Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 13-48/692-293
Karar Türü: Rekabet İhlali
Konu: Türk Telekomünikasyon A.Ş.'nin sabit telefon hizmeti kapsamında “Ev Avantaj Tarifeleri”nde uyguladığı fiyatlandırma yoluyla 4054 sayılı Kanun'un 6. maddesini ihlal ettiği iddiası
Karar Tarihi: 21.08.2013

Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2013-2-14 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 13-48/692-293
Karar Tarihi : 21.08.2013
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Doç. Dr. Mustafa ATEŞ, Dr. Murat ÇETİNKAYA,
Reşit GÜRPINAR, Fevzi ÖZKAN
B. RAPORTÖRLER : Dr. Aydın ÇELEN, Özgür Can ÖZBEK, Gözde KARABEL
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : - Gizlilik talebi bulunmaktadır.
D. HAKKINDA İNCELEME
YAPILAN : - Türk Telekomünikasyon A.Ş.
Turgut Özal Bulvarı Aydınlıkevler 06103 Ankara
(1) E. DOSYA KONUSU: Türk Telekomünikasyon A.Ş.'nin sabit telefon hizmeti
kapsamında “Ev Avantaj Tarifeleri”nde uyguladığı fiyatlandırma yoluyla 4054 sayılı
Kanun'un 6. maddesini ihlal ettiği iddiası.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: Başvuruda özetle;
- Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK)’nun yetkilendirmesine dayanarak sabit
telefon hizmeti (STH) alanında faaliyette bulundukları,
- STH işletmecilerinin toptan hat kiralama hizmeti vasıtasıyla kendi abonelerine arama
hizmeti sunabilmeleri için gerekli olan çağrı başlatma ve sonlandırma hizmetlerini
Türkiye’de sabit telefon altyapısına sahip tek işletmeci olan Türk Telekomünikasyon A.Ş.
(Türk Telekom)’den sağlamak zorunda oldukları,
- 2012 yılı Haziran ayı itibariyle Türk Telekom’un 14,47 milyon sabit telefon abonesi
bulunduğu, aynı dönem itibariyle 190 STH işletmecisi bulunduğu,
- STH işletmecileri tarafından alternatif bir altyapının kurulduğu ancak bu altyapının Türk
Telekom üzerinde rekabetçi bir baskı oluşturmaktan çok uzak olduğu, Türk Telekom’un
sağladığı ölçek ekonomisine ulaşmasının mümkün olmadığı, Türk Telekom’un hem
toptan sabit telefon erişim hizmetleri pazarında hem de perakende sabit telefon hizmetleri
pazarında hâkim durumda olduğu,
- Türk Telekom’un 12.10.2012 tarihli “Türk Telekom’dan Ev Avantaj Tarifelerine Geçiş İçin
Özel Fırsat” ve 9.11.2012 tarihinde “Türk Telekom’dan Ev Avantajlılar İçin Özel Fırsat”
sloganlarıyla kamuya duyurduğu kampanyaları ile perakende fiyatı 22,90 TL olan Ev
Avantaj 100 tarifesinin fiyatını efektif olarak 17,75 TL’ye indirdiği, söz konusu fiyatın
vergilerden arındırılmış halinin 13,34 TL olduğu ve dakika başı perakende fiyatın 0,13
TL’ye tekabül ettiği,
- Paket dâhilinde şehir içi, şehirlerarası, yurtiçi GSM ve uluslararası birinci kademe
görüşmeler yapılabildiği,
- Türk Telekom’un sunduğu hizmetle eşdeğerde bir hizmet sağlayabilmeleri için
i. Toptan hat kiralama bedeli olarak aylık 9,48 TL
ii. Çağrı başlatma ve sonlandırma ücreti olarak dakika başına toplam 3,55 krş
13-48/692-293
2/10

iii. Altyapısının (backbone) Türk Telekom tabanlı olması sebebiyle aylık 65
dakika kullanım için abone başına 4 krş
olmak üzere aylık toplam 11,83 TL’lik (backbone hariç 11,79 TL) maliyete katlanmaları
gerektiği,
- Dakika başına çağrı başlatma ve sonlandırma maliyetlerinin aşağıdaki tabloda
gösterildiği1:
Tablo 1: Dakika Başına Çağrı Başlatma ve Sonlandırma Maliyeti
Çağrı Sonlandırma Yönü Lokal Alan İçi Alan Dışı Ortalama2
Çağrı Başlatma Yönü
Lokal (…..) (…..) (…..) (…..)
Alan İçi (…..) (…..) (…..) (…..)
Alan Dışı (…..) (…..) (…..) (…..)
Ortalama3 (…..) (…..) (…..) 0,0355 TL
- Tabloda yer alan maliyet kalemlerinin yanısıra aylık 9,48 TL, dakika başına 0,0948 TL
olmak üzere toptan hat kiralama bedeline katlandıkları ve dakika başına toplam
maliyetlerinin aşağıdaki gibi olduğu:
Tablo 2: Dakika Başına Toplam Çağrı Maliyeti
Çağrı Sonlandırma Yönü Lokal Alan İçi Alan Dışı Ortalama
Çağrı Başlatma Yönü
Lokal (…..) (…..) (…..) (…..)
Alan İçi (…..) (…..) (…..) (…..)
Alan Dışı (…..) (…..) (…..) (…..)
Ortalama (…..) (…..) (…..) 0,1303 TL
- Hâlihazırda uyguladıkları fiyatlar ile sadece Türk Telekom’a ödedikleri toptan hat
kiralama bedeli, çağrı başlatma ve sonlandırma ücretleri dikkate alındığında %25,35
oranında bir kar marjına sahip olacakları, buna karşılık Türk Telekom’un başvuru konusu
kampanyaları kapsamında 17,75 TL’lik perakende satış fiyatını uygulaması durumunda
kar marjının %11,33 oranında gerçekleşeceği, söz konusu oranın sürdürülebilir karlılık
oranı olarak değerlendirilemeyeceği, detaylı analizin aşağıda gösterildiği:
Tablo 3: Fiyatlar ve Marjlar
Mevcut Durum Fiyat KDV ve ÖİV Hariç Fiyat Maliyet Marj
Sabit Ücret 14,00 TL 10,53 TL 9,48 TL 1,05 TL
Dakika Paketi (100 dk) 7,00 TL 5,26 TL 2,30 TL (0,0355TLx65 dk) 2,96 TL
Toplam 21,00 TL 15,79 TL 11,79 TL 4,00 TL
%25,35

Türk Telekom Fiyatı ile Satış
Durumu Fiyat
KDV ve ÖİV
Hariç Fiyat Maliyet Marj
Sabit Ücret 14,00 TL 10,53 TL 9,48 TL 1,05 TL
Dakika Paketi (100 dk) 3,75 TL 2,82 TL 2,30 TL (0,0355TLx65 dk) 0,51 TL
Toplam 17,75 TL 13,34 TL 11,79 TL 1,56 TL
%11,67


1 Bireysel müşterileri tarafından yapılan 65 dakika ortalama kullanım süresinin esas alındığı belirtilmiştir.
2 Başlatılan çağrıların %(…..)'sının lokal, %(…..)'sının alan içi, %(…..)'inin ise alan dışı olarak başlatıldığı
ve ortalama maliyetin, bu oranlar ile Referans Arabağlantı Teklifi kapsamında tanımlanmış çağrı başlatma
ücretlerinin harmanlanması ile oluştuğu belirtilmiştir.
3 Başlatılan çağrıların %(…..)'sinin lokal, %(…..)'sının alan içi, %(…..)'ünün ise alan dışı olarak
sonlandırıldığı ve ortalama maliyetin, bu oranlar ile Referans Arabağlantı Teklifi kapsamında tanımlanmış
çağrı başlatma ücretlerinin harmanlanması ile oluştuğu belirtilmiştir.
13-48/692-293
3/10


Marj Mevcut Satış Fiyatı ile Türk Telekom Fiyatı ile
Backbone ve TT’ye Ödenen Bedeller Dahil 3,96 TL 1,51 TL
%25,07 %11,33
- Karlılık oranının %25 seviyesinden %11 seviyesine düşüşünün olağan piyasa
şartlarındaki değişimlerden kaynaklanmadığı, hâkim durumdaki teşebbüsün fiyat
sıkıştırması uygulaması gibi suni bir piyasa hareketi sonucu meydana geldiğinin bir
göstergesi olarak değerlendirilebileceği,
- Hâkim durumda bulunan Türk Telekom’un toptan seviyede uyguladığı fiyatlar ile
perakende seviyede uyguladığı fiyatlar arasındaki fark pozitif olsa dâhi anılan marj
düşüşünün Türk Telekom ile eşit derecede etkin rakiplerinin faaliyetlerini zorlaştıracağı
ve hatta uzun vadede rakiplerin piyasadan dışlanmasına sebebiyet vereceği,
- Öte yandan sabit ses pazarının küçülmekte olan bir pazar olduğu göz önüne alındığında
alternatif operatörlerin yakalayacakları büyümenin büyük kısmının Türk Telekom’un
mevcut abonelerinin kazanımı ile gerçekleşeceği ve yeni müşterilere yapılacak satışlar
için kendi kanallarına satış komisyonu ödemeleri gerektiği,
- Mevcut maliyet kalemlerine satış komisyonunun eklenmesi durumunda aşağıda
görüleceği üzere karlarının %16 seviyesine düşeceği,
Tablo 4: 12 Aylık Taahhüt Döneminde Marj
Mevcut Fiyatlar ile Türk Telekom Fiyatı ile
Marj (12 Aylık Toplam) (…..) (…..)
Komisyon Tutarı (12 Aylık Satış Başına Toplam) (…..) (…..)
Marj-Komisyon (…..) (…..)
Aylık Marj (…..) (…..)
%16 %6
- Komisyonun dâhil edildiği analizde “evrensel hizmet fonu”, “hazine payı”, “tahsilat
ücreti”, "ortalama çağrı merkezi ücreti", "müşteri hizmetleri işlemleri ücreti", "otomasyon
işlemleri ücreti", "faturalama işlemleri", "fatura kağıdı ve zarf ücreti", "fatura postalama
ücreti" ve "reklam/sponsorIuk maliyeti" gibi giderlerin göz önünde bulundurulmadığı ve
yapılacak değerlendirmelerde bu maliyet kalemlerinin de dikkate alınması gerektiği,
- Analizin maliyet kalemleri üzerinden yapılması durumunda da, maliyetlerinin Türk
Telekom’un dakika başına uyguladığı perakende satış fiyatı olan 13,34 krş’dan yüksek
olduğu,
- Katlanmaları gereken ana maliyetlerden toptan hat kiralama bedelinin dakika başına
9,48 krş, çağrı başlatma ücretinin dakika başına 2,24 krş, çağrı sonlandırma ücretinin
dakika başına 2,24 krş olmak üzere toplamda 13,96 krş olduğu, bu halde sadece Türk
Telekom’a ödenmesi gereken maliyetler ile dakika başına 0,62 krş zarar ettikleri,
- Bu maliyet hesaplamasına “komisyon”, “backbone maliyeti” ve insan kaynakları, müşteri
ilişkileri, pazarlama harcamaları gibi “operasyonel giderler”in dâhil edilmediği,
- Hâkim durumdaki Türk Telekom’un zorunlu girdi maliyetini karşıladıktan sonraki
aşamada nihai ürünü üretmek için katlanabileceği azami maliyetin, arabağlantı ücreti ile
uygulamakta olduğu perakende fiyat arasındaki farktan büyük olacağı, bu çerçevede Türk
Telekom tarafından fiyat sıkıştırması yapıldığının açık olduğu
iddia edilmektedir.
(3) G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 6.3.2013 tarih ve 1361 sayı ile intikal eden
başvuru üzerine hazırlanan 31.5.2013 tarih ve 2013-2-14/İİ sayılı İlk İnceleme Raporu
13.6.2013 tarihli Kurul toplantısında görüşülerek, 13-36/475-M sayı ile önaraştırma
yapılmasına karar verilmiştir. İlgili karar uyarınca yapılan inceleme üzerine hazırlanan
13-48/692-293
4/10

14.8.2013 tarih ve 2013-2-14/ÖA sayılı Önaraştırma Raporu görüşülerek karara
bağlanmıştır.
(4) H. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili raporda; önaraştırma konusuna ilişkin olarak Türk
Telekom hakkında 4054 sayılı Kanun’un 41. maddesi uyarınca soruşturma açılmasına
gerek olmadığı sonuç ve kanaatine ulaşıldığı ifade edilmiştir.
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. BTK Görüşü
(5) Başvuru konusuna ilişkin olarak, 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu’nun (EHK)
7. maddesinin, "Rekabet Kurulu, elektronik haberleşme sektörüne ilişkin olarak yapacağı
inceleme ve tetkiklerde, birleşme ve devralmalara ilişkin olarak vereceği kararlar da dahil
olmak üzere elektronik haberleşme sektörüne ilişkin olarak vereceği tüm kararlarda
öncelikle Kurum'un görüşünü ve Kurum'un yapmış olduğu düzenleyici işlemleri dikkate
alır” şeklindeki 2. fıkrası uyarınca BTK’dan görüş talep edilmiştir. Anılan kurum görüşü
16.5.2013 tarih ve 3030 sayılı yazı ile Rekabet Kurumu kayıtlarına intikal etmiştir. Söz
konusu yazıda özetle;
- Elektronik haberleşme mevzuatı çerçevesinde yapılan değerlendirmeler sonucunda
Türk Telekom’un sabit şebeke üzerinden arama hizmetleri piyasasında etkin piyasa
gücüne sahip işletmeci olduğu ve Türk Telekom’a getirilen yükümlülükler arasında “tarife
kontrolü yükümlülüğü”nün de bulunduğu,
- Tarife kontrolü yükümlülüğü çerçevesinde Türk Telekom tarafından “Türk Telekom’dan
Ev Avantaj Tarifelerine Geçiş İçin Özel Fırsat” (%30 İndirimli Ev Avantaj 100 Kampanyası)
ve “Türk Telekom’dan Ev Avantajlılar İçin Özel Fırsat” (%30 İndirimli Ev Avantaj
Kampanyası) sloganlarıyla kamuoyuna duyurulan kampanyaların BTK’ya bildirildiği,
- Söz konusu kampanyaların, alternatif işletmecilerin Türk Telekom’dan satın almak
durumunda oldukları toptan hizmetlerin (çağrı başlatma/sonlandırma) maliyetlerinin,
transmisyon maliyetlerinin ve perakende maliyetlerin (satış pazarlama giderleri, genel
idari giderler vb.) makul kârı da içerecek şekilde BTK tarafından değerlendirildiği,
- İlgili tarife ya da kampanyaların analizinde abonelere tanınan kullanım haklarının
tamamının değil, gerçekleşen veya gerçekleşmesi beklenen trafik miktarlarının göz
önünde bulundurulduğu, zira operatörler tarafından abonelere sunulan faydaların
tamamının kullanılmadığının bilindiği,
- Türk Telekom tarafından Mayıs 2010 tarihinden itibaren alternatif işletmecilere yönelik
uygulanmakta olan toptan düzeydeki arabağlantı indirim kampanyalarının çağrı başlatma
maliyetlerini azaltıcı etkisi olduğu, ancak Rekabet Kurumu’na yapılan başvuruda
arabağlantı indirimlerinin göz ardı edildiği,
- Arabağlantı indirimlerinin sonuncusu ile STH işletmecileri tarafından 11,2 milyon
dakikaya kadar kullanılan trafik için çağrı başlatma ücretlerine %20 ile %90 arasında
değişen oranlarda indirim uygulandığı,
- Söz konusu indirimler sonrası lokal çağrı başlatma ücretlerinin (vergiler hariç) 0,14 ile
1,11 krş/dk, alan içi çağrı başlatma ücretlerinin 0,17 ile 1,37 krş/dk ve alan dışı çağrı
başlatma ücretlerinin 0,22 ile 1,79 krş/dk arasında değiştiği,
- Başvuru konusu kampanyalar kapsamında Türk Telekom’un elde ettiği bir diğer gelirin
tarife paketindeki kullanım haklarını aşan abonelerin kota aşımı nedeniyle ödemek
durumunda olduğu ücretler olduğu, ancak Rekabet Kurumu’na yapılan başvuruda kota
aşım ücretlerinin göz ardı edildiği,
13-48/692-293
5/10

- Türk Telekom’un Ev Avantaj kampanyalarına ilişkin tarifelerinin BTK tarafından
incelendiği ve mevzuata aykırılık teşkil eden bir hususun bulunmadığı,
- Belli tarife paketlerine ilişkin olarak uygulanan kampanyaların alternatif işletmeciler
açısından, maliyetleri ve satış fiyatları arasındaki beklenen kar oranlarının ilgili tarife
paketinden beklenen kar oranından daha düşük olabileceğinin de göz önünde
bulundurulması gerektiği,
- Türk Telekom tarafından ilgili tarife ve kampanyaların trafik ve abone sayısı gibi bilgilerin
BTK’ya düzenli olarak gönderildiği ve bu bilgilerin mevcut/yeni teklif edilen tarife ve
kampanyaların değerlendirilmesinde kullanıldığı
ifade edilmektedir.
I.2. BTK Düzenlemeleri
(6) STH sunabilmek için katlanılması gereken temel maliyet kalemini teşkil eden arabağlantı
ücretleri ve toptan hat kiralama ücretlerine ilişkin BTK düzenlemelerine aşağıda yer
verilmektedir.
I.2.1. Arabağlantı Ücretlerine İlişkin Düzenlemeler
(7) Arabağlantı ücretlerine ilişkin düzenlemeler EHK ile Erişim ve Arabağlantı
Yönetmeliği’nde yer almaktadır. EHK’nın 3. maddesinde arabağlantı; “bir işletmecinin
kullanıcılarının, aynı veya diğer bir işletmecinin kullanıcılarıyla irtibatının veya başka bir
işletmeci tarafından sunulan hizmetlere erişiminin sağlanmasını teminen, aynı veya farklı
bir işletmeci tarafından kullanılan elektronik haberleşme şebekelerinin birbirlerine fiziksel
ve mantıksal olarak bağlantısı” olarak tanımlanmıştır.
(8) 8.9.2009 tarih ve 27343 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Erişim ve
Arabağlantı Yönetmeliği’nin 10. maddesinde BTK’nın “… ilgili pazarda etkin piyasa
gücüne sahip işletmecilere, elektronik haberleşme hizmetlerini sağlamak için kendi
kullandıkları veya üçüncü şahısların elektronik haberleşme hizmetlerini sunmak için
gereksinim duydukları hizmetleri, söz konusu hizmetleri talep edenlere; ayrım
gözetmeksizin ve kendi ortaklarına, iştiraklerine veya ortaklıklarına sağladıkları ile aynı
koşul ve kalitede temin etme yükümlülüğü ..” ve 11/2. maddesinde ilgili pazarda etkin
piyasa gücüne sahip işletmecilere arabağlantıyı da içerecek şekilde referans erişim teklifi
hazırlama yükümlülüğü getirebileceği düzenlenmektedir. Ayrıca anılan Yönetmelik’in
11/4. Maddesine göre “Kurum, 5. maddede belirtilen ilkeleri göz önünde bulundurarak,
referans erişim tekliflerinde gerekli değişikliklerin yapılmasını işletmecilerden isteyebilir.
İşletmeciler, Kurumun istediği değişiklikleri belirtilen biçimde ve verilen sürede yerine
getirmekle yükümlüdürler. Verilen süre içerisinde Kurumun istediği değişikliklerin
yapılmaması halinde, Kurum bu değişiklikleri re’sen yapabilir.” ve 11/6. maddesine göre
“İşletmeciler Kurum tarafından onaylanan referans erişim tekliflerinde yer alan usûl, esas
ve ücretlerle erişim sağlamakla yükümlüdürler.”
(9) Yukarıda yer verilen düzenlemeler çerçevesinde 24.4.2013 tarihli ve 2013/DK-ETD/222
sayılı Kurul Kararı gereği güncellenen Referans Arabağlantı Teklifi’nde 1.4.2010
tarihinden itibaren geçerli olan arabağlantı ücretleri aşağıdaki gibi belirlenmiştir:
Tablo 5: Referans Arabağlantı Teklifi’nde Yer Alan Arabağlantı Ücretleri
Çağrı Başlatma Çağrı Sonlandırma
Yerel 1,39 Kr/dk 1,39 Kr/dk
Alan İçi 1,71Kr/dk 1,71Kr/dk
Alan Dışı 2,24 Kr/dk 2,24 Kr/dk


13-48/692-293
6/10

I.2.2. Toptan Hat Kiralama Ücretlerine İlişkin Düzenlemeler
(10) Toptan hat kiralama hizmeti Referans Arabağlantı Teklifi’nde Türk Telekom tarafından
işletmecilere, müşterilerine sunulmak üzere, taşıyıcı ön seçimi4 kapsamında Türk
Telekom santrali üzerinden PSTN, ISDN BA ve ISDN PA erişim hizmeti sunulması olarak
tanımlanmıştır. Türk Telekom, mülkiyetine sahip olduğu sabit telefon altyapısını, talep
eden işletmecilere toptan hat kiralama modeli ile belirli bir toptan hat kiralama bedeli
karşılığında kullandırmaktadır.
(11) Referans Arabağlantı Teklifi’nde işletmecinin toptan hat kiralama kapsamında kiraladığı
her bir hat için Türk Telekom’a aylık olarak ödeyeceği hat kullanım bedeli aşağıdaki gibi
belirlenmiştir:
(12) Tablo 6: Aylık Toptan Hat Kiralama Ücretleri (TL, vergiler hariç)
PSTN 9,48
ISDN BA 18,96
ISDN PA 284,40
I.3. Değerlendirme
(13) STH, BTK tarafından “teknoloji sınırlaması olmaksızın sabit karasal telefon şebekesi
üzerinden kullanıcılara/abonelere temel ve katma değerli telefon hizmetlerinin sunulması”
olarak tanımlanmaktadır. Dosya konusu iddia Türk Telekom’un STH kapsamında “Ev
Avantaj” kampanyalarında fiyat sıkıştırması uygulamak suretiyle hakim durumunu kötüye
kullandığı iddiasıdır. Fiyat sıkıştırması, dikey ilişkili pazarlarda faaliyet gösteren ve üst
pazarda hâkim durumda bulunan bir teşebbüsün üst pazar ürünü fiyatı ile alt pazar ürünü
fiyatı arasındaki marjı, alt pazarda eşit derecede etkin bir rakibin dahi kârlı bir şekilde
kalıcı olarak ticari faaliyette bulunmasına imkân vermeyecek nitelikte belirlemesidir.
(14) Ev Avantaj kampanyaları, “%30 İndirimli Ev Avantaj 100 Kampanyası” ve “%30 İndirimli
Ev Avantaj Kampanyası” olarak sunulmaktadır. 12.10.2012-31.12.2013 dönemini
kapsayan “%30 İndirimli Ev Avantaj 100 Kampanyası”, KlasikHATT, KlasikHATT Mutlu
Pazar, StandartHATT, StandartHATT Mutlu Pazar tarifelerinden Ev Avantaj 100 tarife
paketine geçen ve 12 ay boyunca söz konusu pakette kalmak için taahhüt veren ilk
250.000 ev abonesine, Ev Avantaj 100 tarife paketi ücreti üzerinden 9 ay boyunca aylık
%30 oranında indirim verilmesini ve bu tarife paketi kapsamındaki dakikalarına ek olarak
12 ay süre ile şebeke içi (Türk Telekom şebekesi kapsamında şehiriçi, şehirlerarası ve
444), yurt içi GSM ve uluslararası birinci kademe sabit telefon yönlerine doğru
kullanabilecekleri aylık 100 dakika verilmesini içermektedir. Türk Telekom’dan alınan
bilgiye göre kampanya hedef kitle, kapsam ve koşullarında bir değişiklik yapılmaksızın
ilave 250.000 abone sınırı tanınarak 31.12.2013 tarihine kadar uzatılmış ve
kampanyadan (…..) abone faydalanmıştır.
(15) “%30 İndirimli Ev Avantaj Kampanyası” ise 09.11.2012-31.12.2013 dönemini
kapsamaktadır. Ev Avantaj 100, Ev Avantaj 200, Ev Avantaj 300, Ev Avantaj 600, Artı
Paketleri ve Ev Avantaj Özgür abonelerinin 12 ay boyunca söz konusu paketlerde
kalmaları taahhüdü ile 9 ay boyunca bulundukları tarife paketleri üzerinden %30 indirimli
olarak faydalanmalarını ve tarife paketlerine ek olarak aylık 100 dakika Türk Telekom
şebeke içi (şehiriçi, şehirlerarası ve 444), yurt içi GSM ve uluslararası birinci kademe sabit
telefon yönlerine doğru kullanabilecekleri ve 250.000 abone için geçerli bir kampanyadır.
Türk Telekom’dan alınan bilgiye göre söz konusu kampanyadan (…..) abone
faydalanmıştır.
(16) “%30 İndirimli Ev Avantaj Kampanyası”nın fiyatlarının daha yüksek olması nedeniyle,

4 EHK’nın 3/1 (öö) maddesinde taşıyıcı önseçimi; taşıyıcının, taşıyıcı seçim kodu çevrilmeksizin seçilmesine
imkân sağlayacak şekilde önceden seçilmesi yöntemi olarak tanımlanmıştır.
13-48/692-293
7/10

Türk Telekom’un söz konusu hizmete ilişkin perakende fiyatının tespit edilebilmesi için
“%30 İndirimli Ev Avantaj 100 Kampanyası” fiyatları esas alınmıştır. Bu kampanyaya
katılan abonelere 12 ay boyunca Türk Telekom müşterisi olmaları halinde 9 ay boyunca
Ev Avantaj 100 tarifesi paket ücreti üzerinden %30 indirim hakkı tanınmaktadır. Buna
göre söz konusu tarifeyi tercih eden bir abone 9 ay 16,03 TL, kalan üç ayda ise 22,90 TL
ücret ödeyecektir. Bu abonenin yıl içinde vergiler dâhil aylık efektif fiyatı 17,75 TL
olmakta5, vergilerden arındırılmış fiyat ise 13,34 TL olarak hesaplanmaktadır.
(17) Bununla birlikte başvuru sahibinin maliyetlerinin tespiti daha karmaşık bir değerlendirme
gerektirmektedir. Maliyet hesaplanırken dikkate alınabilecek kalemler şunlardır: toptan
hat kiralama bedeli, çağrı başlatma ve sonlandırma ücretleri, altyapının Türk Telekom
tabanlı olması sebebiyle ortaya çıkan maliyet ve transmisyon maliyeti. Aşağıda rekabetçi
açıdan olası en riskli durum ele alınarak değerlendirme yapılacaktır.
(18) Toptan hat kiralama bedeli abone başına 9,48 TL’dir. Arabağlantı ücretleri ise Tablo 5’de
gösterilmektedir. Söz konusu dakika başı ücretlerin trafiğin çeşitli yönlere dağılımına göre
ağırlıklandırılmasıyla bir abonenin dakika başına ortalama maliyetine ulaşılması
mümkündür. Buna göre başvuru sahibinin çağrı başlatma için % (…..) yerel, % (…..) alan
içi, % (…..) alan dışı; çağrı sonlandırma için ise % (…..) yerel, % (…..) alan içi, % (…..)
alan dışı şeklindeki trafik oranlarına göre dakika başına ortalama maliyetleri aşağıdaki
gibidir:
Tablo 7: Başvuru Sahibinin Çağrı Başlatma ve Sonlandırma Dağılımına Göre Ortalama Maliyetleri
Yerel Alan İçi Alan Dışı Ortalama
Çağrı Başlatma (…..) (…..) (…..) 1,8392
Çağrı Sonlandırma (…..) (…..) (…..) 1,7096
Kaynak: Başvuru Dilekçesi
(19) Tablo 7’ye göre başvuru sahibinin dakika başı toplam çağrı başlatma ve sonlandırma
maliyeti 3,55 kuruştur6. Başvuruda bireysel müşteriler için ortalama kullanım süresinin 65
dakika olduğu ifade edilmektedir. Türk Telekom tarafından sunulan verilere göre ise 2013
yılı Mayıs ayında Ev Avantaj 100 tarifesi kapsamındaki abonelerin ortalama kullanım
süreleri 81,52 dakikadır. Rekabetçi açıdan daha riskli bir durum olması bakımından Türk
Telekom abonelerinin kullanım süreleri ve 81,52 değeri esas alınacaktır. Tablo 8’de
rekabetçi açıdan en riskli durum ortaya konmuş olmaktadır.
(20) Tablo 8: Rekabetçi Açıdan En Riskli Koşullarda STH İşletmecilerinin Durumu
Maliyet Kalemleri Çağrı Başlatma Çağrı
Sonlandırma
Toptan Hat
Kiralama
Altyapı Transmisyon
3,55*82=291 krş (2,91 TL) 9,48 TL 6 krş7 (0,06 TL) 0,30*82=24,6
krş (0,25 TL)
Toplam Maliyet 2,91+9,48+0,06+0,25=12,69 TL
Abone Başı Gelir 13,34 TL
Marj [(13,34-12,69)/12,69]*100= %5,12
Değerlendirme Rekabetçi açıdan en riskli olan bu durumda STH işletmecilerine %5,12 oranında bir
marj kalmaktadır.
Kaynak: Türk Telekom ve başvuru sahibinden elde edilen bilgiler çerçevesinde yapılan hesaplamalar.
(21) Tablodan Türk Telekom tarafından perakende seviyede uygulanan fiyatın toplam
maliyetlerden %5,12 daha fazla olduğu, bu seviyede bir marjın STH işletmecilerine
bırakıldığı görülmektedir. Bununla birlikte bu hesaplamada üç husus göz ardı edilmiştir:
1) Türk Telekom tarafından Mayıs 2010’dan bu yana STH işletmecilerine yönelik olarak

5 [(16,03*9)+(22,9*3)]/12=17,75.
6 1,8392+1,7096=3,5488. Kolaylık sağlaması bakımından 3,55’e yuvarlanmıştır.
7 Başvuruda altyapı maliyetinin aylık 65 dakika kullanım için abone başına 4 krş olduğu ifade edilmektedir.
Bundan daha fazla bir kullanım süresinin esas alınmış olması nedeniyle altyapı maliyeti 6 krş olarak
hesaplanmıştır.
13-48/692-293
8/10

uygulanmakta olan toptan düzeydeki arabağlantı indirim kampanyaları ve bunların çağrı
başlatma maliyetlerini azaltıcı etkisi 2) Tarife paketindeki kullanım haklarını aşan
abonelerin kota aşımı nedeniyle ödemek durumunda oldukları ücretler ve bunların gelir
arttırıcı etkisi 3) STH işletmecilerinin çağrı başlatmada VoIP yöntemini kullanabilmeleri ve
bunun çağrı başlatma maliyetlerini azaltıcı etkisi.8
(22) Bu aşamada kota aşım ücretlerinden kaynaklanan gelir artışı bir kenara bırakılırsa, çağrı
başlatma maliyetindeki düşüşlerin STH işletmecilerinin marjlarına etkileri Tablo 9’da
görülmektedir.
Tablo 9: İndirimler ve VoIP Hesaba Katıldığında STH İşletmecilerinin Durumu
Alternatif Durumlarda Çağrı Başlatma ve Çağrı
Sonlandırma Toplam Maliyeti
Diğer
Maliyetler Marj
Sadece Toptan
İndirimler
%20 için 2,6083 TL
%90 için 1,5552 TL 9,79 TL
%20 için [(13,34-12,39)/12,39]=
%7,62
%90 için [(13,34-11,33)/11,33]=
%17,65
Sadece VoIP 2,0051 TL 9,79 TL [(13,34-11,79)/11,79]= %13,13
VoIP ve Toptan
İndirimler
%20 için 1,8884 TL
%90 için 1,4621 TL 9,79 TL
%20 için [(13,34-11,67)/11,67]=
%14,30
%90 için [(13,34-11,24)/11,24]=
%18,59
Kaynak: Türk Telekom ve başvuru sahibinden elde edilen bilgiler çerçevesinde yapılan hesaplamalar.
(23) Tablo 9’da üç farklı durumda STH işletmecilerinin marjı hesaplanmıştır. BTK tarafından
gönderilen yazıda belirtilen ve son olarak 6.2.2013 tarih ve 2013/DK-ETD/84 sayılı karar
ile onaylanmış olan indirim kampanyası üçüncü kademeden oluşmakta ve işletmecilere
11,2 milyon dakikaya kadar olan kullanımlar için çağrı başlatma ücretlerinde %90 ile %20
arasında, kullanılan süreyle ters orantılı ve kademeli bir indirim sistemi uygulanmaktadır9.
Türk Telekom tarafından verilen bilgiye göre teşebbüslerin yararlandıkları ortalama
indirim %26 düzeyindedir. Yalnızca bu indirimlerin dikkate alınması durumunda STH
işletmecilerinin marjı %7,62 ile %17,65 arasında bir banda yerleşmektedir.
(24) Tablo 9’da hesaplamaya dâhil edilen ikinci husus STH işletmecilerinin IP şebekeleri
üzerinden çağrı başlatabilmeleridir. Bu durumda çağrı başlatma ücreti ihmal edilebilir
düzeydedir. 2013 yılı 1. Çeyrek Pazar Verileri Raporu’na göre STH işletmecilerinden
giden çağrıların içinde VoIP’nin payı %59,3’e ulaşmaktadır. Bu veri yukarıda çağrı
başlatma maliyeti olarak hesaplanan değerin %59,3’lük kısmının çıkarılabileceği şeklinde
yorumlanabilecektir. Zira STH işletmecileri giden çağrıların bu bölümü için maliyete
katlanmamaktadır. Yukarıda yer verilen indirimler dikkate alınmayıp, yalnızca VoIP’den
kaynaklanan bu maliyet azalışı göz önüne alındığında ise alternatif işletmecilerin marjı
%13,13 düzeyinde hesaplanmaktadır.
(25) Yukarıda sayılan iki faktörün de (indirimler ve VoIP dağılımı) hesaba katılması halinde ise
STH’lara bırakılan marj %14,30 ile %18,59 arasında bir düzeye tekabül edecektir. Bu
itibarla, en riskli senaryoda dahi pozitif olan marjın BTK görüşünde yer alan hususlar ve
BTK Üç Aylık Pazar Verileri dikkate alındığında daha yüksek değerlere ulaştığını
söylemek mümkündür.
(26) Bu hususların dışında, hem Türk Telekom hem de BTK tarafından dikkate alınması
gerektiği ifade edilen üçüncü bir faktör, tarife paketindeki kullanım haklarını aşan
abonelerin kota aşımı nedeniyle ödemek durumunda oldukları ücretlerdir. Türk Telekom
tarafından sunulan bilgilere abone başı kota dışı gelir 2012 yılı Kasım ayında 1,41 TL,

8 İlk iki hususa BTK görüşünde, üçüncü hususa ise BTK Üç Aylık Pazar Verileri Raporu’nda değinilmektedir.
9 Birinci kademe 0-2,8 milyon dakika arası %90, ikinci kademe 2,8-5,6 milyon dakika arası %55, üçüncü
kademe 5,6-11,2 milyon dakika arasında %20 indirim öngörmektedir.
13-48/692-293
9/10

2013 yılı Mayıs ayında 0,95 TL olmuştur. Bu değerin (daha düşük olan 0,95 TL’nin)
hesaplamaya katılması halinde yukarıda sıralanan olası durumların her birinde %7,48 ile
%8,44 arasında ilave bir marj ortaya çıkmakta ve bunun sonucunda marjlar %12,60 (en
riskli durum) ile %27,04 (VoIP oranının dikkate alındığı ve %90 indirimin uygulandığı
durum) mertebesine yükselmektedir. Bu hesaplamada 1,41 TL’lik kota aşım değerinin
dikkate alınması halinde marjların daha da büyüyeceğini öngörmek mümkündür.
(27) Yukarıda da belirtildiği gibi “%30 İndirimli Ev Avantaj Kampanyası”nın fiyatları “%30
İndirimli Ev Avantaj 100 Kampanyası”ndan daha yüksektir. Ayrıca “%30 İndirimli Ev
Avantaj Kampanyası”na Ev Avantaj 100 tarifesi dışında 8 farklı tarifeden de üye olabilmek
mümkündür. 2013 yılı Mayıs ayı için diğer tarifelerin fiyatı, bu tarifelerdeki abone sayısı
ve bu verilerden elde edilen ağırlıklı ortalama değer Tablo 10’da sunulmaktadır:
(28) Tablo 10: Dosya Konusu Kampanyaya Dâhil Edilen Tarifeler

Abone
Sayısı
Kampanyalı Paket Ücreti
(TL)

Ortalama Ağırlıklandırılmış
Ücret
EV AVANTAJ 100 (…..) 13,35
14,15
EV AVANTAJ 100 ARTI (…..) 17,42
EV AVANTAJ 200 (…..) 16,26
EV AVANTAJ 200 ARTI (…..) 20,34
EV AVANTAJ 300 (…..) 19,17
EV AVANTAJ 300 ARTI (…..) 23,25
EV AVANTAJ 600 (…..) 27,33
EV AVANTAJ 600 ARTI (…..) 31,41
EV AVANTAJ ÖZGÜR (…..) 36,13
Kaynak: Türk Telekom’dan alınan bilgiler.
(29) Tablo 10’da görüldüğü üzere başvuru konusu kampanyalardan faydalanarak Ev Avantaj
tarifelerinden faydalanan abonelerden 2013 yılı Mayıs ayında elde edilen ortalama gelir
14,15 TL’dir. Sadece Ev Avantaj 100 tarifesinin ele alınması halinde söz konusu gelir
13,35 TL’dir. Diğer maliyetler aynı olacağından, abone başı ortalama konuşma süresini
tespit ederek, olası en riskli durumu bu kampanya kapsamındaki tüm tarifeler için de
hesaplamak mümkündür. Türk Telekom’dan alınan bilgilere göre kampanyadan
yararlanan Ev Avantaj tarifelerindeki (…..) abonenin 2013 yılı Mayıs ayında toplam trafiği
(…..) dakika olmuştur. Buna göre abone başı ortalama trafik yaklaşık 86 dakikadır. Bu
veriler ile yapılan yeni hesaplama aşağıdadır:
(30) Tablo 11: Kampanya Dâhilindeki Tüm Tarifelerin Esas Alınması Durumu
Maliyet Kalemleri Çağrı Başlatma Çağrı Sonlandırma
Toptan Hat
Kiralama Altyapı Transmisyon

3,55*86=305 krş (3,05 TL) 9,48 TL 6 krş (0,06 TL)
0,30*86=25,8
krş (0,26 TL)
Toplam Maliyet 3,05 + 9,48 + 0,06 + 0,26= 12,85 TL
Abone Başı Gelir 14,15 TL
Marj [(14,15 - 12,85)/12,85] * 100= %10,10
Değerlendirme Rekabetçi açıdan en riskli duruma işaret eden bu senaryoda STH işletmecilerine %10,10 oranında bir marj kalmaktadır.
Kaynak: Türk Telekom ve başvuru sahibinden alınan bilgiler çerçevesinde yapılan hesaplamalar.
(31) Yukarıda görüldüğü gibi, “%30 İndirimli Ev Avantaj Kampanyası” söz konusu olduğunda
herhangi bir indirim yapılmayan, VoIP’den başlatılan çağrıların ve kota aşım gelirlerinin
göz ardı edildiği en riskli senaryoda dahi STH işletmecilerine %10,10 oranında bir marj
kalmaktadır. Anılan hususlar dikkate alınarak yapılacak hesaplamada ortaya çıkacak
marjlar ise, her hâlükârda “%30 İndirimli Ev Avantaj 100 Kampanyası”ndaki marjlardan
daha büyük olacaktır.
(32) Sonuç olarak olası en riskli durumlar dikkate alındığında dahi Türk Telekom tarafından
13-48/692-293
10/10

elde edilen gelirle toptan düzeyde katlanılan maliyetler arasında pozitif marj kaldığı, BTK
ve Türk Telekom tarafından ortaya konan ve yukarıda yer verilen hususlar da dikkate
alındığında bu marjın şikâyet dilekçesinde ifade edilen %11,33’ün üzerinde olacağı
anlaşılmaktadır.
(33) Bu hususlar ışığında dosya konusuna ilişkin olarak soruşturma açılmasına gerek
olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
J. SONUÇ
(34) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre, 4054 sayılı Kanun’un 41.
maddesi uyarınca şikayetin reddi ile soruşturma açılmamasına OYBİRLİĞİ ile karar
verilmiştir.


Full & Egal Universal Law Academy