(6100 S. K. m. 114) (6098 S. K. m. 28) (1136 S. K. m. 169) (5684 S. K. m. 30) (15. HD. 23.05.2019 T. 2018/3465 E. 2019/2465 K.) (15. HD. 20.03.2016 T. 2015/4657 E. 2016/1981 K.)
25.12.2020 Tarih ve K-2020/104827 Sayılı Hakem Kararı
1. BAŞVURU KONUSU UYUŞMAZLIK VE YARGILAMA USULÜNE İLİŞKİN BİLGİLER
1.1. Uyuşmazlık Konusu Olay ve Talep
Uyuşmazlık, sigorta şirketi tarafından düzenlenen XXX nolu Kasko Sigorta poliçesi teminatı altına alınan XXX plakalı aracın 07.06.2020 tarihinde meydana gelen trafik kazası sonucunda aracın piyasa rayiç bedelinin eksik hesaplandığı ve pert işlemi fark bedeli sigorta tazminatı ve ekspertiz ücretinin sigortacıdan tahsili talebine ilişkindir.
1.2. Başvurunun Hakeme İntikaline ve İncelenmesine İlişkin Süreç
Dosya 09.11.2020 tarihinde teslim alınarak yargılamaya başlanmış, dosyada teknik yönden bilirkişi incelemesi yapılmış ve bilirkişi raporunun dosyaya sunulmasından dosya tüm dosya üzerinde incelenecek başkaca bir husus kalmadığından 25.12.2020 tarihinde karara varılarak tahkim yargılamasına son verilmiştir.
2. TARAFLARIN ORTAYA KOYDUĞU MADDİ VE HUKUKİ İDDİALAR
2.1. Başvuru Sahibinin İddia, Delil ve Talepleri Başvuru sahibi başvurusunda özetle;
“Davalıya sigortalı başvurucuya ait aracın 07.06.2020 tarihinde hasarlandığını, araçta ağır hasar oluştuğundan perte ayrıldığını, aracın değerinin 81.000,00.TL olarak tespit edilerek ödeme yapıldığını, oysa gerçek rayiç değerinin 98.000,00..TL olması gerektiğini, ibranamenin geçersiz olduğunu, dayatılan ibranamenin mecbur kalınıp imzalanmak zorunda kalındığını, poliçe limitleri dâhinde ödeme yapılması gerektiğini, ekspere 319,00.TL ödeme yapıldığını, sigorta şirketine başvuru yapıldığını ödenme yapılmadığını fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 3.500,00.TL pert işlemi fark ücretinin tarihinden itibaren işleyecek avans faiziyle birlikte tahsiline ve ayrıca 319,00.TL ekspertiz ücretinin tahsiline karar verilmesini ”
Talep ve beyan etmiştir. Başvuru sahibi başvurusuna ek olarak Ekspertiz raporunu, sarf belgesini, kaza tutanağını, hasar belgelerini delil olarak sunmuştur.
2.2. Sigorta Kuruluşunun İddia, Delil ve Talepleri
Sigorta Kuruluşu savunmasında özetle;
“..huzurdaki uyuşmazlığın konusunu oluşturan talebin HMK 114/h maddesi uyarınca hukuksal yarar yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesi gerekmektedir. başvurucu yan aracın rayicinin firmamızca rayicin düşük hesaplandığı gerekçesiyle işbu haksız başvuruyu ikame etmiştir. Oysa başvuran yan 81.000 TL RAYİÇ DEĞER ÜZERİNDEN bu ödemeyi kabul etmiş olup başvuran ile karşılıklı olarak ibralaşılmıştır. İBRA BORÇ İLİŞKİSİNİ SONA ERDİREN NEDENLERDEN BİRİDİR. HERHANGİ BİR ŞEKİLDE MAKBUZ HÜKMÜNDE OLMAYIP, MÜVEKKİL ŞİRKETİN HERHANGİ BİR SORUMLULUĞU KALMADIĞINI, BORÇ İLİŞKİSİNİN DEVAM ETMEDİĞİNİ GÖSTERİR KESİN DELİL NİTELİĞİNDE BİR BELGEDİR. İŞBU BELGE CEVAP DİLEKÇEMİZ EKİNDE SUNULMUŞTUR. BAŞVURAN İBRANAMEYE HİÇBİR ŞERH DÜŞMEMEMİŞ, HÜKÜMLERİ OKUYARAK KABUL ETMİŞTİR.
HASAR TARİHİ OLAN 07.06.2020 TARİHİNDE ARACIN RAYİÇİ MÜVEKKİL ŞİRKETİN ÖDEDİĞİ TUTARDIR. GÜNÜMÜZ RAYİÇ DEĞERLERİ İLE BAŞVURUDA BULUNMAK KÖTÜNİYETLİDİR GABİN İDDİASI MEVCUT İSE İSPAT EDİLMESİ GEREKİR. "
Şeklinde savunulmuştur. Sigorta kuruluşu delil olarak; poliçeyi, ibranameyi ve hasar evraklarını sunmuştur.
3. UYUŞMAZLIĞA UYGULANACAK HÜKÜMLER
Konu uyuşmazlığın hallinde, Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK), Türk Ticaret Kanunu (TTK), Türk Borçlar Kanunu (TBK), Sigortacılık Kanunu, 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK).Kasko Sigortası Genel Şartları, tarafların iddia ve savunmaları ile bunları tevsik eden deliller çerçevesinde değerlendirme yapılmıştır
4. DEĞERLENDİRME, GEREKÇELİ KARAR
4.1. Değerlendirme
Başvuruya konu uyuşmazlık, sigorta şirketine Kasko sigortası ile sigortalı XXX plakalı aracın
07.06.2020 tarihinde meydana gelen trafik kazası sonucunda aracın piyasa rayiç bedelinin eksik hesaplandığı ve pert işlemi fark bedeli tazminatının sigorta şirketi tarafından eksik ödendiği iddiasına dayanmaktadır.
Taraflar arasında kazanın oluşumu ve aracın kazada kusurlu olduğu hususunda herhangi bir ihtilaf yoktur. İhtilafın esası, başvuru sahibine ait aracın piyasa rayiç bedelinin tespitinin belirlenmesi ve bakiye zarar tutarı bulunup bulunmadığı hususundadır.
4.2. Gerekçeli Karar
Sigorta kuruluşu, başvuru sahibi tarafından ibraname imzalandığını, bu nedenle başvurunun reddi gerektiğini savunmuştur. Sigorta şirketi tarafından gerçek zararın ödenmesi esas olup, Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğünün Sigorta şirketlerine gönderdiği XXX tarih ve XXX sayılı ve XXX tarih ve XXX sayılı duyurularında belirtildiği üzere sigortalılara ödeme yapılmadan ibraname imzalatılması ve/veya bu nedenle ödemelerin geciktirilmesi hukuka aykırıdır. Başvuruya konu olayda ödeme tarihinin ne olduğu her iki tarafça da ortaya konulmamıştır. Ancak ibraname tarihi 11.07.2020 dir.
TBK. nun 28. Maddesine göre;
“Bir sözleşmede karşılıklı edimler arasında açık bir oransızlık varsa, bu oransızlık, zarar görenin zor durumda kalmasından veya düşüncesizliğinden ya da deneyimsizliğinden yararlanılmak suretiyle gerçekleştirildiği takdirde, zarar gören, durumun özelliğine göre ya sözleşme ile bağlı olmadığını diğer tarafa bildirerek ediminin geri verilmesini ya da sözleşmeye bağlı kalarak edimler arasındaki oransızlığın giderilmesini isteyebilir.
Zarar gören bu hakkını, düşüncesizlik veya deneyimsizliğini öğrendiği; zor durumda kalmada ise, bu durumun ortadan kalktığı tarihten başlayarak bir yıl ve herhalde sözleşmenin kurulduğu tarihten başlayarak beş yıl içinde kullanabilir.”
Gabin (aşırı yararlanma) bir sözleşmede tarafların edimleri arasında açık nispetsizlik bulunması olarak tarif edilebilir. Bir olayda gabinin varlığından söz edebilmek için objektif ve subjektif unsurların gerçekleşmesi gerekmektedir. Objektif unsur; edimler arasında açık bir nispetsizlik olarak tarif edilebilir. Subjektif unsur ise, zarar görenin müzayaka halinde olmasından veya iş hafife almasından yahut da tecrübesizliğinden dolayı gabinin gerçekleşmesi ve karşı tarafın bu durumdan bilerek yararlanmış olması olarak açıklanabilir (Turgut Uyar, Açıklamalı-İçtihatlı Borçlar Kanunu, Sorumluluk ve Tazminat Hukuku, Cilt 1, sayfa 1041 vd.).O halde, aşırı yararlanmadan (gabinden) söz edilebilmesi, objektif unsur olan edimler arasındaki aşırı oransızlık yanında, bir tarafın darda kalma, tecrübesizlik, düşüncesizlik (hafiflik) hallerinin bulunması, diğer yanın ise yararlanmak, sömürmek kastını taşıması biçiminde iki sübjektif unsurun dahi gerçekleşmesine bağlıdır. 15. Hukuk Dairesi 2018/3465 E. , 2019/2465 K. 23.05.2019 Aynı yönde Hukuk Genel Kurulu'nun 22.11.2018 gün ve 2017/13-636 Esas ve 2018/1762 Karar sayılı kararı ve yine 15. Hukuk Dairesi 20.03.2016 tarih ve 2019/4657 Esas 2016/1981 Kararı
Somut olayda sigortalının ibraname imzaladığı tarihte ödemeyi almış olup olmadığı ortaya konulmadığından, hukuken ibranamenin geçerliliğinin başvuru sahibinin geçersizlik iddiaları da dikkate alınarak TBK. 28. Maddesi denetimini gerektireceği anlaşılmış ve sigorta kuruluşunun ibranameye ilişkin olarak başvurunun doğrudan reddi gerekeceği yönündeki savunması yerinde görülmemiş, edimler arasında açık bir oransızlık ve müzayaka halinin bulunup bulunmadığının belirlenmesi için dosya mevcudu ve delil durumu itibariyle aracın piyasa rayiç bedelinin ve ödenmesi gereken zararın tespiti için bilirkişi incelemesine karar verilmiş, Adli Bilirkişi Sigorta Eksperi XXX tarafından dosyaya sunulan bilirkişi raporunda;
“..görseli dosyada bulunan mutabakat belgesinden de anlaşılacağı üzere aracın rayiç bedeli 81.000,00 TL üzerinden sigortalı tarafından mutabık kalındığı anlaşılmıştır.
1. Başvuru vekilinin rayiç bedeli 98.000,00 TL talebi mevcuttur.
2. Evrak içeriğinde mevcut bilgi ve bulgular ışığında yapılan değerlendirmeler neticesinde söz konusu aracın marka, model, tip özellikleri, kullanım amacı ve geçmiş hasar kayıtları dikkate alınarak rayiç bedelinin günümüz şartlarının rayiç değerleri ve geçmiş iş tecrübelerimizde göz önünde bulundurularak, kaza tarihinde ki değerinin 84.000,00 TL nin uygun olacağı kanaati elde edilmiştir.
Sonuç olarak;
Kanaat getirilen rayiç bedel: 84.000,00 TL
Sigorta şirketi tarafından tespit edilen: 81.000,00 TL
Arada ki fark: 3.000,00 TL dir.
3. İşbu Bilirkişi kanaat raporu Hukuki takdiri Sayın Hakemliğinizde olmak üzere tamamen tarafsız olarak teknik detay ve çalışmalar çerçevesinde piyasa koşulları değerlendirmelerine göre hazırlanmıştır.”
Şeklinde hesap ve mütalaa edilmiştir. Taraflara iletilen rapora karşı sigorta kuruluşu ibraname uyarınca başvurunun reddi gerektiğini, ayrıca bilirkişi tarafından bulunan farkın anlık piyasa dalgalanmaları karşısında çok normal olduğunu, orantısızlık bulunmadığını savunmuş, başvuru sahibi vekili ise rapora karşı herhangi bir beyanda bulunmamıştır. Bilirkişi raporu ayrıntılı, gerekçeli, denetime elverişli olup, raporda belirlenen tutara göre 81.000,00. TL pert değeri üzerinden ödeme yapan sigorta kuruluşunun ibraname karşılığında gerçek zararı (81.000,00. TL / 84.000,00. TL = % 96,43. TL) % 96,43 oranında karşıladığı, aradaki farkın % 3,57 seviyesinde olup edimler arasında oransızlık bulunduğundan söz edilmesinin hukuken mümkün olmadığı kanaatine varılmış ve neticede başvurunun reddine karar verilmiştir.
1136 Sayılı Avukatlık Kanunu’nun 169. Maddesi ve Resmi Gazetenin 28.12.2017 tarih 30284 sayısında yayınlanan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 17 nci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca sigorta şirketi lehine ise maktu tutar gözetilmek suretiyle 1/5 vekalet ücretine hükmedilmiştir.
5. KARAR
Yapılan değerlendirmeler ve belirtilen gerekçeler neticesinde;
1- Başvurunun REDDİNE,
2- Başvuru sahibince sarf edilen tahkim yargılama giderinin başvuru sahibi üzerinde bırakılmasına,
3- Sigorta kuruluşu kendisini avukatla temsil ettirdiğinden reddedilen kısım üzerinden Avukatlık Kanunu ve TBB. A.A.Ü.T. uyarınca belirlenen, 5684 Sayılı Sigortacılık Kanun’unun 30. Maddesi uyarınca 1/5’i olarak hesaplanan 763,80. TL vekalet ücretinin başvuru sahibinden TAHSİLİ ile sigorta kuruluşuna ÖDENMESİNE,
5684 sayılı Kanunun 30/12. maddesi hükmü gereği KESİN OLARAK karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy