İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 09.07.2013 tarihli ve 1948 sayılı yazısı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;
Bahse konu yayına ilişkin Uzman Raporunda;
"Ulusal 1 logosu ile hizmet sağlayan kuruluş hafta içi her gün saat 19.30'da ana haber adlı haber bültenini izleyicilerine sunmaktadır. 03.07.2013 tarihli haber bülteninde, yayın hizmet sağlayıcı kuruluşun yapmış olduğu kimi yayınlar gerekçesiyle Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun uygulamış olduğu idari para cezası müeyyideleri konu edilmiş, buna ilişkin aşağıda açıklanacak gerekçeler ve ortaya koyulacak argümanlar ışığında, manipülatif olduğu düşünülen bir haber yayını izleyicilere sunulmuştur. Haber Bültenine Ulusal Kanal Genel Yayın Yönetmeni unvanıyla anons edilen Adnan Türkkan isimli kişi stüdyo konuğu olarak programa katılmıştır. Haberin Klip 1'de görülebileceği gibi saat 20.46'da başlayan kısmında Adnan Türkkan adlı kişi ile sunucu arasında şu diyalogun geçtiği izlenmiştir.
Adnan Türkkan: "Ulusal Kanal'a bizim kulislerden gelen bilgiler de bu yönde ilk ceza geldiği andan itibaren şunu söylemişlerdi Ulusal Kanal'ın aklının hayalinin hayalinin alamayacağı büyük cezalar vereceğiz demişlerdi. Ve izleyicilerimizle o rakamı siz de paylaştınız 39 ceza 39. ceza oldu bu 39 ceza."
Sunucu: "39 ayrı ceza verildi."
Adnan Türkkan: "Evet toplamı dört yüz altmış üç bin beş yüz elli dört lira yapıyor..."
Buna ek olarak Klip 2'de de izlenebileceği gibi saat 20.48'de başlayarak haber boyunca ekranın altında bant şeklinde yazılı olarak ekrana "RTÜK İnkar Etmişti. RTÜK'ten Direniş Cezası, Ulusal Kanala'a verilen Ceza miktarı 463.554 TL oldu." şeklindeki spot ifadenin verildiği tespit edilmiştir. Yayının Klip 3'te de görülen kısmında ise saat 20.53'ten başlayarak haber bülteninin sonuna kadar yaklaşık 6 dakika boyunca "RTÜK'ün Ulusal Kanal'a verdiği ceza toplam 463.554 Liraya Ulaştı. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Ulusal Kanal'a ceza yağdırmaya devam ediyor. Cezalar direniş eylemleriyle ilgili değil diye açıklama yapan RTÜK 31 Mayıs-7 Haziran tarihleri arasındaki halk hareketini an ve an ekranlarına taşıyan Ulusal Kanal'a bir ceza daha verdi. Bu cezayla RTÜK'ün Ulusal Kanal'a verdiği toplam ceza 463 Bin 554 Liraya Ulaştı." şeklindeki yazılı ifadeyi yer yer "son dakika" ibaresi eşliğinde akan yazı şeklinde izleyicilerine sunduğu tespit edilmiştir. Ayrıca söz konusu programda RTÜK'ün ve Emniyet birimlerinin Ulusal Kanalı hedef tahtasına koyduğu, tarafsız yayın yaptığı gerekçesiyle RTÜK'ün kendilerine ceza yağdırdığı şeklinde açıklam ave yorumların yapıldığı tespit edilmiştir.
Konuya ilişkin olarak Radyo ve Televizyon Üst Kurulu'nun resmi internet sitesinin duyuru arşivinde de bulunan; "Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun gıda takviyelerinin ve bitkisel ürünlerin halkı yanıltıcı ve genel sağlığa zarar verici şekilde tanıtımlarını yapan yayın kuruluşları hakkında verdiği müeyyide kararları, bazı medya organları tarafından gerçeğe aykırı olarak Gezi Parkı eylemleriyle ilişkilendirilmektedir. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, 2012 yılından bu yana, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığının işbirliğiyle, gıda takviyelerinin ve çeşitli bitkisel ürünlerin, hastalıkları iyileştirdikleri vurgusuyla tanıtımlarını yayınlamak suretiyle halkı yanıltıcı ve genel sağlığa zarar verici şekilde yayınlar yapan kuruluşlara karşı etkin bir denetim uygulamaktadır.Bu bağlamda, ilgili kamu kurumlarıyla yapılan temaslar sonucunda, ilaç olmadığı halde tedavi edici özellikleri olduğu iddiasıyla televizyon kanallarında tanıtımları yapılan ürünlerin listesi de kamuoyuna açıklanmıştır. Üst Kurulun bütün uyarı ve müeyyide kararlarına karşılık ısrarla yayın ihlalini sürdüren kuruluşlar hakkında gerekli hukuki işlemler yapılmaktadır.
Söz konusu denetim çalışmaları kapsamında 6112 Sayılı Yasanın, yayın hizmetlerinin, genel sağlığa, çevrenin ve hayvanların korunmasına zarar verecek davranışları teşvik edemeyeceğine ilişkin 8/1-l maddesini, gizli ticari iletişime izin verilemeyeceğine ilişkin 9/3 maddesini ve ticari iletişimin yanıltıcı olamayacağı ve tüketicinin çıkarlarına zarar veremeyeceğine ilişkin 9/6-c maddesini ihlal eden yayın kuruluşları hakkında, 2012 yılında 373, 2013 yılının ilk beş ayında 1092 olmak üzere toplam 1465 müeyyide kararı alınmıştır. Müeyyide kararlarının televizyon kuruluşlarına dağılımı, ilgili yayın kuruluşlarının ihlal sıklığına göre değişim göstermektedir. Üst Kurul kayıtlarından örnek verilecek olursa; 6112 Sayılı Yasanın yürürlüğe girdiği 3 Mart 2011’den bugüne kadar gıda takviyelerinin ve bitkisel ürünlerin halkı yanıltıcı ve genel sağlığa zararlı tanıtımları nedeniyle bazı yayın kuruluşları hakkında verilen müeyyide kararlarının sayıları ise Uzman raporu içerisinde verilmiştir.
Uzman raporundaki bu tablodan da görüldüğü gibi Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun Gezi Parkı yayınları nedeniyle bazı kanalları hedef alıp müeyyide uyguladığı iddiası tümüyle gerçek dışıdır. Söz konusu çalışma kapsamında gıda takviyelerinin ve bitkisel ürünlerin halkı yanıltıcı ve genel sağlığa aykırı şekilde tanıtımlarını yaptığı belirlenen Ulusal 1 logosuyla yayın yapan Ulusal Kanal İletişim Hiz. San. ve Tic. A.Ş. unvanlı kuruluş hakkında da toplam 46 müeyyide kararı alınmıştır. Bu müeyyide kararları anılan kuruluşun, 20 Mayıs 2011, 18 Nisan 2011, 15 Eylül 2011, 6 Ekim 2011, 12 Aralık 2011, 16 Ekim 2012 ve 2-19 Mart 2013 ile 11 Nisan 2013 tarihlerinde bir veya birden fazla sıklıkta yaptığı yayın ihlallerine ilişkindir. Gıda takviyelerinin ve bitkisel ürünlerin halkı yanıltıcı ve genel sağlığa aykırı tanıtımları nedeniyle yukarıda belirtilen tarihlerdeki yayınlarıyla ilgili olarak Ulusal 1 logolu kuruluş hakkındaki en son müeyyide kararı ise, Gezi Parkı eylemlerinin başlamasından haftalar önce, 8 Mayıs 2013 tarihli Üst Kurul toplantısında alınmıştır. Gezi Parkı eylemleriyle ilgili yayınlarından dolayı ise anılan kuruluş hakkında bir müeyyide kararı alınmıştır. Üst Kurulun bütün kararları kamuya açıktır ve resmi web sitesinde yayımlanmaktadır. Bu bilgiler web sitesinden de teyit edilebilir. Her şeye rağmen kuruluş yetkililerinin, toplumun karşısına çıkarak, kendilerine tamamen farklı gerekçelerle ve eski tarihlerde verilen müeyyideleri, Gezi Parkı yayınlarıyla ilişkilendirmeleri, doğrulukla, dürüstlükle ve yayıncılık etiğiyle bağdaşmamaktadır. İlgililerin dikkatine sunulur." şeklindeki basın bildirisini 19.06.2013 tarihinde yayınlamış, 28.06.2013 tarihinde ise yine aynı duyuru arşivinde de bulunan, CHP Antalya Milletvekili Gürkut Acar'ın iddialarına ilişkin olarak Radyo ve Televizyon Üst Kurulu'nun uygulamış olduğu müeyyidelerin hangi gerekçeyle uygulandığına ilişkin açıklamaların yer aldığı bildiri kamuoyuna duyurulmuştur.
Üst Kurul'un Gezi Parkı eylemleri şeklinde yapılan yayınlara herhangi bir müeyyide uygulamadığı, söz konusu yayınlar yapılırken yayıncılık ilkelerinin hiçe sayılarak yasa koyucu iradenin ortadan kaldırılmasına dönük hizmet sunumu yapılmış olması gerekçesiyle 1 adet ceza verildiği görülmektedir. Buna karşılık Ulusal Kanal logolu hizmet sağlayıcı kuruluşun, gerek Genel Yayın Yönetmeni unvanlı konuğunun yukarıda deşifresi verilen ifadeleri, gerek ekrana verilen alt yazı ve kayar yazılar ile bugüne kadar yapmış olduğu gıda takviyelerinin ve bitkisel ürünlerin halkı yanıltıcı ve genel sağlığa zararlı tanıtım yayınlarından dolayı uygulanmış olan müeyyideleri bilerek ve farkında olarak gizlemek suretiyle, RTÜK'ün mezkur kuruluşa Gezi Parkı eylemleri nedeniyle sürekli müeyyide uyguluyormuş gibi kamuoyunda bir algı meydana getirmeye çalışması açık olarak manipülasyon yaratamaya dönük yayıncılık olarak değerlendirilmiştir. Söz konusu manipülatif olarak değerlendirilen kimi bilgileri gizleyen kimi bilgileri ise çarpıtan yayıncılık ile Bağımsız İdari Otorite niteliği taşıyan Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun taraflı davrandığı, böylece medyanın baskılanmaya çalışıldığı şeklinde bir kamuoyu yaratılmasının amaçlandığı düşünülmektedir. Demokratik toplumlarda medyanın en önemli işlevlerinden birisi olarak ifade edilen özgür kamuoyunun oluşturulması işlevi haberlerin ancak manipülatif etki yaratma amacından uzak bir anlayışla verilmesi ile mümkündür." Şeklindeki değerlendirmelere yer verilmiş olduğu,
Ulusal 1 logosu ile yayın yapan kuruluşun 03 Temmuz 2013 tarihinde yapmış olduğu ana haber yayınında Ulusal Kanal'ın almış olduğu cezaların nedenini, kanalın yayınlarında Gezi Parkı olaylarına yer vermesi olarak açıklaması, dolayısıyla Radyo ve Televizyon Üst Kurulu tarafından daha önce yayımlanan kamuoyu bildirilerinden de anlaşılacağı üzere mezkur Kuruluşun, Gezi Parkı olayları başlamadan önce, genel sağlığa zarar verici gıda takviyeleri ve bitkisel ürünlerin görsel işitsel ticari iletişimlerini yayınladığı için aldığı ve olaylarının başlamasından haftalar önce karara bağlanmış bulunan cezai müeyyideleri Gezi Parkı olaylarındaki yayın politikaları dolayısıyla aldıklarını ifade etmek suretiyle izleyicileri konu ile ilgili gerçek dışı ve çarpıtılmış haberlerle yanlış yönlendirerek kamuoyunda yanlış kanaat oluşumuna yol açmak ve Gezi Parkı olaylarına ilişkin yayınlarından dolayı kendilerine Radyo ve Televizyon Üst Kurulu tarafından 39 adet ceza verildiğini bu cezaların ise 463 bin 554 liraya tekabül ettiğini ifade ederek, bir kamu kurumu olan Radyo ve Televizyon Üst Kurulu'nu halk nazarında yıpratmaya dönük manipülatif haberler yayınlamak suretiyle 6112 sayılı Kanun'un 8. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde yer alan "...toplumda özgürce kanaat oluşumuna engel olmamak zorundadır..." hükmünü ihlal ettiği kanaatinin Daire Başkanlığınca belirtildiği,
Konu hakkında karar alınmasını teminen yazının Üst Kurula havale edildiği, anlaşılmaktadır.
Gerekçe :Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nınyazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca değerlendirilmesi neticesinde;
Söz konusu yayında; gıda takviyeleri ve bitkisel ürünlerle ilgili halkı yanıltıcı ve genel sağlığa zarar verici şekilde tanıtımlar yapan yayın kuruluşlar ile ilgili uygulanan müeyyideler Gezi Parkı olaylarının yayınlanması nedeni ile uygulanmış gibi yansıtılmış ve medya hizmet sağlayıcı kuruluşların yayınlarında gözetmesi gereken doğruluk ve gerçeklik ilkeleri ihlal edilerek kamuoyunun doğru bilgilendirilme hakkı zaafa uğratılmıştır. Bu nedenle, 6112 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinin ihlal edildiği sabit görülmüştür.
Söz konusu kuruluşa 19,20,23 Ağustos 2011 tarihli yayını nedeniyle evvelce Üst Kurulun 04.10.2011 tarih ve 2011/57 sayılı toplantısında alınan 23 nolu kararıyla6112 Sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi uyarınca uyarı yaptırımı uygulandığı Üst Kurul kayıtlarından anlaşılmıştır.
Bu itibarla; 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinin tekraren ihlali nedeniyle, Kanunun 32 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre “İdari Para Cezası” yaptırımının uygulanması gerektiği, kanaatine varılmıştı.
Karar : Yapılan görüşmeler sonucunda, ayrıntıları ve gerekçeleri yukarıda izah olunduğu üzere;
ULUSAL 1 logosuyla yayın yapan ULUSAL KANAL İLETİŞİM HİZMETLERİ SAN. VE TİC. A.Ş. unvanlı kuruluş hakkında; 6112 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendindeki; " ... gerçeklik ve doğruluk ilkelerini esas almak ve toplumda özgürce kanaat oluşumuna engel olmamak zorundadır..." hükmünün ihlali nedeniyle, aynı Kanunun 32 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre;
1- İhlalin tespit edildiği tarihi itibariyle kuruluşun Haziran 2013 ayına ait ticari iletişim gelir beyanının 156.904,27 Türk Lirası olduğu değerlendirilerek, televizyon kuruluşları için idari para cezası 10.000 (onbin) ( 2013 yılı için yeniden değerleme oranına göre belirlenen 11.886 -onbirbinsekizyüzseksenaltı - ) Türk Lirasından az olamayacağından 11.886 TL. İDARİ PARA CEZASI UYGULANMASINA,
2- İdari para cezasının tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde Üst Kurulun T.C. Ziraat Bankası Bilkent Şubesi, Ankara TR 84000 100 1762 00 999999-5001 no’lu hesabına “6112 sayılı kanunun 32 nci maddesine göre ödenen para cezasıdır” şerhiyle ödenmesi gerektiği veya 6112 sayılı kanunun 32 inci maddesinin dokuzuncu fıkrası uyarınca en geç onbeş gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava açılabileceğinin, kanun yoluna başvurmadan önce peşin ödeme yapılması halinde, 5326 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin altıncı fıkrası uyarınca cezanın dörtte üçünün tahsil edileceğinin ve taksitlendirme talebinde bulunabileceğinin, peşin ödemenin kanun yoluna müracaat hakkını engellemeyeceğinin, belirtilen süre içerisinde ödenmeyen ve kesinleşen idari para cezasının 21/7/1953 tarihli ve 6183 Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilmek üzere Maliye Bakanlığınca belirlenecek tahsil dairesine gönderileceğinin bildirilmesine,
Üst Kurul Üyeleri; Esat ÇIPLAK, Süleyman DEMİRKAN ve Ali ÖZTUNÇ ve Ahmet YILDIRIM'ın karşı oyları ve oy çokluğu ile karar verilmiştir.


Full & Egal Universal Law Academy