(6102 S. K. m. 1452, 1486, 1520)
22.02.2017 Tarih ve K-2017/6794 Sayılı Hakem Kararı (Makine Kırılması)
1. BAŞVURU KONUSU UYUŞMAZLIK VE YARGILAMA USULÜNE İLİŞKİN BİLGİLER
1.1. Uyuşmazlık Konusu Olay ve Talep
XX Ltd. Şirketini temsilen Genel Müdür … tarafından 15.10.2015 tarihinde Sigorta Tahkim Komisyonuna yapılan başvuru üzerine karara bağlanmak için hakem heyetine tevdi edilmiş bulunan uyuşmazlığın konusu; XX Sigorta AŞ’ne Makine Kırılması Sigorta poliçesiyle sigortalı İş Makinesinin devrilerek hasarlanması sonucunda aracın sigorta poliçesini düzenleyen XX Sigorta AŞ’nden yapmış olduğu tazminatın ödenmesi hususundaki başvuruya ilişkindir. Başvuran tarafından, aracın maruz kaldığı 109.516.-TL hasarın tazmin edilmesi Makine Kırılması sigortasını düzenleyen XX Sigorta AŞ’nden talep edilmiştir.
1.2. Başvurunun Hakeme İntikaline ve İncelenmesine İlişkin Süreç
Dosya Koordinatör hakem tarafından teslim alınarak yargılamaya başlanmıştır. Dosya içeriği üzerinde yapılan tetkik sonucunda, uyuşmazlığın mahiyeti ve dosya mevcudu itibariyle duruşma yapılmasına gerek olmadığı kanaatine varılmıştır.
26.01.2017 tarihli ara karar ile hasarın mahiyeti ve sigorta kapsamı konusunda bilirkişiden görüş alınması uygun görülerek Sigorta Eksperi Bilirkişi XX görevlendirilmiş, ve bilirkişi tarafından hazırlanan 06.02.2017 tarihli rapor ve bilahare hazırlanan 13.02.2017 tarihli Ek Bilirkişi raporu dosyaya sunulmuş ve görüşleri alınmak üzere tarafların e-posta adreslerine tebliğ olunmuştur.
Dosya üzerinde yapılan incelemenin tamamlanması üzerine uyuşmazlık hakkında karara varılarak yargılamaya son verilmiştir.
2. TARAFLARIN ORTAYA KOYDUĞU MADDİ VE HUKUKİ İDDİALAR
2.1. Başvuranın İddia, Delil ve Talepleri
Başvuran vekili Komisyona verdiği ek beyan dilekçesinde; XX İnşaat Ltd. Şti’nin XX ve oğullarına ait muhtelif inşaat şirketlerinden biri olduğu, XX’İnşaat ın kiracı sıfat ile kiralayan XX Bankası XX Şubesinden hasara konu olan 2014 model Hitachi ZX350 LCH marka iş makinesini finansal kiralama ile şirketin makine parkurlarına kazandırdığı, XX Katılım Bankasının Leasing sözleşmesi için XX İnşaat ve XX Mimarlığı bir kabul ederek tek çatı kredi verip aynı kredi limitini kullandırarak dört kardeşin de kefaletlerini alarak işlemleri sürdürdüğü, bankanın ilgili makine için kendi acenteliği üzerinden yıllık Makine Kırılması All Risk poliçesi ile teminatının verildiği, Makine Kırılması Kasko teminatı da bulunan makinenin XX a ait Balıkesir XX şantiyesinde hareket halinde iken devrildiği ve hasar ile ilgili tüm evrakın tamamlandığı, eksper tarafından onaylandığı ve makinenin serviste onarımı yapılarak tekrar çalışmaya başladığı, sigorta şirketinin eksper tarafından yapılan makinenin kiralık olarak XX’a kiralık olarak verildiği ve orada hasarlandığı, poliçede bulunan özel şart
nedeniyle makinenin üçüncü şahıslara kiralanması durumunda poliçenin teminatının kalkacağı tespiti nedeniyle tazminatı ödemeyi reddettiği oysa bahsi geçen şirketlerin üçüncü şahıs değil kardeş şirketler olduğu, şirket yetkililerinin poliçede yazılı olan özel şartı bilmedikleri ve kendilerine herhangi bir bilgilendirmenin yapılmadığı, bilmiş olsalardı bu özel şartı kabul etmeyecekleri, hali hazırda gruptaki tüm şirketlerin makine parkurlarındaki tüm araçları kendi içlerinde görevlendirerek kendi personellerine kullandırdıkları, sigorta poliçesine göre ve leasing sözleşmesinde yazan maddelere göre bu makinenin kiracı dışında başka şirketler tarafından kullanılmasının ancak kiralayandan izin alınmasıyla mümkün olacağı ve sigorta teminatında sorun çıkmayacağı, kiralayan konumundaki ve aynı zamanda sigorta poliçesini düzenleyen XX, XX Şubesi yönetiminin XX sorumlusu XX ve XX inşaat sorumlusu XX’u tanıdıkları ve bir kabul ettikleri, bu durumda, poliçe primini etkilemeyecek bir zeyil yapılmasına gerek olmayacağı ve izin alınması hususunun önemli olmadığı belirtilerek, eksperin kaza yapan makinenin 3.şahıslara kiralandığı ve poliçe özel şartına göre red edilen dosyanın tekrar değerlendirilerek eksper raporuna göre, muafiyet ve kdv hesaplamaları yapılmış, sigorta şirketi tarafından bilinen 109.516.-TL hasar bedelinin ödenmesi talep edilmiştir.
Sunulan Deliller
Başvuru formu, ek beyan dilekçesi, XX Bankası AŞ XX Şubesinin Hasar bedelinin başvurana ödenmesine dair muvafakat yazısı, vekaletname, Kasko sigortası poliçesi, sigorta şirketiyle yapılan e-posta yazışmaları, başvuru ücreti makbuzu, ilgili hasar dosyası evrakları.
Sigorta Kuruluşunun İddia, Delil ve Talepleri
XX Sigorta AŞ, Komisyona verdiği cevap dilekçesinde özetle; başvuruda bulunan tarafın Leasing All Risks Sigorta Poliçesi ile sigortalı makinenin kırılması sonucu meydana gelen zararını tazmin talebinde bulunduğu, hasar dosyasının açıldığı, temin edilen ekspertiz raporunda, yapılan incelemede, makineyi kullanan operatör XX’ın XX firmasından sigortalı olduğu, yapılan görüşmede kendisine XX firması ile XX İnşaat arasında sözlü bir anlaşma ile makinenin XX firmasına yazılı bir belge olmadan sözlü olarak kiraya verilmiş olduğu, yapılan incelemede XX firmasının Yönetim Kurulu Başkanının XX, Başkan yardımcısının XX olduğu, XX İnşaat firmasının müdürlerinin XX ve XX olduğu yani iki firmanın farklı kişilere ait olduğunun belirlendiği, operatörün XX firmasının personeli olmasının makineyi XX İnşaat firması tarafından XX firmasına kiralık olarak verildiği kanaatini uyandırdığı için hasarın teminat dışı olarak görüldüğü ve ekspertiz raporuna dayanılarak sigorta poliçesi özel şartlar sayfa 3 de belirtilen sigortalı makinenin üçüncü şahıslara kiraya verilmesi durumunda sigorta teminatının geçerli olmayacağı maddesine dayanılarak yapılan tazminat talebinin reddedildiği belirtilerek başvurunun reddi ile yargılama giderleri ve vekalet ücretinin başvuran üzerinde bırakılması talep edilmiştir.
Sunulan Deliller
Vekaletname, sigorta poliçesi, Ekspertiz raporu, Hasar Red Yazısı, Çalışan XX’ın savunma yazısı ve SGK dökümü.
3. UYUŞMAZLIĞA UYGULANACAK HÜKÜMLER
Uyuşmazlığın çözümü için 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, Türk Borçlar Kanunu, Türk Medeni Kanunu Genel Hükümleri, Hukuk Muhakemeleri Kanunu, Makine Kırılması Sigortası Genel Şartları, Poliçe Özel Şartları, Sigortacılıkta Tahkime İlişkin Yönetmelik ve yerleşik Yargıtay İçtihatları dikkate alınmıştır.
4. DEĞERLENDİRME, GEREKÇELİ KARAR
4.1. Değerlendirme
Başvuru konusu uyuşmazlık, Makine Kırılması Sigorta Poliçesinden kaynaklanan tazminat istemine ilişkindir.
Dosyaya sunulu beyanlar, finansal kiralama sözleşmesi, sigorta poliçesi ve diğer evrakın incelenmesinden XX marka iş makinesinin XX Bankası Düzce Şubesinden finansal kiralama suretiyle başvuran XX İnşaat Ltd. Şti’ne kiralanmış olduğu, 2014 model olan iş makinesinin paletli ekskavatör olduğu ve seri numarasının XX olduğu anlaşılmıştır.
Uyuşmazlık konusu ilgili poliçede sigortalının XX Bankası, sigorta ettirenin başvuran XX İnşaat Taahhüt Ticaret Ltd. Şirketi olduğu görülmektedir. Komisyonun talebi üzerine 21.10.2016 tarihinde Komisyona gönderilen ve XX Bankası A.Ş. tarafından düzenlendiği görülen 20/10/2016 tarihli yazıda; XX Sigorta A.Ş. nezdinde mevcut hasara ilişkin olarak Sigorta Tahkim Komisyonu’na müracaat edilmesi ve ödeme kararı çıkması durumunda ödemenin tahsil edilmesi için başvuran XX İnşaat Taahhüt Ticaret Ltd. Şirketi’ne muvafakat verilmiş olduğu anlaşılmaktadır.
Poliçedeki sigortalı XX Bankası A.Ş.’nin muvafakatinin alınması ile tarafların aktif ve pasif husumet ehliyetlerinin olduğuna karar verilmiş, dava şartları yönünden davanın görülmesine engel başkaca bir eksiklik bulunmadığı anlaşıldığından uyuşmazlığın esasına girilmiştir.
XX Sigorta A.Ş. tarafından 09.07.2015-2016 dönem aralığında düzenlenen 2014 model, XX marka ve tipindeki iş makinesinin, 2,98130 kur üzerinden 176.000.-€, sigorta bedeliyle, sigortalı XX AŞ, sigorta ettiren olarak XX İnşaat Taahhüt Ticaret Ltd. Şti. olduğu belirtilen XX sayılı, 09.07.2015-2016 vadeli, All Risk Makine Kırılması Sigorta Poliçesi ile teminat kapsamına alındığı ve riziko adresinin XX Mah. XX Bulvarı No: XX XX İş Merkezi Merkez olarak belirtildiği, Genel Şartların 14. Maddesinin (c) fıkrasının aksine mukavele ile muafiyet kısmında belirtilen asgari muafiyet saklı kalmak üzere iş bu sözleşme ile % 100 sigorta bedeli üzerinden teminatın verildiği belirtilmiştir. Ayrıca poliçede, teminat ve prim Euro bazında belirlenmiş olup, prim ve hasar tazminatı ödemelerinin ödendiği tarihteki TCMB döviz alış kuru esas alınarak yapılacağı belirlenmiştir.
Sigorta Poliçesinin incelenmesinde;
Sigorta Konusu Teminatın Kapsamı; “Sigorta konusu makine veya makineler, sigorta süresi içinde her bir makine için belirtilen teminat limitine kadar, Makine Kırılması Sigortaları Genel Şartları ve Hırsızlık (temin edilmiş ise) Sigortaları Genel şartları ile aşağıda yazılı özel şart ve klozlar çerçevesinde temin edilmiştir.”
Sigorta Konusu: 2014 model Paletli Ekskavatör olarak
“Genel Şartların 14. Maddesinin (c) fıkrasının aksine mukavele ile muafiyet kısmında belirtilen asgari muafiyet saklı kalmak üzere, iş bu sözleşme ile %100 sigorta bedeli üzerinden teminat verilmiştir.”
Müteharrik Makineler Geniş Kasko Klozu (Kloz 8) “Makine Kırılması Hükümleri saklı kalmak kaydı ile, iş bu kloz ile müteharrik makinalarda; hırsızlık, çarpma, çarpışma, raydan çıkma, devrilme, düşme, yuvarlanma, toprak kayması, toprak çökmesi, kaya düşmesi, yangın, yıldırım, deprem, seylap ve çığ sebebiyle meydana gelen hasarlar teminata dahil edilmiştir.”
“Deprem harici diğer hasarlarda, beher makine için asgari 5.000.-EURO karşılığı TL’ndan az olmamak üzere, hasarın %10’u oranında tenzili muafiyet uygulanacağı ”
Hususları belirtilerek,
Sigorta poliçesinin 4. Sayfasında yazılı (Kloz 8) “Müteharrik Makineler Geniş Kasko Klozu” ile, Makine Kırılması Sigortası Genel Şartları hükümleri saklı kalmak kaydıyla iş bu kloz ile müteharrik makinelerde çarpma, çarpışma, raydan çıkma, devrilme, düşme, yuvarlanma, toprak kayması, toprak çökmesi, kaya düşmesi, yangın, yıldırım, deprem, seylap, çığ sebepleriyle meydana gelecek hasarların teminata ilave edildiği anlaşılmaktadır. Ancak aynı klozda, makinelerin karayollarından seyri/nakli esnasında meydana gelebilecek hasarların teminat harici olacağı ve mezkur makinelerin şantiye sahasında kullanılması halinde, kullanıcının operatörlük belgesi ve Karayollarında kullanılması halinde G sınıfı sürücü belgesine sahip olması gerektiği belirtilmiştir.
Sigorta Poliçesinde Özel Şartlar başlığı altında ise; “Bu poliçe ile sigorta edilen makine ve/veya makinelerin sigorta süresi içinde poliçede belirtilen sigortalı tarafından üçüncü şahıslara kiraya verilmesi durumunda sigorta teminatı geçerli olmayıp, meydana gelebilecek herhangi bir hasarda sigortacının hiçbir sorumluluğu bulunmayacaktır.”
hükmünün yer aldığı görülmüştür.
Başvuran firma, Türkiye Finans Katılım Bankası Düzce Şubesinden hasara konu olan 2014 model XX marka iş makinesini finansal kiralama ile makine parkurlarına kazandırdıkları, bankanın ilgili makine için kendi acenteliği üzerinden yıllık Makine Kırılması All Risk poliçesi ile teminat verdiği, Makine Kırılması Kasko teminatı da bulunan makinenin XX ait Balıkesir XX şantiyesinde hareket halinde iken 01.05.2016 tarihinde meydana gelen kazada devrildiği ve hasar gördüğü ancak sigorta şirketinin talep edilen hasar tazminatının ödenmesini reddettiğini belirtmiştir.
Davalı sigorta şirketi ise kaza sonrası iş makinası üzerinde yapılan sigorta ekspertiz incelemesi sonucunda yapılan tespitlere dayanarak, hasar gören makinenin kiralık olarak başka bir firmaya kullanıma verildiğini oysa mevcut sigorta poliçesi özel şartı gereği bunun teminat harici olduğu belirtildiğinden tazminat ödemesi yapılamadığını belirterek başvurunun reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Sigorta şirketince ibraz edilen 10.06.2016 tarihli Hasar Ekspertiz Raporunda, hasarın 01.05.2016 tarihinde meydana geldiği, ertesi gün ihbar edildiği ve ekspertiz tarihinin de 03.05.2016 tarihinin olduğu, hasarlı makinenin XX seri numaralı 4741,8 çalışma saatindeki, 2014 imal yılı olan paletli ekskavatör olduğu, hasarın, operatör Ferdi Başaran idaresinde 01.05.2016 tarihinde çalışması esnasında geri manevra yaparken arkada bulunan taşı fark edemediği, makinenin paletinin taşın üstüne gelmesi neticesinde makinenin yan yatma pozisyonuna geldiği, operatör tarafından makineye devrilmeden kurtarmak için dönüş hareketi verilmek istense de makinenin devrilmesine engel olamadığı ve makinenin sol tarafı üzerine devrilmesi sonucunda meydana geldiği, makinede meydana gelen hasarın incelenmesi için yetkili servis XX Makine ile iletişime geçildiği, yapılan incelemede devrilme esnasında akülerin yüksek akım çekip beyni yaktığının tespit edildiği, makinenin devrilme esnasında motorun yağsız kalıp sarma tehlikesi olduğu için ilk olarak hasarlı beynin yenisi tedarik edilip motordaki hasar kontrolünün yapılması gerektiği, yapılan incelemede makinenin yatmasından ötürü bütün yükün kabin üstüne bindiği ve kabinde şaseden kayma ve deformasyon tespit edildiği, Hasarlı kabinin servis incelemesi neticesinde, düzeltilemeyeceği bu nedenle yenisi ile değiştirilmesi gerektiği bildirilmiş, yapılan ekspertizde de kabinin düzeltilebileceği fakat bu makinelerde operatörü koruyan en önemli unsurun kabin olduğu düşünüldüğünden hasarlı kabin düzeltilse de deformasyonun fazla nedeni ile kabinin fiziksel özelliklerini yitireceği ve tekrar böyle bir kaza yaşanması durumunda operatörün hayatını riske etme olasılığının fazla olması yüzünden kabinin yenisi ile değiştirilmesinin uygun bulunduğu, yapılan araştırmalarda, kabin ve parça bakımından XX Makine firması tarafından 35.357.EUR işçilik bedeli olarak da 16.000.-TL teklif verildiği, yapılan pazarlık sonucunda %5 iskonto alındığı, ardından onarımın mezkur bedeller üzerinden yapılarak hasarın giderildiği ve makinenin sorunsuz şekilde sigortalıya teslim edildiği, hasarın giderilmesinin ardından XX Makine firması tarafından değimi yapılan parçalar ve işçilik bedeli olarak toplam 132.678,08.-TL karşılığı 40.205,48 EUR fatura kesildiği, bu bedel üzerinde %5 iskonto yapılarak 126.044,18.- TL karşılığı 38.195,21.-EUR’a çekildiği görülerek faturanın uygun bulunduğu, konu makine operatörü XX’ın operatörlük belgesi ve SGK kaydının sigortalıdan temin edilmesinin ardından yapılan incelemede operatörün XX firmasından sigortalı olduğunun görüldüğü, yapılan telefon görüşmesinden, XX firması ile XX İnşaat arasında yapılan sözlü bir anlaşma ile makinenin bu firmaya yazılı bir belge olmadan sözlü olarak yapılan bir anlaşma ile kiralık olarak verildiğinin öğrenildiği, XX İnşaat ve XX firmalarının farklı kişilere ait olduğu anlaşıldığından, poliçe metninde yer alan “Bu poliçe ile sigorta edilen makine veya makinelerin sigorta süresi içinde poliçede belirtilen Sigortalı tarafından üçüncü şahıslara kiraya verilmesi durumunda sigorta teminatı geçerli olmayıp, meydana gelebilecek herhangi bir hasarda sigortacının hiçbir sorumluluğu bulunmayacaktır.” ibaresine göre hasarın teminat dışı olduğu belirtilmiştir. Aynı raporun Muafiyet başlığı altında muafiyet tutarının sabit ve 5.000.-EUR olduğu, açıklama bölümünde, poliçe üzerinde yapılan incelemede “beher makine için asgari 5.000.-TL EUR karşılığı TL’den az olmamak üzere hasarın %10’u oranında tenzili muafiyet uygulanacağı, buna göre 38.195,21 EUR x % 10=3.819,52 <5.000,00.-EUR olduğu için hasar hesaplamasında 5.000,00.-EUR tenzili muafiyet uygulanacağı ” belirtilmiştir.
Raporun “Sonuç ve Kanaatler” bölümünde özetle; hasarın yakın nedeninin, konu makine operatörünün çalışma sırasında geri manevra yaptığı esnada arkasındaki taşı fark edemeyerek makinenin paletinin taşın üstüne gelmesi neticesinde, makinenin yan yatma pozisyonuna gelip sol tarafı üzerine devrilerek hasarlandığı, ancak konu makinenin sigortalı “XX İNŞAAT” firması tarafından 3. Şahıs olan XX firmasına kiralık olarak verildiği ve makineyi kullanan operatörün XX firmasına kayıtlı olduğu kanaati edinildiği için poliçede yer alan ”Bu poliçe ile sigorta edilen makine ve/veya makinelerin sigorta süresi içinde poliçede belirtilen sigortalı tarafından 3. Şahıslara kiraya verilmesi durumunda sigorta teminatı geçerli olmayıp, meydana gelebilecek herhangi bir hasarda sigortacının hiçbir sorumluluğu bulunmayacaktır.” ibareye göre hasarın poliçe kapsamında teminat harici olduğu belirtilmiştir.
Davalı sigorta şirketinin sigortalı XX İnş. Taah. Tic. Ltd. Şti’ne gönderdiği tazminat talebini reddeden 18.07.2016 tarihli yazısında; XX numaralı Makine kırılması Sigorta Poliçesi ile ilgili açılan XX no’lu dosya değerlendirmesinin tamamlandığı ve 01.05.2016 tarihinde meydana gelen hasarın mevcut poliçe teminatı dışında kaldığı anlaşıldığından tazminat talebinin karşılanamayacağı belirtilmiştir.
Tarafların iddia ve savunmaları ile dosya mevcudu incelendiğinde, taraflar arasındaki uyuşmazlıktaki çekişmenin, iş makinesinde meydana gelen hasarın sigorta sözleşmesi teminatı kapsamına dahil olup olmadığı ve teminat kapsamında ise ödenmesi gereken hasar tazminatı konularında yoğunlaştığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlık konusunun özel uzmanlık alanını gerektiren teknik bir konu olması nedeniyle hasarın meydana gelişi, nedenleri, meydana gelen gerçek hasar miktarının incelenmesi ve tespiti ile konunun sigorta poliçesi hükümleri çerçevesinde değerlendirilmesi hakkında Heyetimiz tarafından bilirkişi incelemesi yaptırılmasına karar verilmiş ve 06.02.2017 tarihli bilirkişi raporu ve bilahare hazırlanan 13.02.2017 tarihli bilirkişi Ek Bilirkişi raporu dosyaya kazandırılmıştır.
Dosyaya sunulan 13.02.2017 tarihli Ek Bilirkişi raporunda uyuşmazlık konusu ile ilgili şu hususlar belirtilmiştir:
• Söz konusu hadisenin 01.05.2016 tarihinde meydana gelmiş olduğu,
• Bahse konu hasarın ekskavatörün çalışması esnasında geri manevra yaparken arkada bulunan taşın fark edilmediği, makinenin paletinin taşın üstüne gelmesi neticesinde makinenin yan yatma pozisyonuna geldiği, operatör tarafından makinenin devrilmeden kurtarmak için dönüş hareketi vermek istese de makineyi devrilmesine engel olamadığı, makinenin sol tarafına devrilmesi neticesinde bahse konu hasarın gerçekleşmiş olduğu,
• Meydana gelen hadise sonrasında Makine Kırılması poliçesinin bulunduğu XX Sigorta A.Ş nezdinde bir hasar dosyasının açtırılmış olduğu,
• Açılan hasar dosyası sonrasında eksper Sn. XX’ın görevlendirilmiş olduğu,
• Makinede meydana gelen hasarın incelenmesi için periyodik bakımlarını yapan XX Makine ile iletişime geçildiği,
• İlgili firma tarafından makinenin düzeltilerek çalıştırılmak istendiği ancak makinenin çalışmadığı,
• Servis yetkilileri tarafından makinenin beyninin hasarlı olabileceği düşünülerek beyin üzerinde demontaj yapıldığı,
• Makinenin beyninin İstanbul’da bulunan başka bir makinede denendiği, devrilme esnasında akülerin yüksek akım çekerek beyni yaktığının tespit edildiği,
• Servis yetkilisi tarafından makinenin hasarlı beyninin yenisinin temin edildiği, temin edilen beynin makineye monte edilerek motorun çalıştırılmış olduğu,
• Bahse konu hasarın incelemesini gerçekleştiren sigorta eksperi gözetiminde makinenin çalıştırıldığı, makinenin motorunda her hangi bir problemin bulunmadığı,
• Konu hasar dosyasının incelemesini gerçekleştiren eksper tarafından kabinin onarılması dahi deformasyonun fazla olması sebebi ile fiziksel özelliğini yitireceği, aynı hadisenin tekrarlanması ile operatörün hayatını riske etme olasılığından dolayı yenisi ile değiştirilmesinin uygun bulduğu,
• Eksper tarafından yapılan incelemeler sonrasında araçta malzeme + işçilik olmak üzere toplam 38.195,21 EURO + KDV tutarında hasar tespit edildiği,
Davalı sigorta şirketi tarafından görevlendirilen eksperinin dosya muhteviyatında bulunan imza sirküleri üzerinde yapmış olduğu incelemeler neticesinde XX İnşaat ve XX firmasının birbirinden farklı kişilere ait olduğu, hasara konu makinenin XX İnşaat Firması tarafından XX Firmasına kiralık olarak verildiği kanaati ile poliçede yer alan Bu poliçe ile sigorta edilen makine veya makinelerin sigorta süresi içerisinde poliçede belirtilen sigortalı tarafından 3. şahıslara kiraya verilmesi durumunda sigorta teminatı geçerli olmayıp meydana gelebilecek herhangi bir hasarda sigortacının hiçbir sorumluluğu bulunmayacaktır” ibaresine istinaden hasarın teminat dışı kalacağının belirtildiği,
• Meydana gelen hadise sonrasında eksper tarafından yapılan incelemeler ile ekskavatör üzerinde malzeme + işçilik olmak üzere KDV Hariç 38.195,21 EURO hasar tespit edildiği,
• Ekskavatörün kabin, kontrolör, kapı, wimper kol, wımper bıçak, wımper motor, clener aır parçalarının yenisi ile değiştirildiği,
• İşçilik bedeli olarak ise 4.848,48 EURO + KDV işçilik bedeli takdir edildiği,
• Yapılan araştırmalar ve değerlendirmeler sonrasında talep edilen malzeme ve işçilik bedellerinin piyasa rayiçlerinde olduğu,
• Talep edilen malzeme ve işçilik kalemlerinin de doğrudan hadise ile ilgili olduğu anlaşılmış, onarım bedeli olan KDV Hariç: 38.195,21 EURO bedelin piyasa rayiçlerinde olduğu,
Ayrıca ilgili poliçe üzeride yapılan incelemelerde; “BEHER MAKİNE İÇİN ASGARİ 5.000,00 € KARŞILIĞI TL’DEN AZ OLMAMAK ÜZERE, HASARIN % 10’U ORANINDA TENZİLİ MUAFİYET
UYGULANACAKTIR” ibaresinin bulunduğu anlaşılmış, yapılan değerlendirmeler sonrasında hasar tutarı üzerinden 5.000,00 € muafiyet tenzil edilmesi gerektiği,
İfade edilerek;
Yapılan değerlendirmeler sonrasında hasar icmali ilgili eksper raporunun sigorta şirketine ibraz edilmiş olduğu gün olan 10.06.2016 tarihli TCMB döviz alış kuru baz alınarak
HASAR İCMALİ:
a. Hasar Tutarı... 38.195,21
€
Muafiyet Tenzili… 5.000,00 €
TESPİT EDİLEN HASAR TUTAR.. 33.195,21
€
TCMB DÖVİZ ALIŞ KURU TL KARŞILIĞI… 109.155,81
TL
• Ekli evraklar üzerinde yapılan detaylı incelemeler sonrasında söz konusu hasarın belirtilen şekilde oluşabileceği,
• Tarafımca yapılan araştırmalar ve değerlendirmeler sonrasında talep edilen malzeme ve işçilik bedellerinin piyasa rayiçlerinde olduğu, talep edilen malzeme ve işçilik kalemlerinin de doğrudan hadise ile ilgili olduğu,
• Onarım bedeli olan KDV Hariç: 38.195,21 EURO bedelin piyasa rayiçlerinde olacağı, ancak ilgili poliçe kapsamı gereği hasar bedeli üzerinden 5.000,00 € muafiyet tenzil edilmesi gerektiği,
• Davalı sigorta şirketinin Tahkim Komisyonu’na sunduğu 10.10.2016 tarihli cevap yazısında konu hasar dosyasının incelemesini gerçekleştiren sigorta eksperi tarafından sigortalı işletme XX inşaat Firması Muhasebe yetkilisi XX Bey ile yapılan görüşmede XX Firması ile XX inşaat arasında sözlü anlaşma ile makinenin XX firmasına yazlı bir belge olmadan sözlü olarak yapılan anlaşma ile kiraya verildiğinin öğrenildiği,
• Davalı sigorta şirketi tarafından görevlendirilen eksperin dosya muhteviyatında bulunan imza sirküleri üzerinde yapmış olduğu incelemeler neticesinde XX İnşaat ve XX firmasının birbirinden farklı kişilere ait olduğu, hasara konu makinenin XX İnşaat Firması tarafından XX Firmasına kiralık olarak verildiği kanaati ile poliçede yer alan Bu poliçe ile sigorta edilen makine veya makinelerin sigorta süresi içerisinde poliçede belirtilen sigortalı tarafından 3. şahıslara kiraya verilmesi durumunda sigorta teminatı geçerli olmayıp meydana gelebilecek herhangi bir hasarda sigortacının hiçbir sorumluluğu bulunmayacaktır” ibaresine istinaden hasarın teminat dışı kalacağı yönünde raporunu tanzim etmiş olmasından dolayı başvuru sahibine ait talebin reddedildiği,
• Kaza esnasında iş makinesini kullanan Operatör XX’ın sgk dökümleri üzerinde yapılan incelemelerde sigorta primlerinin XX İnşaat firması tarafından yatırılmakta olduğu,
• Başvuru sahibine ait talep yazısında XX inşaat firması ile XX inşaat Firmalarının sahiplerini kardeş olduğu, sigorta poliçesini düzenleyen acente olan XX Şube yönetiminin XX Sorumlusu XX’u ve XX inşaat sorumlusu XX’u tanıdıklarını ve tek limit kredi üzerinden değerlendirildiğinin, bu şekilde de birbirlerine 3. şahıs olmadıklarının bilindiğinin belirtildiği,
• Ekli evraklar üzerinde yapmış olduğum incelemeler neticesinde bahse konu hasar dosyasının reddine sebep olan söz konusu makinenin 3. şahıslara kiralandığına dair somut bilgi ve belgenin bulunmadığı,
• Sigorta eksperinin yapmış olduğu görüşme neticesinde şifahi bilgiler doğrultusunda hasarın reddedildiği,
• XX inşaat ile XX firması arasında yapılan kiralama sözleşmesinin bulunmadığı, dolayısı ile her iki firma arasında bir kiralama durumundan söz edilebilmesinin yasal olarak mümkün olmayacağı,
• Başvuru sahibine ait tazminat talebinin davalı sigorta şirketi tarafından Makine Kırılması sigorta poliçesi şartları gereği teminat kapsamında olacağı, bahsi geçen hadiseden dolayı meydana gelen hasarın davalı sigorta şirketince tazmin edilmesi gerektiği,
• Tarafımca yapılan incelemeler ve hesaplamalar sonrasında hasar tutarının 109.155,81 TL olduğu, başvuru sahibi tarafından ise 109.516,00 TL talep edildiği, aradaki 360,19 TL fark bedelinin TCMB kur farkından kaynaklanmış olacağı,
Tespitleri yapılmıştır.
Bilirkişi Raporu taraf vekillerinin e-posta adreslerine elektronik ortamda gönderilerek rapordaki tespitlere ilişkin görüşleri istenmiştir.
Başvuran tarafından gönderilen yazıda; raporda yapılan tespitler onaylanmış, davalı sigorta şirketi tarafından gönderilen yazıda ise; mezkur kazanın sigorta poliçesi teminatı kapsamında değerlendirilmediği hususuna dair görüşler tekrarlanmıştır.
4.2 Gerekçeli Karar
TTK. da ayrıca düzenlenmemiş olan Makine Kırılması Sigortası bir mal sigortası türüdür. Mal sigortalarında, sigortalı ile sigortacı arasında gerek rizikonun niteliği ve gerekse tazminat miktarı bakımından bir uyuşmazlık çıktığı takdirde, bu uyuşmazlıkların giderilmesinde, önce sigorta poliçesindeki (TTK 1452, 1486, 1520.maddelerindeki emredici hükümlere aykırı olmayan) genel ve özel şart hükümleri, bu hükümlerde boşluk olduğu takdirde TTK’ nın mal sigortalarına ilişkin genel hükümleri ve yine boşluk bulunması halinde TTK. 1451.maddesi hükmü gereğince TBK hükümlerinden yararlanılacaktır. Uygulamada bu tür sigorta, Makine Kırılması Sigortası Genel Şartları ile düzenlenmiştir.
Makine Kırılması Sigortası Genel Şartları (MKSGŞ) 1.maddesi hükmü uyarınca, bu tür sigortanın, poliçenin ayrılmaz cüzünü teşkil eden ekli envanter cetvelinde sayıları, imalat yılları, nitelikleri ve değerleri yazılı makine ve tesisleri deneme devresinden sonra normal çalışır halde iken veya aynı iş yerinde temizleme, revizyon veya değiştirme esnasında veya dururken ani ve beklenmedik her türlü sebepten husule gelen maddi ziya ve hasarların gerektirdiği onarım ve yenileme masraflarını karşılayacağı ifade edilmiştir. Genel Şartların 1. Maddesinde teminat kapsamına giren hasarlar, 3. Maddesinde ise teminat dışı haller belirtilmiştir.
TTK.’nun Sigortanın Kapsamı başlıklı 1409. Maddesinde; sigortacının, sözleşmede öngörülen rizikonun gerçekleşmesinden doğan zarardan veya bedelden sorumlu olduğu ve sözleşmede öngörülen rizikolardan herhangi biri veya bazılarının sigorta teminatı dışında kaldığını ispat yükünün sigortacıya ait olduğu hüküm altına alınmıştır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1421. maddesine göre sigortacı, geçerli bir sigorta ilişkisi kurulduktan sonra gerçekleşen rizikolardan sorumludur.
Somut olayda geçerli bir sigorta ilişkisinin kurulduğu ve rizikonun gerçekleştiği tarihte geçerli bir sigorta poliçesinin olduğu görülmektedir.
6102 sayılı T.T.K. 1409. Maddesinde; Sigortacı, sözleşmede öngörülen rizikonun gerçekleşmesinden doğan zarardan veya bedelden sorumludur. Sözleşmede öngörülen rizikolardan herhangi birinin veya bazılarının sigorta teminatı dışında kaldığını ispat yükünün sigortacıya ait olduğu belirtilmiştir.
Başvuran firma, Makine Kırılması Kasko teminatı ile sigortalı, XX grubuna ait Balıkesir XX şantiyesinde hareket halinde iken devrilen ve hasar ile ilgili tüm evrakın tamamlanarak serviste onarımı yapılan makine ile ilgili tazminatın ödenmesini talep etmiş; davalı sigorta şirketi ise, yapılan ekspertiz raporunda, makineyi kullanan operatörün XX firmasından sigortalı olduğu ve XX firması ile XX İnşaat arasında sözlü bir anlaşma ile makinenin XX firmasına yazılı bir belge olmadan sözlü olarak kiraya verilmiş olduğu tespitine dayanarak yapılan tazminat talebini reddetmiştir.
Sigorta şirketi tazminatı red gerekçesini temelde sigorta poliçesinde yer alan “Özel Şart” a dayandırmaktadır. Söz konusu Özel Şartta;
“Bu poliçe ile sigorta edilen makine ve/veya makinelerin sigorta süresi içinde poliçede belirtilen sigortalı tarafından 3. Şahıslara kiraya verilmesi durumunda sigorta teminatı geçerli olmayıp, meydana gelebilecek herhangi bir hasarda sigortacının hiçbir sorumluluğu bulunmayacaktır.”
hususu belirtilerek mezkur özel şart gereğince meydana gelen hasarın poliçe teminatı kapsamı dışında olduğu belirtilmiştir.
Sigorta ekspertiz raporunda poliçede yer alan özel şart ve konudan bahsedilerek, araç operatörünün XX firmasında sigortalı olduğu ve yapılan telefon görüşmesinden; XX firması ile XX İnşaat arasında yapılan sözlü bir anlaşma ile yazılı bir belge olmaksızın mezkur makinenin diğer firmaya kiralık olarak verildiğinin anlaşıldığı belirtilmiştir.
Sigorta şirketi, uyuşmazlık konusu hakkındaki görüşünü ve tazminatı ödememeye dair red gerekçesini, hukuki yönden sigorta poliçesinde yer alan Özel Şarta; reel olarak ise, kazadan sonra hazırlanan sigorta ekspertiz raporuna ve raporda yer alan, sigorta eksperi tarafından elde edilen sözlü duyum ve aracı kullanan operatörün XX firması nezdinde sigortalı oluşu üzerine bina etmiştir.
Yapılan değerlendirmede; dava konusu makinenin, sigortalı firma dışında sigortalı firma ile ilişkili diğer firmanın operatörünün kullanımında iken söz konusu hasarın meydana geldiği bir gerçektir ancak, makinenin başka bir firma tarafından kullanılamayacağı hususunda bir sınırlama poliçe şartlarında bulunmamaktadır. Sigorta şirketi tarafından red gerekçesi yapılan poliçe özel şartı ile, makinenin sigortalı tarafından üçüncü kişilere kiraya verilmesi durumunda meydana gelebilecek hasarların teminat dışında olduğu belirtilmiş ancak, dosya münderecatı üzerinde yapılan incelemede böyle bir kira işlemine dair belge yada delile rastlanılamamış ayrıca davalı sigorta şirketi tarafından da dosyaya bu konuda bir kanıtın sunulmadığı görülmüştür.
Bu durumda, davalı sigorta kuruluşunun, sigorta ekspertiz raporunda belirtilen ancak, yazılı bir kiralama sözleşmesi veya bunu doğrulayan bir belge, delile dayanmayan tespit ve iddiaya dayanarak sigortalı makinede meydana gelen ve ekspertiz raporuyla tespiti yapılan hasar tazminatını ödemekten kaçınması haklı bulunmamış olup meydana gelen hasarın davalı sigorta şirketinin sorumluluğunda olduğuna ve Bilirkişi raporunda yapılan tespitte belirtilen muafiyet tenzili yapıldıktan sonra hesaplanan 109.155,81.-TL tazminatın davacı sigortalıya ödenmesine Heyetimizce karar verilmiştir.
5. KARAR:
Sigorta Tahkim Komisyonu’nca tarafıma tevdi edilen 2016/E.XX esas sayılı başvurunun, tarafların iddia ve savunmaları dikkate alınarak ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde incelenmesi sonucunda, yukarıda açıklandığı üzere;
1. Başvuranın talebinin KISMEN KABULÜ ile; 109.155,81.-TL tazminatın XX Sigorta A.Ş. tarafından başvurana ödenmesine,
2. Talebin 369,19.-TL’sının reddine,
3. Başvuran tarafından ödenmiş olan 1.642,74.-TL komisyon başvuru ücreti ve 350.-TL bilirkişi ücreti olmak üzere toplam 1.992,74.-TL yargılama giderinin Hukuk Muhakemeleri Kanunu 442/4 hükmü uyarınca haklılık oranına göre hesaplanan 1.986,17.-TL’nın XX Sigorta A.Ş.den alınarak başvurana verilmesine,
4. Aleyhine başvuru yapılan sigorta şirketi kendisini vekille temsil ettirdiğinden, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’ne göre belirlenen vekalet ücretinin 5684 sayılı yasanın 30/17. maddesi uyarınca reddedilen tutarın 1/5’i olan 72,04.-TL’nın başvurandan alınarak XX Sigorta Sigorta A.Ş’ne verilmesine
Hukuk Muhakemeleri Kanunu 439. madde hükümleri ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu 30/12. Maddesine 6327 Sayılı Kanunun 58. maddesiyle eklenen son cümle hükmü saklı kalmak kaydıyla, ihtilaf konusu miktar 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 30. maddesinin 12. Fıkrasındaki yasal sınırın üzerinde olduğundan kararın bildirim tarihinden itibaren 10 gün içinde komisyon nezdinde itiraz yolu açık olmak üzere oybirliğiyle karar verilmiştir. 22.02.2017 (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy