Yargıtay Asli Yetki Numara 10/1976 Dava No / Karar Tarihi 12.09.1976
Numara: 10/1976
Dava No: /
Taraflar: Mahmut Mehmet Çolak ile Başsavcılık ve Cezaevi Müdürü
Konu: Mandamus emri - Anayasanın 117(2)(3) maddesi altında bir istidaya Yüksek Mahkemenin tek bir yargıcının bakamayacağı
Mahkeme: Asli/Yetki
Karar Tarihi: 12.09.1976

-Yüksek Mahkeme Huzurunda
(Asli Yetki)
Yargıtay/Asli Yetki 10/76

Müstedi: Lefkoşa Ceza Evinde bulunan Mahmut Mehmet Çolak
ile
Müstedaaleyhler: 1. Devlet ve İçişleri Bakanlığı, Lefkoşa.
2. Kıbrıs Türk Federe Devleti Başsavcılığı, Lefkoşa.
3-. Ceza Evi Müdürü, Lefkoşa.
A r a s ı n d a.


K A R A R

Müstedi bu istida ile Mahkemenin müstedaaleyhler aleyhine bir "mandamus" emirnamesi isdar eyleyerek müstedinin istidasında -belirtilen talepleri ile ilgili bir emir itasını talep etmektedir.

Müstedinin avukatı, Anayasanın 117. maddesinin (2) ve (3) fıkraları altında bu istidaya Yüksek Mahkemenin tek bir yargıcının bakamayacağını, ancak üç kişilik bir heyetin bakabileceğini id-dia etmiştir. Müstedini avukatına göre Anayasa'nın 117. maddesinin (3). fıkrası gayet sarihtir ve bu yetkinin münhasıran Yüksek Mahkeme tarafından Yargıtay olarak kullanılabileceği belirtilmektedir. Anayasanın 109. maddesinin (4). fıkrasına göre de "Yargıt-ay" üç kişilik bir heyetten oluşur.

Müstedaaleyhler tarafından bulunan savcı ise bu görüşlerle hemfikir olmayıp, 117. maddenin (2). fıkrasında "(3). fıkra kuralları saklı kalmak koşuluyla" dendiğine göre (3). fıkrada belirtilen yetkilerin tek bir yargıç -tarafından da kullanılabileceğini iddia etmiştir.

Yapılan iddialar tetkik edilmiştir. Anayasanın 117. maddesinin ilgili (2) ve (3). fıkraları aynen şöyledir:-

Madde 117:
(2) Bu maddenin (3). fıkrası kuralları saklı kalmak koşuluyla Yüksek Mahkeme, Yargı-tay olarak, bu Anayasanın veya herhangi bir yasanın gösterdiği hallerde ilk mahkeme olarak ve istinafen davalara bakmak yargı yetkilerine sahiptir.

Ancak, ilk mahkeme olarak yetki verdildiği hallerde, bu yetki Yüksek Mahkemenin atayacağı Yüksek Mahkeme -yargıç veya yargıçları tarafından kullanılır. Bu suretle verilecek kararlara karşı, Yüksek Mahkemeye, Yargıtay olarak, istinafen başvurma hakkı vardır.

(3) Yetkisiz tutuklamanın kaldırılması için emirname (Habeas Corpus), bir yetkinin kullanılmasını sağla-mak için emirname (mandamus), yanlış bir kararın uygulanmasını önlemek için emirname (prohibition), bir makamın hangi yetkiye dayanılarak işgal edildiğinin soruşturulmasına ilişkin emirname (qua warranto) ve herhangi bir makam ve yargı niteliğinde yetki ku-llanan herhangi bir makamın kararının iptali için emirname (certiorari) çıkarmaya münhasıran Yüksek Mahkeme, Yargıtay olarak yetkilidir.

Anayasanın 117. maddesinin (3) fıkrası kanaatimce üç kişilik bir Mahkemeyi kastetmektedir, şu sebeplerden dolayı:

1-. (3). fıkraya göre "habeas corpus", "mandamus", "prohibition", "quo warranto" ve "certiorari" davalarına bakma yetkisi münhasıran Yüksek Mahkeme'ye Yargıtay olarak verilmiştir. "Yargıtay" ise, Anayasnın 109. maddesinin (4). fıkrasına göre Başkan ve iki y-argıç veya sadece üç yargıçtan oluşmaktadır. Bu nedenle 117. maddenin (3). fıkrasında bahsedilen yetkinin üç üyeli bir mahkeme tarafından kullanılması gerekir.

İlk mahkeme yetkisini veren (2). fıkrada da "Yargıtay" sözcüğü kullanılmaktadır. Bunun sebebi -bence ikidir:

Müstedi avukatının da işaret ettiği gibi, burada Yüksek Mahkemenin hangi bölümünün bu gibi davalara bakmak yetkisini göstermek maksadı ile "Yargıtay" sözcüğü kullanılmıştır. Bilindiği gibi Yüksek Mahkemenin, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, ve Y-üksek İdare Mahkemesi olarak üç bölümü vardır. Bunların hangisinin bu gibi davalara bakacağını belirtmek maksadı ile "Yargıtay" sözcüğe kullanılmıştır.

İkinci sebep de, ilk mahkeme olarak bakılan her davada istinaf hakkı vardır ve istinafa üç kişilik bir -heyet yani "Yargıtay" bakmaktadır. Bu sebeple "Yargıtay" sözcüğü, ilk mahkeme kararından yapılan istinafa bakacak olan mahkemeyi belirtmek maksadı ile kullanılmıştır.

2. (2). fıkrada ilk mahkeme yetkisinden bahsedildiği halde (3). fıkrada bundan hiç bahs-edilmemektedir. Bu da gösteriyor ki ilk mahkeme yetkisini veren (2). fıkra, (3). fıkradan tamamıyle ayrı olarak kaleme alınmıştır. (3). fıkrada da ilk mahkeme olarak yetki verilmesi istenmiş olsaydı, kanaatımca ayrı bir fıkra ilâvesi yerine bunun da (2). f-ıkraya konması mümkündü.

3. Bunları teyid edici nitelikte 1976 Mahkemeler Yasasının 6. maddesinin (4). fıkrasıdır. Bu fıkra aynen şöyledir:-

6. (4) Anayasa'nın 117(2) maddesi uyarınca Yüksek Mahkemeye Yargıtay olarak verilen ilk mahkeme yetkisi Yüksek M-ahkemenin atayacağı Yüksek Mahkeme yargıç ve yargıçları tarafından kullanılır. Bu suretle verilecek kararlara karşı Yüksek Mahkemeye, Yargıtay olarak istinafen başvurma hakkı vardır.

Burada da ilk mahkeme yetkisinden söz edildiğinde Anayasanın 117. madde-sinin (2). fıkrasından bahsedilmekte, (3). fıkrasından hiç bahsedilmemektedir. Bundan da görüleceği gibi (3). fıkrada ilk mahkeme yetkisi mevcut değildir. Aksi halde Mahkemeler Yasasının 6. maddesinin (4). fıkrasında, Anayasanın 117. maddesinin (2). fıkras-ına ilâveten (3). fıkradan da bahsedilecekti.

Bu sebeplerden dolayı kanaatımca bu istidaya tek hakim olarak bakmak yetkim yoktur.


Ahmed İzzet
9 Aralık 1976











Full & Egal Universal Law Academy