İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 05.12.2013 tarihli ve 3622 sayılı yazısı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;
Bahse konu yayına ilişkin Uzman Raporunda;
“TV2 logolu yayın kuruluşunda 01.12.2013 tarihinde gündüz 11:48:30-11:49:20 saatleri arasında “13 yaş ve üzeri” koruyucu sembol sistemi kullanılarak "Arkadaştan Öte" isimli tam bir ay sonra 01.01.2014'te yayınlanması planlanan bir program tanıtımı yayınlanmıştır. Sinema filmi türünde yayınlanacak olan programın içinden bazı görüntü ve diyalogların farklı başlıklar altında görüntülenen 50. sn süreli program tanıtımında geçen söz konusu başlıklar ve diyalogların deşifre metni aşağıda yer aldığı şekliyledir:
TV2 01.12.2013 11:48:30-11:49:20 (Deşifre Metni)
"Yeni Yıl"
- Bence bir ara vermeliyiz.
- Sadece bir süre yavaşlamamız gerektiğini düşünüyorum
"Yeni Kararlar"
- Bunu yapıyor musun?
- Beni terk mi ediyorsun?
"Yeni Şaşkınlıklar"
- Hayat arkadaşım olduğunu söylemiştin.
- Söyledim mi? Ne zaman?
- Seninle şu pansiyonda seks yaparkendi hani.
- Ama biliyorsun o..
- O ne olamaz?
- Sayılmaz.
"İki Arkadaş"
- Benden seksten başka birşey istemediğine yemin eder misin?
- Sen daha fazlasını istemediğine yemin eder misin?
- Sadece seks.
"Mükemmel (Bir) Anlaşma"
- Çoraplarımı çıkarma... (Yatak odası ve İlişki görüntüleri)
Dış Ses)"- Ama ne yazık ki aşk anlaşmayı bozdu. Mila Kulis ve Justin Timberlake... 'Arkadaştan Öte' Televizyonda ilk kez 1 Ocak Çarşamba akşamı TV2'de"- ("Arkadaştan Öte / 1 Ocak Çarşamba / 21:30 tv'de ilk" ekran yazısı ile birlikte)
Söz konusu program “13 yaş ve üzeri” koruyucu sembol sistemi kullanılarak yayınlanmıştır.
Filmin isminden ve yapılan kısa tanıtımında geçen "Benden seksten başka birşey istemediğine yemin eder misin?", "Sen daha fazlasını istemediğine yemin eder misin?", "Sadece seks." ifadelerinden anlaşıldığı kadarıyla genç bir kadın ve erkeğin sadece seks birlikteliği yapmak kaydıyla kurulan bir arkadaşlık ilişkisinin zamanla duygusallık kazanarak aşka dönüşmesi konu edilmektedir.
Yapılan program tanıtımında geçen diyalogların yanı sıra yer yer cinsellik içeren görüntülere de yer verilmektedir.
Bilindiği gibi çocuk yaştakilerin özellikle soyut ve somut algısının henüz oluşmadığı bireylerde ve kişiliğin şekillenmeye başladığı erken adölesanlarda ve adölesanlarda dünyayı gördüğü gibi algılama eğilimi görüldüğünden; onların dünyaya bakışlarını oluşturmada görsel işitsel medyanın rolü oldukça fazladır. Cinsellik-çıplaklık olgusunun bahsi geçen yaş grubundaki çocuk ve gençlere sunulması, çocuk ve gençler tarafından cinselliğin yanlış biçimde algılanmasına ve anlaşılmasına, cinsellik yaşının aşağıya düşmesine; bu durum ise cinselliğin mahremiyet olgusu içinde ve bir çerçeve dahilinde sağlıklı biçimde yaşanmasına engel teşkil ederek son derece kaba ve pazarlanan bir meta haline dönüşerek, aile olgusunu ve yapısını zedeleyecek boyutlara ulaşmasına neden olabilmektedir.
Yapım izleyicilere, yukarıda da ifade edildiği gibi uyarıcı simge ile sunulmuştur. Bahsi geçen simge yapımın içeriğinde korku veya cinsellik unsurlarının var olduğunu ortaya koymakta, yapıtı izleyecek olan seyircilerin 13 yaşında veya daha büyük olmaları konusunda bir tür uyarıda bulunmaktadır.
Ayrıca Yayıncı Kuruluş, yapımın yayınlanmış olduğu zaman diliminde (11:48) yayınlanamayacağını, "+13" uyarıcı simgesini kullanarak ortaya koymaktadır. İçerik olarak yukarıda ifade edilen olguları barındıran türden yapımların hangi saatler içerisinde yayınlanacağı ise Yayın Hizmeti Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik'in 8. maddesinin 23. Maddesi'nin (5.) bendinde açıkça ifade edilerek bahsi geçen sembol içeriği ile tanımlanan yayınların saat 21.30'dan sonra yayınlanabileceği belirtmiştir.
Söz konusu filmin program tanıtımında "cinsellik" olgusu, herhangi bir aşk ilişkisi veya duygusal bir birliktelik yaşanmaksızın kurulan arkadaşlığın ilişkinin başlangıcında bir pazarlık konusu edilmesi ve şart koşulması şeklinde sunulmaktadır. Tanıtımın bazı görüntü karelerinde ise cinsel ilişki esnasından kimi görüntülerin seyirlik malzeme haline getirildiği ve izleyiciye sunulduğu görülmektedir.
Yukarıda açıklanan çerçevede programın yayın saati itibariyle ortaya koyulan görüntüler, çocukların, ergenlerin ve gençlerin cinsellik edimini normal bir arkadaşlık ilişkisinin şart koşulabilen bir pazarlık unsuru olabileceği algısına neden olabilmektedir. Özellikle seçimleme yapma döneminde olan ve kendisine "rol model" arayan ergenlerin içinde bulunmuş oldukları dönem itibariyle cinsellik ile ilgili mesajlara son derece açık oldukları bilinen bir gerçektir. Cinselliğin merak edildiği, araştırıldığı, öğrenilmeye çalışıldığı ve çoğu kere dezenformasyonun yaşandığı bir dönemde, ergenlerin yukarıda mezkur nitelikteki mesajlara maruz kalmaları cinsellik algısını düzeltilemeyecek biçimde olumsuz olarak etkileyebilmektedir. Bu durum ise cinsel anlamda sağlıklı sayılamayacak bireylerin var olmasına zemin hazırlayabilmekte; sonuç olarak sağlıksız bir toplum yapısı ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle böylesi mesajların kodlandığı yapımların çocuk ve ergenlerin izleyebileceği saatlerde ekrana getirilmemesi gerekmektedir. Ayrıca ülkemizin kendi iç dinamikleri ve ahlaki kodları göz önüne alındığında, filmin öyküsünün ve sunduğu mesajların Türk toplumunun genel ahlak yapısıyla uygunluk göstermeyen görüntüler içerdiği görülmektedir.
Kitle iletişim araçlarının toplumun şekillenmesinde son derece önemli olduğu yapılan yerli ve batı menşeli bir çok araştırma sonucunda ortaya koyulmuştur. Özellikle filmin tanıtımının yayınlandığı saatin, çocuk ve ergenlerin ekran karşında olabileceği saat diliminde olması ve yapımın içeriği nedeniyle çocuk ve ergenlerin dikkatini çekmesi muhtemel bir yapım olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bağlamda söz konusu durum kitle iletişim araçlarının normalleştirme ve meşrulaştırma gücü ile birlikte değerlendirildiğinde toplumu, aile kurumunu ve bireyleri ahlaki olarak zedeleyebilecek unsurları barındırdığı düşünülmektedir.
Özetle; izleyiciye aktarılan "Sadece cinsel birliktelik yaşamak şartıyla kurulan bir arkadaşlık ilişkisinin", sunulduğu bireylerin, içinde bulundukları ve yukarıda açıklamaya çalıştığımız sosyal, kültürel ve fiziksel durumlarını göz ardı ederek aktarılması halinde toplumsal, hukuksal, fiziksel ve ruhsal gelişim anlamında problemler doğuracak mesajlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durumda küçüklerin görsel olarak söz konusu tecrübeyi yaşamaması için böylesi yapımların yayıncı kuruluşlar tarafından yukarıda ifade edilen yaş grubundaki bireylerin ekran karşısında olduğu saatlerde yayınlanmaması da gerekmektedir.”
Şeklindeki değerlendirmelere yer verilmiş olduğu,
TV 2 logolu yayın kuruluşunun yayınlamış olduğu “Arkadaştan Öte” adlı sinema filminin tanıtımında yer alan birçok diyalog, içerik ve görüntüler ile, Yayın Hizmeti Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik'in 8. maddesi (2.) bendinde yer alan "Radyo ve televizyon yayın hizmetlerinde, çocuk ve gençlerin fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar verebilecek türde içerik taşıyan programlar bunların izleyebileceği korumalı saatlerde, koruyucu sembol kullanılsa dahi yayınlanamaz. Korumalı saatlerdeki program tanıtımlarında çocuk ve gençlerin fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar verebilecek türde şiddet, cinsellik ve benzeri unsurlar taşıyan içeriklere yer verilemez." hükmüne; dolayısıyla 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluşu ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'un Yayın Hizmeti İlkeleri Başlıklı ;
a) 8'inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "Radyo ve televizyon yayın hizmetlerinde, çocuk ve gençlerin fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar verebilecek türde içerik taşıyan programlar bunların izleyebileceği zaman dilimlerinde ve koruyucu sembol kullanılmadan yayınlanamaz." ve,
b) 8'inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde yer alan "Toplumun millî ve manevî değerlerine, genel ahlaka ve ailenin korunması ilkesine aykırı olamaz." hükümlerini ihlal ettiği kanaatinin Daire Başkanlığınca belirtildiği,
Konu hakkında karar alınmasını teminen yazının Üst Kurula havale edildiği, Üst Kurul’un 17.12.2013 tarihli toplantısında yapılan görüşmeler sonucunda;6112 sayılı Kanun'un 8 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmünün ihlali yönünden değerlendirilmesinde karar yeter sayısı sağlanamadığı konunun bir sonraki gündeme taşındığı, anlaşılmaktadır.
Konu hakkında karar alınmasını teminen yazının Üst Kurula havale edildiği, anlaşılmaktadır.
Gerekçe :Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nınyazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca değerlendirilmesi neticesinde;
Her ne kadar Daire Başkanlığınca 6112 Sayılı Kanunun 8 inci maddesinin ikinci fıkrasının yanı sıra 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinin de ihlal edildiği kanaati belirtilmişse de, söz konusu yayına ait deşifre kayıtlarının tetkikinde ve ilgili video görüntülerinin izlenmesi neticesinde, programın yayın saati itibariyle ortaya koyulan görüntüler, çocukların, ergenlerin ve gençlerin cinsellik edimini normal bir arkadaşlık ilişkisinin şart koşulabilen bir pazarlık unsuru olabileceği algısına neden olabileceği değerlendirilmiştir. Özellikle seçimleme yapma döneminde olan ve kendisine "rol model" arayan ergenlerin içinde bulunmuş oldukları dönem itibariyle cinsellik ile ilgili mesajlara son derece açık oldukları bilinen bir gerçektir. Cinselliğin merak edildiği, araştırıldığı, öğrenilmeye çalışıldığı ve çoğu kere dezenformasyonun yaşandığı bir dönemde, ergenlerin mezkur nitelikteki mesajlara maruz kalmaları cinsellik algısını düzeltilemeyecek biçimde olumsuz olarak etkileyebilmektedir. Bu durum ise cinsel anlamda sağlıklı sayılamayacak bireylerin var olmasına zemin hazırlayabilmekte; sonuç olarak sağlıksız bir toplum yapısı ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle böylesi mesajların kodlandığı yapımların çocuk ve ergenlerin izleyebileceği saatlerde ekrana getirilmemesi gerekmektedir.Bu nedenlerle söz konusu programın 6112 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin ikinci fıkrasındaki yayın hizmeti ilkesini ihlal ettiği değerlendirilmiştir.
Adı geçen kuruluşa 03,04,07 Mart 2011 tarihli yayınları nedeniyle evvelce Üst Kurulun 10.05.2011 tarih ve 2011/28 sayılıtoplantılarında alınan 20 nolu kararlarıyla6112 Sayılı Kanunun 8 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca uyarı yaptırımı uygulandığı Üst Kurul kayıtlarından anlaşılmıştır.
Bu itibarla; 8 inci maddesinin ikinci fıkrasının tekraren ihlali nedeniyle, Kanunun 32 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre “İdari Para Cezası” yaptırımının uygulanması gerektiği, kanaatine varılmıştır.
Karar : Yapılan görüşmeler sonucunda, ayrıntıları ve gerekçeleri yukarıda izah olunduğu üzere; TV 2 logosuyla yayın yapan EKO TV TELEVİZYON YAYINCILIK A.Ş. unvanlı kuruluş hakkında;
6112 sayılı Kanun'un 8 inci maddesinin ikinci fıkrasındaki; "Radyo ve televizyon yayın hizmetlerinde, çocuk ve gençlerin fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar verebilecek türde içerik taşıyan programlar bunların izleyebileceği zaman dilimlerinde ve koruyucu sembol kullanılmadan yayınlanamaz." hükmünün ihlali nedeniyle, aynı Kanunun 32 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre;
1- İhlalin tespit edildiği tarihi itibariyle kuruluşun Kasım 2013 ayına ait ticari iletişim gelir beyanının beyanının 2.041.933,88 Türk Lirası olduğu değerlendirilerek, yüzde bir oranı 20.419,00 TL (yirmibindörtyüzondokuz TürkLirası) İDARİ PARA CEZASI UYGULANMASINA,
2- İdari para cezasının tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde Üst Kurulun T.C. Ziraat Bankası Bilkent Şubesi, Ankara TR 84000 100 1762 00 999999-5001 no’lu hesabına “6112 sayılı kanunun 32 nci maddesine göre ödenen para cezasıdır” şerhiyle ödenmesi gerektiği veya 6112 sayılı kanunun 32 inci maddesinin dokuzuncu fıkrası uyarınca en geç onbeş gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava açılabileceğinin, kanun yoluna başvurmadan önce peşin ödeme yapılması halinde, 5326 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin altıncı fıkrası uyarınca cezanın dörtte üçünün tahsil edileceğinin ve taksitlendirme talebinde bulunabileceğinin, peşin ödemenin kanun yoluna müracaat hakkını engellemeyeceğinin, belirtilen süre içerisinde ödenmeyen ve kesinleşen idari para cezasının 21/7/1953 tarihli ve 6183 Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilmek üzere Maliye Bakanlığınca belirlenecek tahsil dairesine gönderileceğinin bildirilmesine, Üst Kurul Üyeleri Esat ÇIPLAK, Süleyman DEMİRKAN, Ali ÖZTUNÇ ve Ahmet YILDIRIM’ın karşı oyları ve oy çokluğu ile karar verildi.


Full & Egal Universal Law Academy