(5684 S. K. m. 2, 13, 17, 22) (6102 S. K. m. 1427)
02.07.2018 tarih ve K-2018/40859 Sayılı Hakem Kararı (Makine Kırılması)
1. BAŞVURU KONUSU UYUŞMAZLIK VE YARGILAMA USULÜNE İLİŞKİN BİLGİLER
1.1. Uyuşmazlık Konusu Olay ve Talep
Başvuran Vekili dilekçesinde XXX numaralı Makine Kırılması Sigorta Poliçesi kapsamında teminat altında bulunan 2013 model, XXX marka ve tipli Lastik Tekerlekli Yükleyicinin (seri no: XXX) 07.07.2017 tarihli Makine kırılması hasarına ilişkin tazminat talebinin haksız olarak reddedilmesi nedeniyle, KDV dahil 99.869,40.TL hasar tazminatının, 22.08.2017 tarihinden işleyen, T.C, Merkez Bankası avans faizi oranında ( değişen oranlı ) ticari temerrüt faiziyle birlikte davalı sigortacıdan tahsiliyle müvekkiline ödenmesini talep etmiştir.
1.2. Başvurunun Hakeme İntikaline ve İncelenmesine İlişkin Süreç
Tahkim Komisyonu tarafından gönderilen dosya teslim alınarak dosya içerisinde bulunan belgeler üzerinde yapılan incelemede belgelerin karar vermek için yeterli olduğu anlaşılmış ve dosya içeriğine göre aşağıdaki karar oluşturulmuştur.
2. TARAFLARIN ORTAYA KOYDUĞU MADDİ VE HUKUKİ İDDİALAR
2.1. Başvuru Sahibinin İddia, Delil ve Talepleri
Müvekkili XXX Madencilik Beton İnşaat Nakliyat ve Taahhüt Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin 2012 tarihinden bu yana diğer faaliyet konuları yanında, Taş Ocağı işletmeciliği de yaptığı, Müvekkili şirketin 22,11.2012 tarihinde "XXX" adresinde XXX Şubesini kurmuş olup, bu adresin aynı zamanda taş ocağı işletmesinin de adresi olduğu, Müvekkili şirketin sadece XXX 'deki taş ocağı işletmesinde çalıştırılan iş Makinelerinin 2012 yılından bu yana sigortalı bulunduğu,
Davalı XXX Sigorta Şirketi’nin 2012/2013 vadeli ve dava konusu 2017/2018 vadeli poliçeyi tanzim ettiğini,
poliçelerin incelenmesinden de anlaşılacağı üzere davalı sigortacı, uzun suredir, müvekkili şirketin faaliyetlerini, nerede ne iş yaptığını, iş makinelerinin nerede ve nasıl çalıştırıldığını, kısaca, iş makineleriyle ilgili rizikosunun ne olduğunu bilmekte ve buna göre poliçe düzenlemekte olduğu,
Dava konusu XXX no.lu poliçe ile davalı sigortacı tarafından teminat altına alınan 2013 model, XXX marka ve tipli, XXX seri no.lu Lastik Tekerlekli Yükleyicinin (Loder) müvekkili şirkete ait bulunduğu,
anılan iş Makinesinin 07.07.2017 tarihinde operatör XXX idaresinde iken diferansiyelden ses gelmesi üzerine çalışması durdurularak, yetkili servise ve davalı sigortacıya durum bildirildiği,
hadise anında iş makinesini kullanan operatör, iş makinesini kullanmaya ehil, gerekli ve yeterli sürücü belgesine sahip ve 01.06.2016 tarihinden bu yana müvekkili şirketin daimi personeli olduğu,
makinenin servisi olan XXX İş Makinaları Ltd. Şti. firması, bildirim üzerine, 07.07.2017 tarihinde müvekkilinin XXX İli XXX İlçesinde bulunan taş ocağına servise geldiği, yaptığı incelemede makinenin ön diferansiyelinde ses olduğu anlaşılmış, yağı incelenen diferansiyelde talaş olduğu tespit edilmiş ve iş makinesinin kendi atölyelerine getirilmesi talep edilmiş, makinenin götürüldüğü kendi atölyelerinde açılan diferansiyelin şaftın ve kriyer dişlisinin kırılmış olduğu, talaşların, bilyalar, balatalar ve kalın disklere zarar vermiş olduğu tespit edilerek, bu parçaların değiştirilmesi uygun görülmüş, yedek parça ve işçilik teklifi verildiğini,
hasarın poliçe vadesi içerisinde gerçekleşmiş bir makine kırılması hasarı olduğu, yine 07.07.2017 tarihinde davalı sigortacıya ihbar edilmiş, davalı sigortacı XXX no.lu hasar dosyası tesis ederek aynı gün eksper tayin edildiğini,
hasar tespiti için görevlendirilen XXX Sigorta Ekspertiz Ltd. Şti. serviste yaptığı inceleme neticesi 06.09.2017 tarih ve XXX no.lu ekspertiz raporunu düzenlediği,
raporun incelenmesinden de anlaşılacağı üzere, ekspertiz firması, iş makinesindeki hasarın, oluş süreci itibariyle, ani, beklenmedik ve genel şartlarda istisna edilmeyen hallerden meydana gelen bir makine kırılması hasarı olduğunu belirlediği,
hasarın onarımı için alınan teklifler ekspere iletilmiş, eksper yönlendirmesiyle, ön diferansiyel kutusundaki hasarın torna işçiliğiyle giderilmesinde mutabık kalınmış, işçilik, yedek parça ve nakliye faturalarının ekspere iletildiğini,
eksper, zarar tutarı olarak KDV hariç 96.947;99.TL' sını onayladığı, yine eksperce kabul edilen bu tutara %18 KDV ilave edildiğinde, müvekkil şirketin gerçek zarar ( hasar ) tutarının KDV dahil 114.398,60.TL olduğu ve hidrolik yağ bedeline ilişkin talep haklarının da saklı bulunduğunu,
Dava konusu poliçede makine kırılması hasarlarında muafiyet olduğu, eksper raporunda da "Muafiyet" başlığı altında not edildiği üzere, sigorta bedeli 150.000. -Euro'ya kadar olan ve 10 yaşından küçük iş makinalarında, 3.500.-Euro'dan aşağı olmamak üzere hasarın % 10' u oranında muafiyet uygulanacağı,
ödenmesi gereken tazminat tutarının KDV dahil gerçek zarar (hasar) tutarından muafiyet tenzilinden sonra bulunacak tutar olduğu,
Gerçek zarar tutarının;
114.398,60.TL %10'u 11.439,86.TL,
hasar tarihindeki TCMB Döviz Satış Kurlarına göre 1 Euro = 4,1512.TL olup,
3.500.Euro ( x 4,1512 = ) 14.529,20.TL ettiğini,
buna göre 3.500.-Euro maktu muafiyet hasarın %10'undan yüksek olduğundan hasar tutarından, maktu muafiyet tutarının hasar tarihindeki TL karşılığının tenzil edilmesi gerektiği,
Buna göre, muafiyet tenzilinden sonra ödenmesi gereken tazminat tutarının;
Gerçek zarar (hasar) tutarı: 114.398,60.TL (KDV dahil)
Muafiyet tenzili (3.500x4.1512) : 14.529.20.TL
Ödenmesi gereken tazminat: 99.869,40.TL olduğu,
Müvekkilinin hidrolik yağ bedelini talep hakkı saklı kalmak kaydıyla bu davadaki tazminat talebinin 99.869,40.TL olduğunu,
Davalı sigortacının 11.09.2017 tarih ve 19/4086 sayılı ret yazısıyla;
Hasar Dosyası incelendiğinde, sigortalı 2013 yılı imali XXX seri numaralı lastik tekerlekli yükleyici makinesinin taş ocağında çalıştığı sırada hasar gördüğü tespit edilmiştir. Poliçeniz incelendiğinde, söz konusu makinelerin taş ve maden ocaklarında kullanımları esnasında meydana gelecek hasarlar teminat haricidir../ denilmekte olup, hasarın taş/maden ocağında çalışma sırasında oluşması nedeniyle tarafınıza herhangi bir tazminat ödemesinde bulunamayacağımız konusu bilgilerinize rica olunur..." gerekçesiyle tazminat talebinin reddedildiği,
yine eksper raporundan anlaşılacağı üzere, eksper, bu faturaları listelemiş, faturalar içinde yer alan "Hidrolik yağ-XXX" faturasının, sarf malzemesi sıfatında yer aldığından bahisle hasar icmalinde değerlendirmeye alınmadığından söz ettiği, Makine Kırılması Sigortası Genel Şartlarına göre, onarım ve test sırasında da kullanılan hidrolik yağ bedelinin hasar icmaline dahil edilmesi gerektiği, ancak, hasar tutarı konusunda ayrıca tartışma olmaması amacına yönelik olarak, hidrolik yağ bedeli, buna ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla, bu davaya konu edilmediğini,
Makine Kırılması Sigortası Genel Şartları ( MKSGŞ ) 14/a maddesinde, tamiri kabil hasar ve ziya (kısmi hasar) halinde ödenecek tazminatın miktarının hangi esaslar dahilinde tespit edileceği yazılı bulunduğu, buna göre;
"Tazminat tutan -ikame olunan yedek parçaların yeni bedelleri, mahallinde cari iş saatleri tarifesine göre işçilik masrafları var ise normal nakliye masrafları (uçak hariç) çökme ve montaj masrafları, gümrük, resim, vergi, harç ve masrafları dahil olarak Makine veya tesislerin hasardan hemen evvelki hal ve şartlarına getirilmesi için gerekli bedelden ibarettir. Tamirat dolayısıyla eski parça yerine yeni parça konulması sebebiyle tazminattan indirme yapılmaz. Tekrar faydalanılması mümkün olan parçaların (sovtajın) bedeli tazminattan indirilir."
Buna göre;
KDV dahil 99.869,40.TL hasar tazminatının, 22.08.2017 tarihinden işleyen, T.C. Merkez Bankası avans faizi oranında (değişen oranlı) ticari temerrüt faiziyle birlikte davalı sigortacıdan tahsiliyle müvekkiline ödenmesine,
Yargılama giderleri ile karar tarihindeki Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi 17 ve 13 maddelerine göre hesaplanan vekalet ücretinin "tamamının" davalı sigortacıya yükletilmesine,
Karar verilmesini talep etmiştir.
2.2. Sigorta Kuruluşunun İddia, Delil ve Talepleri
Sigorta Şirketi Vekili Başvuruya karşı vermiş olduğu cevapta;
Davacının müvekkili şirket nezdinde XXX nolu ve 21.6.2017 - 21.6.2018 vadeli Makine Kırılması Sigorta Poliçesi ile sigortalı olduğu, poliçenin mevcudiyeti sigorta tazminatının her halde ve otomatik olarak ödeneceği manasına gelmediği, sigortacı şirketin sorumluluğunun üst sınırı poliçedeki limit kadar olduğu, Müvekkil sigortacının sorumluluğunun Kasko Genel Şartları ve poliçe özel şartları ile sınırlı bulunduğu,
araçta meydana gelen 07.07.2017 tarihli hasarın aynı tarihte müvekkili şirkete ihbar edilmesine istinaden müvekkili şirket nezdinde hasar dosyası açıldığı, hasarın nedeni ve ekonomik boyutunun tespiti için dosyanın bağımsız bir sigorta eksperine tevdi edildiği,
5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 2/m maddesinde, “Sigorta eksperi” sigorta konusu risklerin gerçekleşmesi sonucunda ortaya çıkan kayıp ve hasarların miktarlarını, nedenlerini ve niteliklerini belirleyen ve mutabakatlı kıymet tespiti, ön ekspertiz ve hasar gözetimi gibi işleri mutat meslek olarak yapan tarafsız ve bağımsız kişi olarak tanımlandığı, aynı yasanın 22. Maddesinde, sigorta eksperliğinin gerçek veya tüzel kişilerce yapılacağı belirlenerek, sigorta eksperliği ile ilgili ayrıntılı düzenlemelere yer verilerek sigorta eksperi olabilme koşulları, mesleki faaliyetlerinin kapsamı, denetimi ve faaliyetin gerektiği gibi yerine getirilememesi halinde uygulanacak müeyyideler de belirtildiği, aynı yasanın 13. Maddesine göre sigorta eksperi tarafsız olmak zorunda olduğu gibi 17. Maddesine göre eksperler tarafından düzenlenmiş olan raporların da delil niteliğinde bulunduğu,
ekspertiz raporlarının delil niteliği taşıdığını belirleyen yasa kuralı ile sigorta ekspertizlerinin sigortalayan ve sigorta ettirene karşı tarafsız ve bağımsız çalışma ilkeleri gereği tazminat yükümlülüğünü doğuran olayların nedenlerini ve zarar miktarını ortaya koyan raporlarının hukuken geçerli belge niteliği taşıdığının kabulünün zorunlu bulunduğu, Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 209/3898 E. 2010/9742 K. Sayılı kararı ve Danıştay 8. Dairesi’nin 2008/5239 E. 2011/7043 K. Sayılı kararı ile bu hususa vurgulanmış ve eksper raporunun delil niteliğine atıfta bulunularak hüküm kurulduğu,
poliçedeki özel şart gereği davacının taleplerinin teminat dışında olduğu, her ne kadar davacı taraf, ilgili özel şartın genel işlem koşulu olduğundan bahsetmekte ise de bu iddianın gerçeği yansıtmadığı, Davacının sıradan bir tüketici olmayıp, Türk Ticaret Kanunu uyarınca bir tacir bulunduğu ve basiretli bir tacir olarak, ticari faaliyetleri ile paralel bir şekilde akdettiği poliçenin hüküm ve sonuçlarını algılayamayacak durumda bulunmadığı, bu nedenlerle huzurdaki başvurunun reddi, yargılama gideri ve de vekalet ücretinin ise karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
3. UYUŞMAZLIĞA UYGULANACAK HÜKÜMLER
Uyuşmazlığın çözümü için 5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu, Türk Ticaret Kanunu, Borçlar Kanunu, Hukuk Muhakemeleri Kanunu, Makine Kırılması Sigortası Genel Şartları ve özel şartlar hükümleri dikkate alınmıştır.
4. DEĞERLENDİRME, GEREKÇELİ KARAR
Sigorta Şirketi düzenlemiş bulunduğu makine kırılması sigorta poliçesi ile Başvurana ait XXX adresindeki inşaat makineleri ile ekipmanlarını,
21.06.2017 - 21.06.2018 tarihleri arası için,
Makine kırılması genel şartları ve özel şartlar çerçevesinde sigortalamıştır.
Başvuru konusu olup hasarlanan 2013 model, XXX marka ve tipli Lastik Tekerlekli Yükleyicide sigorta poliçesinin 2. Sayfasında yer almaktadır.
Poliçenin 6. Sayfasındaki özel şartlar maddesinde;
Söz konusu makinelerin yer üstü taş ve maden ocaklarında kullanımları esnasında meydana gelecek hasarların teminat harici olduğu belirtilmiştir.
07.07.2017 günü saat 10,30 sularında XXX’a ait iş yerinde çalışan iş makinesinin ön diferansiyelinden ses gelmesi üzerine yapılan incelemede diferansiyelde talaş olduğu, diferansiyelin şaftın ve kriyer dişlisinin kırılmış olduğu, bilyalar, balatalar ve kalın disklerin zarar gördüğü ve değiştirilmesi gerektiği tespit edilmiştir.
XXX Sigorta Şirketi poliçede özel şart olduğu, söz konusu makinelerin taş ve maden ocaklarında kullanımları esnasında meydana gelecek hasarların teminat harici olduğunu, hasarın taş/maden ocağında çalışma sırasında oluşması nedeniyle herhangi bir tazminat ödemesinde bulunamayacağını bildirmiştir.
Gerek Başvuru konusu hasarı kapsayan sigorta poliçesinde ve gerekse de daha önce düzenlenmiş olan poliçelerde makinelerin yer üstü taş ve maden ocaklarında kullanımları esnasında meydana gelecek hasarlar teminat harici bırakılmış olmakla birlikte 27.09.2017 tarihinde düzenlenen zeyilname ile de “ makineler taş ocağında çalışmaktadır. Söz konusu makinelerin yer üstü taş ve maden ocaklarında kullanımları esnasında meydana gelecek hasarların teminat haricidir” notu kaldırılmıştır.
Dosyada yapılan incelemede Başvurana ait taş ocağı adresinde çalışan iş makinesine teminat verildiği halde özel şart bölümünde taş ocağında çalışan iş makinesinin hasarlarının teminat dışında olduğu şartı sigortacılık tekniğine aykırıdır.
Ayrıca olaydan sonra düzenlenen ve taş ocaklarındaki hasarları da teminat altına almış bulunan 27.09.2017 tarihli zeyilnamede ilave prim alınmamıştır.
Buna göre Sigorta Şirketinin sigortanın başlangıç tarihinden itibaren iş makinesinin taş ocağında çalışmasını da sigortalamış olduğu ve buna göre primi tahsil ettiği tespit edilmiştir.
Bu nedenle de Başvuranın talebinin sigorta teminatında olduğu sonucuna varılmıştır.
İş makinesindeki toplam hasar tutarının 114.398,60 TL olduğu konusunda taraflar arasında bir uyuşmazlık bulunmamakta olup Sigorta Şirketince görevlendirilmiş olan sigorta eksperi de aynı miktarda KDV dahil hasar tespit etmiştir.
Poliçede 3.500,00 Euro muafiyet şartı olduğundan ödenmesi gereken hasar 99.869,60 TL sıdır.
Başvuru konusu hasarın 07.07.2017 tarihinde meydana gelmesi üzerine aynı gün sigorta eksperince olay yerinde inceleme yapılmaya başlanmış ve 06.09.2017 tarihinde de rapor tamamlanarak sigorta şirketine ibraz edilmiştir.
Buna göre Sigorta Şirketi TTK nun 1427. Maddesi gereğince 07.07.2017 tarihindeki hasarın ihbarından 45 gün sonra 22.08.2017 tarihinden itibaren temerrüde düşmüştür.
5. KARAR
Yapılan değerlendirmeler ve belirtilen gerekçeler neticesinde;
1 - Başvuru Sahibine ait iş makinesindeki 99.869,60 TL hasar tutarının 22.08.2017 tarihinden itibaren avans faizi ile birlikte XXX Sigorta Şirketi’nden tahsil edilerek XXX Madencilik Beton İnşaat Nakliyat ve Taah. San. Tic. A.Ş. ne ödenmesine,
2 - Başvuru Sahibi tarafından ödenmiş olan 1.498,00 TL başvuru ücretinin XXX Sigorta Şirketi’nden tahsil edilerek XXX Madencilik Beton İnşaat Nakliyat ve Taah. San. Tic. A.Ş. ne ödenmesine,
3 - Başvuru Sahibi Vekille temsil edildiğinden Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre 10.739,52 TL avukatlık ücretinin XXX Sigorta Şirketi’nden tahsil edilerek XXX Madencilik Beton İnşaat Nakliyat ve Taah. San. Tic. A.Ş. ne ödenmesine,
5684 sayılı Kanunun 30/12. maddesi hükmü gereği, kararın bildirim tarihinden itibaren 10 gün içinde Sigorta Tahkim Komisyonu nezdinde itiraz yolu açık olmak üzere oy birliği ile karar verildi. 02.07.2018 (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy