(5684 S. K. m. 30)

22.08.2019 Tarih ve K-2019/67500 Sayılı Hakem Kararı (Nakliyat)

1. BAŞVURU KONUSU UYUŞMAZLIK VE YARGILAMA USULÜNE İLİŞKİN BİLGİLER

1.1. Uyuşmazlık Konusu Olay ve Talep

Karara bağlanmak üzere Heyetimize tevdi edilmiş bulunan uyuşmazlığın konusu, davalı sigorta kuruluşu tarafından tanzim edilen Karayolu İle Yapılan Emtia Taşımaları İçin Taşıyıcının Mesuliyeti CMR Sigorta Poliçesi ile teminat altına alınan emtia taşıması sırasında meydana geldiği iddia edilen hasarın teminat kapsamında olup olmadığı ve teminat kapsamında ise ödenmesi gereken sigorta tazminatının tespiti ve bu bağlamda varsa gönderen ile taşıyanın kusur durumlarına ilişkindir.

Başvuru sahibi, 4.664,44 € tutarındaki zararın tazmin edilmesi talebinde bulunmuştur.

1.2. Başvurunun Hakeme İntikaline ve İncelenmesine İlişkin Süreç

Taraflar arasındaki uyuşmazlık başvuru sahibi tarafından Komisyona iletilmiştir. Bunun üzerine Komisyonca, başvurunun incelenebilmesi için Başvuru Dilekçesi ve ekleri aleyhine başvuru yapılan şirkete gönderilmiş, bu iletide başvuruya cevap verilmesi ve hasar dosyası muhteviyatının gönderilmesi, Sigorta Tahkim Sistemi Üyelik Sözleşmesi’nin 5/3 md.si uyarınca talep edilmiştir. Akabinde, aleyhine başvuru yapılan şirketten istenen bilgi ve belgeler ile cevap dilekçesi Komisyona iletilmiştir. Komisyon tarafından oluşturulan dosya, İnceleme Raporunu hazırlaması için Raportöre tevdi edilmiş, Raportörden rapor alınmıştır. Bu raporda, başvuruya konu uyuşmazlığın 5684 sayılı Kanunun 30. maddesinin 15. fıkrası uyarınca karara bağlanmak üzere heyetimize havalesine ve durumun taraflara bildirilmesine karar verilmiştir.

TARAFLARIN ORTAYA KOYDUĞU MADDİ VE HUKUKİ İDDİALAR

1.2. Başvuru Sahibinin İddia, Delil ve Talepleri

Başvuru sahibi başvuru dilekçesinde, özetle; Romanya’da bulunan alıcı firmaya dava dışı XXX Tic. Ltd. Şti. tarafından ihraç edilen bir miktar zeytinin şirketlerine ait tır ile sevkiyatının yapıldığını, aracın Bulgaristan’da seyrederken başka bir aracın kendi şeridine girmesi nedeniyle ani fren yapmak zorunda kaldığını, aracın dorsesinde taşınmakta olan emtianın bu fren sebebiyle kayarak plastik ürün kaplarının ezilmesine ve kırılmasına yol açtığını, davalı şirkete yapılan ihbar sonucunda eksper incelemesi yapıldığını, zararın taşıma esnasında meydana gelmediğinin, hasarın istifleme ve/veya yanlış yükleme nedeniyle meydana gelmiş olduğunun tespit edildiğini ve bu nedenle taleplerinin reddedildiğini, bu tespitin paletlerin paletsiz olarak istiflenen ürünleri sıkıştırarak zarar verdiğini ifade ettiğini, ancak paletli ya da paletsiz ürünlerin tamamında ani ve sert sarsıntı nedeniyle hasarların meydana geldiğini, bu tespitin bu nedenle yanlış olduğunu, bu nedenle davalının poliçeden doğan sorumluluğunu yerine getirmesi talebiyle işbu başvuruyu ikame ettiklerini, 4.664,44 € tutarındaki zararlarının karşılanmasını beyan ve talep etmektedir.

Başvuru sahibi tarafından sunulan sigorta şirketine başvuru dilekçesi, rapor ve diğer belgeler incelenmiş ve hükme esas alınmıştır.

1.3. Sigorta Kuruluşunun İddia, Delil ve Talepleri

Sigorta Şirketi tarafından yapılan yazılı açıklamada özetle; XXX ŞTİ. adına müvekkili şirket nezdinde düzenlenmiş XXX numaralı, 04/10/2018 - 04/10/2019 vadeli numaralı CMR poliçesi bulunduğunu, konu hadisede sigortalı şirket Türkiye’de bulunan XXX İnş.’ın Romanya’da bulunan XXX firmasına ihraç ettiği zeytin emtialarının taşımasını gerçekleştirdiğini, emtialarda tahliye esnasında hasar tespit edilmesi üzere müvekkil şirkete ihbarda bulunulduğunu ve müvekkil şirketçe XXX - 1 numaralı hasar dosyası açılarak bağımsız eksper ataması yapılarak gerekli tüm inceleme ve araştırmaların gerçekleştirildiğini, öncelikle başvuranın aktif husumet ehliyeti bulunmadığını, sırf bu sebeple dahi talebin reddinin gerektiğini, müvekkil şirketçe düzenlenen CMR poliçesinin bir sorumluluk poliçesi olup 3. şahıslara yani emtia üzerinde hak sahibi gerçek / tüzel kişilere verilebilecek maddi zararların teminat altına alındığını, başvuran taşıyan şirketin ise emtia üzerinde hak sahibi olmadığını, tazminat talep etmesinde bir menfaati bulunmadığını, sebepsiz zenginleşmeye sebebiyet verecek bu talebin reddinin gerektiğini, müvekkili şirketçe açılan hasar dosyası kapsamında yapılan incelemelerde tahliye sonrasında hasarlı emtiaların fotoğraflarının incelendiğini, her ne kadar başvuran şirketin emtialardaki hasar sebebini seyir sırasında ani ve sert fren olduğunu iddia etse de eksper raporundaki fotoğraflar ve açıklamalardan emtiaların araca yüklenirken gereği gibi istiflenmediğinin ve ambalajlamasının yetersiz olduğunun tespit edildiğini, zeytinlerin bir bölümünün palet üzerine naylon streç ile sabitlendiğini, zeytinlerin olduğu kovaların büyük bir bölümünün ise römork içinde üst üste paletsiz olarak istiflendiğini, dökme olarak istiflenen bu kovaların ise nakliye sırasındaki olağan sarsıntılar sonucu hasarlandığını, bu şekilde sadece üst üste konularak istiflenen emtiaların hasarlanması kaçınılmaz olduğunu, eksper raporunda belirtiği üzere konu olaydaki emtialar için uygun istif şeklinin palet üzerine istiflenip kova aralarına karton / ahşap ayraç konulması ve römorktaki boşlukların da hava balonu vb. ile doldurulması olması gerektiğini, CMR Poliçesi Genel Şartlarının teminat dışı hallerini düzenleyen 3. Maddenin u bendi gereğince ‘u) nakil aracının brandasının yırtık ve delik olması ve /veya su geçirmezlik niteliğini kaybetmesinden dolayı taşınan emtiada meydana gelebilecek ıslanma hasarlarına ilişkin talepler, emtianın yetersiz ve uygun olmayan ambalajlama veya hazırlanmasının neden olduğu ziya ve hasarlar ile birbirini etkileme özelliği olan emtianın yanlış yükleme ve/veya istiflenmesi sonucu oluşan hasarlara dayalı taleplerin, ……. teminat dışında olduğunu, taşıyanın sorumluluğunu düzenleyen CMR Konvansiyonu madde 17 /4’de taşıyan hatalı ambalajlamadan kaynaklı hasarlardan sorumlu olmadığının hüküm altına alındığını, konu olayda da bağımsız eksperce inceleme ve gerekli belgelerin incelenmesi sonucunda hazırlanan raporda konu hasarın sebebinin istif hatası olduğunun açıkça tespit edildiğini, bu doğrultuda hasar talebinin teminat kapsamında olması nedeniyle müvekkili XXX A.Ş. tarafından sigorta poliçesi gereğince tazminat ödeme yükümlülüğü bulunmadığını, sigortalı iddialarının haksız ve mesnetsiz olduğu nazara alınarak müvekkil XXX A.Ş. aleyhine yapılan başvurunun reddine karar verilmesini talep ettikleri beyan edilmiştir.

2. UYUŞMAZLIĞA UYGULANACAK HÜKÜMLER

5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 30’uncu maddesi, TTK.’ nun 6. kitabının ilgili hükümleri, HMK ve TMK.’nun ispat hukukuna ilişkin hükümleri ve Türk Borçlar Kanunu’nun ilgili hükümleri ve özellikle CMR Konvansiyonu ve Karayolu İle Yapılan Emtia Taşımaları İçin Taşıyıcının Mesuliyeti CMR Sigortası Genel Şartları’nın ilgili maddeleri meselemizde kabili tatbik olacaktır.

3. DEĞERLENDİRME, GEREKÇELİ KARAR

3.1. Değerlendirme

Heyetimizce öncelikle taraflar arasındaki çekişmenin tespiti için tarafların talep ve beyanları ile sundukları deliller incelenmiştir. Bu incelemede, taraflar arasındaki çekişmenin; beyan edilen riziko kapsamında gerçekleşen hasarın teminat kapsamında olup olmadığı, meri mevzuata göre ödenmesi gereken tazminatın miktarı ve taraflara izafe edilebilecek kusur oranları noktalarında toplandığı görülmüştür.

Başvuru sahibi tarafından sunulan muavin defter kayıtlarından 4.664,44 Euro’nun mahsup işlemi yapılarak tazmin edildiği anlaşılmıştır.

Başvuruya dayanak taşımanın, dosya kapsamı ve tarafların tüm iddia ve savunmaları nazara alınarak, Karayolu ile Uluslararası Eşya Taşımacılığı olduğu tespit edilmiş ve dolayısıyla Türkiye’nin de taraf olduğu CMR Konvansiyonu hükümleri kapsamında değerlendirilme yapılması gerektiği tespit edilmiştir.

Bu itibarla, dosya kapsamında sunulan tüm belge ve beyanlar kapsamında; dava konusu hasarlanmanın temel sebeplerinin, taşıyanın yaptığı ani manevra ile ambalajlama ve istifleme eksikliği söz konusu olduğu tespit edilen ürünlerin savrulması olduğu anlaşılmıştır. Yapılan bilirkişi incelemesi ile emtianın hasarlanmasında, normal seyrüsefer koşullarında yaşanacak normal sarsıntılarda dahi hasarlanmaya sebep olabilecek ambalajlama/istiflemenin yapıldığı eksper raporu fotoğraflarından anlaşılmış, ancak ani manevra ile de olası hasarın boyutunun artmış olabileceği kanaatine varılmıştır.

Emteanın ambalajlanmasına ilişkin olarak; araç içerisindeki bir kısım yükün paletsiz olduğu, paletli olanlarda ise her sıra arasında ahşap veya ayırıcı bir materyal konulmadığı tespit edilmiştir. Hasara ilişkin fotoğraflarda, ürünlerin bazılarının palet üzerinde şirink ismi verilen film ile sarılarak istiflenmiş olmasına karşın, bazı ürünlerin araç içerisinde paletlenmeden istiflendiği görülmüştür. Bu noktada ürünlerin taşıma aracı içerisine bu şekilde istiflenmesi, nihayetinde yükün güvenliğinin normal seyrüsefer sürecinde dahi olumsuz yönde etkileneceği kanaatine varılmıştır. Bununla birlikte yapılan ani frenin de hasarın gerçekleşmesinde/artmasında payı olduğuna kani olunmuştur.

Dosya içeriğinde, CMR Senedi veya taşımaya dair doğrudan bir senet yer almaması sebebiyle dosyada mübrez bilgi ve belgeler doğrultusunda, sigortalı başvuranın fiili taşıyan olarak hareket ettiği tespit edilmiştir. Taşıyanın ürünleri gönderenden teslim aldığı sırada; hasarlanma, ambalaj eksikliği/istifleme yanlışlığı vb. tespitin yapıldığına dair dosyaya herhangi bir belge sunulmamıştır.

Ambalajlamaya ilişkin sorumluluk, taşıyana iletilen bir talep olmadığı sürece, kural olarak gönderendedir. Yükleme - istifleme sorumluluğu, doğrudan bir hükme bağlı olmasa da gerek Yargıtay uygulaması gerekse lojistik sektöründeki uygulamalarda, aksi bir sözleşme veya talep açıkça bulunmadığı müddetçe, gönderende olduğu değerlendirilmektedir. Yükleme- istifleme-bağlama vb. faaliyetlerin her ne kadar kim tarafından üstlenilmesi gerektiğine dair CMR Konvansiyonu hükümleri söz konusu olmasa da; TTK m. 863 kapsamında açık bir şekilde bu faaliyetlerin tamamı, aksi bir sözleşme olmadığı durumda, gönderen firmaya bırakılmıştır. Dosya kapsamında da, ambalajlama/istifleme sorumluluğunun başka bir tarafa ait olduğuna dair herhangi bir bilgi ve belgeye rastlanmamıştır.

CMR Konvansiyonu m.17/4’te taşıyanın CMR m.18/2 ve m.18/5 hükümleri saklı kalmak kaydı ile, taşıyanın '..b) Ambalajlanmadıkları veya yetersiz ambalajlandıkları zaman, özellikleri gereği fire veren veya hasara uğrayan eşyanın ambalajlanmaması veya yetersiz ambalajlanması,.. durumunda sorumluluktan kurtulacağı belirlenmiştir. Ancak taşıyanın, bu kapsamda sorumluluğu ortadan kalksa dahi, başkası tarafından yapılan yükleme/istiflemeye sırasında yüke nezaret sorumluluğu devam edecektir. Taşıyan CMR m.8/1 “Taşımacının, eşyayı teslim aldığı sırada, a) Koli sayısını ve bunların üzerindeki işaret ve numaralar bakımından sevk mektubundaki beyanların doğruluğunu, b) Eşyanın ve bunların ambalajının görünür durumunu kontrol eder.” hükmü uyarınca nezaret sorumluluğu sabittir. Taşıyan, söz konusu nezaret sorumluluğu kapsamında, yükleme/istifleme vb. süreçlerde veya aracın seyrüseferi sırasında ürünlerin hasarlanabileceğini tecrübesi ile ortaya koyabileceği hususlarda çekincesini yükleme/istiflemeyi yapan tarafa bildirmek suretiyle taşıma senedi üzerine şerh düşmelidir. Dosya kapsamında, taşıyanın nezaret sorumluluğunu yerine getirerek, özellikle istifleme hatası veya paletsiz yükleme yapıldığına dair şerh düşüldüğü veya çekincesinin yazılı olarak bildirildiğine dair herhangi bir delil bulunmamaktadır.

Heyetimizce, yargılama esnasında, emtianın istiflenmesi ve tahliyesiyle ilgili olarak taraflara izafe edilebilecek kusur durumlarına ilişkin, tarafların kusur dağılımının ve ödenmesi gereken sigorta tazminatının miktarının dosyada mevcut tüm belgeler üzerinden tespiti için uzman bilirkişi aracılığıyla bilirkişi incelemesi yapılmasına karar verilmiştir. Sigorta Tahkim Komisyonu bilirkişi listesinde kayıtlı XXX Öğretim Üyesi, Ulaştırma ve Lojistik Fakültesi Taşıma ve Lojistik Uzmanı Dr. XXX tarafından hazırlanan bilirkişi raporu dosyaya sunulmuş, meydana gelen hasar sonrası ortaya çıkan zarardan; ambalajlama/istifleme hatasından kaynaklı olarak gönderen firmanın %75 oranında kusurlu olduğu, nezaret yükümlülüğünü yerine getirmeyen taşıyanın ise %25 oranında kusurlu olduğu tespit edilmiştir. Heyetimizce de somut olay kapsamında bu değerlendirmeye iştirak edilmiştir.

CMR Konvansiyonu CMR m.17/1 “Taşımacı, yükü teslim aldığı andan, teslim edinceye kadar, bunların kısmen veya tamamen kaybından ve doğacak hasarından ve teslimindeki gecikmeden sorumludur.” uyarınca, taşıyanın sorumluluğunu belirlemektedir. Ancak bu sorumluluk CMR m.23/3 “Bununla beraber, tazminat, eksik brüt ağırlığın kilogramı başına 8,33 SDR hesap birimini aşamayacaktır.” uyarınca sınırlandırılmıştır. Dosya kapsamındaki eksper raporunda zarara uğrayan emtianın toplam brüt ağırlığı 6.996,25 kg. olarak tespit edildiğine göre, taşıyanın yararlanabileceği sınırlı sorumluluk üst limiti; 6.996,25 kg. x 8,33 SDR = 58.278,76 SDR olarak hesaplanmıştır. Bu tutar CMR kapsamında karar tarihi itibariyle TCMB tarafından bildirilen kur değeri üzerinden Euro’ya dönüştürülmelidir. Taşıyanın kusur oranı %25 olarak ele alındığında sorumlu tutulacağı gerçek zararın ise 1.166,11 € olduğu tespit edilmiştir. Bilirkişi raporu taraflara tebliğ edilmiş, taraflarca rapora karşı herhangi bir beyan ya da itiraz sunulmamıştır.

Heyetimizce, sunulan bilirkişi raporu doyurucu, denetime ve karar vermeye elverişli bulunmuştur.

3.2. Gerekçeli Karar

Yukarıda dayanakları ve gerekçeleri ayrıntılı olarak izah edildiği üzere, dosya kapsamına göre, başvurunun bilirkişi raporuyla belirlenen miktar olan 1.166,11 Euro üzerinden kısmen kabulüne karar verilmiştir.

4. KARAR

Yapılan değerlendirmeler ve belirtilen gerekçeler neticesinde;

1- Başvuranın talebinin kısmen kabulüyle, kusur oranlarına göre 1.166,11 Euro hasar tazminatının, fiili ödeme tarihindeki TCMB döviz satış kuru karşılığı Türk Lirasının davalı Sigorta Şirketinden alınarak başvuru sahibine ödenmesine,

2- Başvuranın fazlaya ilişkin 3.498,33 Euro’luk talebinin reddine,

3- Başvuranın sarf etmiş olduğu 432,00.-TL başvuru harcı, 380,00 TL bilirkişi ücreti olmak üzere toplam 812,00.-TL’nin kabul/ret oranına göre 203,00 TL’sinin aleyhine başvuruda bulunulan sigorta şirketinden alınarak başvuru sahibine ödenmesine,

4- Aleyhine başvuruda bulunulan sigorta şirketi de kendisini vekille temsil ettirdiğinden reddedilen miktar üzerinden, karar tarihinde geçerli TCMB Döviz satış kuru ve A.A.Ü.T. 13 ve 17 maddeleri ile Sigortacılık Kanunun 30/17 maddesi gereği hesap edilen 545.-TL nispi vekalet ücretinin başvuru sahibinden alınarak aleyhine başvuruda bulunulan sigorta şirketine verilmesine,

5684 sayılı Kanunun 30/12. maddesi hükmü gereği, kararın bildirim tarihinden itibaren 10 gün içinde Sigorta Tahkim Komisyonu nezdinde itiraz yolu açık olmak üzere, 22.08.2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. (¤¤)


Full & Egal Universal Law Academy