Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 17-11/130-59
Karar Türü: Menfi Tespit ve Muafiyet
Konu: Sanofi Sağlık Ürünleri Ltd. Şti. ile Aksel Ecza Deposu Ticaret A.Ş. arasında akdedilen İhale Satış Sözleşmesi’ne muafiyet tanınması talebi
Karar Tarihi: 23.03.2017


Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı : 2017-3-2 (Muafiyet)
Karar Sayısı : 17-11/130-59
Karar Tarihi : 23.03.2017
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Ömer TORLAK
Üyeler : Arslan NARİN, Fevzi ÖZKAN, Adem BİRCAN,
Şükran KODALAK, Mehmet AYAN
B. RAPORTÖRLER : Emin Cenk GÜLERGÜN, Evrim Özgül KAZAK
C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : - Sanofi Sağlık Ürünleri Ltd. Şti.
Temsilcileri: Av. İlmutluhan SELÇUK, Av. Melis ÖZENBAŞ
Ebulula Mardin Cad. No:57 Akatlar 34335 Beşiktaş/İstanbul
(1) D. DOSYA KONUSU: Sanofi Sağlık Ürünleri Ltd. Şti. ile Aksel Ecza Deposu Ticaret
A.Ş. arasında akdedilen İhale Satış Sözleşmesi’ne muafiyet tanınması talebi.
(2) E. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 11.01.2017 tarihinde giren bildirim ve
27.02.2017 tarihinde giren ek bilgiler üzerine düzenlenen 15.03.2017 tarih ve 2017-3-
2/MM sayılı Muafiyet Raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(3) F. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda;
 Sanofi Sağlık Ürünleri Ltd. Şti. (SANOFİ) ile Aksel Ecza Deposu Ticaret A.Ş.
(AKSEL) arasında imzalanan İhale Satış Sözleşmesi’nin (Sözleşme), kısıtlayıcı
hükümler içermesi nedeniyle, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un
(4054 sayılı Kanun) 4. maddesi kapsamında olduğu ve bu nedenle Sözleşme’ye
menfi tespit belgesi verilemeyeceği,
 Sözleşme’nin Allegra, Amikozit, Amlodis, Arifay, Artril+ Dolven, Azro, Delix Protect,
Eveptin+Gabtin, Festal, Helicol, Lasix, Mirtaron, Nasacort, Nortan, Piogtan, Prosek,
Rifocin, Sarvas, Sarvastan, Sempriban, Tamprost, Tavanic, Trental, Zaltrap,
Zepahex, Sefotak, Zentovir, Taxotere adlı ilaçlar bakımından 2002/2 sayılı Dikey
Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği (2002/2 sayılı Tebliğ) kapsamında grup
muafiyetinden faydalanabileceği,
 Sözleşme’nin Amaryl, Antibit, Apidra, Arava, Bemiks, Bemiks Ampul, Clexane,
Cordarone, Coumadin, Depakin, Dermo-Rest, Delix, Diazomid, Dideral,
Dogmatil+Sulpir, Emedur, Excegran, Fasturtec, Flantadatin, Fludara, Furacin,
Jevtana, Karvea, Karvezide, Lantus, Muscoril, Nibulan, Nörofren, Paranox, Paranox-
S, Plaquenil, Plavix, Bi-Profenid, Rilutek, Sabril, Sanasol, Seralin, Sinopryl, Sinoretik,
Solian, Surgam, Synvisc, Targocid, Xatral, Prepar, Enterogermina adlı ilaçlar
bakımından 2002/2 sayılı Tebliğ kapsamında grup muafiyetinden yararlanamayacağı
ancak Sözleşme’ye bu ürünler bakımından 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesi
kapsamında bireysel muafiyet tanınabileceği
ifade edilmiştir.


17-11/130-59

2/11


G. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
G.1. İlgili Teşebbüsler
G.1.1. SANOFİ
(4) SANOFİ, merkezi Fransa’da bulunan Sanofi Aventis Participations’ın Türkiye’deki
iştirakidir. Sanofi Aventis Participations dünya çapında beşeri ilaçlar, aşı ve hayvan
sağlığı alanlarında faaliyet göstermektedir.
G.1.2. AKSEL
(5) Selçuk Ecza Holding A.Ş. tarafından kontrol edilen AKSEL, sağlık ürünlerinin toptan
dağıtımı ile iştigal etmektedir.
G.2. İlgili Pazar
G.2.1. İlgili Ürün Pazarı
(6) Avrupa Komisyonu, beşeri ilaç sektörüyle ilgili kararlarında pazar tanımı yaparken,
European Pharmaceutical Marketing Association (EphMRA) tarafından oluşturulan ATC
sınıflandırmasını esas almaktadır. Kurul’un bugüne kadar olan uygulamalarında da aynı
yaklaşım benimsenmiştir. Bilindiği üzere, ATC sınıflandırmasında, etkin maddeler etkili
oldukları ve tedavi ettikleri organlara veya sistemlere göre, ayrıca terapötik, farmakolojik
ve kimyasal özelliklerine göre gruplandırılmaktadır. Hiyerarşik bir yapı içeren bu
sınıflandırmada, gruplar genelden özele doğru sıralanmakta ve 16 temel kategoriden
oluşmaktadır (A, B, C, D, … olarak). Her bir kategoride dörder seviye bulunmaktadır.
Bunlardan birinci seviye en genel (ATC-1), dördüncü seviye ise en detaylı olanıdır
(ATC-4). Pazar tanımı çoğunlukla, ilacın tedavi edici özelliklerine dayanan ATC-3
sınıflandırmasına göre yapılmaktadır. Ancak incelemenin gerektirdiği durumlarda,
pazarın daha dar tanımlanması da mümkündür.
(7) İlaç alımı ihaleleri etkin maddenin yanında form ve doz da belirtilerek açılmaktadır. Buna
bağlı olarak bir ihale kaleminde, farklı etkin maddeli ürünler için teklif verilmesi mümkün
değildir. Dolayısıyla, farklı etkin maddeli ürünlerin rakip konumda olmadığı ilaç alımı
ihaleleri bakımından, ilgili ürün pazarı en geniş haliyle etkin madde seviyesinde
belirlenebilecektir. Nitekim taraf teşebbüsçe gönderilen cevabi yazıda da, Sözleşme
kapsamında SANOFİ ürünlerinin teklif edilebileceği ihalelerin büyük çoğunluğunun etkin
madde esasına göre açıldığı ifade edilmiştir.
17-11/130-59

3/11


(8) SANOFİ ile AKSEL arasında imzalanan Sözleşme’nin konusu olan ürünler ile bu
ürünlerin etkin maddelerine ve pazar paylarına aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.
Tablo 1: Sözleşme Konusu Ürünler, Bunların Etkin Maddeleri ve Pazar Payları (%)
İlaç Etkin Madde 2015 2016
1 Allegra Fexofenadine (…..) (…..)
2 Amaryl Glimepiride (…..) (…..)
3 Amikozit Amikacin (…..) (…..)
4 Amlodis Amlodipine (…..) (…..)
5 Anti-Bit Phenothrin (…..) (…..)
6 Apidra Insulin Glulisine (…..) (…..)
7 Arava Leflunomide (…..) (…..)
8 Arifay Aripiprazole (…..) (…..)
9 Artril Ibuprofen (…..) (…..)
10 Azro Azithromycin (…..) (…..)
11 Bemiks Cyanocobalamin + Folic Acid + Nicotinamide + Pantothenic
Acid + Pyridoxine + Riboflavin + Thiamine
(…..) (…..)
12 Bemiks Ampul Cyanocobalamin + Nicotinamide + Pantothenic Acid +
Pyridoxine + Riboflavin + Thiamine
(…..) (…..)
13 Clexane Enoxaparin Sodium (…..) (…..)
14 Cordarone Amiodarone (…..) (…..)
15 Coumadin Warfarin (…..) (…..)
16 Depakin Valproic Acid (…..) (…..)
17 Dermo-Rest Tioconazole (…..) (…..)
18 Delix Ramipril (…..) (…..)
19 Delix Protect Hydrochlorothiazide+Ramipril (…..) (…..)
20 Diazomid Acetazolamide (…..) (…..)
21 Dideral Propranolol (…..) (…..)
22 Dogmatil Sulpiride (…..) (…..)
23 Dolven Ibuprofen (…..) (…..)
24 Emedur Trimethobenzamide (…..) (…..)
25 Eveptin Gabapentin (…..) (…..)
26 Excegran Zonisamide (…..) (…..)
27 Fasturtec Rasburicase (…..) (…..)
28 Festal Pancreatin (…..) (…..)
29 Flantadatin Deflazacort (…..) (…..)
30 Fludara Fludarabine (…..) (…..)
31 Furacin Nitrofural (…..) (…..)
32 Gabtin Gabapentin (…..) (…..)
33 Helicol Lansoprazole (…..) (…..)
34 Jevtana Cabazitaxel (…..) (…..)
35 Karvea Irbesartan (…..) (…..)
36 Karvezide Hydrochlorothiazide + Irbesartan (…..) (…..)
37 Lantus Insulin Glargine (…..) (…..)
38 Lasix Furosemide (…..) (…..)
39 Mirtaron Mirtazapine (…..) (…..)
40 Muscoril Thiocolchicoside (…..) (…..)
41 Nasacort Triamcinolone Acetonide (…..) (…..)
42 Nibulan Ciclopirox (…..) (…..)
43 Nörofren Pimozide (…..) (…..)
44 Nortan Atenolol (…..) (…..)
45 Paranox Paracetamol + Phenobarbital (…..) (…..)
46 Paranox-S Paracetamol (…..) (…..)
47 Piogtan Pioglitazone (…..) (…..)
48 Plaquenil Hydroxychloroquine (…..) (…..)
49 Plavix Clopidogrel (…..) (…..)
50 Bi-Profenid Ketoprofen (…..) (…..)
17-11/130-59

4/11


Tablo 1’in devamı:
İlaç Etkin Madde 2015 2016
51 Prosek Omeprazole (…..) (…..)
52 Rifocin Rifamycin (…..) (…..)
53 Rilutek Riluzole (…..) (…..)
54 Sabril Vigabatrin (…..) (…..)
55 Sanasol Ascorbic Acid + Dexpanthenol + Ergocalciferol +
Nicotinamide + Pyridoxine + Retinol + Riboflavin +
Thiamine
(…..) (…..)
56 Sarvas Losartan (…..) (…..)
57 Sarvastan Hydrochlorothiazide + Losartan (…..) (…..)
58 Sempriban Ibandronic Acid (…..) (…..)
59 Seralin Sertraline (…..) (…..)
60 Sinopryl Lisinopril (…..) (…..)
61 Sinoretik Hydrochlorothiazide + Lisinopril (…..) (…..)
62 Solian Amisulpride (…..) (…..)
63 Sülpir Sulpiride (…..) (…..)
64 Surgam Tiaprofenic Acid (…..) (…..)
65 Synvisc Hylan Gel Polysaccharide (…..) (…..)
66 Tamprost Tamsulosin (…..) (…..)
67 Targocid Teicoplanin (…..) (…..)
68 Tavanic Levofloxacin (…..) (…..)
69 Trental Pentoxifylline (…..) (…..)
70 Xatral Alfuzosin (…..) (…..)
71 Zaltrap Aflibercept (…..) (…..)
72 Zepahex Bosentan (…..) (…..)
73 Prepar Ritodrine (…..) (…..)
74 Sefotak Cefotaxime (…..) (…..)
75 Zentovir Tenofovir Disoproxil (…..) (…..)
76 Taxotere Docetaxel (…..) (…..)
77 Enterogermina Bacillus Clausii (…..) (…..)
(9) Yukarıdaki tablodan görüldüğü üzere, Artril ile Dolven, Eveptin ile Gabtin ve Dogmatil ile
Sulpir ürünleri aynı etkin maddeleri içermektedir. Bu çerçevede, dosya konusu işlem
bakımından yapılacak değerlendirmede 74 ayrı etkin madde dikkate alınacak olup, bu
etkin maddelerden her birini içeren ilaçların hastane piyasasına satışları ayrı birer ilgili
ürün pazarı olarak kabul edilecektir.
G.2.2. İlgili Coğrafi Pazar
(10) Bildirim konusu Sözleşme, SANOFİ ürünlerinin Türkiye çapında münhasır yetkili tek bir
depo vasıtasıyla satışını konu edindiğinden, ilgili coğrafi pazar “Türkiye” olarak
belirlenmiştir.
G.3. Değerlendirme
G.3.1. Bildirim Konusu Sözleşme
(11) Sözleşme, SANOFİ’nin ruhsat ve lisansına sahip olarak ürettiği ve/veya ithal ettiği
beşeri sağlık ürünlerine ilişkin olarak Türkiye sınırları içerisinde kamu sağlık
kuruluşlarınca açılan ihalelerin tek bir depo (AKSEL) tarafından takip edilmesini,
Sözleşme konusu ürünlerin teklif edilmesini ve ihalenin kazanılması halinde ilgili kuruluş
ile sözleşme yapılmasını konu edinmektedir.
17-11/130-59

5/11


(12) 2016 yılı sonuna kadar SANOFİ ürünlerinin ihale satışları, münhasır bölge esasına
dayalı olarak üç ayrı depo (Dekim Ecza ve Kimyevi Maddeler Tic. ve San. A.Ş., Beşer
Ecza Deposu Tic. ve San. Ltd. Şti. ve Özsel Ecza Depoları Tic. ve Paz. A.Ş.) ile
gerçekleştirilmiştir. İlgili sözleşmelere Kurul’un 22.11.2012 tarih ve 12-59/1570-571
sayılı kararı ile bireysel muafiyet tanınmıştır. Söz konusu bireysel muafiyet kararı
kapsamındaki sözleşmeler 2016 sonu itibarıyla feshedilmiş ve SANOFİ tarafından
Türkiye çapında münhasır yetkili olacak şekilde yalnızca AKSEL ile çalışılmasına karar
verilmiştir.
(13) Bu çerçevede, AKSEL ile yapılan Sözleşme’nin süresi 01.01.2017 tarihinde başlamakta
ve imzalandığı yılın sonunda (31.12.2017 tarihinde) sona ermektedir. Taraflardan
herhangi birinin feshetmemesi durumunda ise Sözleşme sonraki dönemlerde otomatik
birer sene süre ile yenilenecek ve her halükarda süresi azami beş yıl olacaktır.
(14) Sözleşme’nin 14.2. maddesinde; Sözleşme’nin, Rekabet Kurulu tarafından Rekabet
Kanunu’na aykırı bulunması ve uygulanmasının yasaklanması veya Sözleşme’ye ilişkin
Rekabet Kurulunun herhangi bir şart getirmesi ve getirilen şartın satıcı değerlendirmesi
çerçevesinde Sözleşme’nin devamı bakımından kabul edilebilir olmaması veya
Sözleşme tadili ile ifa edilemeyecek olması halinde derhal etkili olacak şekilde
feshedilebileceği düzenlenmiştir.
(15) Sözleşme’nin 6.3. maddesinde, ihalelerde bahsi geçen ürünlere ilişkin verilecek
tekliflerin SANOFİ tarafından belirlenecek azami fiyatları geçemeyeceği hükme
bağlanmıştır. Sözleşme’nin 2.2. maddesinde, grup ihalelerinin AKSEL’e tanınan
münhasırlık dışında bırakıldığı düzenlenmiştir. 10.3. madde ile AKSEL’e, Sözleşme’nin
uygulanma tarihinden itibaren Sözleşme’nin yürürlükte olması koşuluyla beş yıl süreyle
rekabet etmeme yükümlülüğü getirilmiştir. 9. maddede ise, Sözleşme konusu ürünlerin
diğer ülkelere doğrudan ve/veya dolaylı olarak satılması (ihraç edilmesi) yasaklanmıştır.
G.3.2. 4054 sayılı Kanun’un 4. Maddesi ve Grup Muafiyeti Çerçevesinde
Değerlendirme
(16) Bildirim konusu Sözleşme’de yeniden satış fiyatının belirlenmesine yönelik herhangi bir
hükme yer verilmemiş, yalnızca SANOFİ’nin ilgili ihalede teklif edilebilecek azami fiyatı
bildirebileceği ve ihalede sunulacak teklifin hiçbir surette bu fiyatın üzerinde
olamayacağı öngörülmüştür. Bununla birlikte Sözleşme’de münhasırlık düzenlenmiş ve
rekabet yasağı getirilmiştir. Bu nedenle Sözleşme 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi
kapsamındadır.
(17) 2002/2 sayılı Tebliğ’in 2. maddesinin 2. fıkrası, “Bu Tebliğ ile sağlanan muafiyet,
sağlayıcının dikey anlaşma konusu mal veya hizmetleri sağladığı ilgili pazardaki pazar
payının %40’ı aşmaması durumunda uygulanır.” şeklindedir. Bu çerçevede,
Sözleşme’nin Tebliğ kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceğinin belirlenmesi
bakımından, Sözleşme konusu ürünlerin etkin madde bazında hastane piyasasındaki
paylarına bakılması gerekmektedir.
17-11/130-59

6/11


(18) Tablo 1’de yer verilen pazar paylarından görüldüğü üzere, Sözleşme konusu ürünlerden
Allegra, Amikozit, Amlodis, Arifay, Artril+ Dolven, Azro, Delix Protect, Eveptin+Gabtin,
Festal, Helicol, Lasix, Mirtaron, Nasacort, Nortan, Piogtan, Prosek, Rifocin, Sarvas,
Sarvastan, Sempriban, Tamprost, Tavanic, Trental, Zaltrap, Zepahex, Sefotak, Zentovir
ve Taxotere’nın ilgili pazardaki payları %40 eşiğinin altındadır. Sözleşme bu ürünler
bakımından 2002/2 sayılı Tebliğ kapsamında değerlendirildiğinde, alıcının kendi satış
fiyatını belirleme serbestisinin engellenmediği ve rekabet etmememe yükümlülüğünün
aynı Tebliğ’in 5. maddesinde belirtilen esaslarla uyumlu olduğu anlaşılmaktadır. Bu
çerçevede, bildirime konu Sözleşme söz konusu ürünler bakımından 2002/2 sayılı
Tebliğ kapsamında grup muafiyetinden yararlanabilmektedir.
(19) Öte yandan, Sözleşme konusu diğer ürünlerin (Amaryl, Amlodis, Apidra, Arava, Bemiks,
Bemiks Ampul, Clexane, Cordarone, Coumadin, Depakin, Dermo-Rest, Delix, Diazomid,
Dideral, Dogmatil+Sulpir, Emedur, Excegran, Fasturtec, Flantadatin, Fludara, Furacin,
Jevtana, Karvea, Karvezide, Lantus, Nibulan, Nörofren, Paranox, Paranox-S, Plaquenil,
Plavix, Bi-Profenid, Rilutek, Sabril, Sanasol, Seralin, Sinopryl, Sinoretik, Solian,
Surgam, Synvisc, Targocid, Xatral, Prepar ve Enterogermina) pazar payları %40 eşiğini
aşmaktadır. Dolayısıyla Sözleşme, bu ürünler bakımından 2002/2 sayılı Tebliğ ile
düzenlenen grup muafiyetinden yararlanamayacaktır. Bu sebeple belirtilen ürünler
bakımından Sözleşme bireysel muafiyet değerlendirmesine tabi tutulmuştur.
G.3.3. Bireysel Muafiyet Değerlendirmesi
(20) 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi kapsamında değerlendirilen anlaşma, uyumlu eylem
ve kararlar, Kanun’un 5. maddesinin 2. fıkrasında belirtilen koşulların tümünün varlığı
halinde 4. maddenin uygulanmasından muaf tutulabilmektedir. Kanun’un 5. maddesinin
2. fıkrasında muafiyetin koşulları şu şekilde sayılmıştır:
(a) Malların üretim veya dağıtımı ile hizmetlerin sunulmasında yeni gelişme ve
iyileşmelerin ya da ekonomik veya teknik gelişmenin sağlanması,
(b) Tüketicinin bundan yarar sağlaması,
(c) İlgili piyasanın önemli bir bölümünde rekabetin ortadan kalkmaması,
(d) Rekabetin (a) ve (b) bentlerindeki amaçların elde edilmesi için zorunlu olandan
daha fazla sınırlanmaması.
G.3.3.1. Malların Üretim veya Dağıtımı ile Hizmetlerin Sunulmasında Yeni Gelişme
ve İyileşmelerin ya da Ekonomik veya Teknik Gelişmenin Sağlanması
(21) Dosya mevcudu bilgi ve belgelerden; Kurul’un SANOFİ ürünlerinin bölgesel bazda üç
ayrı depo tarafından satışına ilişkin sözleşmeler hakkında tesis ettiği 22.11.2012 tarihli
ve 12-59/1570-571 sayılı muafiyet kararı sonrasında SANOFİ ürünlerinin gerek
hastanelere yönelik satışlarının gerekse bu satışların SANOFİ toplam cirosu içindeki
payının arttığı görülmüştür.
(22) Bildirim formunda, SANOFİ’nin tek bir depo ile münhasır çalışma yoluna gitmek
suretiyle hastanelerce yapılacak alımların daha etkin bir biçimde karşılanarak hastalar
yararına arzın devamlılığının amaçlandığı ifade edilmiştir. Buna göre, hâlihazırda
çalışılan ecza depolarına ilişkin sipariş takibi, faturalama takibi, teslimat süreci ve takibi,
düzenli aralıklarla cari hesap ve risk hesap takibi, mali yeterlilik ve kurumsal yapı takibi,
teslimat seviyesi takibi ve alacak sigorta takibi SANOFİ üzerinde önemli maliyet
doğurmaktadır. Tek depo ile çalışma uygulaması ise işlem maliyetlerini büyük ölçüde
azaltacak ve dağıtımın daha etkin bir şekilde yapılmasını sağlayacaktır.
17-11/130-59

7/11


(23) Ayrıca ilgili teşebbüsçe, SANOFİ’nin tek bir depo üzerinde finansal ve mali yeterliliğe
yönelik yapacağı denetimi çok daha sağlıklı bir şekilde gerçekleştirebileceği, bunun
sonucu olarak ise kamu kurumlarının ihale yoluyla yapacakları alımların daha etkin ve
güvenli bir şekilde karşılanacağı da ifade edilmiştir. İlgili teşebbüsten, söz konusu
iddiaların somut verilere dayanarak gösterilmesi talep edilmiştir. Cevabi yazıda, tek
depo uygulamasına geçilen 2017 yılının Ocak ayı içerisinde katılım sağlanan bazı
ihaleleri ve bu ihalelerde teklif edilen ürün sayısını içeren aşağıdaki tablo sunulmuştur.
Tablo 2: AKSEL Tarafından Katılım Sağlanan Bazı İhaleler
No İhaleyi Düzenleyen Kurum
İhale
Numarası
Teklif
Edilebilecek
Toplam Ürün
Sayısı
Teklif
Edilebilecek
Sanofi Ürünleri
Sayısı
Teklif
Edilen
Sanofi
Ürünleri
Sayısı
Sanofi
Ürünleri
Teklif
Edilme
Oranı (%)
1 İnönü Üniv. 2016-513153 (…..) (…..) (…..) (…..)
2 Celal Bayar Üniv. 2016-563414 (…..) (…..) (…..) (…..)
3 Ege Üniv. 2016-515803 (…..) (…..) (…..) (…..)
4 Ege Üniv. 2016-518774 (…..) (…..) (…..) (…..)
5 Ege Üniv. 2016-513843 (…..) (…..) (…..) (…..)
6 Onsekiz Mart Üniv. 2016-531281 (…..) (…..) (…..) (…..)
(24) Yukardaki tablo incelendiğinde, ilgili ihalelerde teklif edilebilecek SANOFİ ürünlerinden
(…..) ve daha fazlasının münhasır yetkili depo tarafından teklif edildiği görülmektedir.
(25) Cevabi yazıda yer verilen açıklamalara göre, özellikle üniversite hastanelerinin geri
ödeme vadelerinde geçmişe dönük performanslarından ve bazı ilaçlarda depocu kâr
marjlarının çok düşük olmasından dolayı ihaleye çıkılan ürünlerin birçoğunda diğer
depolar teklifte dahi bulunmamıştır. Buna göre;
- 1 No.lu ihalede teklif edilebilecek toplam ürün sayısı (…..) olmasına karşın ihaleye
katılan depolarca (…..) kalem üründe, diğer bir deyişle (…..) oranıyla,
- 2 No.lu ihalede teklif edilebilecek toplam ürün sayısı (…..) olmasına karşın ihaleye
katılan depolarca (…..) kalem üründe, diğer bir deyişle (…..) oranıyla,
- 3 No.lu ihalede teklif edilebilecek toplam ürün sayısı (…..) olmasına karşın ihaleye
katılan depolarca (…..) kalem üründe, diğer bir deyişle (…..) oranıyla,
- 4 No.lu ihalede teklif edilebilecek toplam ürün sayısı (…..) olmasına karşın ihaleye
katılan depolarca (…..) kalem üründe, diğer bir deyişle (…..) oranıyla,
- 5 No.lu ihalede teklif edilebilecek toplam ürün sayısı (…..) olmasına karşın ihaleye
katılan depolarca (…..) kalem üründe, diğer bir deyişle (…..) oranıyla,
- 6 No.lu ihalede teklif edilebilecek toplam ürün sayısı (…..) olmasına karşın ihaleye
katılan depolarca (…..) kalem üründe, diğer bir deyişle (…..) oranıyla,
teklif sunulmuştur.
(26) Öte yandan bahsi geçen ihalelerde teklif edilebilecek SANOFİ ürünlerinin ortalama (…..)
ve daha fazlası için teklif sunulmuştur. Cevabi yazıda ayrıca, hastanelerin acil alım
listesindeki ilaçlar için yaptıkları doğrudan temin yöntemine dayalı alımlarda, SANOFİ
ürünleri satışlarının geçen yılın aynı dönemine göre ciddi ölçüde yükseldiği, bölgesel
bazda üç ayrı depo ile çalışılan 2016 yılının Ocak ayında doğrudan temin yöntemiyle
(…..) farklı ihalede (…..) kutu ilaç satışı gerçekleşmiş iken, tüm Türkiye’de münhasıran
AKSEL ile çalışmaya başlandığı 2017 yılının Ocak ayında doğrudan temin yöntemiyle
(…..) farklı ihalede (…..) kutu ilaç satışının gerçekleştirildiği belirtilmiştir.
17-11/130-59

8/11


(27) Ayrıca, tek depo takibinin SANOFİ açısından çok daha pratik ve kolay olması nedeniyle
SANOFİ ürünleri için düzenlenen ihalelerin atlanma riskinin minimize edildiği ve
deponun gözden kaçırdığı ihalelerle ilgili olarak depoya zamanında gerekli
hatırlatmalarda bulunabildiği ifade edilmiştir.
(28) Sözleşme hükümlerinin incelenmesinden deponun tüm ihaleleri takip etmekle ve
bunlara teklif vermekle yükümlü tutulduğu görülmektedir. Söz konusu düzenlemelerden
bazıları özetle aşağıdaki gibidir:
- Depo ülke içindeki tüm ihaleleri takip edecektir (Madde 3.3),
- Depo ihaleye katılmasını engelleyen bir durum olması halinde bunu SANOFİ’ye
bildirecektir (Madde 3.4),
- Depo ülke içerisinde açılan ihaleler ile ilgili sonuçları ve SANOFİ tarafından uygun
görülen bilgileri SANOFİ’ye raporlayacaktır (Madde 3.6),
- Depo ihalelere başvurmadan en az yedi gün önce SANOFİ’yi bilgilendirecektir
(Madde 3.11),
- Depo, ihale sonuçlandıktan ve sözleşme imzalandıktan sonra ilgili kamu kurumlarının
yapacağı artırım, azaltım ve iptal taleplerini üç gün içerisinde SANOFİ’ye bildirecektir
(Madde 3.7).
(29) Söz konusu hükümlerin hastane ihtiyaçlarının karşılanması amacına hizmet edeceği ve
bu durumun yukarıda özetlenen verilerle de desteklendiği anlaşılmıştır. Bu bilgiler
ışığında, bildirim konusu Sözleşme’nin taraflar için ihalelerin takibi ve ihalelere katılım
bakımından iyileşmeler sağlayacağı ve dolayısıyla 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinin
(a) bendinde belirtilen koşulun karşılandığı kanaatine varılmıştır.
G.3.3.2. Tüketicinin Bundan Yarar Sağlaması
(30) Beşeri ilaç pazarını diğer piyasalardan farklı kılan unsurlardan biri, ürünü seçenin
(doktor veya kısmen eczacı), tüketenin (hasta) ve bunun bedeline katlananın (büyük
ölçüde devlet) farklı kişiler/kurumlar olmasıdır. Dolayısıyla, tüketim ve geri ödeme
cephesinde, hastalar ve devlet bulunmaktadır. Bu noktada, muafiyet şartlarından
ikincisinin varlığının tartışılmasında, hem hasta hem de kamu bütçesi açısından ortaya
çıkabilecek faydalara yer verilmiştir.
(31) Hastane eczanelerinin donanımlı olması sonucunda, yatan hasta ilaçları daha hızlı
karşılanabilmektedir. Aksi takdirde, hasta yakınları veya duruma göre bir hastane
görevlisi temin edilemeyen ilaçları serbest eczanelerden almak durumunda kalmaktadır.
Bu durumda, hem tedavi aksamakta hem de zaman kaybı söz konusu olmaktadır.
Dolayısıyla, arzda devamlılığın temin edilmesiyle aynı zamanda yatan hastaların
tedavisine yönelik iyileştirmeler de sağlanmaktadır.
(32) Muafiyet koşullarından ilkinin varlığına ilişkin yukarıda yapılan değerlendirmede ifade
edildiği üzere, AKSEL ile çalışılan dönemde SANOFİ’nin ihalelere katılımı artmıştır. Bu
durum, hastane ihtiyaçlarının daha yüksek bir oranda karşılandığına işaret etmektedir.
Bu itibarla, Sözleşme’nin, SANOFİ ürünlerinin hastanelere tedarikini ve hastaların bu
ilaçlara erişimini daha etkili bir biçimde güvence altına alabileceği kanaatine ulaşılmıştır.
17-11/130-59

9/11


(33) Yatan hasta ilaçları hastane eczanelerince temin edilmektedir. Hastaneler ilaç alımlarını
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre yapmaktadır. İhalelere doğrudan ilaç
sağlayıcıları ya da söz konusu teşebbüsler tarafından yetkilendirilmiş ve bu alanda
uzmanlaşmış ecza depoları katılmaktadır. Beşeri ilaç mevzuatında sağlayıcıların, ecza
depolarının ve eczanelerin azami satış fiyatlarının ne şekilde hesaplanacağı
düzenlenmiştir. Buna göre, uluslararası referans fiyatlama sistemi çerçevesinde
hesaplanan üretici veya ithalatçı tavan fiyatına belirli bir kâr oranı eklenerek depocu
satış fiyatı, buna belirli bir kâr oranı eklenerek de eczacı satış fiyatı belirlenmektedir.
Dolayısıyla, ihalelerde ortaya çıkabilecek en yüksek fiyat depocu satış fiyatıdır. Ancak
uygulamada, yaratılan rekabet ortamı ve diğer koşullar sonucunda, tekliflerin sağlayıcı
fiyatının altında olabildiği bilinmektedir. Bu durumda, yatan hasta ilaçlarının hastane
eczanelerinden karşılanabilmesi, kamu bütçesi bakımından maliyeti (sağlık
harcamalarını) düşürmektedir1. Hastane dışına çıkan reçetelerde ise, yapılan
harcamaya en azından eczacı kârı da eklendiğinden devletin yükü artmaktadır.
(34) SANOFİ tarafından gönderilen yazıda yer verilen açıklamalara göre, tek depo ile
çalışılmaya geçilmesiyle birlikte AKSEL, artan satış potansiyeline paralel olarak
güçlenen finansal durumu nedeniyle kâr marjı dengesini optimize ederek daha rekabetçi
fiyatlar teklif edebilmiş ve hastanelerin bu sayede ilgili ürünleri satın alabilme olanağı
artmıştır. Buna göre, üç ayrı depo ile çalışılan dönemde üniversite hastaneleri
ihalelerinde SANOFİ ürünleri geri ödemedeki vade farkı sebebiyle ortalama (…..) kâr
oranı ile satılmakta iken, bu oran tek depo ile çalışılmaya başlanan yeni dönemde
koşullar benzer olmasına karşın ortalama (…..) düzeyinde kalmıştır. Yazıda bu durumun
SANOFİ ürünleri fiyatlarında hastaneler lehine önemli bir düşüşü temsil ettiği ifade
edilmiştir. Söz konusu bilgilerden, Sözleşme dolayısıyla yaratılan maliyet avantajlarının
daha uygun alım koşulları sunulmak suretiyle hastanelere yansıtıldığı anlaşılmaktadır.
(35) Bu çerçevede, 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinde
belirtilen koşul da karşılanmaktadır.
G.3.3.3. İlgili Piyasanın Önemli Bir Bölümünde Rekabetin Ortadan Kalkmaması
(36) Münhasır dikey anlaşmaların gündeme getirebileceği rekabet sorunlarından biri rakip
sağlayıcılar bakımından hastane pazarına erişimin engellenmesi veya
sınırlandırılmasıdır. Ancak Türkiye genelinde ve yerel seviyede, ihale satışlarına yönelik
faaliyet gösteren birçok ecza deposu bulunmaktadır. Dolayısıyla söz konusu endişe
mevcut durumda geçerli olmayıp, ilgili piyasanın önemli bir bölümünde rekabetin
ortadan kalkması durumu bulunmamaktadır.
G.3.3.4. Rekabetin (a) ve (b) Bentlerindeki Amaçların Elde Edilmesi İçin Zorunlu
Olandan Fazla Sınırlanmaması
(37) Muafiyet şartlarının sonuncusunun karşılanabilmesi için; Sözleşme’nin, taraflar arasında
kurulan ilişkiden beklenen faydaların sağlanabilmesi bakımından zorunlu olandan daha
kısıtlayıcı olmaması gerekmektedir. Bu çerçevede, rekabet yasağının kapsamı ve grup
ihalelerinin durumu değerlendirilmiştir.

1 Hastane döner sermayelerinin durumu ile SGK geri ödemeleri birlikte dikkate alınmıştır.
17-11/130-59

10/11


(38) Aynı etkin maddeli ve bir ihalede rakip olabilecek ilaçların sağlayıcılarının aynı ecza
deposu ile ayrı ayrı münhasır anlaşmalar yapması, söz konusu etkin madde ihalelerinde
rekabeti sınırlandıracaktır. İhale satışlarını düzenleyen anlaşmalarda rekabet etmeme
yükümlülüğünün bulunması, belirtilen riski bertaraf etmektedir. Ne var ki, rekabet
yasağının kapsamının, dikey anlaşmadan beklenen faydalarla açıklanabilir ve orantılı
olması gerekmektedir.
(39) Sözleşmesi’nin 10.3. maddesi, “Satıcı tarafından yazılı onay verilmedikçe Alıcı veya
Alıcı’yı doğrudan veya dolaylı olarak kontrol eden kişiler, Ürünler ile fiilen veya
potansiyel olarak rekabet eden, Ürünler ’in yerine geçen veya geçebilecek olan, onları
ikame edebilecek herhangi bir ürün ile İhaleler’e katılamayacak veya bu konuda
yetkilendirilmeyecek, aksi durum işbu Sözleşme’nin feshi için haklı sebep teşkil
edecektir. Bu rekabet etmeme yükümlülüğü, Sözleşme’nin uygulanma tarihinden
itibaren Sözleşme’nin yürürlükte olması koşuluyla 5 (beş) yıl süreyle yürürlüktedir. …”
şeklindedir. Anılan teşebbüsten, Sözleşme’nin 10.3. maddesinde ilgili ihalelere katılım
sağlanmaması öngörülen ürünlerin hangi ölçüte göre Sözleşme konusu ilaçlarla rakip
sayıldığına yönelik açıklama talep edilmiştir. Cevabi yazıda, bahse konu kısıtlamanın
AKSEL’in diğer ilaç sağlayıcıları ile çalışabilmesine engel teşkil etmediği, Sözleşme
altında tanımlanan ve SANOFİ ürünlerinin teklif edilebileceği bir ihalede SANOFİ
ürünlerine alternatif olarak teklif edilebilecek başka sağlayıcılar tarafından üretilen ya da
ithal edilen ürünlerin rakip ürün olarak addedildiği ve AKSEL’in ihaleye rakip ürünlerle
katılmasının kısıtlandığı belirtilmiştir.
(40) Söz konusu bilgiler ışığında, rekabet yasağının SANOFİ’nin Sözleşme konusu ürününe
ihalede rakip olan (aynı etkin maddeli) ve ilgili ihalede teklif edilebilecek diğer ürünlerle
sınırlı olduğu ve dolayısıyla rekabet etmeme yükümlülüğünün makul ve ölçülü olma
kriterini karşıladığı anlaşılmaktadır.
(41) Esas itibarıyla, ilaç alımı ihalelerinin tamamına yakını, her bir ihale kalemi için ayrı
teklifler alınması, bunların ayrı ayrı değerlendirilmesi ve her bir kalemin birbirinden
bağımsız olarak sonuçlandırılması şeklinde gerçekleştirilmektedir. Ancak istisnai olarak,
hastane bir grup ihale kaleminin tamamı için teklif istemekte, katılımcıların tüm kalemleri
temin etmesi ve bunlar için topluca tek bir fiyat teklifi vermesi beklenmektedir. İhalenin
başarıyla sonuçlandırılması halinde, ihaleye çıkılan tüm ilaçlar tek bir ecza deposundan
temin edilmektedir. Grup ihalesine konu etkin maddelerin birinde dahi, jeneriği olmayan
bir orijinal ilacın bulunması ve bu ilacın bir münhasır anlaşma kapsamında olması
durumunda, münhasır deponun dışında herhangi bir ecza deposunun ihaleye katılması
ve ihalede rekabet ortamının yaratılması mümkün değildir. Bu bakımdan grup
ihalelerinin rekabetçi endişe yaratmaları mümkündür. Ancak, Sözleşme’nin 2.2.
maddesiyle grup ihaleleri Sözleşme kapsamı dışında bırakılmıştır. Dolayısıyla, yukarıda
grup ihaleleriyle ilgili değinilen endişeler, incelenen Sözleşme bakımından geçerli
değildir. Bu çerçevede, Sözleşme bakımından 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinin (d)
bendinde belirtilen koşulun da karşılandığı kanaatine varılmıştır.
(42) Tüm bu bilgiler ışığında, Sözleşme’ye anılan ürünler bakımından 4054 sayılı Kanun’un
5. maddesi kapsamında bireysel muafiyet verilebileceği değerlendirilmektedir.
17-11/130-59

11/11


H. SONUÇ
(43) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre,
1- Sanofi Sağlık Ürünleri Ltd. Şti. ile Aksel Ecza Deposu Ticaret A.Ş. arasında
imzalanan İhale Satış Sözleşmesi’nin (Sözleşme), kısıtlayıcı hükümler içermesi
nedeniyle, 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi kapsamında olduğuna,
2- Sözleşme’nin Allegra, Amikozit, Amlodis, Arifay, Artril+ Dolven, Azro, Delix Protect,
Eveptin+Gabtin, Festal, Helicol, Lasix, Mirtaron, Nasacort, Nortan, Piogtan, Prosek,
Rifocin, Sarvas, Sarvastan, Sempriban, Tamprost, Tavanic, Trental, Zaltrap, Zepahex,
Sefotak, Zentovir, Taxotere adlı ilaçlar bakımından 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara
İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği kapsamında grup muafiyetinden yararlandığına,
3- Sözleşme’nin Amaryl, Antibit, Apidra, Arava, Bemiks, Bemiks Ampul, Clexane,
Cordarone, Coumadin, Depakin, Dermo-Rest, Delix, Diazomid, Dideral,
Dogmatil+Sulpir, Emedur, Excegran, Fasturtec, Flantadatin, Fludara, Furacin, Jevtana,
Karvea, Karvezide, Lantus, Muscoril, Nibulan, Nörofren, Paranox, Paranox-S, Plaquenil,
Plavix, Bi-Profenid, Rilutek, Sabril, Sanasol, Seralin, Sinopryl, Sinoretik, Solian,
Surgam, Synvisc, Targocid, Xatral, Prepar, Enterogermina adlı ilaçlar bakımından
2002/2 sayılı Tebliğ kapsamında grup muafiyetinden yararlanamadığına ancak
Sözleşme’ye bu ürünler bakımından 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde sayılan
şartların tamamını karşılaması nedeniyle bireysel muafiyet tanınmasına,
gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde Ankara İdare Mahkemelerinde yargı
yolu açık olmak üzere, OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.


Full & Egal Universal Law Academy