tarafından denetimini sağlamak amacıyle kullanılan emirledir. Yüksek Mahkemenin bu denetim yetkisi sadece alt mahkemelere ve yargısal yetki kullanan alt kuruluşlara şamildir. Halsbury's Laws of -England 3. baskı cilt 11, s.122, para 226'da alt mahkemelerin tanımı şöyle yapılmıştır:

"226. Menaing of inferior court. A court is an inferior court for the purpose of prohibition whenever its jurisdiction is limited. Thus, prohibition may be granted to- quarter sessions, to petty sessions, to a coroner from holding an inquest, to the Income Tax Commissioners, to the Comptroller-General of Patents, designs and Trade Mars, and to pratically all local courts, ..................................."

Sayfa 134-'de "To what tribunals certiorary may issue" başlığı altında para 250'de şöyle denmektedir:

"250. Tribunals which are amenable-. The order cannot be directed by the High Court to any tribunal which is a branch of the High Court for the purpose of quashing its proceedings. Certiorari will not, though prohibition may, be granted to an ecclesiastical court. The order can only be dire-cted to inferior courts of record wthin England and such of its dependencies as are integral parts of England,....."

Sayfa 135'de de şöyle denmektedir:

"....... the Court will order the inferior body to record its decision and then to transmit this recor-d to the superior court."

Yüksek Mahkemenin bu denetim yetkisi Ağır Ceza Mahkemelerini veya yargısal yetki kullanmakla beraber alt seviyede sayılmayan kuruluşları kapsamadığına kuşku yoktur. (Bak: Rex v. Justices of the central criminal court, Ex parte L-ondon County Council (1925) 2 K.B.43. Hatta bir alt mahkeme belli bir konuda Yüksek Mahkeme yetkisi ile donatılmış olması halinde böyle bir konuda bu gibi emirlerle denetime tabi tutulamaz. Halsbury's Laws of England 3. baskı, cilt 11, s.123, para 227'de ş-öyle denmektedir:

"227. Courts invested with High Court powers. Where, by statute an inferior court is, for the performance of certain duties, invested with the powers and jurisdiction of the High Court, no prohibition will be granted."

Yukarıda belirt-ilenlerden de anlaşılacağı gibi Yüksek Mahkemenin prohibition ve certiorari emirleri verme yetkisi sadece alt mahkemelere veya yargısal yetki kullanan alt kuruluşlara şamil olduğu açıktır. Yasal durum bu olduğuna göre Yüksek Adliye Kurulunun statüsünün ne -olduğu sorusu ortaya çıkar. Yüksek Mahkeme Başkanı ve tüm yargıçları, bir Yüksek Mahkeme emekli yargıcı, Başsavcı ve Baronun seçilmiş başkanı olmak üzere 9 kişiden oluşan Yüksek Adliye Kurulu, Yüksek Mahkeme Başkanı ve yargıçları ile alt mahkeme yargıçları-nın atanmaları, meslekte ilerlemeleri, görevlerinin veya görev yerlerinin geçici veya sürekli olarak değiştirilmesi, görevlerine son verilmesi ve disiplin konuları hakkında münhasıran yetkili ve görevli bulunmaktadır. Belirtilen yetkilerle donatılmış bulun-an ve yetki alanı Yüksek Mahkemeyi de içine alan konu Kurulun statüsünün alt seviyede olduğu ve yaptığı işlemler ile aldığı kararların Yüksek Mahkemenin kontrol ve denetimi altında olduğu düşünülemez. Anayasanın bu Kurula verdiği isimden onun alt seviyede -değil, yüksek seviyede bir kuruluş olduğu açıktır. Bu nedenlerden dolayı Yüksek Adliye Kurulunun en az Yüksek Mahkeme kadar Yüksek olduğuna kuşku yoktur. Esasen bunun aksini de düşünmek olası değildir.

Yüksek Mahkeme Başkanı ve tüm yargıçlarının da Yükse-k Adliye Kurulunda üye olduğu, Prohibition ve Certiorari emirleri ile benzer diğer emirleri verme yetkisi de münhasıran Yüksek Mahkemeye verildiği dikkate alındığında Anayasa ve yasa koyucunun Yüksek Adliye Kurulundaki işlemlerin ve bu Kurul tarafından alı-nan kararların Yüksek Mahkemenin kontrol ve denetimine tabi tutulmasını amaçladığı açıktır. Anayasa ve yasa koyucunun böyle bir amacı olmuş olsydı Yüksek Adliye Kurulunun oluşumunu daha farklı şekilde düzenleyebilirdi.

Bu safhada konuya bir örnekle açıkl-ık getirmeği uygun buldum. Oluşumu yukarıda belirtildiği şekilde olan 9 üyeli Yüksek Adliye Kurulunun 2 Yüksek Mahkeme Yargıcının karşı oyu ile kabul edilen bir kararının prohibition veya certiorari emirleri ile Yüksek Mahkemece önlenmesi veya iptal edilme-si olası ise ve bu amaçla Yüksek Mahkemeye müracaat edilirse, istidaya bakacak Mahkeme heyetinde de iptali istenen Yüksek Adliye Kurulu kararı için karşı oy kullanmış olan iki yargıcın bulunması halinde, bu iki yargıcın vereceği ekseriyet kararı ile Yüksek- Adliye Kurulu kararı iptal edilebilecektir. Kurulun 7 oy ile kabul ettiği ve 4 Yüksek Mahkeme yargıcının da katıldığı böyle bir kararın bu şekilde sadece iki yargıç tarafındn iptal edilebilmesi gülünç olur. Anayasa ve yasa koyucunun amacı kuşkusuz bu olam-azdı.

Yüksek Adliye Kurulu söz konusu emrilere tabi olmadığına göre, kurulu oluşturan üyelerinin de ayrı ayrı bu gibi emirlere tabi olmaması doğaldır. Aksi takdirde üyelerin ayrı ayrı denetime tabi tutulmaları halinde, dentime tabi olmayan Kurulun en azı-ndan dolaylı bir şekilde denetimine yol açılmış olacaktır. Öte yandan Yüksek Adliye Kurulu kararlarını üye tam sayısının salt çoğunluğu ile aldığına göre üyelerinin bu gibi bir dentime tabi olması halinde Kurulun görev yapamaz hale düşürülmesine olanak sağ-lamış olur. Yukarıda belirtilenler ışığında Yüksek Adliye Kuurlu üyelerinin de söz konusu emirlerle Yüksek Mahkemenin denetimine tabi olması düşünülemez Tüm bu nedenlerden dolayı müstedinin Prohibition ve Certiorari emirleri için Yüksek Mahkemeye müracaat -etmesine izin vermeye olanak bulunmamaktadır. Bu durumda müstedinin istidasında talep ettiği sair ara emrilerinin verilmesi de söz konusu olamaz.

Sonuç olarak istinaf reddolunur.


(Aziz Altay)
- Yargıç

17 Mayıs 1982












5






Full & Egal Universal Law Academy