İnceleme ve Değerlendirme : İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın 19.09.2013 tarihli ve 2574 sayılı yazısı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;
Bahse konu yayına ilişkin Uzman Raporunda;
“Shopping Channel logolu medya hizmet sağlayıcı kuruluşun günlük yayın akışı içinde ticari iletişim yayınları incelenmiş, bu inceleme ilişkin bulgu ve tespitler aşağıda sunulmuştur. Söz konusu medya hizmet sağlayıcı kuruluşun sunmuş olduğu 10/09/2013 tarihli ve 04.25.03 saatindeki ticari iletişim yayınları içinde"Gergedan" adında bir ürünün tanıtım ve pazarlamasına yer verdiği tespit edilmiştir.Rapora konu ürüne ilişkin olarak, telefonla "Ömer Hoca" adlı, önceden beri bitkisel ürünlerin ticaretini yaptığı yapılan diyaloglardan da anlaşılan, bir kişiyle canlı bağlantı kurulmuş gibi beş dakika süren bir söyleşi şeklindeki kurgusal ticari iletişim yayınının gün içinde farklı zaman dilimlerinde defaatle sunulduğu izlenmiştir. Söyleşi kurgusuyla sunumu yapılan ticari iletişime ait bazı bölümlerin deşifresi ve değerlendirmesi aşağıda sunulmuştur.
Sunucu, "Sayın hocam hoş geldiniz. Bilindiği gibi Türkiye'de bir gergedan gerçeği var, hocam. Sizin sayenizde sadece Türkiye'de değil Avrupa'da var. Turki Cumhuriyetlerde var, Güney Kıbrıs'ta var Kuzey Kıbrıs'ta var. Maşaallah ünü dünyayı sardı diyebiliriz. Şimdi hocam ben en çok neyi merak ediyorum, biliyor musunuz? Bu güne kadar kimse benim ayranım ekşi demedi. yani herkes çıkıyor ben 5 lirayada satıyor diyen var, 10 liraya da satıyorum diyen var, 20 liraya veren de var. Ha haddinden fazla şikayet de var. Yukarıda Allah var, sizinle bu mikrofonda birçok defa kampanya düzenledik. Sizin orijinal ürünlerinizi kullanan herkes Allah razı olsun dedi. Sizin Gergedan ürününüzü diğer ürünlereden farklı kılan nedir, bunu bize açıklar mısınız?" şeklinde bir soru sormaktadır. Bu soruya Ömer Hoca adlı şahıs, "Valla siz zaten cevabını verdiniz de, ben bir daha söyleyim. Gergedanı yaparken hep insan sağlığını düşüneceğiz dedik ve biz gereken tüm yasal belgelerimizi alarak halkımıza sunduk içinde bir gram kimyasal bulan varsa gelsin fabrikayı onun üstüne yapacam, hodri meydan. Piyasalarda var 10 liraya 20 liraya birçok ürün var. Adını sanını duymadığımız, merdivenin altında üretilen birçok ürün var. Bu parasını geçtik, parası batsın. İnsan sağlığını bozar. İki tane birbirinden kıymetli ürünü ben bugün bedava verecem, evet bedava, bedava. Onu da bizim sahtemizi yapıp halkı kandıran vatandaşlara inat yapacam. Bakalım Ömer Hocanın ürürünü orjinal Gergedan ürünü nasıl kaliteliymiş, kullanan gardaşımı tam bir hafta boyunca tam performansa nasıl çıkartırmış görsünler diye böyle özel bir kampanyayla 59 liraya vereceğiz. Yanında da iki tane kiymetli hediyemizi bedava göndereceğiz, efendim. 5 dakkalık bir kampanya bugün için yapıyok. Yarın bu kampanya yok. Sadece bugün ve ürünümüz üzerinde adımız yazıyor ve kimse de kuşkulanmasın. Kafanızda soru işareti olmasın. Rahat rahat arayıp siparişinizi verebilirsiniz. 5 dakkada bilmem 50 kişi 100 kişi 1000 kişi hattı kim düşürse 59 lira hayırlı uğurlı olsun herkese. 0216 517 57 57 ve gergedan şuanda 180 lira değil 59 lira (telefon numarası tekrarlanıyor..) hayırlı uğurlu olsun 59 liraya, hattı kim düşürdüysede helalı hoştur bu da bugün bizim dev kampanyamızdır. Sahtemizi yapanlar arkamızdan konuşananlar için hadi yapsınlarda görelim bakalım. Mal bizim kardeşim biz ürettik, ülkemizden dünyaya yaydık gergedanı. Bugün 180 lira değil 59 lira (telefon numarası tekrar ediliyor...) Hayırlı uğurlu olsun bütün memlekete iyi yayınlar diliyorum, efendim." şeklinde cevap vererek konuşmasını bitirmektedir. Bunun üzerine sunucu, "Hocam çok teşekkürler... (telefon numarası tekrar ediliyor). Hocamızın orjinal ürünü, bakın arkadaşlar para bir noktaya kadar. O, umut kırıklığı farklı bir şey, biliyorsunuz. Bunu yaşayanlar daha iyi bilir. İşte sizin için orijinal Gergedan 4'lü set fırsatı (telefon numarasını tekrar ediyor)." diyerek konuşmasını bitirmektedir. Ömer Hoca adı verilen şahsın konuşmaya başlamasıyla ekranda “Sipariş hattı: 0 216 517 57 57”, “4’lü set sadece 59 TL” şeklindeki pazarlamaya dönük ifadelerin yer aldığı görülmüştür.
Özetle; Sunucu bağlantı kuruduğu kişinin tüm konuşmalarına destek vererek, izleyiciyi etki altında bırakmaktadır. Klip'te de görüldüğü gibi konuk ürünün sunumuna ilişkin son derece abartılı olarak ifade edilebilecek nitelemeler kullanmakta yer yer mantık dışı olarak değerlendirilebilecek savlar öne sürmekte, açık bir şekilde cinsel gücü arttırıcı bitkisel bir ürünün pazarlamasını yapmaktadır. Bununla beraber, söz konusu bitkisel tedavi ile ilgili; Sağlık Bakanlığı, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'nun ilgi yazısında; "... Bir hastalığı önleme, tedavi etme veya iyileştirme özelliğine sahip olduğunu bildiren veya böyle özelliklere atıfta bulunan ifadeler yer almaz..." hükmü dikkate alındığında sağlık beyanında bulunarak tanıtım yapılmasının uygun olmadığı açıkça belirtilmektedir.
Bahsi geçen yayın kuruluşunun yukarıda belirtilen ifadeler ışığında yapmış olduğu ticari iletişim yayını değerlendirildiğinde; Gergedan adlı ürünün cinsel istek ve performansı arttırdığının iddia edildiği görülmektedir. Bu bağlamda, Gergedan adlı bitkisel ürünlerin sağlık beyanıyla tanıtım ve satışının yapıldığı, hastaların bitkisel tedavileri kullanmaya teşvik edildiği anlaşılmaktadır. Sağlık Bakanlığı'nın ilgi yazıları incelendiğinde, bitkisel gıda takviyelerinin bu şekilde tanıtım ve satışının yapılmasının toplumu yanıltıcı ve tüketicilerin çıkarlarına zarar verici nitelikte olduğu sonucuna ulaşılmıştır.” Şeklindeki değerlendirmelere yer verilmiş olduğu,
Yayın kuruluşunun; 6112 sayılı Kanun'un 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) ve (ç) bendi hükümlerini ihlal ettiği kanaatinin Daire Başkanlığınca belirtildiği,
Konu hakkında karar alınmasını teminen yazının Üst Kurula havale edildiği, anlaşılmaktadır.
Gerekçe :Konunun; İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı’nın yazısı, eki belgeler ve ilgili mevzuat kapsamında Üst Kurulumuzca yapılan değerlendirmesi neticesinde;
Söz konusu yayının T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nün bitkisel gıda takviyelerinin mevzuata uygun olmayan bir şekilde reklam ve tanıtımıyla ilgili yazısı kapsamında değerlendirilmesi neticesinde, rapora konu yayındatanıtımı yapılan ürün hakkında cinsel problemlerin ortadan kaldıracağı iddiası ile bilgiler verilmek suretiyle yayıncı kuruluşun, 6112 sayılı Kanun’un 9’uncu maddesinin altıncı fıkrasının (ç) ve (c) bendleri hükümlerinin ihlal ettiği sabit görülmüştür.
Söz konusu kuruluşa 16.04.2013 tarihli yayını nedeniyle evvelce Üst Kurulun 08.05.2013 tarih ve 2013/29 sayılı toplantısında alınan 3 nolu kararıyla 6112 Sayılı Kanunun 9’uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) ve (ç) bendleri uyarınca uyarı yaptırımı uygulandığı Üst Kurul kayıtlarından anlaşılmakla, 6112 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) ve (ç) bendlerinin tekraren ihlali nedeniyle, Kanunun 32 nci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca, anılan Yayın Kuruluşu hakkında “İdari Para Cezası” yaptırımının uygulanması gerektiği,
Ancak; anılan yayıncı kuruluşun bahse konu yayınıyla; hem 6112 Sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) bendini hem de 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (ç) bendini tekraren ihlal etmesi ve her iki ihlal için de kanunda idari para cezası öngörülmüş olması nedeniyle, 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 15 inci maddesinin birinci fıkrasındaki; “Bir fiil ile birden fazla kabahatin işlenmesi halinde bu kabahatlere ilişkin tanımlarda sadece idari para cezası öngörülmüşse, en ağır idari para cezası verilir.” hükmü gereğince, tek idari para cezası yaptırımının uygulanması gerektiği, kanaatine varılmıştır.
Karar : Yapılan görüşmeler sonucunda, ayrıntıları ve gerekçeleri yukarıda izah olunduğu üzere; Aynı yayınla birden fazla yayın ilkesi ihlali olduğundan ve her iki ihlal de idari para cezası yaptırımını gerektirdiğinden, 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 15 inci maddesinin birinci fıkrası hükmü gereğince, bahse konu ihlallerden en ağır cezanın öngörüldüğünden, 6112 sayılı Kanun'un 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (c) bendindeki; “Yanıltıcı olmamak ve tüketicinin çıkarlarına zarar vermemek.” ve 9 uncu maddesinin altıncı fıkrasının (ç) bendindeki; “Çocukların fiziksel, zihinsel veya ahlakî gelişimine zarar vermemek, deneyimsizliklerini veya saflıklarını istismar ederek, çocukları bir ürün veya hizmeti satın almaya veya kiralamaya doğrudan yönlendirmemek; çocukları reklamı yapılmakta olan ürün veya hizmetleri satın almak için ebeveynlerini veya başkalarını ikna etmeye doğrudan teşvik etmemek; çocukların ebeveynlerine, öğretmenlerine veya diğer kişilere duyduğu güveni istismar etmemek veya sebepsiz olarak çocukları tehlikeli durumlarda göstermemek.” hükümlerinin ihlali nedeniyle SHOPPİNG CHANNEL logosuyla yayın yapan AKSİYON PAZARLAMA RADYO VE TELEVİZYON YAYINCILIK A.Ş. unvanlı kuruluş hakkında; aynı Kanunun 32 nci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca;
1- İhlalin tespit edildiği tarihi itibariyle kuruluşun Ağustos 2013 ayına ait ticari iletişim gelir beyanının 12.000,00 Türk Lirası olduğu değerlendirilerek, televizyon kuruluşları için idari para cezası 10.000 (onbin) ( 2013 yılı için yeniden değerleme oranına göre belirlenen 11.886 -onbirbinsekizyüzseksenaltı - ) Türk Lirasından az olamayacağından 11.886 TL. İDARİ PARA CEZASI UYGULANMASINA,
2- İdari para cezasının tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde Üst Kurulun T.C. Ziraat Bankası Bilkent Şubesi, Ankara TR 84000 100 1762 00 999999-5001 no’lu hesabına “6112 sayılı kanunun 32 nci maddesine göre ödenen para cezasıdır” şerhiyle ödenmesi gerektiği veya 6112 sayılı kanunun 32 inci maddesinin dokuzuncu fıkrası uyarınca en geç onbeş gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava açılabileceğinin, kanun yoluna başvurmadan önce peşin ödeme yapılması halinde, 5326 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin altıncı fıkrası uyarınca cezanın dörtte üçünün tahsil edileceğinin ve taksitlendirme talebinde bulunabileceğinin, peşin ödemenin kanun yoluna müracaat hakkını engellemeyeceğinin, belirtilen süre içerisinde ödenmeyen ve kesinleşen idari para cezasının 21/7/1953 tarihli ve 6183 Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilmek üzere Maliye Bakanlığınca belirlenecek tahsil dairesine gönderileceğinin bildirilmesine,
Oy birliği ile karar verildi.


Full & Egal Universal Law Academy