Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 19-40/647-274
Karar Türü: Menfi Tespit ve Muafiyet
Konu: Roche Diagnostics Turkey A.Ş. ile bayileri arasında imzalanan veya imzalanacak olan Bayilik Sözleşmesi’ne muafiyet verilmesi talebi
Karar Tarihi: 14.11.2019


Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2018-3-043 (Muafiyet)
Karar Sayısı : 19-40/647-274
Karar Tarihi : 14.11.2019
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Birol KÜLE
Üyeler : Arslan NARİN (İkinci Başkan), Şükran KODALAK,
Ahmet ALGAN, Hasan Hüseyin ÜNLÜ
B. RAPORTÖRLER: Başak TEKÇAM, Cansu TOPAK KORKMAZ, Nur ÖZKAN
C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : - Roche Diagnostics Turkey A.Ş.
Av. Prof. Dr. İ. Yılmaz ASLAN ve Av. Orhan ÜNAL
Gazi Umur Paşa Sokak, Bimar Plaza, No:38/8
Balmumcu, Beşiktaş/İstanbul
(1) D. DOSYA KONUSU: Roche Diagnostics Turkey A.Ş. ile bayileri arasında
imzalanan veya imzalanacak olan Bayilik Sözleşmesi’ne muafiyet verilmesi
talebi.
(2) E. DOSYA EVRELERİ: Rekabet Kurumu (Kurum) kayıtlarına 01.08.2019 tarih ve 5062
sayı ile giren bildirim üzerine düzenlenen 05.09.2019 tarih ve 2019-3-043/MM sayılı
Menfi Tespit/Muafiyet Raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(3) F. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili raporda özetle; Roche Diagnostics Turkey A.Ş.
(ROCHE) ile bayileri arasında imzalanan veya imzalanacak olan Bayilik
Sözleşmesi’nin (Sözleşme) 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti
Tebliği (2002/2 sayılı Tebliğ) kapsamında grup muafiyetinden yararlandığı sonuç ve
kanaatine ulaşıldığı ifade edilmiştir.
G. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
(4) Yapılan başvuruda; ROCHE ile bayileri arasında imzalanan veya imzalanacak olan
Sözleşme’nin 2002/2 sayılı Tebliğ kapsamında grup muafiyetinden yararlandığına
hükmedilmesi veya Sözleşme’ye 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun
(4054 sayılı Kanun)’un 5. maddesi çerçevesinde bireysel muafiyet verilmesi talep
edilmektedir. Bildirim Formu’nun ekinde yer verilen Sözleşme’nin tip nitelikte olduğu ve
ticari koşullarında bayi bazında farklılaşma olabileceği belirtilmiştir. Hâlihazırda
Sözleşme’yi imzalayan ya da imzalaması öngörülen 11 bayi mevcuttur.
G.1. Taraflar
G.1.1. Roche Diagnostics Turkey A.Ş. (ROCHE)
(5) ROCHE, insan sağlığı ile ilgili olarak teşhis ve tedaviye yönelik her türlü tıbbi malzeme,
araç, gereç, cihaz ile her türlü laboratuvar alet, araç, gereç, cihaz ve malzemesi ile
laboratuvar test kimyasalları ve her türlü laboratuvar ekipmanının yurt içi toptan ticaret,
alımı, satımı, ithali ve ihracı alanlarında faaliyet göstermektedir.
G.1.2. Bayiler
(6) Bildirim Formu’nda Sözleşme’yi imzalayan ya da imzalaması öngörülen bayilerin (…..)
olduğu belirtilmiştir.
19-40/647-274
2/5

G.2. İlgili Pazar
(7) Bildirime konu Sözleşme kapsamında yer alan ürün grubu, merkezi ve hasta başı tanı
çözümleri ürün grubu olarak belirtilmektedir. Bu doğrultuda, bazı geçmiş Rekabet
Kurulu (Kurul) kararları1 dikkate alınarak ilgili ürün pazarı “diagnostik ürünler ve
hizmetleri” olarak geniş bir şekilde tanımlanabilecektir. Bununla birlikte, diagnostik tıbbi
cihazların, kişisel kullanıma yönelik (self testing) cihazlar ile hastaneler ve çeşitli
kliniklerde kullanılan profesyonel cihazlar olmak üzere ikiye ayrıldığı ve Kurulun bazı
kararlarında da bu ayrımı göz önüne alınarak ilgili ürün pazarı tanımı yaptığı
görülmektedir2.
(8) Öte yandan, Kurulun daha güncel 25.08.2016 tarih ve 16-29/487-219 sayılı kararında
ise profesyonel diagnostik cihazlar alt kırılımlara ayrılarak daha dar pazar tanımları
yapılmıştır. Mevcut dosya bakımından da benzer bir yol izlenerek, kullanım alanları ve
amaçlarının farklı olması doğrultusunda Sözleşme kapsamında yer alan her bir ürün
grubu ayrı bir ilgili ürün pazarı olarak tanımlanabilecektir. Dolayısıyla, ilgili ürün
pazarları; “klinik kimya sistemleri”, “immüno-kimya test sistemleri”, “koagülasyon
sistemleri”, “hematoloji cihazları”, “idrar cihazları” ve “hasta başı (hasta tipi sistemler,
kan gazı ve diğer hasta başı sistemler dahil) sistemleri” olarak tanımlanmıştır.
(9) İlgili coğrafi pazar ise “Türkiye” olarak belirlenmiştir.
G.3. Yapılan Tespitler ve Hukuki Değerlendirme
G.3.1. Bildirime Konu Sözleşme ve Niteliği
(10) Dosya konusu Sözleşme, ROCHE tarafından belirlenen bölgelerde ve ROCHE
ürünleriyle ihalelere katılmak üzere münhasır bayiler atanmasını kapsamaktadır.
Aşağıda mevcut dosya bakımından önemli olduğu değerlendirilen Sözleşme
hükümlerine yer verilmiştir.
(11) Sözleşme kapsamında bayilerin bölgelerinde münhasır olarak yetkilendirilmelerini
düzenleyen 2.1. maddesi şu şekildedir;
“(…..).”
(12) Sözleşme’nin (…..) uygun olarak yerine getirmeyi taahhüt ettiği görülmektedir.
(13) Sözleşme’nin ihracat yasağına ilişkin (…..).
(14) 2.9. maddede bayilerin ürünleri (…..) hüküm altına alınmıştır.
(15) Rekabet etmeme yükümlülüğünün 2.10. maddede düzenlendiği görülmektedir. Buna
göre; ROCHE’un izni olmaksızın, (…..).
(16) Sözleşme’nin 3.7. maddesinde ise azami yeniden satış fiyatına yönelik düzenleme
uyarınca; bayi ürünleri ROCHE tarafından belirlenebilecek azami yeniden satış
fiyatlarından daha yüksek bir fiyata satmamayı veya kiralamamayı kabul etmektedir.
İlgili maddenin devamında Sözleşme’de yer alan hiçbir hükmün bayinin ROCHE
tarafından kendisine bildirilecek olan azami satış fiyatlarının altındaki fiyatlarla satış
yapma serbestisine halel getirmeyeceği düzenlenmiştir.


1 Kurulun 12.01.2011 tarih ve 11-03/41-13 sayılı, 09.05.2012 tarih ve 12-25/722-205 sayılı, 20.09.2012
tarih ve 12-44/1340-446 sayılı kararları.
2 Kurulun 02.09.2004 tarih ve 04-57/779-197 sayılı, 19.12.2008 tarih ve 08-74/1180-455 sayılı,
05.08.2010 tarih ve 10-52/985-352 sayılı kararları.
19-40/647-274
3/5

(17) Sözleşme’nin 15.1. maddesine göre; Sözleşme’nin (…..) yıl süreyle geçerli olacağı
düzenlenmiş, tarafların bu sürenin sonunda karşılıklı mutabık kalması halinde
Sözleşme’nin (…..) yıl daha uzatılmasını yazılı şekilde kararlaştırabilecekleri
belirtilmiştir.
(18) Sözleşme’nin “Rekabet Kurulu İzni” başlıklı 15. maddesi ise; “(…..).” şeklinde
düzenlenmiştir.
G.3.2. Hukuki Değerlendirme
(19) Bildirim konusu Sözleşme’nin yukarıda yer verilen maddeleri ile bayilerine aktif satış
yapılmasını yasakladığı, azami yeniden satış fiyatının düzenlendiği, münhasır temin
ve rekabet etmeme yükümlülüğü getirildiği dikkate alındığında, Sözleşme’nin 4054
sayılı Kanun’un 4. maddesi kapsamında olduğu anlaşılmıştır.
(20) 2002/2 sayılı Tebliğ’in 2. maddesinde üretim ve dağıtım zincirinin farklı seviyelerinde
faaliyet gösteren iki ya da daha fazla teşebbüs arasında belirli mal veya hizmetin alımı,
satımı veya yeniden satımı amacıyla yapılan anlaşmalar “dikey anlaşma” olarak
tanımlanmıştır. Bu tanım doğrultusunda, ROCHE ile bayileri arasında akdedilen
bildirime konu Sözleşme’nin 2002/2 sayılı Tebliğ kapsamında bir dikey anlaşma olduğu
anlaşılmaktadır.
(21) 2002/2 sayılı Tebliğ’in 2. maddesinin ikinci fıkrasında ise Tebliğ ile sağlanan
muafiyetin, sağlayıcının dikey anlaşma konusu mal veya hizmetleri sağladığı ilgili
pazardaki pazar payının %40’ı aşmaması durumunda uygulanacağı hükme
bağlanmıştır. Bu çerçevede aşağıda ROCHE’un ilgili pazarlardaki pazar payına yer
verilmektedir.
Tablo 1- ROCHE’un İlgili Pazarlarda Son Üç Yıla Ait Satış Değerine Göre Pazar Payı (%)
İlgili Pazar 2016 2017 2018
Klinik Kimya Sistemleri (…..) (…..) (…..)
İmmüno-Kimya Test Sistemleri (…..) (…..) (…..)
Koagülasyon Sistemleri (…..) (…..) (…..)
Hematoloji Cihazları (…..) (…..) (…..)
İdrar Cihazları (…..) (…..) (…..)
Hasta başı Sistemleri (…..) (…..) (…..)
Kaynak: Bildirim Formu
(22) Tablo 1’den görüldüğü üzere, Sözleşme’ye konu ürünler dikkate alınarak belirlenen
ilgili pazarlarda ROCHE’un pazar payı %40’ın altındadır. Dolayısıyla Sözleşme’nin
2002/2 sayılı Tebliğ kapsamında olduğu anlaşıldığından, aşağıda Sözleşme’nin
2002/2 sayılı Tebliğ ile öngörülen grup muafiyetinden yararlanıp yararlanmadığı
değerlendirilmiştir.
(23) 2002/2 sayılı Tebliğ’in 4. maddesinde rekabeti doğrudan veya dolaylı olarak engelleme
amacı taşıyan ve dikey anlaşmaları grup muafiyeti kapsamı dışına çıkaran
sınırlamalara yer verilmektedir. Bildirim konusu Sözleşme, 2002/2 sayılı Tebliğ’in 4.
maddesinde yer verilen anlaşmaları grup muafiyeti kapsamı dışına çıkaran
sınırlamalar çerçevesinde incelendiğinde;
- 2.1. ve 2.2. maddelerinde; ROCHE’un Sözleşme ile belirlenen bölge içinde
bayilerini münhasır olarak yetkilendirdiği, ayrıca bayilere bölgeleri dışındaki
münhasır bölgelere aktif satış yapılmasını yasakladığı görülmektedir. 2002/2 sayılı
Tebliğ’in 4. maddesinin (b) bendi uyarınca, sağlayıcı tarafından kendisine veya bir
alıcıya tahsis edilmiş münhasır bir bölgeye ya da münhasır müşteri grubuna
yapılacak aktif satışların kısıtlanmasının dikey anlaşmaları 2002/2 sayılı Tebliğ
19-40/647-274
4/5

kapsamı dışına çıkan sınırlamalardan biri olmadığından hareketle Sözleşme
kapsamında bayiye getirilen bu kısıtlamanın Tebliğ ile uyumlu olduğu,
- 3.7. maddesinde ROCHE tarafından bayilerin azami yeniden satış fiyatının
düzenlendiği görülmektedir. 2002/2 sayılı Tebliğ’in 4. maddesinin (b) bendi
uyarınca, sağlayıcının azami satış fiyatını belirlemesinin mümkün olması sebebiyle
söz konusu Sözleşme hükmünün de Tebliğ ile uyumlu olduğu,
- Öte yandan, Sözleşme’de Tebliğ’in 4. maddesinde düzenlenen ve anlaşmaları grup
muafiyeti kapsamı dışına çıkaran başkaca bir sınırlamanın yer almadığı
kanaati oluşmuştur.
(24) Sözleşme’nin incelenmesi gereken bir diğer hükmü rekabet etmeme yükümlülüğüne
ilişkindir. 2002/2 sayılı Tebliğ’in 3. maddesinde rekabet etmeme yükümlülüğü “alıcının
anlaşma konusu mal veya hizmetlerle rekabet eden mal veya hizmetleri üretmesini,
satın almasını, satmasını ya da yeniden satmasını engelleyen doğrudan veya dolaylı
her türlü yükümlülük” olarak ifade edilmiştir. Tebliğ’in 5. maddesinin a bendinde ise
Tebliğ ile tanınan muafiyetin anlaşmalarda alıcıya getirilen belirsiz süreli veya süresi
beş yılı aşan rekabet etmeme yükümlülüğüne uygulanmayacağı hükme bağlanmıştır.
(25) Bununla birlikte, rekabet etmeme yükümlülüğünün süresine ilişkin Dikey Anlaşmalara
İlişkin Kılavuz’un (Kılavuz) 40. paragrafında “…Beş yıllık süreyi aşacak şekilde zımnen
yenilenebilen rekabet etmeme yükümlülükleri de grup muafiyeti kapsamında değildir.
Ancak, süresi beş yılı aşmayan veya beş yıldan sonraki uzatmanın her iki tarafın açık
iradesi ile mümkün olduğu ve alıcının beş yıllık süre sonunda rekabet etmeme şartına
son vermesini engelleyen herhangi bir durumun olmadığı hallerde rekabet etmeme
yükümlülüğü grup muafiyetinden yararlanacaktır. Rekabet etmeme yükümlülüğüne
ilişkin düzenlemeleri bir örnek yardımıyla açıklamakta fayda vardır: Alıcıya anlaşma
geçerli olduğu sürece rekabet etmeme yükümlülüğü getiren ve taraflardan herhangi
biri belli bir süre önceden itiraz etmedikçe her yıl yenilenmiş kabul edilen bir yıllık bir
dağıtım anlaşması belirsiz süreli olarak kabul edilecektir. Ancak, bu anlaşmanın her yıl
yenilenebilmesi için tarafların açıkça iradelerini birbirlerine bildirmeleri zorunlu ise
anlaşma belirsiz süreli sayılmayacaktır. Başka deyişle, belirli bir süre içerisinde taraflar
bu anlaşmayı devam ettirmek istediklerini birbirlerine açıkça bildirmedikçe anlaşmanın
uzamadığını kabul eden bir düzenlemeye dayanan rekabet etmeme yükümlülüğü
belirsiz süreli kabul edilmeyecektir…” şeklinde açıklama yer almaktadır.
(26) Bu doğrultuda dosya konusu dikey anlaşma incelendiğinde; Sözleşme’nin 2.9. ve 2.10.
maddelerinde ROCHE tarafından bayilere münhasır temin ve rekabet etmeme
yükümlülüğü getirildiği, Sözleşme’nin süresinin (…..) yıl olarak belirlendiği ve tarafların
yazılı mutabakatı halinde (…..) yıl daha uzatılabildiği görülmektedir. Dolayısıyla,
Sözleşme’nin ve bayilere getirilen rekabet etmeme yükümlüğünün (…..) yıllık süre
sonunda yenilenebilmesi için tarafların açıkça yazılı iradelerini ortaya koymaları
gerektiği; taraflar Sözleşme’yi devam ettirmek istediklerini birbirlerine açıkça
bildirmediği takdirde ise Sözleşme’nin uzamadığı anlaşılmaktadır. Bu hususlar dikkate
alındığında Sözleşme’de düzenlenen rekabet etmeme yükümlülüğünün de 2002/2
sayılı Tebliğ’in 5. maddesi ile uyumlu olduğu kanaatine varılmıştır.
(27) Son olarak, Sözleşme kapsamında düzenlenen ihracat yasağına ilişkin hükme
değinilmesi gerekmektedir. Kurulun başvuru konusu sözleşmeye benzer nitelikte
05.02.2016 tarih ve 15-06/71-29 sayılı kararında Novo Nordisk ile ecza depoları
arasında imzalanan ve bir sözleşme değerlendirilmiştir. Kararda; ecza depolarının
ürünleri Türkiye Cumhuriyeti sınırları dışına satamayacağının ve Türkiye Cumhuriyeti
19-40/647-274
5/5

dışına sattığını veya satabileceğini bildiği, bilebileceği veya bu hususta makul sebepler
bulunan üçüncü kişilere de satamayacağının düzenlediği sözleşmeye 4054 sayılı
Kanun’un 8. maddesi kapsamında menfi tespit tanınmıştır. Dolayısıyla, bildirim konusu
Sözleşme ile ROCHE tarafından bayilerin ilgili ürünlerin doğrudan ve dolaylı ihracatını
kısıtlamasına yönelik hükmün 4054 sayılı Kanun’a aykırı olmadığı sonucuna
ulaşılmıştır.
(28) Yukarıda yer verilen inceleme, tespit ve değerlendirmeler ışığında; ROCHE’un
Sözleşme’ye konu ürünler doğrultusunda belirlenen ilgili pazarlarda pazar payının
%40’ın altında olduğu ve ROCHE ile bayileri arasında akdedilen Sözleşme’yi 2002/2
sayılı Tebliğ ile düzenlenen grup muafiyeti kapsamından çıkaracak herhangi bir
hususun olmadığı dikkate alındığında, Sözleşme’nin 2002/2 sayılı Tebliğ kapsamında
grup muafiyetinden yararlandığı sonucuna varılmıştır.
H. SONUÇ
(29) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre;
- Roche Diagnostics Turkey A.Ş. ile bayileri arasında imzalanan veya imzalanacak
olan Bayilik Sözleşmesi’nin 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi kapsamında olduğuna,
- Bununla birlikte söz konusu Sözleşme’nin 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin
Grup Muafiyeti Tebliği kapsamında grup muafiyetinden yararlandığına,
gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde Ankara İdare Mahkemelerinde yargı
yolu açık olmak üzere, OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.



Full & Egal Universal Law Academy