Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 15-38/631-214
Karar Türü: Rekabet İhlali
Konu: Unilever San. ve Tic. Türk A.Ş. ve Reklam Özdenetim Kurulunun birlikte veya tek başına rakip faaliyetlerini zorlaştırdıkları iddiası
Karar Tarihi: 16.10.2015



Rekabet Kurumu Başkanlığından,

(Yargı Kararları Üzerine Verilen)
REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı : 2013-3-7 (Soruşturma)
Karar Sayısı : 15-38/631-214
Karar Tarihi : 16.10.2015
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Ömer TORLAK
Üyeler : Arslan NARİN, Fevzi ÖZKAN, Doç. Dr. Tahir SARAÇ,
Dr. Metin ARSLAN, Kenan TÜRK
B. RAPORTÖRLER : Dr. Bülent GÖKDEMİR, Burak SAĞLAM, Tuba YEŞİL
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : - Fermet Gıda Ürünleri San. ve Tic. A.Ş.
Temsilcisi: Av. Gönenç GÜRKAYNAK
Çitlenbik Sokak No:12 Yıldız Mah. Beşiktaş 34349, İstanbul
D. HAKKINDA SORUŞTURMA
YAPILANLAR : - Unilever San. ve Tic. Türk A.Ş.
Saray Mah. Dr. Adnan Büyükdeniz Cad. No:13 4768 Ümraniye,
İstanbul
- Reklam Özdenetim Kurulu
Nispetiye Cad. Yanarsu Sok. M. Çelik Apt. No:58 D:2 34337
Etiler, İstanbul
(1) E. DOSYA KONUSU: Unilever San. ve Tic. Türk A.Ş. ve Reklam Özdenetim
Kurulunun birlikte veya tek başına rakip faaliyetlerini zorlaştırdıkları iddiası.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: Başvuruda özetle; Reklam Özdenetim Kurulunun (RÖK)
bünyesinde yer alan reklam veren teşebbüslerin ve reklam alan yayın organlarının reklam
pazarında büyük paya sahip olmaları sebebiyle, reklam verenler ile reklam yayın
organları arasındaki menfaat ilişkisinin ön plana çıktığı; RÖK’ün bilhassa endüstriyel
dondurma pazarında faaliyeti bulunan Unilever San. ve Tic. Türk A.Ş.’nin (UNİLEVER)
etkisinde kalmak suretiyle, sözde tavsiye niteliğindeki kararı ile Fermet Gıda Ürünleri San.
ve Tic. A.Ş.’nin (FERMET GIDA) reklamlarının durdurulmasına sebebiyet verdiği iddia
edilmektedir. Bu hususların yanı sıra inceleme sırasında şikâyetçi taraf, “bizatihi RÖK’ün
varlığının ve genel olarak işleyiş mekanizmalarının” 4054 sayılı Rekabetin Korunması
Hakkında Kanun (4054 sayılı Kanun)’a aykırı olduğunu da öne sürmüştür.
(3) G. DOSYA EVRELERİ: Rekabet Kurumu kayıtlarına 16.01.2012 tarih ve 347 sayı ile
giren başvuru üzerine hazırlanan 28.02.2013 tarih ve 2013-3-7/İİ sayılı İlk İnceleme
Raporu, 13.03.2013 tarihli Kurul toplantısında görüşülmüş ve 13-14/312-M sayı ile
önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir.
(4) Yapılan inceleme sonucunda hazırlanan 06.06.2013 tarih ve 2013-3-7/ÖA sayılı
Önaraştırma Raporu, 13.06.2013 tarihli Kurul toplantısında görüşülmüş ve 13-36/470-206
sayı ile RÖK ve UNİLEVER hakkında soruşturma açılmasına gerek olmadığına, şikâyetin
reddine karar verilmiştir.
(5) Daha sonra bahse konu Kurul kararının, Ankara 10. İdare Mahkemesi’nin 27.05.2014
tarih ve 2013/1641 E.2014/590 K. sayılı kararı ile iptal edilmesi üzerine, anılan iptal
hükmüne karşı temyiz yoluna gidilmiştir. Danıştay 13. Dairesinin 30.12.2014 tarih ve
15-38/631-214
2/17

2014/3861 E., 2014/4644 K. sayılı kararı ile, temyize konu iptal kararının onanmasına
karar verilmiştir.
(6) Ankara 10. İdare Mahkemesi’nin iptal kararı sonrasında hazırlanan 24.09.2014 tarih ve
2013-3-7/BN sayılı Bilgi Notu Kurul’da görüşülmüş, 4054 sayılı Kanun’un 41. maddesi
uyarınca UNİLEVER ve RÖK hakkında soruşturma açılmasına 01.10.2014 tarih ve 14-
37/711-M sayı ile karar verilmiştir.
(7) Soruşturma kapsamında taraflara 15.10.2014 tarihinde yapılan soruşturma bildirimi, RÖK
tarafından 16.10.2014, UNİLEVER tarafından 17.10.2014 tarihinde tebellüğ edilmiştir.
UNİLEVER tarafından gönderilen ilk yazılı savunma 14.11.2014 tarih ve 6497 sayı ile,
RÖK tarafından gönderilen ilk yazılı savunma ise 17.11.2014 tarih ve 6531 sayı ile Kurum
kayıtlarına girmiştir. Takiben, soruşturma süresinin uzatılmasına ilişkin hazırlanan 2013-3-
7/BN sayılı Bilgi Notu Kurul’un 05.03.2015 tarihli toplantısında görüşülerek aynı tarih ve
15-10/148-M sayılı kararla soruşturma süresinin iki ay uzatılmasına karar verilmiştir. Söz
konusu karara ilişkin bildirim UNİLEVER tarafından 09.03.2015 tarihinde, RÖK tarafından
ise 10.03.2015 tarihinde tebellüğ edilmiştir.
(8) Hazırlanan 26.5.2015 tarih ve 2013-3-7/SR sayılı Soruşturma Raporu ve ekleri, Kanun'un
45/1. maddesi uyarınca Kurul üyeleri ile ilgili taraflara tebliğ edilmiş ve aynı maddenin
ikinci fıkrası gereğince hakkında soruşturma yürütülen teşebbüslerden otuz gün içinde
ikinci yazılı savunmalarını göndermeleri istenilmiştir. Bu bağlamda UNİLEVER ve RÖK
tarafından gönderilen ikinci yazılı savunmalar, Rekabet Kurumu kayıtlarına sırasıyla
06.07.2015 tarih ve 3152 sayı, 10.07.2015 tarih ve 3249 sayı ile intikal etmiştir. Her iki
yazılı savunmada da Soruşturma Raporu’ndaki tespit ve değerlendirmelere karşı bir
beyanda bulunulmamış, sözlü savunma talebi olmadığı ifade edilmiştir. Bununla beraber
şikâyetçi FERMET GIDA tarafından, 06.02.2013 tarih ve 739 sayılı yazı ile sözlü
savunma talep edilmiş olduğundan bu talebi içeren 10.09.2015 tarih ve 2013-3-7/BN
sayılı Bilgi Notu 06.10.2015 tarihli Kurul toplantısında görüşülmüş ve 15-37/574-M sayı ile
4054 sayılı Kanun’un 46. maddesine göre sözlü savunma toplantısı yapılmasına gerek
olmadığına karar verilmiştir. Rekabet Kurulu 16.10.2015 tarihli toplantısında, 15-38/631-
214 sayılı nihai kararını vermiştir.
(9) H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda;
1. Unilever San. ve Türk Tic. A.Ş. ve Reklam Özdenetim Kurulu’nun 4054 sayılı Kanun’un
4. ve 6. maddelerini ihlal ettiklerine dair herhangi bir bulguya ulaşılamadığı,
2. Dolayısıyla, adı geçen teşebbüsler hakkında 4054 sayılı Kanun'un 16. maddesi
uyarınca idari para cezası uygulanmasına gerek olmadığı
ifade edilmektedir.
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. 13.06.2013 tarih ve 13-36/470-206 sayılı Kurul Kararı
(10) Ankara 10. İdare Mahkemesi tarafından iptal edilen Kurul kararında şikayete konu
uygulamalar değerlendirilmiş ve iddialara ilişkin olarak;
- Şikayetin ilgili olduğu pazara ilişkin geçmişte alınan Kurul kararları incelendiğinde
15.05.2008 tarih ve 08-33/421-147 sayılı, 28.08.2012 tarih ve 12-42/1258-410 sayılı
Kurul kararlarında ilgili ürün pazarının “endüstriyel dondurma” pazarı olarak
tanımlandığı ve bu pazarda UNİLEVER’in Algida markası ile hâkim durumda olduğu
tespitlerinin yapıldığı,
- Dolayısıyla şikayet konusu eylemlerin UNİLEVER’in tek başına rakip faaliyetini
zorlaştırması kapsamında 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesi, UNİLEVER ile RÖK veya
RÖK üyelerinin kendi aralarında yaptıkları anlaşma dolayısıyla da rakip faaliyetinin
15-38/631-214
3/17

zorlaştırılması bağlamında 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi kapsamında
incelenebilmesinin mümkün olduğu,
- Söz konusu iddiaların değerlendirilmesi amacıyla UNİLEVER ve RÖK’te yapılan
yerinde incelemelerde, başvuru ve savunma gönderme gibi olağan yazışmalar dışında;
mevcut önaraştırma konusu iddiaları destekler nitelikte, RÖK ve UNİLEVER yetkilileri
arasında özel olarak bu konu hakkında gerçekleştirilmiş bir iletişimi gösteren herhangi
bir bilgi, belge veya bulguya rastlanmadığı,
- UNİLEVER tarafından FERMET GIDA ürününe ilişkin oldukça ayrıntılı bir şikayet
yapıldığı, mevcut şikayette dayanılan ana unsurların; “ürünün doğal olmadığı”, “en
doğal olduğunun ispat edilmesi gerektiği” ve “trans yağ içermediği ifadesinin haksız
kullanıldığı” şeklinde özetlenebileceği,
- Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yayınlanan Türk Gıda Kodeksi
Renklendiriciler ve Tatlandırıcılar Dışındaki Gıda Katkı Maddeleri Tebliği ekinde yer
alan listede, “keçiboynuzu gamı ve taragam” adlı maddelerin katkı maddesi olarak
sayıldığı,
- RÖK değerlendirmesinde, trans yağ kullanımı konusunda ise Türk Gıda Kodeksi
Etiketleme Yönetmeliği uyarınca “trans yağ kullanılmadığı” beyanının yer alması
gereken gıda grupları içerisinde dondurma ürününe yer verilmediği; herhangi bir
üreticinin bu beyana yer vermesi halinde, sanki diğer ürünlerde trans yağ varmış
imajını yaratarak haksız bir farklılık yarattığı sonucuna ulaşıldığı, bu itibarla RÖK
tarafından objektif bir değerlendirme yapılmaya çalışıldığının görüldüğü,
- RÖK’e yapılan şikâyette yer alan ilgili ürünün doğal sayılamayacağı iddiasına karşılık
olarak, kullanılan söz konusu katkı maddelerinin de doğal olduğunun ifade edilmekle
yetinildiği; “en doğal” ifadesine karşı ise diğer markalarla karşılaştırmalı olarak yapılmış
bilimsel bir analizin talep edilmesine rağmen, böyle bir analiz sunmak yerine, “diğer
markaların doğallık iddiasında bulunmadıklarının” belirtildiği, bu sebeplerle ürünün
reklamında ilgili değişikliklerin yapılmasına yönelik olarak RÖK tarafından bir tavsiye
kararının alınarak FERMET GIDA’ya gönderildiğinin anlaşıldığı,
- Söz konusu karara uyulmadığının tespit edilmesi üzerine, yine uygulama esaslarına
uygun bir şekilde ilgili mecralara RÖK kararının iletildiği ve bu mecraların karara
uyması sebebiyle bahsi geçen reklamın yayından kaldırıldığı,
- FERMET GIDA hakkındaki RÖK değerlendirmesi incelendiğinde, anılan şikâyet
özelinde FERMET GIDA’nın savunmasını sunması için tanınan iki günlük süre ile
ürünün performans testleri gibi savunmada yer alması beklenen esasların RÖK’ün
internet sitesinde de duyurduğu uygulama esaslarına uygun olduğunun görüldüğü,
- Bu itibarla, FERMET GIDA ürünü ile ilgili olarak RÖK uygulama esaslarına aykırı bir
inceleme yürütüldüğünü söylemenin mümkün olmadığı, ayrıca; farklı şikayetlerle ilgili,
RÖK tarafından yapılan önceki incelemeler ve verilen kararlar incelendiğinde; anılan
RÖK incelemesinin, diğer teşebbüsler hakkında yapılanlardan faklı veya taraflı
olduğunun söylenebilmesinin mümkün görünmediği,
- Örneğin; FERMET GIDA tarafından, UNILEVER’in ürettiği (…..) isimli ürünün resmi
internet sitesinde kullanılan “en doğal” sloganının yanıltıcı olduğuna yönelik RÖK
nezdinde yaptığı şikayetin iki gün içerisinde savunma yapmak üzere Unilever’e
iletildiği, söz konusu sürecin UNILEVER’in “en doğal” ifadesini reklamlarından
kaldırmasıyla sonuçlandığı,
- RÖK tarafından yapılan bir başka değerlendirmenin (…..)’nin (…..) isimli bitkisel içerikli
ürünü hakkında olduğu; adı geçen şirketten, reklam filminde yer verilen ürünün tedavi
15-38/631-214
4/17

edici ve iyileştirici özelliğine ilişkin kanıtlayıcı belgelerin sunulması talebine rağmen söz
konusu talebin karşılanmaması üzerine öncelikle reklam filminde düzeltme
yapılmasının talep edildiği, bu karara uyulmaması üzerine ise reklam filminin yayınının
durdurulması için ilgili mecralara yazı iletildiği,
- RÖK’ün bu kararı üzerine adı geçen firma tarafından haksız rekabetin tespiti,
durdurulması, maddi ve manevi tazminat talepli 48. Asliye Ticaret Mahkemesinde
açılan davada, RÖK’ün çalışma ilke ve esasları doğrultusunda yaptığı
değerlendirmenin hukuka aykırı herhangi bir unsur taşımadığına ve davanın reddine
karar verildiği,
- Tüm bu bilgiler ışığında, RÖK’ün üyeleri arasındaki bir anlaşma dolayısıyla veya RÖK
ile UNİLEVER arasındaki bir anlaşma ile FERMET GIDA’nın faaliyetlerinin
zorlaştırılmaya çalışıldığına işaret edecek herhangi bir bilgi veya belgeye
ulaşılamaması sebebiyle, şikayet konusu eylemlerin 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi
anlamında bir ihlal oluşturmadığı kanaatine varıldığı,
- Ayrıca, UNILEVER veya RÖK’ün herhangi bir pazarda hâkim durumda olduğu kabul
edilse dahi, mevcut dosya kapsamında kötüye kullanma olarak tanımlanabilecek bir
faaliyet tespit edilemediğinden, Kanun’un 6. maddesi kapsamında da bir ihlalden söz
edilemeyeceği,
- RÖK benzeri kuruluşlar tüm AB üyesi ülkelerde ve hatta birçok Afrika ülkesinde yaygın
haldeyken; diğer taraftan Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde reklam
uyuşmazlıklarının götürülebileceği Reklam Kurulu adında bir de kamusal otorite
bulunurken, söz konusu uyuşmazlıkların daha pratik bir şekilde çözümünü amaçlayan
RÖK’ün bizatihi varlığının 4054 sayılı Kanun’a aykırı olduğu iddiasının da yerinde
görülmediği
ifade edilmiştir.
I.2. Ankara 10. İdare Mahkemesi Kararı
(11) Ankara 10. İdare Mahkemesi’nin 27.05.2014 tarih ve 2013/1641 E.2014/590 K. sayılı
kararında;
- Dava konusu uyuşmazlıkta davacı tarafından esas olarak, piyasada hakim durumda
olan UNİLEVER firmasının RÖK nezdinde etkin bir şekilde temsil edildiği ve RÖK eliyle
kendilerinin piyasadaki faaliyetlerinin engellenmek istenildiğinin iddia edildiği,
reklamların yayımlanmaması konusundaki tavsiye kararının yine UNİLEVER’in reklam
mecraları üzerindeki ağırlığı sebebiyle tavsiye niteliğinden çıktığının ve reklamların
haksız olarak durdurulduğunun ileri sürüldüğü,
- Davalı idarece yapılan incelemede ise; UNİLEVER’in, davacının iddia ettiği gibi
piyasadaki etkinliğinin ve hakim durumunu kötüye kullanıp kullanmadığının, RÖK’ün
yapısının ve bu yapıda piyasada hakim durumda olan firmaların rekabeti ihlal edici
nitelikte yaptırımlarda bulunup bulunamayacağının derinlemesine araştırılmadığının
görüldüğü, davacının iddia ettiği şekliyle rekabet hukuku açısından ciddi ve önemli
nitelikteki iddiaların ancak soruşturma açılarak yapılacak inceleme ve değerlendirme
sonucunda aydınlatılabileceği, etraflıca incelenme ve değerlendirilme yapılmaksızın
tesis edilen soruşturma açılmamasına ilişkin kararda hukuka uyarlık bulunmadığı
sonuç ve kanaatine varıldığı,
ifade edilmektedir.
15-38/631-214
5/17

I.3. Hakkında Soruşturma Yürütülen Teşebbüsler
I.3.1. UNİLEVER
(12) UNİLEVER’in üretim ve satış faaliyetleri, hızlı tüketim malları sektöründe gıda, ev temizlik
ve kişisel bakım ürünleri ana başlıkları altında toplanmaktadır. UNİLEVER’in Türkiye’de
faaliyette bulunduğu kategorilerdeki öncül markaları arasında Algida, Becel, Ben&Jerrys,
Calve, Carte d'Or, Cornetto, Knorr, Lipton, Sana, Omo, Rinso, Cif, Domestos, Sunlight
Cif, Yumoş, Axe, Clear, Dove, Elidor, Lux, Rexona, Signal bulunmaktadır.
I.3.2. RÖK
I.3.2.1. Yapısı
(13) RÖK, Reklamcılar Derneği ve çeşitli mecralar tarafından 1994 yılında kurulmuş bir
organizasyondur. Oluşumun kamuoyu ile paylaşılan Kuruluş Manifestosuna göre RÖK,
gelişmiş ülkelerin çoğunda uzun bir süredir uygulanan Uluslararası Reklam Uygulama
Esasları’nın reklam verenler, reklamcılar, mecralar ve reklam ajansları tarafından
benimsenmesi ve yerleşmesini hedeflemekte, bu esaslara uymayan reklamların yayınının
en kısa sürede durdurulmasını amaçlamaktadır.
(14) Bu amaç doğrultusunda RÖK’ün görevleri, yanıltıcı reklamlarla ilgili tüketici şikayetleri ile
reklam verenler veya reklam ajanslarının birbirleri hakkındaki şikayetlerinin incelenmesi
ve yayın öncesi danışma taleplerinin değerlendirilmesidir.
(15) 2007 yılında Reklamverenler Derneği, Reklamcılar Derneği ve Uluslararası Reklamcılık
Derneği arasında imzalanan Platform Mutabakat Protokolü uyarınca RÖK sekretaryasının
finansmanı Reklamverenler Derneği tarafından karşılanmakta olup, kurulun işleyişi
Reklamverenler Derneği ofisinde sürdürülmektedir.
(16) RÖK, faaliyetlerini "Reklam Özdenetim Kurulu Çalışma İlke ve Esasları (İçtüzük)"
uyarınca yürütmektedir. Anılan İçtüzük'ün 2. maddesi uyarınca RÖK; Reklamverenler
Derneğinden yedi kişi, Reklamcılar Derneğinden yedi kişi, çeşitli mecraları temsil eden on
kişi, tüketici kuruluşlarından veya Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel
Müdürlüğünden bir kişi, üniversiteleri temsilen bir kişi, İstanbul Barosunu temsilen iki kişi
ve Türkiye Araştırmacılar Derneğini temsilen bir kişi olmak üzere toplam yirmi dokuz
temsilciden oluşmaktadır.
(17) RÖK üyeleri arasından seçilen iki reklam veren, iki reklam ajansı, biri yazılı diğeri görsel
mecradan iki mecra temsilcisi olmak üzere başkan hariç altı üyeden oluşan RÖK yürütme
kurulu tarafından şikayetlere ilişkin temel değerlendirmeler yapılmakta, yürütme
kurulunun kararlarına yapılan itirazların değerlendirilmesi ve yürütme kurulunca ilke
kararına gerek duyulan reklamların değerlendirilmesi ise RÖK tarafından yapılmaktadır.
RÖK her ayın birinci ve üçüncü Salı günü en az on üyenin katılımı ile toplanmaktadır.
(18) Yürütme kurulu her gruptan (reklam veren, reklam ajansı ve mecra) en az bir üyenin
bulunması koşulu ile en az dört üyenin katılımı ile her ayın ikinci ve dördüncü haftası
toplanmaktadır. Reklam verenlerin temsilcilerini Reklamverenler Derneği, reklam
ajanslarının temsilcilerini Reklamcılar Derneği, medya temsilcilerini ise Uluslararası
Reklamcılık Derneği belirlemektedir. Dernekler kendilerini temsil edecek kişilerin
yetkinliğine ve uygunluğuna kendileri karar verirken, mecra temsilcilerinin belirlenmesinde
her mecranın toplam reklam gelirlerindeki payı ve yayın gruplarının sahip olduğu
mecranın izlenme payları ve tirajları dikkate alınmaktadır.
I.3.2.2. İşleyişi
(19) RÖK’ün temel fonksiyonu, reklamlar hakkında yapılan şikayetlerin Milletlerarası Ticaret
Odası (ICC) tarafından yayımlanan Uluslararası Reklam Uygulama Esasları çerçevesinde
uygunluk değerlendirilmesinin yapılmasıdır. Bu esaslar ilk kez 1937 yılında yayımlanmış
15-38/631-214
6/17

ve en son 2011 yılında revize edilmiştir. Uluslararası Reklam Uygulama Esasları’nın
uygulanmasını amaçlayan özdenetim mekanizmaları Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde
yaygın olarak görülmektedir. AB ülkelerinde özdenetim kuruluşları yargı ve idari
makamlar ile işbirliği halinde çalışmakta olup, bu kuruluşlar reklam özdenetim
kuruluşlarının etkinliklerinin arttırılması için oluşturulan Avrupa Özdenetim Kuruluşları
Birliği (European Advertising Standarts Alliance-EASA) üyesidir.
(20) Bu durum Türkiye için de geçerli olup; halen Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde
bulunan Reklam Kurulu, reklam uyuşmazlıklarının çözümünde başvurulabilecek kamusal
otorite iken, RÖK ise bu uyuşmazlıkların daha hızlı çözümlenmesine dönük bir öz
denetim mekanizmasını temsil etmektedir. RÖK 1997 yılından itibaren Avrupa Özdenetim
Kuruluşları Birliğinin üyesidir. Söz konusu kuruşlarda olduğu gibi, RÖK kararları tavsiye
niteliğinde olup, herhangi bir hukuki bağlayıcılık taşımamaktadır. Nitekim İçtüzük’ün
"Kurul görüşlerinin açıklanması ve bağlayıcılığı" başlıklı 11. maddesinin ikinci
paragrafında yer alan "Kurul görüşlerinin, kamuoyuna yapılan duyuru ve taahhüdün doğal
sonucu gereği yasal açıdan olmasa da teamül olarak bağlayıcılığı vardır. Bu
bağlayıcılığın geçerliliği, tarafların mesleki ve ticari ahlak değerlerine verecekleri önemle
sağlanır" şeklindeki hüküm de, RÖK görüşlerinin “tavsiye” karakterine hukuki dayanak
teşkil etmektedir.
(21) Adı geçen İçtüzük’e göre, gerçek veya tüzel kişiler tarafından yazılı olarak yapılması
gereken RÖK başvurularının, izleyen ilk toplantıda görüşülebilmesi için en geç Çarşamba
günü saat 16.00’ya kadar iletilmesi gerekmektedir. RÖK uygulamalarında esas alınan
Uluslararası Reklam Uygulama Esasları’nın “Kanıtlama/Destekleme” başlıklı 8.
maddesine göre “Reklamverenler, ICC (Milletlerarası Ticaret Odası) Esasları'nın
uygulanmasından sorumlu olan özdenetim organlarının herhangi bir doğrulamayı talep
etmeleri durumunda, bu belgeleri hemen sunabilmelidirler”. Bu çerçevede şikayet edilen
reklamın reklam vereninden ve varsa reklam ajansından en geç iki iş günü içerisinde
gerekli belge ve bilgiler ile birlikte yazılı görüşünü bildirmesi istenmektedir. Reklamın
sahibi tarafından iletilen bilgi ve belgeler, sekretarya tarafından hazırlanan bir rapor
halinde Kurula sunulmaktadır. Uyuşmazlığın (reklam veren ya da reklam ajansı olarak)
taraflarından birinin mensubu olan RÖK üyesi, müzakere ve karar aşamalarında ilgili
kurul toplantısına katılamamaktadır.
(22) Kurul toplantısı sonucunda oluşan tavsiye niteliğindeki görüş, toplantının ertesi günü,
yazılı olarak dosyanın tarafları ile paylaşılmaktadır. Kurul toplantısında özdenetim
esaslarına aykırı bulunan reklamın düzeltilmesi ve/veya yayından kaldırılması için
reklamın sahibi reklam verene iki iş günü süre tanınmaktadır.
(23) Bu süre sonunda reklam veren tarafından reklamda gerekli düzeltme yapılmamış veya
reklam yayından kaldırılmamış ise reklamın yayınlandığı ilgili mecraya yayının
durdurulması yönündeki tavsiye niteliğindeki Kurul görüşü yazılı olarak iletilmektedir.
(24) RÖK’ün işleyiş süreci, medya mecrasına tavsiye niteliğindeki Kurul görüşünün iletilmesi
ile sona ermektedir. Bu aşamadan sonra RÖK tarafından reklamın yayınlanıp
yayınlanmadığı veya düzeltilerek yayınlanıp yayınlanmadığı hususlarında herhangi bir
takip yapılmamaktadır.
I.4. İlgili Pazar
I.4.1. İlgili Ürün Pazarı
(25) İnceleme konusu işlem, gerek ürün gerekse de coğrafi açıdan olası alternatif pazar
tanımları çerçevesinde rekabet açısından endişeler yaratmıyor ya da alternatif tüm
tanımlar açısından rekabeti bozucu bir etki söz konusu oluyorsa, pazar tanımı
15-38/631-214
7/17

yapılmayabilmektedir. Bu bağlamda mevcut dosya bakımından, yapılacak
değerlendirmeyi etkilemeyeceğinden, ilgili ürün pazarı belirlenmemiştir.
I.4.2. İlgili Coğrafi Pazar
(26) Dosya bazında yapılacak değerlendirmeyi etkilemeyeceğinden, ilgili coğrafi pazar
tanımlanmamıştır.
I.5. Şikayete Konu Olaylara İlişkin Süreç, Elde Edilen Bilgi Belgeler ve Teşebbüs
Yetkilileriyle Yapılan Görüşmeler
I.5.1. Şikayete Konu Olaylara İlişkin Süreç
(27) Mevcut şikayete konu vakaların kronolojik olarak izlediği sürece aşağıda yer verilmiştir:
- UNİLEVER tarafından, FERMET GIDA markası olan (…..) dondurmalarının TV
reklamları, internet sitesi tanıtımları, ambalajları, tanıtım broşürleri ve reklam filminde
kullanılan "en doğal, en natürel dondurma", "gerçek çilekli dondurma" ve "gerçek
fındıklı dondurma" ifadelerinin doğruluğunun ispatlanması talebi ile RÖK’e şikayette
bulunulmuştur.
- Söz konusu şikâyet üzerine RÖK tarafından, (…..) markalı dondurma ürününün,
internet sitesindeki reklamında yer alan ifadelerin gerçeği yansıtmadığı yönündeki
iddialarla ilgili olarak FERMET GIDA’dan görüş ve savunmaları istenmiş ve bunun için
iki gün süre verilmiştir.
- Bu süre zarfında FERMET GIDA tarafından tedarikçilerden alınan taahhütname ve
kullanılan ürünlerin doğallığını kanıtlayan sertifikalar ile açıklamalar yapılmış; ancak
RÖK tarafından, verilen cevaplara ilişkin ürün analizlerinin sunulmamış olmasına
istinaden, savunmaların yeterli şekilde kanıtlanıp desteklenmediği ve tüketicileri yanlış
yönlendirebilecek beyanların Uluslararası Reklam Uygulama Esasları'nın "dürüstlük"
başlıklı 3. maddesine aykırı olduğu gerekçesiyle (…..) dondurmalarına ait her türlü
mecrada yayınlanan reklamlarda ve ürünün ambalajında gerekli düzenlemeler
yapılmadan reklamların yayınlanmamasının rica edildiği bir yazı FERMET GIDA’ya
12.12.2012 tarihinde tebliğ edilmiştir.
- Tebliğ edilen yazıda FERMET GIDA’ya 15.12.2012'ye kadar süre verilerek, gerekli
düzenlemelerin yapılmaması veya yayının durdurulmamış olması halinde reklam
filminin durdurulması için medya kuruluşlarına 17.12.2012 tarihinde yazı gönderileceği
bildirilmiştir.
- Bunun üzerine FERMET GIDA, RÖK tarafından kendisine 12.12.2012 tarihinde tebliğ
edilen yazıda kapsamlı bir ürün analizinin istenilmediğini ifade eden şikâyetini RÖK’e
14.12.2012 tarihinde sunmuş; bunun üzerine RÖK tarafından 19.12.2012 tarihli yazı ile
bilimsel geçerliliğe sahip raporların sunulması istenilmiştir.
- RÖK, 21.12.2012 tarihinde yayın kanallarına göndermiş olduğu yazı ile (…..)
dondurma reklam filmlerinin bu hali ile yayınlanmaması konusunda gereğinin
yapılmasını rica etmiştir.
- Başvuru dilekçesi kapsamında, yukarıda özetlenen süreçte ortaya çıkan gelişmeler ve
alınan kararların, RÖK’ün UNİLEVER tarafından manipüle edilmesine bağlı olarak
ortaya çıktığı ve UNİLEVER’in, RÖK aracılığıyla rakip faaliyetlerini zorlaştırmak
suretiyle hâkim durumunu kötüye kullandığı iddia edilmektedir.
I.5.2. Teşebbüs Yetkilileriyle Yapılan Görüşmeler
(28) İnceleme kapsamında başvuru dilekçesinde yer verilen hususlarla ilgili olarak,
soruşturmaya taraf olan teşebbüslerin temsilcileriyle 19.02.2015 tarihinde Reklamverenler
Derneği bünyesinde toplantı gerçekleştirilmiş; söz konusu görüşmede RÖK’ün teşkilat
15-38/631-214
8/17

yapısı ve şikayete konu hususların anlaşılmasına yönelik ilave bilgi ve belgeler elde
edilmiştir. Bu kapsamda, teşebbüs yetkilileri tarafından özetle;
- RÖK’ün, hukuki anlamda sektöre ilişkin tavsiye niteliğinde görüşlerin oluşturulduğu bir
platform niteliğinde olduğu, mevzuat kapsamında oluşturulmuş Reklam Kurulu gibi
yerel mevzuatı uyguladığı, söz konusu iki kurumun, prosedürel zemindeki ilerleyiş hızı
açısından; RÖK'ün bir özdenetim mekanizması olarak görece daha seri olması yönüyle
birbirinden farklılaştığı, bu anlamda reklam verenler ve/veya tüketicilerin, bağlayıcı
karar alabilen Reklam Kurulu'na başvurmak yerine ekseriyetle RÖK'e başvurdukları,
- Somut vakada şikayetçi konumda bulunan FERMET GIDA’nın söz konusu şikayete
rağmen RÖK'e halen başvurularda bulunduğu, diğer yandan UNİLEVER hakkında
eskiden olduğu üzere güncel olarak da RÖK tarafından alınagelen aleyhte görüşlerin
mevcudiyetinin de RÖK'un tavsiye niteliğindeki görüşlerinin tarafsız ve objektif
karakterini teyit eder mahiyette olduğu,
- RÖK bünyesinde alınan görüşlerle ilgili toplantı yeter sayısının 10 kişi, karar yeter
sayısının ise oy çokluğu olduğu
ifade edilmiştir.
(29) Anılan görüşme kapsamında ibraz edilen bilgi ve belgeler arasında, UNİLEVER
bünyesindeki (…..) marka deodorant ürününe ilişkin (…..) adlı reklam filmi hakkındaki bir
şikayet üzerine alınan 04.02.2015 tarih ve 15/RÖK-D3148/047 sayılı RÖK kararı da
bulunmaktadır. Adı geçen kararda özetle;
- (…..) deodorantının siyah ve beyaz giysilerde deodorant lekesi bırakmadığının
anlatıldığı söz konusu reklam filminde kullanılan “Yeni (…..), iz bırakmayan deodorant
(…..), sarı leke oluşumuna göre diğer iz bırakmayan deodorantlardan çok daha etkili”
iddiasına ilişkin ilgili şirketten talep üzerine edinilen test sonuçlarının beyaz renkli
giysiler için kanıtlanabilir olduğu; ancak anılan sonuçların siyah renkli giysileri
kapsamadığı,
- Dolayısıyla da her iki renk grubuna ilişkin sesli ve görsel efektler içeren bahse konu
reklamın siyah renk iddiası bakımından Özdenetim Esasları’nın
“Kanıtlama/Destekleme” başlıklı 8. maddesine aykırı olduğu
değerlendirilerek, gerekli düzeltmeler yapılmadıkça reklamın bu haliyle
yayımlanmamasının talep edildiği, 07.02.2015 Cuma tarihine kadar düzeltme yapılmaz
veya yayın durdurulmaz ise yayının durdurulması için 09.02.2015 Pazartesi günü
medyaya yazı gönderileceği bildirilmiştir.
I.5.3. Elde Edilen Bilgi ve Belgeler
I.5.3.1. Şikayet Konusu ve Tarafları Hakkında İlgili Bakanlık, RÖK ve Reklam Kurulu
Kararları
(30) Yukarıda kronolojik süreçte özetlendiği üzere, UNİLEVER’in FERMET GIDA markası olan
(…..) dondurmalarına ilişkin reklamlarda geçen bazı ifadeler hakkındaki şikayetine
istinaden verilen ve ilgili ifadelerin değiştirilerek düzeltilmesi, aksi takdirde de bu
kullanımların durdurulması gerektiği yönündeki RÖK kararına rağmen; FERMET
GIDA’nın, ilgili web sitesi ve ürünlerinde herhangi bir değişiklik yapmadığı gerekçesiyle
UNİLEVER tarafından 2013 yılının Ocak ayında Gıda ve Tarım Bakanlığı'na başvuruda
bulunulmuştur. Gıda ve Tarım Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen inceleme neticesinde,
FERMET GIDA'nın şikayete konu uygulamalarının mevzuata aykırı bulunduğu ve
teşebbüs aleyhine yasal işlem başlatılarak konuyla ilgili cezai müeyyideler uygulandığı
ilgili Bakanlığın Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğünce belirtilmiştir.
15-38/631-214
9/17

(31) Gıda ve Tarım Bakanlığı kararına ilaveten, FERMET GIDA'nın (…..) ürünlerine ilişkin
olarak gerek etiket üzerinde yer alan beyanlar, gerekse internet sitesinde yer alan ifadeler
ile tüketicinin algısını yanıltıcı, bu ürünü diğer ürünlerden farklı lanse ederek haksız
rekabet yaratıcı ve tüketicinin eksik bilgisini istismar edici reklam ve tanıtımlarda
bulunmaya devam ediyor olması gerekçesiyle 2013 yılının Mart ayında UNİLEVER
tarafından Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bünyesindeki Tüketicinin Korunması ve Piyasa
Gözetim Denetleme Genel Müdürlüğü'ne (Genel Müdürlük) başvuruda bulunulmuştur.
(32) Genel Müdürlük nezdindeki Reklam Kurulu tarafından konu, ilgili mevzuat çerçevesinde
değerlendirilmiş ve sonuç itibariyle, şikayet konusu reklam ve tanıtımların mevzuata aykırı
olduğu kanaatine varılarak reklam ve tanıtımlarda yer alan ifadeler ile, söz konusu ürünün
içeriğinde bulunmayan "koruyucu, gıda boyası, emülgatör, margarin" vb. maddeleri içeren
ürünlerin tüketicide endişeye neden olabilecek şekilde kötülendiği, bu durumun ilgili
mevzuata aykırılık teşkil ettiği; dolayısıyla anılan reklam ve tanıtımların mevzuata aykırı
olduğu gerekçesiyle, FERMET GIDA hakkında (…..) TL idari para cezası ile reklamlarının
durdurulmasına hükmolunmuştur.
(33) UNİLEVER tarafından gönderilen ilk yazılı savunma kapsamında; FERMET GIDA’nın,
yukarıda yer verilen Reklam Kurulu kararı doğrultusunda ilgili reklam ve tanıtımlarda bazı
düzeltmeler gerçekleştirmişse de, tüketicinin yanıltılmasına ve haksız rekabete dair esaslı
unsurlara yer vererek uygulamasına devam ettiğinin görüldüğü ileri sürülmektedir. Bu
itibarla aynı savunma çerçevesinde, anılan mevzuat aykırılıklarına son verilmesi amacıyla
UNİLEVER tarafından 2013 yılının Aralık ayında Reklam Kurulu'na tekrar bir başvuru
gerçekleştirildiği, söz konusu başvuru neticesinde de Reklam Kurulu’nun konuyu tekrar
değerlendirerek mevzuata aykırılıkların devam ediyor olması sebebiyle reklamların
durdurulması gerektiği yönünde karar verdiği ifade edilmektedir.
(34) UNİLEVER savunmasında ayrıca yukarıda aktarılan süreç sonucunda FERMET
GIDA’nın, (…..) ürünlerine ilişkin reklam ve tanıtımlarını değiştirerek yeni reklamlar
yayınladığını öne sürmüş, ancak bu reklamlarda da daha önceki şikâyetlerde yer bulan
ve ispat edilmeden kullanılmaması gereken bazı iddialara yer vermekte olduğu
gerekçesiyle 2014 yılının Mayıs ayında RÖK'e tekrar başvuruda bulunduğunu ifade
etmiştir. Daha sonra 14.05.2014 tarihli RÖK yazısında da FERMET GIDA’nın, bu sefer
RÖK'e sunduğu belgelerle şikâyet konusu iddiaları kanıtlamasına istinaden, en güncel
reklamlarda herhangi bir değişiklik yapılmasına gerek bulunmadığı yönünde kanaate
varıldığı belirtilmiştir.
I.6. Değerlendirme
I.6.1. Teşebbüsler Tarafından Yapılan İlk Yazılı Savunmalar
I.6.1.1. UNİLEVER Tarafından Yapılan Savunma
(35) UNİLEVER’in ilk yazılı savunmasında özetle;
- UNİLEVER’in RÖK’e FERMET GIDA’nın (…..) ürününün reklam ve tanıtımlarının
mevzuata aykırı olduğuna yönelik yaptığı başvuru sürecinde, FERMET GIDA
tarafından da UNİLEVER’in (…..) ürününe ilişkin RÖK’e başvuruda bulunulduğu, bu
başvuru sonrasında UNİLEVER’in tanıtımlarından “en doğal” ibaresinin kaldırdığı, her
iki tarafın şikayetine konu olan “en doğal” ifadesine yönelik olarak RÖK’ün yaptığı
değerlendirmeler göz önüne alındığında, her iki şikayette de RÖK Esasları’nın
“Kanıtlama” başlıklı 8. maddesine atıf yapıldığı ve her iki tarafın ilgili ifadeyi herhangi
bir kanıt ve/veya destek sunmadan kullanmaması gerektiği yönünde karar verildiği, söz
konusu durumun RÖK’ün UNİLEVER ile işbirliği içerisinde hareket etmediğini ve
şikayetleri tarafsız bir şekilde değerlendirdiğini gösterdiği,
15-38/631-214
10/17

- FERMET GIDA’nın reklam ve tanıtımlarında gerekli düzeltmeleri yapmaması üzerine
konuya ilişkin Gıda ve Tarım Bakanlığı’na da başvuruda bulunulduğu, Bakanlık
tarafından gerçekleştirilen inceleme neticesinde, FERMET GIDA’nın tanıtımları
mevzuata aykırı bulunarak FERMET GIDA hakkında yasal işlem başlatıldığı ve cezai
müeyyide uygulandığı,
- Konuya ilişkin ayrıca Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Tüketicinin Korunması ve Piyasa
Gözetim Denetleme Genel Müdürlüğü’ne de başvurulduğu, konunun anılan Genel
Müdürlük nezdindeki Reklam Kurulu tarafından değerlendirilmesi sonucunda FERMET
GIDA’nın reklam ve tanıtımlarda yer alan ifadeler ile “koruyucu, gıda boyası,
emülgatör, margarin, vb.” maddeler içeren ürünlerin tüketicide endişeye neden
olabilecek şekilde kötülendiği ve reklam ve tanıtımların mevzuata aykırı unsurlar
içerdiği sonucuna varıldığı ve bu bağlamda Reklam Kurulu tarafından idari para ve
reklamların durdurulması cezalarına hükmedildiği,
- Söz konusu karar neticesinde FERMET GIDA’nın reklam ve tanıtımlarında bazı
düzeltmeler gerçekleştirdiği, fakat tüketicinin yanıltılmasına ve haksız rekabete dair
esaslı unsurlara yer vermeye devam ettiği, bunun üzerine 2013 Aralık ayında
UNİLEVER tarafından Reklam Kurulu’na tekrar başvurulduğu, Reklam Kurulu’nun bu
sefer de reklamların durdurulması gerektiğine hükmettiği,
- Reklamların benzer unsurlarla devam etmesi üzerine 2014 Mayıs ayında RÖK’e
yapılan başvuru sonucunda FERMET GIDA bu kez iddialarını sunduğu belgelerle
kanıtladığından, RÖK tarafından bu sefer reklamlarda herhangi bir değişiklik
yapılmasına gerek olmadığı yönünde karar verildiği,
- RÖK nezdinde zaman zaman UNİLEVER’in reklam ve tanıtımları aleyhine de şikâyette
bulunulduğu, 2013 Nisan ayında (…..) reklamına (kakao yerine çikolata ifadesinin
kullanılması) ve 2014 Mayıs ayında (…..) reklamına (bitkisel yağlı sütlü buz ifadesi
yerine dondurma ifadesinin kullanılması) yönelik yapılan şikâyetlerin bunun iki örneğini
oluşturduğu, anılan reklamların RÖK Esasları’nın “Doğruluk” başlıklı 5. maddesine
aykırı bulunması nedeniyle verilen karar neticesinde UNİLEVER tarafından reklamların
istenilen şekilde değiştirildiği, adil ve verimli bir rekabet ortamının oluşturabilmesi
bakımından UNİLEVER’in sadece lider konumda bulunduğu dondurma sektöründe
değil, faaliyet gösterdiği tüm sektörlerde tanıtımlarına yönelik alınacak RÖK kararlarına
uymaya hazır olduğu,
- RÖK’ün reklam ve tanıtımların “Esaslar”a uygunluğunu herhangi bir şirket, marka veya
kişinin herhangi bir pazarda lider konumda olup olmadığına bakmaksızın
değerlendirdiği ve tavsiye niteliğinde bir görüş oluşturduğu, RÖK’ün daha sonra diğer
resmi merciiler tarafından verilen kararlarla uyumlu olan kararının değerlendirmenin
tarafsız olduğunu gösterdiği, ayrıca UNİLEVER’in FERMET GIDA’nın reklamlarına
yönelik 2012 ve 2014 yıllarındaki iki başvurusuna ilişkin olarak RÖK tarafından yapılan
farklı değerlendirmelerin de RÖK’ün şikâyet edenin kimliğinden ve pazardaki
durumundan bağımsız işleyişinin göstergesi olduğu,
- RÖK benzeri reklam ve tanıtımlara ilişkin özdenetim yapılarının AB ülkelerinde de uzun
yıllardır bulunduğu, konuyla ilgili yasal düzenlemeleri olan ülkelerde özdenetim alanı
sınırlı iken, yasal düzenlemeleri detaylı olmayan ülkelerde reklamların içeriğinin
özdenetim kuruluşları tarafından düzenlendiği, hatta bazı ülkelerde özdenetim
kurumları, yargı ve idari makamların işbirliği içerisinde hareket ettiği,
- UNİLEVER’in dondurma pazarındaki lider konumunun reklam ve tanıtıma konu mal ve
hizmetleri kapsayan tüm pazarlara ilişkin reklam denetimi nezdinde hakim durumda
olduğu anlamına gelmediği, RÖK’ün denetiminin de zaten tüm reklam ve tanıtım
faaliyetlerini kapsadığı ve belirli bir ürün pazarındaki lider konumun diğer ürün ve
15-38/631-214
11/17

hizmet pazarlarındaki özdenetimi engelleyerek rekabeti engellemesinin mümkün
olmadığı,
- UNİLEVER tarafından RÖK’e yapılan başvuru ile amaçlananın pazardaki haksız
rekabet koşullarının sona erdirilmesi ve tüketicinin doğru bilgilendirilerek yanıltıcılıktan
ve yanlış algıdan uzak bir şekilde ürünlere erişiminin sağlanması olduğu, bu doğrultuda
mevzuata aykırılıkların tespiti halinde bunların ilgili mercilerle paylaşılmasının ve bu
aykırılıkların giderilmesi için gerekli çalışmaların yürütülmesinin UNİLEVER’in en doğal
hakkı olduğu ve söz konusu durumun 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesinde yer alan
kötüye kullanma hallerinden biri kapsamında değerlendirilemeyeceği, UNİLEVER’in bir
pazarda lider konumda oluşunun hiçbir şekilde tespit ettiği mevzuata aykırılıklar
konusunda sessiz kalması gerektiği anlamına gelmediği, bir özdenetim mekanizması
ile UNİLEVER’in pazardaki lider konumunu kötüye kullanarak işbirliği gerçekleştirdiği
ve rekabeti kısıtladığı iddialarının dayanağının bulunmadığı,
- FERMET GIDA’nın UNİLEVER ve RÖK’ün birlikte hareket ederek rekabeti engellediği
iddiasıyla 2013 yılında Rekabet Kurumu’na yaptığı başvuru çerçevesinde RÖK ve
UNİLEVER’de yapılan yerinde incelemelerde de söz konusu iddiayı destekler nitelikte
herhangi bir belge ya da bulguya ulaşılmadığı, başvuruya ilişkin alınan 13.06.2013
tarih ve 13-36/470-206 sayılı Rekabet Kurulu kararında da söz konusu hususun yanı
sıra RÖK uygulama esaslarına aykırı ya da önceki RÖK incelemelerden farklı bir
değerlendirme yapıldığı kanaatine ulaşılmadığı ayrıca herhangi bir kötüye kullanma
eyleminin tespit edilmediği,
- Hal böyleyken, UNİLEVER’in FERMET GIDA’nın reklam ve tanıtımlarındaki mevzuata
aykırı unsurları RÖK’e bildirmesinin rekabeti engelleyici bir davranış olarak
değerlendirilmesinin, ileride üçüncü tarafların mevzuata aykırılıklar konusunda ilgili
mercilere yapacağı başvuruları caydıracak olması nedeniyle rekabetin korunmasına da
zarar vereceği,
- Tüm bu açıklamalar eşliğinde, Ankara 10. İdare Mahkemesi’nin 2013/1641E. ve
2014/590K. sayılı kararına katılmalarının mümkün olmadığı
belirtilmiştir.
I.6.1.2.RÖK Tarafından Yapılan Savunma
(36) RÖK’ün ilk yazılı savunmasında özetle;
- RÖK’ün Uluslararası Reklam Uygulama Esasları’nın reklam verenler, reklam ajansları
ve mecralar tarafından benimsenmesini ve bu esaslara uymayan reklamların yayınının
en kısa sürede düzeltilmesini veya durdurulmasını amaçladığı, bu amaçlar
doğrultusunda RÖK’ün görevlerinin, yanıltıcı reklamlarla ilgili tüketici şikayetleri,
meslek örgütleri ve sivil toplum kuruluşları şikayetleri ile reklam verenler veya reklam
ajanslarının birbirleri hakkında şikayetlerinin incelenmesi ve yayın öncesi danışma
taleplerinin değerlendirmesi olduğu,
- AB direktiflerinde reklamların denetlenmesi konusunda özdenetim mekanizması, idari
makamlar ve yargı olmak üzere üç farklı yöntemin belirlendiği, bunlardan hangisinin
uygulanacağının üye devletlerin yetkisine bırakıldığı, AB üyesi ülkelerin bu üç
yöntemden özdenetim mekanizmasını seçtiği ve özdenetim sisteminin etkinliğini kabul
eden idari makamlar ile özdenetim kuruluşlarının birlikte çalıştığı,
- RÖK tarafından FERMET GIDA reklam ve tanıtımlarına ilişkin yapılan inceleme ve
değerlendirmenin, Özdenetim Esasları’nın “Yasallık”, “Doğruluk” ve “Kanıtlama
Destekleme” maddeleri doğrultusunda yapıldığı, bu kapsamda, FERMET GIDA’nın “en
doğal, en natürel” iddialarına yönelik bitmiş ürün analizlerini ve rakiplerle kıyaslama
15-38/631-214
12/17

içeren herhangi bir ispat vasıtasını sunmamış olması ve Türk Gıda Kodeksi Etiketleme
Yönetmeliği’ne göre trans yağa ilişkin beyanların sadece beyan koşulunu sağlayan
gıdalar için geçerli olması ve dondurma ürünlerinin bu kategoride yer almaması
nedeniyle rakip ürünlerin içeriğinde de zaten bulunmayan bir maddenin (…..) ürününü
rakip ürünlerden ayrıştıran bir özellik-üstünlük ifadesi olarak kullanılmasının mevzuat
kapsamında doğru bir kullanım şekli olarak görülmemesi, ayrıca ürünün internet
sitesinde “Dışındakiler” başlığı altında yer alan maddelerin Sağlık Bakanlığı Bilimsel
Danışma Kurulu ve Ulusal Beslenme Platformu’nun görüşleri doğrultusunda yasal
olarak besin grubunda kullanılmasına izin verilmiş maddeler olması ve durum böyle
iken “Dışındakiler” başlığının bu maddelerin sağlığa zararlı olduğu yönünde tüketicileri
yanlış yönlendirme ihtimali bulunması nedenlerinden hareketle, FERMET GIDA’nın
(…..) ürününe ilişkin reklam ve tanıtımlarının RÖK esaslarına aykırı bulunduğu ve
düzeltilmesi istendiği,
- UNİLEVER’in, RÖK’e yaptığı başvuru akabinde (…..) dondurmalarına ilişkin Reklam
Kurulu’na da başvuruda bulunduğu ve Reklam Kurulu’nun söz konusu reklamların
durdurulmasına karar verdiği, bu durumun RÖK tarafından verilen görüşün isabetli
olduğunu gösterdiği, benzer yöndeki bu kararlarla, UNİLEVER’in Reklam Kurulu
üzerinde etkisinden söz edilemeyeceği gibi RÖK görüşü üzerindeki etkisinden de söz
edilemeyeceği,
- RÖK’ün görüş oluşturma sürecinde herhangi bir şirketin etkide bulunmasının söz
konusu olamayacağı, zira RÖK İçtüzüğü’nün 10. maddesi ile vücut bulan tarafsızlık
ilkesi gereği, hakkında görüş oluşturulacak dosyanın tarafı olan reklam verenler/reklam
ajanslarının RÖK’te temsilcilerinin bulunması halinde bu temsilcilerin görüş oluşturma
toplantılarına katılmadığı, diğer yandan RÖK tarafından RÖK nezdinde temsilcisi
bulunan reklam verenlerin aleyhine de alınmış birçok karar olduğu, UNİLEVER’in de
aleyhine oluşturulmuş RÖK görüşü bulunan ve RÖK nezdinde temsilcisi bulunan
reklam verenlerden biri olduğu,
- 1994-2014 yılları arasını kapsayan 20 yıllık dönemde UNİLEVER hakkında RÖK’e 142
başvuruda bulunulduğu, bu başvuruların 91’inde şikâyetçinin haklı bulunduğu, bu
bağlamda şikayetlerin %64’ünün UNİLEVER aleyhine sonuçlandığı; anılan dönemde
UNİLEVER’in rakiplerine ait reklamlara yönelik RÖK’e 200 başvuruda bulunduğu, bu
başvuruların 149’unda UNİLEVER haklı bulunurken, 51’inde haksız bulunduğu,
- Oluşturulan görüşler akabinde genelde uyarıların dikkate alındığı, dolayısıyla RÖK’ün
ilgili mecralara reklamın durdurulmasına ilişkin tavsiye görüşü bildirme oranının
oldukça düşük olduğu, söz konusu durumun RÖK’ün özdenetim işlevinin
benimsendiğinin en önemli göstergesi olduğu,
- Mevcut dosya açısından şikâyet edilen konumunda bulunan FERMET GIDA’nın da
11.06.2014 tarihinde RÖK’e UNİLEVER’in (…..) ürününün reklamlarında geçen
dondurma ifadesinin yanıltıcı şekilde kullanıldığına ilişkin başvuruda bulunduğu ve bu
başvuru neticesinde UNİLEVER’den gerekli düzeltmenin yapılmasının istendiği, RÖK’ü
muhatap alarak yaptığı başvurunun FERMET GIDA’nın da özdenetim mekanizmasına
olan güvenini gösterdiği,
- RÖK’ün yaptığı değerlendirme sonucu reklamların düzeltme olmaması halinde
yayımlanmaması konusunda medya organları ile paylaştığı değerlendirmenin tavsiye
niteliğinde bir görüş olduğu, hukuki bağlayıcılığının bulunmadığı, bu aşama ile RÖK’ün
dosya sürecinin tamamlandığı, RÖK’ün söz konusu görüşün uygulanıp
uygulanmadığını takip etmediği, nitekim 13-31.12.2012 tarihlerine ilişkin sunulan
Nielsen datasının, RÖK tavsiye görüşüne rağmen bazı medya kuruluşlarının FERMET
GIDA’nın (…..) ürününe ilişkin reklamları yayınlamaya devam ettiğini gösterdiği,
15-38/631-214
13/17

- RÖK görüşlerinin hukuki bir bağlayıcılığı olmaması nedeniyle, işlemin hukuki bir
resmiyete kavuşması bakımından mevzuata aykırı reklamlara ilişkin Gümrük ve Ticaret
Bakanlığı bünyesindeki Reklam Kurulu’na da başvuruda bulunulabileceği,
- RÖK’ün temel fonksiyonun daha önce de belirtildiği gibi dürüst olmayan reklamların
önlenmesi olduğu, gerek bu husus gerekse önaraştırma sürecinde 4054 sayılı
Kanun’un 4. ve 6. maddeleri bakımından herhangi bir ihlal tespiti yapılmadığı göz
önüne alındığında, esasen soruşturma konusunun 4054 sayılı Kanun’un kapsamı
dışında kaldığının düşünüldüğü, zira 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 55.
maddesinden de görüleceği üzere teşebbüslerin dürüstlük kuralına aykırı olarak
yapmış olduğu davranışların rekabet hukukunun değil haksız rekabetin konusu olduğu,
RÖK’ün bugüne kadar oluşturduğu görüşlerin temel noktasını da haksız rekabet
kavramıyla tanımlanan fiillerin reklam ve tanıtımlar nezdinde tespitinin oluşturduğu,
- Ayrıca, (…..) tarafından İstanbul 48. Asliye Ticaret Mahkemesi’nde Reklam Özdenetim
Kurul üyeleri aleyhine açılan haksız rekabetten kaynaklı tazminat talepli davanın
reddine ilişkin kesinleşme şerhini içeren kararın da savunma ekinde yer aldığı
ifade edilmiştir.
I.6.2. 4054 sayılı Kanun’un 4. ve 6. Maddeleri Bakımından Değerlendirme
(37) Dosya kapsamındaki iddialar temel olarak; “piyasada hakim durumda olan UNİLEVER
firmasının RÖK nezdinde etkin bir şekilde temsil edilmesine istinaden karar alma
süreçlerinde RÖK’ün tarafsız davranmaması ve RÖK eliyle şikayetçi teşebbüsün
piyasadaki faaliyetlerinin engellenmek istenilmesi” ile “reklamların yayımlanmamasına
ilişkin söz konusu tavsiye kararının yine UNİLEVER firmasının reklam mecraları
üzerindeki ağırlığı sebebiyle tavsiye niteliğinden çıkması” şeklinde genel başlıklar halinde
özetlenebilmektedir. Bu bağlamda şikayet konusu eylemlerin UNİLEVER’in RÖK
üzerinden tek başına rakip faaliyetini zorlaştırması yönüyle 4054 sayılı Kanun’un 6.
maddesi, UNİLEVER ile RÖK veya RÖK üyelerinin kendi aralarında yaptıkları anlaşma
dolayısıyla rakip faaliyetinin zorlaştırılması yönüyle ise Kanun’un 4. maddesi kapsamında
incelenebilmesi mümkündür.
(38) Öncelikle soruşturma aşamasında da inceleme konusu iddiaları destekler nitelikte, RÖK
ve UNİLEVER yetkilileri arasında RÖK’ün herhangi bir şekilde UNİLEVER veya bir başka
reklam verenin etkisinde kalmak suretiyle karar aldığına yahut UNİLEVER’in reklam
alanında FERMET GIDA’nın faaliyetlerini zorlaştırmak üzere RÖK üzerinde etkili
olduğuna işaret eder nitelikte herhangi bir bilgi, belge veya bulguya rastlanmadığı
belirtilmelidir. Bununla birlikte yukarıda da ifade edildiği ve adı geçen iptal hükmünde
vurgulandığı üzere, şikayete konu iddiaların RÖK’ün karar alma mekanizmasının
dinamikleri dikkate alınmak suretiyle değerlendirilmesi önem arz etmektedir.
(39) RÖK’ün Türkiye’de yayınlanan reklamlara ilişkin karar alma süreçleri ile faaliyetlerini
düzenleyen birincil kaynak RÖK İçtüzüğü’dür. Anılan İçtüzük'ün 2. maddesi uyarınca
RÖK; Reklamverenler Derneğinden yedi kişi, Reklamcılar Derneğinden yedi kişi, çeşitli
mecraları temsil eden on kişi, tüketici kuruluşlarından veya Tüketicinin Korunması ve
Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğünden bir kişi, üniversiteleri temsilen bir kişi, İstanbul
Barosunu temsilen iki kişi ve Türkiye Araştırmacılar Derneğini temsilen bir kişi olmak
üzere toplam yirmi dokuz temsilciden oluşmaktadır. Söz konusu temsilcilerin RÖK
bünyesindeki dağılımını gösteren “Reklam Özdenetim Kurulu Üyeleri” başlıklı listeye
göre, UNİLEVER RÖK nezdinde, Reklamverenler Derneği kontenjanından olmak üzere
yalnızca bir üye ile temsil edilmektedir.
(40) Diğer taraftan, İçtüzük’ün “Görüşlerin Oluşturulması ve Uygulanması” başlıklı 10.
maddesine göre; hakkında görüş oluşturulacak dosyanın tarafı olan reklam
15-38/631-214
14/17

verenler/reklam ajanslarının RÖK’te temsilcilerinin bulunması halinde, bu temsilciler görüş
oluşturma toplantılarına katılmamaktadır. RÖK tarafından yapılan savunmada bahse
konu hüküm “tarafsızlık ilkesinin gereği” olarak nitelendirilmiştir. Karar almaya ilişkin söz
konusu şekli kurallara uygunluk sergilemek adına UNİLEVER temsilcisinin katılmadığı
anlaşılan şikâyete konu RÖK kararı bakımından, bu yönüyle “taraflı davranma” iddiasının
geçerli olmadığı söylenebilecektir.
(41) Öte taraftan; meşruiyetini şekli açıdan olduğu kadar, RÖK’ün faaliyetlerini düzenleyen
İçtüzük’teki esaslara uygunluktan da alan RÖK kararlarının, somut vaka bazında iddia
edildiği üzere haksız olup olmadığının tespiti bakımından, sözü edilen esaslar
merkezinde incelenmesi gerekmektedir.
(42) FERMET GIDA hakkındaki RÖK değerlendirmesi incelendiğinde, anılan şikâyet özelinde
FERMET GIDA’nın savunmasını sunması için tanınan iki günlük süre ile ürünün
performans testleri gibi savunmada yer alması beklenen esasların RÖK’ün internet
sitesinde de duyurduğu İçtüzük esaslarına uygun olduğu görülmektedir.
(43) Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yayınlanan Türk Gıda Kodeksi
Renklendiriciler ve Tatlandırıcılar Dışındaki Gıda Katkı Maddeleri Tebliği ekinde yer alan
listede, “keçiboynuzu gamı ve taragam” adlı maddeler katkı maddesi olarak
sayılmaktadır. Bu nedenle RÖK’e yapılan şikâyette ilgili ürünün doğal sayılamayacağı
ifade edilmiş; buna karşılık olarak ise FERMET GIDA’dan sadece, kullanılan söz konusu
katkı maddelerinin de doğal olduğu minvalinde bir karşılık alınmıştır. “En doğal” ifadesine
karşı ise diğer markalarla karşılaştırmalı olarak yapılmış bir “bilimsel analiz” talep edilmiş;
ancak böyle bir analiz sunmak yerine, “diğer markaların doğallık iddiasında
bulunmadıkları” belirtilmekle yetinilmiştir.
(44) RÖK değerlendirmesinde trans yağ kullanımı konusunda ise Türk Gıda Kodeksi
Etiketleme Yönetmeliği uyarınca “trans yağ kullanılmadığı” beyanının yer alması gereken
gıda grupları içerisinde dondurma ürününe yer verilmediği; herhangi bir üreticinin bu
beyana yer vermesi halinde, sanki diğer ürünlerde trans yağ varmış imajını yaratarak
haksız bir farklılık yarattığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu yönüyle RÖK tarafından objektif bir
değerlendirme yapılmaya çalışıldığı görülmektedir.
(45) Özetle ifade etmek gerekirse, RÖK bünyesinde ilgili şikâyet hakkında yapılan
değerlendirmeler incelendiğinde, diğer birçok incelemede olduğu gibi; “bilimsel ürün
analizleri” talep edildiği, ne var ki FERMET GIDA tarafından ürün reklamında kullanılan
“en doğal” ifadesini destekleyecek yeterli belgenin sunulmadığı ve bu sebeplerle
reklamda ilgili değişikliklerin yapılmasına yönelik tavsiye kararının FERMET GIDA’ya
gönderildiği anlaşılmaktadır. Bu itibarla, söz konusu RÖK kararında FERMET GIDA ve
UNİLEVER arasındaki ihtilafı ele alış biçimi bakımından İçtüzük esaslarından ayrıldığını
gösteren ayrıksı bir unsur bulunmamaktadır.
(46) Öte taraftan, RÖK kararlarına konu şikâyetlerin taraflarına RÖK’ün yaklaşımındaki
tarafsızlık, bağımsızlık ve esaslara riayet ölçütlerinin değerlendirmesinde UNİLEVER
aleyhine alınan RÖK kararlarına değinmek yerinde olacaktır.
(47) Hakkında soruşturma yürütülen diğer taraf olan UNİLEVER özelinde oluşturulan RÖK
görüşlerine bakıldığında; 1994-2014 yılları arasını kapsayan yirmi yıllık dönemde
UNİLEVER hakkında RÖK'e 142 başvuru yapıldığı, bu başvuruların %64'ünün anılan
şirket aleyhine sonuçlandığı görülmektedir. RÖK’ün savunmasında ayrıca İçtüzük’e
aykırılık taşıyan şikayete konu reklamların durdurulmasının UNİLEVER’den ayrıca
istendiği de belirtilerek, bu durumun; RÖK’ün görüş oluşturma sürecinde, iddiaların
aksine, UNİLEVER’in bir etkisinin olmadığını herhangi bir tereddüde yer bırakmayacak
şekilde ortaya koyduğu ifade edilmektedir. Diğer taraftan, aynı dönemde UNİLEVER
15-38/631-214
15/17

tarafından da rakiplerine ait reklamlar için RÖK'e 200 başvuru yapılmış, bu başvuruların
149'unda UNİLEVER haklı bulunurken, 51'inde ise haksız bulunmuştur.
(48) RÖK’ün UNİLEVER etkisinde kalmak suretiyle tarafsız görüş oluşturmadığı yönündeki
FERMET GIDA iddiasıyla ilgili olarak ayrıca, UNİLEVER hakkında FERMET GIDA
tarafından RÖK nezdinde yapılan güncel bir başvurudan da bahsedilmelidir. 11.06.2014
tarihinde UNİLEVER’in (…..) ürününün reklamlarında geçen dondurma ifadesinin yanıltıcı
şekilde kullanıldığına ilişkin FERMET GIDA tarafından RÖK’e yapılan başvuru
neticesinde, 01.07.2014 tarihli RÖK görüşü ile başvuru sahibinin haklı bulunduğu ve
UNİLEVER’den gerekli düzeltmenin yapılmasının istendiği görülmektedir. Anılan 2014
tarihli başvuru, FERMET GIDA’nın (…..) isimli UNİLEVER ürününün reklamlarına yönelik
olarak RÖK nezdinde 2012 yılında yaptığı bir diğer şikâyetin UNİLEVER’in aleyhinde
sonuçlanması ile birlikte değerlendirildiğinde; gerek RÖK’ün şikâyete taraf şirketlerin
kimliklerinden bağımsız şekilde ve somut vaka özelinde inceleme yapmak suretiyle
kanaate vardığını göstermesi; gerekse de FERMET GIDA’nın tarafsızlığını sorguladığı
RÖK’e başvuru yapmaya devam ettiğini ortaya koyması bakımından önem arz
etmektedir. Bu minvalde ayrıca (…..) marka deodorant ürününe ilişkin UNİLEVER’e ait
reklam filmi hakkındaki 04.02.2015 tarih ve 15/RÖK-D3148/047 sayılı RÖK kararı da,
UNİLEVER aleyhine verilmiş bir başka güncel karar olarak örnek gösterilebilir.
(49) Dosya kapsamında incelenmesi gereken iddialardan bir diğeri de, RÖK görüşlerinin
tavsiye niteliğinde olmaktan çıkarak bağlayıcı kararlar halini aldığı, medya mecralarının
RÖK görüşleri doğrultusunda ilgili reklamları yayınlamama hususunda kendilerini zorunlu
hissettikleri yönündedir. Söz konusu iddia hakkında, RÖK tarafından ve/veya reklam
verenler arasındaki görece ağırlığı nedeniyle UNİLEVER tarafından ya da RÖK ve
UNİLEVER’in işbirliği ile medya mecralarına reklam yayınlarının durdurulması hakkında
herhangi bir yolla dayatma, baskı veya zorlama uygulandığını gösteren herhangi bir bilgi
veya belgeye ulaşılamamıştır. Bu noktada, RÖK görüşlerinin lafzi ve esasi açıdan İçtüzük
esasları doğrultusunda incelenmesi sonucunda, medya organlarının reklamları
yayınlamaya devam etme hususundaki takdir yetkilerini kısıtlayıcı bir nitelikte olmadığı da
görülmüştür.
(50) Bu bağlamda öncelikle, aynı somut ihtilaf özelinde verilmiş olan ilgili Bakanlık, Reklam
Kurulu ile RÖK kararları arasındaki örtüşmeye dikkat çekmenin yerinde olacağı
düşünülmektedir. Mevcut dosya kapsamında FERMET GIDA tarafından şikâyet edilen
RÖK kararına konu ilgili reklam hakkında UNİLEVER tarafından 2013 yılının Ocak ayında
Gıda ve Tarım Bakanlığı'na başvuruda bulunulmuştur. Adı geçen Bakanlık tarafından
gerçekleştirilen inceleme neticesinde, FERMET GIDA'nın şikâyete konu uygulamaları
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yayınlanan ve ilgili RÖK kararında da atıf
yapılan Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği ve Dondurma Tebliği’ne aykırı
bulunmuş ve teşebbüs aleyhine yasal işlem başlatılarak konuyla ilgili cezai müeyyide
uygulanmıştır.
(51) Yukarıda yer verilen karara ilaveten, FERMET GIDA'nın ilgili RÖK ve Bakanlık kararına
konu uygulamalarına devam ediyor olduğu gerekçesiyle 2013 yılının Mart ayında
UNİLEVER tarafından Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bünyesindeki Müdürlüğe başvuruda
bulunulmuştur. Genel Müdürlük nezdindeki Reklam Kurulu tarafından, şikâyet konusu
reklam ve tanıtımların, ilgili RÖK ve Bakanlık kararında da esas alınan Türk Gıda Kodeksi
Etiketleme Yönetmeliği ve Dondurma Tebliği’nin yanı sıra, Ticari Reklam ve İlanlara İlişkin
İlkeler ve Uygulama Esaslarına Dair Yönetmelik ile 4077 sayılı Tüketicinin Korunması
Hakkında Kanun’un ilgili maddelerine aykırı olduğu görüşüyle FERMET GIDA hakkında
(…..) TL idari para cezası ile reklamlarının durdurulmasına hükmolunmuştur.
(52) FERMET GIDA’nın söz konusu kararlara konu uygulamaları hakkında UNİLEVER
tarafından Aralık 2013 tarihinde Reklam Kurulu'na tekrar bir başvuru gerçekleştirilmiş,
15-38/631-214
16/17

anılan başvuru neticesinde de Reklam Kurulu konuya ilişkin reklamların durdurulması
gerektiği yönünde karar vermiştir.
(53) UNİLEVER’in savunmasında; yukarıda aktarılan süreç sonucunda FERMET GIDA’nın,
(…..) ürünlerine ilişkin reklam ve tanıtımlarını değiştirerek yeni reklamlar yayınladığı öne
sürülmüş, ancak bu reklamlarda da daha önceki şikayetlerde yer bulan ve ispat
edilmeden kullanılmaması gereken bazı iddialara yer vermekte olduğu gerekçesiyle
RÖK'e 2014 yılının Mayıs ayında tekrar başvuruda bulunulduğu ifade edilmiştir. FERMET
GIDA’nın, bu sefer RÖK'e sunduğu belgelerle şikayet konusu iddiaları kanıtlamasına
istinaden, en güncel reklamlarda herhangi bir değişiklik yapılmasına gerek bulunmadığı
yönündeki karar FERMET GIDA’ya RÖK tarafından bildirilmiştir.
(54) Yukarıda sıralanan ilgili kararlar bir bütün olarak irdelendiğinde, mevcut dosyada
FERMET GIDA’nın haksız bularak şikâyet ettiği RÖK görüşünü, adı geçen kamu
otoriteleri tarafından ihdas edilen ve bu görüşle aynı dayanakları esas almanın ötesine
geçerek idari müeyyide uygulanmasını öngören bağlayıcı kararların izlediği
görülmektedir. Yapılan tespitin temelde iki açıdan önem arz ettiği düşünülmektedir:
Birincisi; UNİLEVER’in RÖK’ten başlayan bir silsile izlediği söz konusu süreç; prosedürel
zemindeki işleyiş hızı açısından RÖK'ün görece daha seri olması yönüyle Reklam
Kurulu’ndan önce tercih edildiğini, bir başka deyişle RÖK’ün bir özdenetim mekanizması
olarak icrai bir otorite olan Reklam Kurulu karşısında söz konusu özdenetim işlevini yerine
getirdiğini göstermektedir. İkincisi ise; bahse konu kararların gerek dayanak alınan ilgili
mevzuat, gerekse de kanaat bazında varılan neticenin paralellik sergilemesi göz önüne
alındığında, mevcut şikâyete konu RÖK kararının tutarlılık ve yasal zemin açısından
sorun barındırmadığı sonucu çıkmaktadır.
(55) Ayrıca yapılan incelemede RÖK'ün son üç yılda incelediği dosyalar arasında esasa aykırı
bulmak suretiyle ve gereğinin yapılması istemiyle ilgili mecraya (medya organına)
reklamın durdurulmasına dair tavsiye görüşü bildirme oranının oldukça düşük olduğu ve
kayda değer seviyenin altında kaldığı görülmüştür. Hal böyleyken; RÖK’ün özdenetim
mekanizması olma işlevini gereği gibi icra ettiği, bir başka deyişle şikâyete konu vakaların
çözümlenmesinde ilgili reklam vereni zor durumda bırakmamayı önceleyerek medya
organına son aşama olarak başvurduğu, hatta ekseriyetle sorunun bu aşamaya
varmadan ilgili reklam verenle karşılıklı giderilmesine gayret edildiği söylenebilir.
(56) Dosya mevcudundaki verilerin tümü ve yukarıda sunulan izahat ışığında; UNİLEVER’in
RÖK ile birlikte hareket etmek veya herhangi bir şekilde koordinasyon içinde olmak
suretiyle FERMET GIDA’nın piyasadaki faaliyetlerini zorlaştırdığını kanıtlayan bilgi, belge
ve bulgu bulunmadığından, ayrıca bu paralelde bir kanaate varmayı sağlayacak herhangi
bir tespit söz konusu olmadığından; Kanun’un 4. maddesi kapsamında bir ihlal sonucuna
ulaşılamamıştır.
(57) Diğer taraftan, UNİLEVER’in piyasadaki hâkim durumunu kötüye kullanarak, RÖK
üzerinden FERMET GIDA’nın faaliyetlerini zorlaştırdığı iddiasıyla ilgili olarak ise;
UNİLEVER veya RÖK’ün herhangi bir pazarda hâkim durumda olduğu kabul edilse dahi,
mevcut dosya kapsamında kötüye kullanma olarak tanımlanabilecek bir faaliyet tespit
edilemediğinden, Kanun’un 6. maddesi kapsamında da bir ihlalden söz edilemeyeceği
kanaatine ulaşılmıştır.
(58) RÖK benzeri kuruluşlar tüm AB üyesi ülkelerde ve hatta birçok Afrika ülkesinde yaygın
haldeyken; diğer taraftan Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde reklam
uyuşmazlıklarının götürülebileceği Reklam Kurulu adında bir de kamusal otorite
faaliyetteyken, söz konusu uyuşmazlıkların daha pratik ve seri şekilde çözümünü
amaçlayan RÖK’ün bizatihi varlığının 4054 sayılı Kanun’a aykırı olduğu iddiası da yerinde
görülmemiştir.
15-38/631-214
17/17

J. SONUÇ
(59) 01.01.2014 tarih ve 14-37/711-M sayılı Kurul kararı uyarınca yürütülen soruşturma ile ilgili
olarak düzenlenen Rapor’a ve incelenen dosya kapsamına göre; Unilever San. ve Türk
Tic. A.Ş. ve Reklam Özdenetim Kurulu’nun 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında
Kanun’un 4. ve 6. maddelerini ihlal etmediğine, dolayısıyla, aynı Kanun'un 16. maddesi
uyarınca adı geçen teşebbüslere idari para cezası uygulanmasına gerek olmadığına
OYBİRLİĞİ ile, Ankara İdare Mahkemelerinde yargı yolu açık olmak üzere karar
verilmiştir.










Full & Egal Universal Law Academy