Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 13-44/549-244
Karar Türü: Rekabet İhlali
Konu: Şanlıurfa'da faaliyet gösteren çimento fabrikalarının aralarında anlaşarak torbalı çimento fiyatlarını artırdıkları iddiası
Karar Tarihi: 11.07.2013

Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2013-5-18 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 13-44/549-244
Karar Tarihi : 11.07.2013
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Kenan TÜRK, Doç. Dr. Mustafa ATEŞ, İsmail Hakkı KARAKELLE,
Reşit GÜRPINAR, Fevzi ÖZKAN
B. RAPORTÖRLER: M. Nazlı AKSOY, Yalçıner YALÇIN, Serap IŞIK
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : Mustafa ALPAY
İpek Yol Mah. Alman Bağı Cad. Hatipoğlu Apt. No:1 Şanlıurfa
D. HAKKINDA İNCELEME
YAPILANLAR : - Çimko Çimento ve Beton San. Tic. A.Ş.
Akçakoyunlu Köyü Burunucu Mevkii
Pazarcık/Kahramanmaraş (Narlı Fabrikası)
- KÇS Kahramanmaraş Çimento Beton San. ve Madencilik
İşletmeleri A.Ş.
Gaziantep Yolu Üzeri 7.km Kahramanmaraş
- Limak Çimento San. ve Tic. A.Ş.
Hafta Sok. No:9 GOP 06700 Ankara (Limak Holding A.Ş.)
(1) E. DOSYA KONUSU: Şanlıurfa'da faaliyet gösteren çimento fabrikalarının aralarında
anlaşarak torbalı çimento fiyatlarını artırdıkları iddiası.
(2) F. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 29.03.2013 tarihinde giren başvuru üzerine
hazırlanan Rapor 02.05.2013 tarihli Kurul toplantısında görüşülmüş ve önaraştırma
yapılmasına karar verilmiştir. İlgili karar uyarınca düzenlenen 24.06.2013 tarih ve 2013-5-
18/ÖA sayılı Önaraştırma Raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(3) G. İDDİALARIN ÖZETİ: Yapılan başvuruda özetle; Şanlıurfa'da faaliyet gösteren çimento
firmalarından Çimko Çimento ve Beton San. Tic. A.Ş. (ÇİMKO), KÇS Kahramanmaraş
Çimento Beton San. ve Madencilik İşletmeleri A.Ş. (KÇS) ve Limak Çimento San. ve Tic.
A.Ş. (LİMAK)’nin anlaşarak torbalı çimento fiyatlarını artırdıkları iddia edilmektedir.
(4) H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda, dosya konusu iddialara yönelik olarak 4054 sayılı
Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (4054 sayılı Kanun)’un 41. maddesi uyarınca
soruşturma açılmasına gerek olmadığı ifade edilmiştir.
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. Yapılan Tespitler
(5) Dosya kapsamında raportörlerce, KÇS’nin Kahramanmaraş Çimento Fabrikası, ÇİMKO’nun
Narlı Çimento Fabrikası ve LİMAK’ın Ankara ve Şanlıurfa Çimento Fabrikaları’nda yerinde
incelemeler yapılmıştır.
(6) İddia konusu eylemler, ÇİMKO, KÇS ve LİMAK’ın Şanlıurfa pazarındaki faaliyetleri üzerine
yoğunlaşmakta ve bu üç teşebbüsün -aralarında anlaşmak suretiyle- Şanlıurfa’ya satış
yaptıkları torbalı çimento fiyatlarını, özellikle 2013 yılının ilk aylarında arttırdıkları konusuna
odaklanmaktadır.
(7) Önaraştırma sürecinde, haklarında inceleme yapılan teşebbüslerden edinilen çimento
satışlarına bilgiler incelendiğinde, Şanlıurfa pazarına satışı en yoğun yapılan torbalı
çimento türlerini Cem II 32,5 ve Cem II 42,5 olarak nitelemek mümkündür. Bu çerçevede,
13-44/549-244
2/3
taraflar arasında fiyat, miktar veya bölge üzerinde olası bir anlaşmanın etkileri öncelikle bu
ürünler bakımından sonuç doğuracaktır.
(8) Dosyadaki Şanlıurfa pazarına yapılan Cem II 32,5 torbalı çimento satışlarına ilişkin
bilgilere göre, LİMAK’ın Cem II 32,5 torbalı çimento satışında Şanlıurfa pazarının büyük bir
bölümünü elinde bulundurduğu, buna karşın, söz konusu üç teşebbüsün fiyatlarının
birbirlerine yakın bir seyir izlediği ((…..) TL) görülmektedir. Diğer taraftan Şanlıurfa
pazarına yapılan Cem II 42,5 torbalı çimento satışlarına ilişkin bilgilere göre ise, Mart 2013
tarihi öncesine kadar, KÇS ve ÇİMKO’nun ağırlıklı olarak pay aldıkları, Mart 2013 itibarıyla
ise LİMAK’ın da satışlarında yaklaşık %100 oranında artış gerçekleştiği, bunu yanı sıra
satış fiyatları incelendiğinde, her üç teşebbüsün de benzer fiyat hareketleri ((…..) TL)
izlediği görülmektedir.
(9) Önaraştırmaya konu teşebbüslerin maliyetlerindeki değişimlere bakıldığında; Cem II 32,5
ve 42,5 çimento üretim maliyetlerinin genel olarak satış fiyatlarının altında seyrettiği,
bununla birlikte 2012-2013 döneminde üretim maliyetlerinde belirgin bir artış yaşanmadığı,
birbirlerine yakın bir seyir izlediği anlaşılmaktadır. Diğer taraftan Önaraştırma taraflarının
Şanlıurfa’ya satış yapan fabrikalarının kapasite kullanım oranlarına bakıldığında ise, söz
konusu fabrikaların kapasite kullanımlarının Kasım ayı itibarıyla düşüşe geçtiği, Mart ayı
itibarıyla ise yükseldiği görülmektedir. Bu durum yaz aylarında bölgedeki inşaat sektörünün
canlandığı şeklinde yorumlanabilecektir. Öte yandan, 2012 ve 2013 yıllarında farklı
kapasite kullanım oranları dikkat çekmektedir. 2013 yılının ilk beş ayında, bir önceki yılın
aynı aylarındakine oranla, fabrikaların daha yüksek kapasite kullanımları gerçekleştirdikleri
görülmektedir. Bu durum bölgedeki inşaat sektörünün 2013 yılında daha canlı olduğu
şeklinde yorumlanabilecektir.
I.2. 4054 sayılı Kanun Kapsamında Yapılan Değerlendirme
(10) Rekabet hukuku kapsamında anlaşma olarak nitelendirilebilecek bir ihlalden bahsetmek
için teşebbüslerin ortak bir amaç veya sonuca yönelik niyetlerinin örtüştüğünü, bu amaca
yönelik bağlılığın bilinçli olduğunu göstermek gerekmektedir. Kartellerin açığa
çıkarılmasında kullanılan deliller birincil ve ikincil deliller olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
(11) Kartellerin gizli yapılanmalar olması nedeniyle, anlaşmayı/belli bir bölümünü içeren ve
anlaşma taraflarını gösterir belgeler ile kartel üyelerinin kartelin işleyişi ve kartele
katılımlarına ilişkin sözlü veya yazılı beyanları gibi birincil delillere rastlanılması oldukça
güçtür. Bu nedenle kartellerin ortaya çıkarılabilmesi amacıyla ikincil nitelikte delillerle ispat
imkânının tanınması gereği üzerinde durulmaktadır. İkincil nitelikli deliller arasında iletişim
delilleri ile ekonomik deliller yer almaktadır. İletişimsel deliller, kartel üyelerinin
toplandıklarını veya iletişim kurduklarını gösteren ancak iletişimin içeriğini ortaya koymada
yetersiz kalan delillerdir. Bu deliller arasında; rakipler arası iletişimin var olduğunu gösterir
deliller, toplantıya katılım, fiyatlar, talep ve kapasite kullanımının tartışıldığı toplantı notları,
rakiplerin gelecekte yapabilecekleri fiyat artışları veya fiyatlama stratejileri hakkında bilgi
sahibi olunduğunu gösteren iç yazışma niteliğindeki belgeler yer almaktadır.
(12) Ekonomik deliller ise bir anlaşmaya ulaşıldığını işaret eden firma davranışları ve aynı
zamanda piyasanın bir bütün olarak davranışını, gizli fiyat tespitinin mümkün olduğunu
işaret eden piyasa yapısı elemanlarını ve anlaşmanın sürdürülmesinde kullanılabilecek
belirli uygulamaları içermektedir. Ekonomik deliller davranışsal ve yapısal deliller olmak
üzere ikiye ayrılmaktadır. Davranışsal delillerin ispat gücü, diğer ekonomik delillere oranla
daha yüksek görülmektedir. Bu tür delillere örnek olarak paralel fiyatlama yapılması,
rakiplerin eşzamanlı veya yakın zamanlı fiyat değişimlerinin aynı veya benzer nitelikte
olması, ortak fiyat duyuruları ile aynı veya benzer nitelikli satış ve üretim politikalarının
benimsenmesi sayılabilir. Piyasanın yapısına ilişkin bazı özellikler de (normalin üstünde
kârlar, geçmişte yaşanan rekabet ihlallerinin varlığı) bu deliller arasında sayılabilir. Yapısal
deliller arasında ise yüksek yoğunlaşma oranları, homojen ürünlerin varlığı, dikey
bütünleşme oranının yüksekliği ve giriş engellerinin yüksekliği sayılabilir. Bu tür delillerin
ispat gücü görece düşük kabul edilmektedir.
13-44/549-244
3/3
(13) Dosya mevcudu bilgi ve belgelerin yukarıda yer verilen açıklamalar çerçevesinde
incelenmesinden, birincil delil niteliğinde herhangi bir bilgi veya belgenin mevcut dosya
kapsamında yer almadığı kanaatine ulaşılmıştır. İkincil delil olarak nitelendirilebilecek
delillere ilişkin olarak yapılan tespitler ise şu şekildedir.
(14) Önaraştırma tarafı teşebbüslerin torbalı çimento fiyatlarını anlaşarak artırdığı iddiasının
değerlendirilebilmesi bakımından, teşebbüslerin Ocak 2012 ile Mayıs 2013 tarihleri
arasındaki döneme ilişkin Cem II-32,5 torbalı ve Cem II-42,5 torbalı türlerine ait aylık
ortalama satış fiyatlarına ve bunlara ilişkin bilgilere göre, satış fiyatlarının (…..) TL
bandında hareket ettiği, iddia konusu eylemlerin yoğunlaştığı ifade edilen 2013 yılının
başlarında (…..) TL düzeylerindeki fiyatların (…..) TL seviyesine ulaştığı, öte yandan,
benzer fiyat artışlarının Mart 2012 döneminde de gerçekleştiği, ancak Nisan 2012 itibarıyla
bu fiyatların düşüş trendine girerek (…..) TL seviyelerine kadar gerilediği görülmektedir.
(15) Fiyat artışları gerek mikro gerekse makro düzeydeki çeşitli faktörlerce etkilenebilmektedir.
Üretim maliyetlerinde yaşanan değişimler bahsi geçen mikro faktörlere örnek olarak
gösterilebilecektir. Bunun yanında işletmelerin stratejik kararları da mikro faktörler
arasında yer almaktadır. Bu noktada fiyat artışlarının işletmelerin alacakları stratejik
kararlar sonucunda mı, yoksa genel ekonomik göstergelerdeki değişimler sonucunda mı
gerçekleştiği, rekabet hukuku çerçevesinde yapılacak değerlendirmeleri etkileyebilecektir.
Mevcut dosya bakımından teşebbüslerin fiyat artışlarının yaşandığı dönemlerdeki üretim
maliyetleri incelenmiştir. Özellikle Mart ayında yaşanan bu artışların, üretim maliyeti
kaynaklı olarak gerçekleşmediği görülmüştür.
(16) Üretim maliyetlerinin yanı sıra, kapasite kullanım oranları da rekabet hukuku kapsamında
yapılacak değerlendirmelerde yol gösterici olacaktır. Bu kapsamda, teşebbüslerce
sağlanan kapasite kullanım oranları, bölgedeki inşaat sektörünün yaz aylarında
canlandığını ortaya koymaktadır. Bu durum, özellikle Mart-Nisan aylarında gerçekleşecek
fiyat artışlarının talebin canlanması ile tetiklenebileceği ihtimalini de gündeme
getirmektedir. Dolayısıyla dönemsel bir eğilimin bölge açısından geçerli olduğu iddia
edilebilecektir.
(17) Sonuç olarak, mevcut dosya bakımından 4054 sayılı Kanun’un ihlal edildiğine yönelik
herhangi somut bir bilgi ve/veya belgeye ulaşılmamıştır. İkincil delil niteliğindeki
iktisadi/finansal kaynaklı bilgi ve belgelerin incelenmesi neticesinde ise, her ne kadar belirli
dönemlerde fiyat artışlarının ve paralel fiyat hareketlerinin olduğu gözlemlenmişse de, bu
durumun, çimento sektörünün ve ürününün yapısı göz önünde bulundurulduğunda, makul
bir ihlal şüphesinin oluşmasında yeterli olmadığı kanaatine varılmıştır.
J. SONUÇ
(18) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre, 4054 sayılı Kanun’un 41.
maddesi uyarınca şikayetin reddi ile soruşturma açılmamasına OYBİRLİĞİ ile karar
verilmiştir.



Full & Egal Universal Law Academy