Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 14-22/436-198
Karar Türü: Rekabet İhlali
Konu: Türkiye Araştırmacılar Derneğinin üyelik koşullarının 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun kapsamında değerlendirilmesi talebi
Karar Tarihi: 25.06.2014

Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2014-2-16 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 14-22/436-198
Karar Tarihi : 25.06.2014
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Kenan TÜRK, Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR,
Fevzi ÖZKAN, Dr. Metin ARSLAN, Doç. Dr. Tahir SARAÇ
B. RAPORTÖRLER: Bülent GÖKDEMİR, Cemile YÜKSEK, Ali ŞENGÜL
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : Gizlilik talebi bulunmaktadır.
D. HAKKINDA İNCELEME
YAPILAN : Türkiye Araştırmacılar Derneği
İstiklal Cad. İmam Adnan Sok. No:1/3 Beyoğlu/İstanbul
(1) E. DOSYA KONUSU: Türkiye Araştırmacılar Derneğinin üyelik koşullarının 4054
sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun kapsamında değerlendirilmesi talebi.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: Başvuruda özetle; Türkiye Araştırmacılar Derneği (TÜAD)
tarafından belirlenen üyelik koşullarının küçük ölçekli firmaların derneğe üye olmasını
engellediği ve “TÜAD Tüzel Üyeliği Yüksek Profesyonel Standartlar Taahhüdü” başlıklı
üyelik sözleşmesi ile üye teşebbüslerin, ticari sır niteliğindeki bilgileri dernekle paylaşmak
zorunda bırakıldığı belirtilerek konu hakkında gereğinin yapılması talep edilmektedir.
(3) G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 10.03.2014 tarihinde giren başvuru üzerine
hazırlanan 04.04.2014 tarih ve 2014-2-16/İİ sayılı İlk İnceleme Raporu, 16.04.2014 tarihli
Kurul toplantısında görüşülmüş ve önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir.
(4) Söz konusu karar uyarınca düzenlenen 12.06.2014 tarih ve 2014-2-16/ÖA sayılı
Önaraştırma Raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(5) H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda, dosya konusu iddialara yönelik olarak şikayet
edilen teşebbüs hakkında soruşturma açılmasına gerek olmadığı ifade edilmiştir.
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
(6) Başvuru konusu iddialardan ilki “TÜAD Tüzel Üyeliği Yüksek Profesyonel Standartlar
Taahhüdü”nün “TÜAD Yönetim Kurulu’nun ya da kurullarından herhangi birinin yaptığımız
işlere yönelik yazılı ya da sözlü olarak soracağı sorulara şeffaflık ilkeleri çerçevesinde
cevap vermeyi ve bu tür incelemelerle ilgili işbirliği yapmayı, bağımsız denetime açık
olmayı taahhüt ederim.” ve “TÜAD tarafından organize edilen ve bağımsız kuruluşlar
tarafından yapılan çalışmalara; başta sektör büyüklüğü çalışması ve araştırma kalite
çalışmaları olmak üzere katılacağımı taahhüt ederim.” şeklindeki maddelerine ilişkindir.
(7) “Rakipler arası bilgi değişimi” tek başına ihlal oluşturmamakla birlikte, rakipler arasında
rekabete aykırı işbirliğini kolaylaştırma potansiyeli taşıması nedeniyle inceleme konusudur.
(8) 4054 sayılı Kanun’un “Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar” başlıklı 4.
maddesinde “Belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti
engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut
doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu eylemler ve teşebbüs
birliklerinin bu tür karar ve eylemleri hukuka aykırı ve yasaktır” hükmüne yer verilmiştir. Bu
kapsamda başvuru konusu dernek tarafından talep edilen bilgilerin, rekabeti
etkileyebilecek ölçüde hassas nitelikte bilgileri ihtiva etmesi halinde, bilgi toplama
eyleminin 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesine aykırı olarak üye teşebbüsler arasında
anlaşma veya uyumlu eylemi kolaylaştırıcı bir etki doğurması ihtimal dâhilinde olacaktır.
(9) Bu çerçevede yapılan değerlendirmede, “TÜAD Tüzel Üyeliği Yüksek Profesyonel
Standartlar Taahhüdü” uyarınca talep edilmesi öngörülen bilgilerin niteliği, bu bilgilerin ne
14-22/436-198
2/3

amaçla kullanılacağı, üye teşebbüslerin erişimine açık olup olmadığı ve sektörün yapısı
dikkate alınmıştır.
(10) TÜAD tarafından gönderilen bilgilerden, TÜAD üyelerince benimsenmesi öngörülen
standartların, ESOMAR (The European Society for Opinion and Market Research) ve ICC
kuralları referans alınarak tespit edildiği, araştırma hizmetlerine yönelik spekülasyonların
önlenmesi ve üyelerin belirlenen kurallara bağlı kalmasını sağlamak üzere 2014 yılının
Ocak ayında söz konusu dernek tarafından “Yüksek Profesyonel Standartlarının”
belirlendiği anlaşılmaktadır.
(11) Anılan bilgilere göre, “TÜAD Tüzel Üyeliği Yüksek Profesyonel Standartlar Taahhüdü”nün
şikâyet konusu maddesi kapsamında talep edilmesi öngörülen bilgiler, dernek tarafından
belirlenen etik kurallarına, kurumsal ilkelere aykırı hareketler ve/veya beyanlar hakkında
dernek etik kurulunca yapılacak olan inceleme kapsamında kullanılacaktır.
(12) Derneğin Etik Kurul Yönetmeliği’ne göre etik kurul, sektörün itibarını ve kamuoyundaki
güvenilirliğini sarsan davranışların söz konusu olması durumunda etik kurallarına aykırı
davranışları incelemekle yükümlüdür.
(13) “TÜAD Tüzel Üyeliği Yüksek Profesyonel Standartlar Taahhüdü”nün şikâyete konu edilen
madde hükmü kapsamında üye teşebbüsler hakkında herhangi bir işlem yapılmamış olup,
böyle bir durumda üye teşebbüslerden ticari sır niteliğindeki bilgileri anılan madde
kapsamında sunulan bilgilerden ayrıştırılması beklenmektedir.
(14) Etik kurulun yetki ve sorumluluklarının belirlendiği Etik Yönetmeliği’nin ilgili maddesine
göre; etik kurul inceleme kapsamında üye teşebbüsten yazılı veya sözlü bilgi isteyebilir. Bu
kapsamda, şikâyet konusu taahhütname öncesinde de Etik Kurul Yönetmeliği uyarınca
üye teşebbüslerden bilgi talep edilebildiği, hesap verilebilirliğin güçlendirilmesi amacıyla
taahhütnamenin tanzim edildiği anlaşılmaktadır.
(15) Ayrıca, Etik Kurul Yönetmeliği uyarınca etik kurul üyeleri, inceleme kapsamında elde
edilen bilgilerin gizliliğine özen göstermekle yükümlü kılınmıştır.
(16) Öte yandan, dernek tarafından yapılan açıklamada, etik ve profesyonel sektör standartları
hakkında üye teşebbüslerin davranışları ve bu davranışların sektördeki yansımalarına
yönelik yürütülen incelemelerde daha kapsamlı bilgiye ihtiyaç duyulması veya teşebbüsün
denetlenmesi gerekliliği söz konusu olduğunda, bağımsız denetim şirketleri tarafından
denetimin yapıldığı, denetim raporunda ticari sır niteliğindeki bilgilere yer verilmediği,
denetim sonucu elde edilen bilgilerin denetim şirketi bünyesinde kaldığı ifade edilmiştir.
(17) Yukarıda yer verilen değerlendirme çerçevesinde, “TÜAD Tüzel Üyeliği Yüksek
Profesyonel Standartlar Taahhüdü” uyarınca talep edilmesi öngörülen bilgilerin, ticari sır
niteliği taşıyan bilgileri ihtiva etmemesi ve söz konusu bilgilerin diğer üyelerle
paylaşılmaması nedeniyle bilgi toplama işlevinin rekabet üzerinde olumsuz etki
doğurabileceği iddiasının geçerlilik taşımadığı sonucuna ulaşılmıştır.
(18) Başvuruda şikâyet konusu edilen diğer husus dernek üyelik koşullarına ilişkindir. Dernek
tüzüğünde tanımlanan üyelik koşullarına göre üye olmak isteyen teşebbüsün sektörde en
az bir yıl faaliyette bulunuyor olması, cirosunun en az yıllık 250.000 Amerikan Doları
olması, GAB ve ISO:20252 belgelerine sahip olması gerekmektedir. Dernek üyelik
koşulları, dernek tarafından yayımlanan ve yine rekabete aykırılık teşkil ettiği iddia olunan
“Kamu ihalelerinde TÜAD üyesi olmanın standart bir şart olmasını öneriyoruz” şeklindeki
bildiri ile birlikte ele alınmıştır.
(19) Dosya mevcudu bilgilere göre, üyelik koşulu olarak belirlenen GAB sahipliğine ilişkin
dernek tarafından standartlar belirlenmiş olup, tanımlanan standartlara uygun olarak GAB
yönetim sistemini oluşturan işletmenin belgelendirilmesi ve denetimi bağımsız denetim
şirketi tarafından yapılmaktadır.
(20) GAB sahipliğine ilişkin standartların, üye teşebbüslerce hizmet sunumunda esas alınması
beklenen asgari kalite şartlarını ortaya koyduğu anlaşılmaktadır. Sistemin öngörülen
14-22/436-198
3/3

faydayı sağlaması ve işler kılınması amacıyla da denetim fonksiyonu öngörülmüştür.
(21) Derneğe üyelik için belirlenen ciro ve faaliyet süresi eşiğinin, derneğin amacı göz önüne
alındığında, üye olacak teşebbüslerin kurulduğu günden itibaren giriştiği faaliyetlerin,
araştırma sektörüne yararlı sonuçlar verecek nitelikte ve ölçüde olması şartlarını yerine
getirmesi bakımından getirildiği sonucuna varılmıştır. Aksi durumda, yeterli finansal
kaynağa ve tecrübeye sahip olmayan işletmelerin sistemin gerekli kıldığı sorumlulukları
yerine getirememesi ve hedeflenen kalite standardına ulaşılmasını engellemeleri
muhtemeldir.
(22) Bu çerçevede, şikâyet konusu üyelik koşullarının sektörün ve sektör temsilcilerinin
saygınlığını sağlamak ve dünya standartlarıyla uyumu tesis etmek amacıyla tespit edildiği
anlaşılmaktadır.
(23) Ayrıca, “Kamu ihalelerinde TÜAD üyesi olmanın standart bir şart olmasını öneriyoruz”
şeklinde ifade edilen hususun kamu ihaleleri için bir öneri olduğu, bağlayıcılığının
bulunmadığı, bu kapsamda derneğe üye olmayan teşebbüsler bakımından ölçülebilir bir
ticari kaybın ortaya çıkmayacağı değerlendirilmektedir.
(24) Yukarıda yapılan açıklamalar ışığında, TÜAD tarafından gerçekleştirilen faaliyetin 4054
sayılı Kanun’un 4. maddesi uyarınca ihlal olarak değerlendirilemeyeceği sonucuna
varılmıştır.
J. SONUÇ
(25) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre, 4054 sayılı Kanun’un 41.
maddesi uyarınca şikayetin reddi ile soruşturma açılmamasına OYBİRLİĞİ ile karar
verilmiştir.



Full & Egal Universal Law Academy