Müteahhit Karı

… yükleniminde bulunan toplam … TL sözleşme bedelli “…” işi ile ilgili tasfiye kararı verilmiş ve … tarihli … nolu Tasfiye Kesin Hesabı hakedişi ile de inşaat mahallinde bulunan, ancak imalata girmeyen malzemelerin bedelleri ödenirken %25 yüklenici karı ve genel giderler malzeme bedellerine eklenerek yükleniciye ödeme yapıldığı görülmüştür.

Hakediş eki tasfiye talebi yazısında, işin devamı sırasında inşaat mahalline yakın köylülerin şantiye alanını işgal ederek çalışmaya engel olduğu, iş devam ederse telafisi zor toplumsal olayların ortaya çıkmasının muhtemel olduğu ve bu sebeple işin Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 47 nci maddesine göre tasfiye edilmesi gereği belirtilmiştir.

İmar İnşaat Daire Başkanlığı’nın … İl Özel İdaresi Genel Sekreterlik makamının onayına sunduğu … tarihli tasfiye yazısında, müteahhit firmanın … ve … sayılı dilekçesinde belirttiği gibi ödemelerin dilekçe ekinde sundukları faturalar doğrultusunda yüklenici kârı dahil edilerek yapılmasını talep ettiği, inceleme sonunda müteahhidin tasfiyeden dolayı zararı dikkate alınarak yapılan imalat ve ihzaratlar için Yapım İşleri Uygulama Yönetmeliği 11 inci maddesi uyarınca %25 müteahhit kârı eklenerek ödeme yapılmasının idarece uygun bulunduğu ifade edilmiştir.

Yapım İşleri Tasfiye Tutanağı … tarihinde düzenlenmiştir. Söz konusu tasfiye tutanağına göre yapılan imalatlar dışında müteahhitçe işyerine getirilen (imalatlarda kullanılacak) malzemeler tespit edilmiş, bu malzemelerin bedelleri ödenirken faturada belirtilen tutarlara %25 müteahhit karı ve genel gider karşılığı eklenmiştir.

4735 sayı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nda,

“Mücbir sebepler

MADDE 10.- Mücbir sebep olarak kabul edilebilecek haller aşağıda belirtilmiştir:

a) Doğal afetler.

b) Kanuni grev.

c) Genel salgın hastalık.

d) Kısmî veya genel seferberlik ilânı.

e) Gerektiğinde Kurum tarafından belirlenecek benzeri diğer haller.

Süre uzatımı verilmesi, sözleşmenin feshi gibi durumlar da dahil olmak üzere, idare tarafından yukarıda belirtilen hallerin mücbir sebep olarak kabul edilebilmesi için, yükleniciden kaynaklanan bir kusurdan ileri gelmemiş olması, taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması, yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş bulunması, mücbir sebebin meydana geldiği tarihi izleyen yirmi gün içinde yüklenicinin idareye yazılı olarak bildirimde bulunması ve yetkili merciler tarafından belgelendirilmesi zorunludur.

Mücbir sebeplerden dolayı sözleşmenin feshi

MADDE 23.- Mücbir sebeplerden dolayı sözleşmenin feshedilmesi halinde, hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilerek, kesin teminat ve varsa ek kesin teminatlar iade edilir.” Denmektedir.

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nde,

“Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi

MADDE 11 – (1) (Değişik:RG-3/7/2009-27277)(1) İş kalemi ve/veya iş grubu şeklinde tespit edilen imalat miktarlarının, Yönetmeliğin 10 uncu maddesine göre belirlenen ve yüklenici karı ve genel gider ihtiva etmeyen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutar KDV hariç olarak hesaplanır ve bulunan bu tutara % 25 oranında yüklenici kar ve genel gider karşılığı eklenmek suretiyle yaklaşık maliyet tespit edilir.” denmektedir.

Yapım İşleri Genel Şartnamesinde ise,

“Sözleşmenin feshi ve tasfiye durumları

Madde 47 -…

(2) İdare aşağıda belirtilen hallerde sözleşmeyi fesheder,

…

(9) Doğal afet, kanuni grev, genel salgın hastalık, kısmi veya genel seferberlik ilanı ve gerektiğinde Kamu İhale Kurumu tarafından belirlenecek benzeri diğer hallerin idare tarafından mücbir sebep olarak kabul edilerek sözleşmenin feshedilmesi için, yükleniciden kaynaklanan bir kusurdan ileri gelmemiş olması, taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması, yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş bulunması, mücbir sebebin meydana geldiği tarihi izleyen yirmi gün içinde yüklenicinin idareye yazılı olarak bildirimde bulunması ve yetkili merciler tarafından belgelendirilmesi zorunludur. Bu durumda hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilerek, kesin teminat ve varsa ek kesin teminatlar iade edilir.

Sözleşmenin feshi halinde yüklenicinin mallarının satın alınması

Madde 48 - …

(2) İdare, bu tesisleri, tesisatı, ihzaratı, diğer malzemeyi, makine, araç ve yedek parçaları isterse satın alabilir.

(3) Satın alınması uygun görülen ihzarat, sözleşmesinde fiyat farkı ödenmesi kabul edilmiş olanlar dahil, hakedişe girdiği tarihteki ihzarat fiyatları üzerinden alınır. Hakedişlerde bedeli ödenmemiş diğer malzeme için ise sözleşmenin feshedildiği yıla ait, varsa sözleşmedeki ihzarat fiyatları, yoksa 22 nci maddenin uygulanması ile yeni ihzarat fiyatı tespit edilir.

(4) Ayrı bir birim fiyatı bulunmayan ve sözleşme bedelinin belli bir yüzdesi ile bedeli ödenen her türlü montaj malzemesi de piyasa rayiçleri dikkate alınarak yüklenici ile anlaşmaya varılacak fiyatlara göre değerlendirilip satın alınabilir.



(5) Bina, baraka, şantiye tesisleri vb. sözleşmenin feshedildiği yılda geçerli rayiçler ile değerlendirilerek bulunan bedel üzerinden, makine, araç ve yedek parçalar ise benzer piyasa değerleri dikkate alınarak tespit edilecek değer üzerinden, yıpranma, amortisman, işçilik ve malzeme nitelik farkları da dikkate alınarak devir alınabilir.” hükümleri yer almaktadır.

Yukarıda yer verilen mevzuatta görüleceği üzere, 4735 sayı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nda idarelere mücbir sebeplerin ortaya çıkması halinde sözleşmeyi fesh edebilme yetki ve sorumluluğu verilmiş, mücbir sebeplerin neler oldukları tadat edilmiş, Yapım İşleri Genel Şartnamesinde de sözleşmenin feshi hali detaylı olarak düzenlenmiştir. Buna göre idareler mücbir sebeple fesih halinde ihzaratı isterlerse satın alabilecekler “ayrı bir birim fiyatı bulunmayan ve sözleşme bedelinin belli bir yüzdesi ile bedeli ödenen her türlü montaj malzemesini de piyasa rayiçleri dikkate alınarak yüklenici ile anlaşmaya varılacak fiyatlara göre” değerlendirilip satın alabileceklerdir.

Konu ile ilgili ödeme emri ve eki belgeler ile savunma ve eki belgelerin incelenmesinde “…” işi ile ilgili tasfiyenin yukarıdaki mevzuat hükümlerine göre yapıldığı ve ihzarat bedelinin de piyasa rayiçlerine göre tespit edildiği anlaşılmaktadır. Ancak yükleniciye ihzarat için %25 yüklenici karı ve genel giderler karşılığı da verilmiştir.

%25 oranındaki yüklenici kârı, ilgili mevzuatın tasfiye ile ilgili kısmında değil, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 11 inci maddesinde düzenlenmiştir. İdare imalatın gerçekleşeceği varsayımına dayanarak işle ilgili vergi, sözleşme giderleri, ihale dosyası gideri, şantiye giderleri, kâr, vd. unsurları göz önünde bulundurarak işin maliyetine bu giderleri eklemektedir. Dolayısıyla sadece imalatın yapılması durumunda %25 müteahhit karı ve genel giderin müteahhide ödenmesi gerekmektedir. Oysa ilgili işte imalat yapılması için malzemeler iş yerine getirilmiş, ancak tasfiye nedeniyle söz konusu malzemeler kullanılmamış ve imalat yapılamamıştır. Bu nedenle imalata girmeyen malzemelere %25 müteahhit karı ve genel giderin tamamının ödenmesi mümkün değildir.

%25 müteahhit karı ve genel giderin açılımı incelendiğinde, oran olarak %13 ünün genel gider (vergi, sözleşme giderleri, ihale dosyası gideri, şantiye giderleri vb.) karşılığı, %12 sinin ise verilen teklif bedeli üzerinden elde edilecek kâra karşılık geldiği görülmektedir. Müteahhide %12 kârın ödenebilmesi için teklifinde yer alan imalatları gerçekleştirmesi gerekmektedir. İmalat için gerekli malzemeyi inşaat mahalline getirmekle müteahhide %13 genel gider karşılığının ödenmesi mümkündür ancak %12 müteahhit kârının ödenmesi hukuken mümkün değildir.

Sonuç olarak söz konusu işin tasfiye edilmesi sonucu müteahhitçe imalatı yapılmayan ancak iş yerine imalat için getirilen (ihzarat) malzemelerin bedelinin işin tasfiyesi nedeni ile müteahhide ödenmesi sırasında sadece %13 genel giderinin ödenmesi gerekirken malzeme bedelinin %25’i oranında müteahhit kar ve genel gideri karşılığının tamamının ödenmesi sonucu oluşan toplam … TL kamu zararının Harcama Yetkilisi …, Gerçekleştirme Görevlisi … ile Yapı Den. Sorumlusu (İnş. Müh.) …’e müştereken ve müteselsilen, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile birlikte ve temyiz yolu açık olmak üzere ödettirilmesine,








Full & Egal Universal Law Academy