Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 20-12/143-79
Karar Türü: Menfi Tespit ve Muafiyet
Konu: IVECO Araç Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından IVECO markalı ticari araçlara ilişkin olarak yürütülen satış sonrası hizmetlerde uygulanmakta olan niteliksel seçici dağıtım sistemine son verilerek, niceliksel dağıtım sistemine geçilmesine ilişkin “Yedek Parça Satış ve Yetkili Servis Sözleşmesi”ne muafiyet tanınması talebi
Karar Tarihi: 27.02.2020

Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2019-4-049 (Muafiyet)
Karar Sayısı : 20-12/143-79
Karar Tarihi : 27.02.2020
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Birol KÜLE
Üyeler : Arslan NARİN (İkinci Başkan), Şükran KODALAK,
Ahmet ALGAN, Hasan Hüseyin ÜNLÜ, Ayşe ERGEZEN
B. RAPORTÖRLER: Esin AYGÜN, Damla YAZ, Barış BİRCAN, Burçin GÜLEŞ
C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : - IVECO Araç Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Temsilcileri: Bahadır BALKI, Dr. M. Fevzi TOKSOY,
Barış YÜKSEL, Mustafa AYNA
Francalacı Sok. No:28 Arnavutköy 34345 Beşiktaş/İstanbul
(1) D. DOSYA KONUSU: IVECO Araç Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından IVECO markalı
ticari araçlara ilişkin olarak yürütülen satış sonrası hizmetlerde uygulanmakta olan
niteliksel seçici dağıtım sistemine son verilerek, niceliksel dağıtım sistemine
geçilmesine ilişkin “Yedek Parça Satış ve Yetkili Servis Sözleşmesi”ne muafiyet
tanınması talebi.
(2) E. DOSYA EVRELERİ: Rekabet Kurumu (Kurum) kayıtlarına 23.08.2019 tarih ve 5530
sayı ile giren başvuru üzerine hazırlanan 19.02.2020 tarih ve 2019-4-049/MM sayılı
Muafiyet Raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(3) F. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda;
- IVECO Araç Sanayi ve Ticaret A.Ş. (IVECO) ve yetkili servisleri arasında imzalanan
“Yedek Parça Satış ve Yetkili Servis Sözleşmesi”nin (SÖZLEŞME), 2017/3 sayılı Motorlu
Taşıtlar Sektöründeki Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği (2017/3 sayılı
Tebliğ) kapsamında grup muafiyetinden yararlandığı,
- SÖZLEŞME’nin 31.1. maddesinde yer alan yetkili servisin IVECO’yu piyasanın
durumu, SÖZLEŞME kapsamındaki faaliyetleri ve kendi bünyesi dışındaki rakip
firmaların genel faaliyetleri ile ilgili düzenli olarak bilgilendirme yükümlülüğünün
SÖZLEŞME’den çıkarılmasının uygun olacağı
ifade edilmiştir.
G. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
G.1. Bildirime Konu Yedek Parça Satış ve Yetkili Servis Sözleşmesi
(4) Bildirime konu işlem, IVECO ile yetkili servisler arasında imzalanan ve nicel seçici
dağıtım esaslarına göre düzenlenen SÖZLEŞME’ye ilişkindir. IVECO hâlihazırda IVECO
marka ticari araçların satış sonrası hizmetlerini nitel seçici dağıtım sistemi esaslarına
göre yürütmektedir. Bildirim Formunda, söz konusu SÖZLEŞME’nin, Rekabet Kurulu
(Kurul) kararını takiben ticari araç yetkili servisleriyle de imzalanacağı ve bu süreç sona
erdiğinde IVECO markasına özgü servis hizmetlerinin nicel seçici dağıtım sistemi
esaslarına göre yürütüleceği belirtilmiştir.
(5) Yapılan bildirime göre bahsi geçen SÖZLEŞME uygulanmaya başlandığında hâlihazırda
uygulanmakta olan kriterlerin aranmasına devam edilecek olmakla birlikte, bu kriterleri
20-12/143-79
2/10


karşılayan yetkili servislerin belirli bir kalitede hizmet sunabilmeleri için sayılarının
sınırlandırılması söz konusu olacaktır.
(6) IVECO tarafından, dağıtım sisteminde bu değişikliğe gidilmesinin amacı, ticari araçların
yetkili servislerinin sayısının sınırlandırılarak satış sonrası hizmetlerde iyileştirme
yapılması, güvenilirliğin, kalitenin ve müşteri memnuniyetinin artırılmasının sağlanması
olarak belirtilmiştir.
(7) Teşebbüs tarafından ayrıca, IVECO’nun yedek parçalarının satışı ve pazarlanması için
ayrı bir yedek parça dağıtım ağı bulunmadığı, yetkili servis olarak faaliyet gösteren
teşebbüslerin aynı zamanda yedek parça dağıtım faaliyetini de sürdürdükleri ifade
edilmiştir.
G.2. İlgili Taraf (IVECO Araç Sanayi ve Teknik A.Ş. - IVECO)
(8) lVECO markalı ticari araçların, araç ve yedek parça satışı ile servis hizmetlerini yürüten
lVECO'nun, sermayesinin %100’ü CNH Industrial N.V.’te aittir.
(9) CNH lndustrial Grubu1 başta kamyon, ticari araçlar ve otobüsler olmak üzere kara ticareti
bakımından önem teşkil eden araç türlerinin yanı sıra, tarım araç ve ekipmanı, traktörler,
deniz araçları ve motorları ve enerji üretimi araçlarının motor ve şanzımanlarının tasarım,
üretim, pazarlama, satış ve finansmanı alanında faaliyet göstermektedir.
G.3. İlgili Pazar
(10) Bildirim konusuna ilişkin ilgili ürün pazarı IVECO’nun kurmak istediği nicel dağıtım
sistemine dahil edeceği teşebbüsler ile akdedeceği SÖZLEŞME’nin etki doğuracağı
pazarları kapsayacaktır. Motorlu Taşıtlar Sektöründeki Grup Muafiyeti Tebliğini
Açıklayıcı Kılavuz’un (Kılavuz) 65. paragrafında “Bilindiği üzere, bakım ve onarım
hizmetleri, belirli bir marka motorlu taşıtın satın alınmasının ardından ihtiyaç duyulan ve
o marka özelinde alınması gereken hizmetlerdir. Bu nedenle, bakım ve onarım hizmetleri
bakımından ilgili ürün pazarı tanımı genellikle marka özelinde yapılmaktadır.” ifadesi yer
almaktadır. Bu ifade de dikkate alınarak, ilgili ürün pazarının IVECO markalı araçlara
yönelik olarak belirlenmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.
(11) Bildirim kapsamında yer verildiği üzere IVECO tarafından sunulan satış sonrası
hizmetler, yedek parçaların dağıtımı ile bakım ve onarım hizmetlerinin sunulmasından
oluşmaktadır.
(12) Bildirim Formunda IVECO tarafından, ilgili ürün pazarının “IVECO markalı ağır ticari
araçlara yönelik satış sonrası hizmetleri pazarı” olarak tanımlanabileceği belirtilmektedir.
Dosya kapsamında sunulan ek bilgi ve belgelerde ise IVECO yetkili servislerinde satış
sonrası hizmetlerin sunulduğu hafif ticari araçların da bulunmasının tespit edilmesi
üzerine ilgili ürün pazarının IVECO markaları ticari araçlar bakımından herhangi bir
ayrıma gidilmeksizin “IVECO markalı ticari araçlara sunulan satış sonrası bakım ve
onarım hizmetleri pazarı” olarak tek bir pazar şeklinde belirlenebileceği ifade edilmiştir.
İlave bilgiler kapsamında ayrıca IVECO marka ticari araçların yedek parça satış ve satış
sonrası hizmetlerine yönelik tek bir yetkili dağıtım ağı bulunduğu ifade edilmektedir.
(13) Dosya kapsamında IVECO tarafından gönderilen cevabi yazıda, IVECO markalı
araçların satış sonrası hizmetleri bakımından uygulanmakta olan nitel seçici dağıtım
sisteminde 31 ilde toplamda 48 yetkili servis bulunduğu belirtilmekte ve nicel seçici
dağıtım sistemine geçilmesi ile birlikte yetkili servislerin ülke genelindeki coğrafi
bölgelerde daha homojen bir biçimde dağılmasının hedeflendiği ifade edilmektedir.

1 CHN Industrial N.V. tarafından doğrudan ya da dolaylı olarak kontrol edilen şirketler grubudur.
20-12/143-79
3/10


(14) Kılavuz’un 54. paragrafında,
“İlgili pazarın ne şekilde tanımlanacağına ilişkin temel esaslar Rekabet Kurulu
tarafından yayımlanan ‘İlgili Pazarın Tanımlanmasına İlişkin Kılavuz’da etraflıca
açıklanmıştır. Bu Tebliğ’in uygulanması bakımından da ilgili pazarın tanımında bu
Kılavuz’da açıklanan esaslar dikkate alınacaktır. Bu nedenle bu Kılavuz’da ilgili
pazarın tanımlanmasına ilişkin detaylı açıklamalara yer verilmesine ihtiyaç
duyulmamıştır. Bununla birlikte, lüzum görüldükçe, motorlu taşıtlar sektörü
bakımından özellik arz eden bazı faaliyetler bakımından ilgili pazarın ne şekilde
tanımlanabileceğine geçmiş Rekabet Kurulu kararları ışığında yer verilecektir. Ancak,
bu noktada, örnek olarak verilen bu ilgili pazar tanımlarının Rekabet Kurulu
bakımından bağlayıcı olmayacağının ve Rekabet Kurulunun her bir dikey anlaşma
özelinde ve o dikey anlaşmaya konu olan mal ve hizmetlerin niteliğini dikkate alarak
ilgili pazar değerlendirmesi yapacağının vurgulanmasında fayda görülmektedir.”
denilmiştir.
(15) Satış sonrası pazarı, tüketicinin artık satın almış olduğu markaya ilişkin uzman
bakım/onarım hizmetine ihtiyaç duyması ve o markanın yedek parçalarını almasının
gerekmesi dolayısıyla rekabetçi endişelerin daha yoğun olduğu bir pazardır. Çünkü
tüketicinin aracını satın aldıktan sonra, aracının markasına yönelik uzman bakımı alması
ve yedek parçayı kullanması gerekmektedir2. Bu bağlamda satış sonrası pazarlarda ilgili
pazarın tanımlanmasına ilişkin değerlendirmeler motorlu araçların dağıtımına ilişkin ilgili
pazar değerlendirmelerinden farklılık arz etmektedir. Kılavuz’un 59. paragrafında yedek
parça dağıtımına ilişkin olarak aşağıdaki açıklama yer almaktadır:
“Bir taşıt sağlayıcısının yedek parça faaliyetleri bakımından, ilgili ürün pazarı genellikle
marka özelinde tanımlanmaktadır. Örneğin, X marka araçlara yönelik yedek parça
pazarı. Ancak, ilgili dikey anlaşmanın gerektirdiği durumlarda X markasının belirli bir
modeline yönelik yedek parçalarla ya da belli bir yedek parça türü ile sınırlı olmak
üzere daha dar bir ilgili ürün pazarı tanımı yapılması da mümkündür.”
(16) Benzer şekilde Kılavuz’un 65. paragrafında bakım ve onarım hizmetleriyle ilgili olarak,
“Bilindiği üzere, bakım ve onarım hizmetleri, belirli bir marka motorlu taşıtın satın
alınmasının ardından ihtiyaç duyulan ve o marka özelinde alınması gereken
hizmetlerdir. Bu nedenle, bakım ve onarım hizmetleri bakımından ilgili ürün pazarı
tanımı genellikle marka özelinde yapılmaktadır. Örneğin, X marka araçlara yönelik
bakım ve onarım hizmetleri pazarı”
açıklamalarına yer verilmiştir.
(17) Dosya kapsamında ilgili pazara ilişkin IVECO tarafından ileri sürülen hususlar ve başvuru
kapsamında pazar paylarının niceliği göz önünde bulundurulduğunda3 dosya sonucuna
etkisi olmaması nedeniyle, dosya kapsamında hafif ticari ve ağır ticari araç ayrımı
yapılmasına ihtiyaç bulunmadığı değerlendirilmektedir4.

2 ŞENGÖREN Z. (2012), Motorlu Taşıtlar Sektöründeki Dikey Anlaşmaların Düzenlenmesinde Yeni
Dönem: AB Uygulamaları Işığında Türkiye İçin Yol Haritası, Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezleri Serisi, No:
126, s.83-89.
3 IVECO tarafından pazar payı hesaplaması hafif/ağır ticari ayrımı altında ve hafif/ağır ticari toplam araç
sayılarına yönelik olarak sunulmuş, her iki alternatif bakımından da pazar payının %30’un altında kaldığı
açıklanmıştır.
4 Benzer yönde bkz. 25.11.2009 tarihli, 09-57/1349-345 sayılı ve 25.2.2009 tarihli, 09-08/155-48 sayılı
Kurul kararları.
20-12/143-79
4/10


(18) Sonuç olarak, ilgili ürün pazarları “IVECO marka ticari araçlara yönelik bakım ve onarım
hizmetleri pazarı” ve “IVECO marka ticari araçlara yönelik yedek parça pazarı” olarak
belirlenmiştir.
(19) Diğer taraftan, ilgili coğrafi pazar ise SÖZLEŞME’nin Türkiye’deki faaliyetlere ilişkin
olması ve satış sonrası hizmetlere yönelik dağıtım ağı yapılanmasının tüm ülkede
uygulanacak olması nedenleriyle “Türkiye” olarak tespit edilmiştir.
G.4. Değerlendirme
G.4.1. 4054 sayılı Kanun’un 4. Maddesi Kapsamında Değerlendirme
(20) Yukarıda da açıklandığı üzere bildirim konusu işlem, IVECO markasına özgü satış
sonrası bakım ve onarım ile yedek parça satış hizmetlerinin nicel seçici dağıtım
esaslarına göre yürütülmesine yöneliktir. IVECO, hâlihazırda servis hizmetlerini nitel
seçici dağıtım sistemi esaslarına göre yürütmektedir. Yapılan bildirimde, IVECO markalı
ticari araçlara sunulan satış sonrası hizmetlerde iyileştirme yapılmasının, kalite,
güvenilirlik ve müşteri memnuniyetinin arttırılmasının gündeme geldiği belirtilerek, bu
sisteme geçilmesi ile birlikte hâlihazırda uygulanmakta olan ve işin niteliği itibarıyla
gerekliliği tespit edilmiş kriterlerin uygulanmaya devam edileceği, buna ek olarak yetkili
servislerin sayılarının kısıtlanacağı ifade edilmiştir. Bu temel hususun yanı sıra
SÖZLEŞME yetkili servislerin diğer markalara hizmet vermeleri, satış fiyatının
belirlenmesi, eş değer kalitede yedek parça kullanımı gibi konularda da düzenlemeler
getirmektedir.
(21) Bildirime konu SÖZLEŞME’de, bakım onarım hizmetleri ile yedek parça pazarlarında
nicel seçici dağıtım sistemine geçilmesi öngörülmektedir. Nicel seçici dağıtım sistemi
tanımı gereği, asgari ya da azami satış miktarı şartı veya satıcıların sayısının doğrudan
tespit edilmesi gibi doğrudan satıcıların potansiyel sayısını sınırlayan bir takım kriterlerin
kullanıldığı bir sistemi ifade ettiğinden, somut olayda satıcıların potansiyel sayısını
doğrudan sınırlayan bir takım kriterleri içeren SÖZLEŞME 4054 sayılı Kanun’un 4.
maddesi kapsamında yer almaktadır.
G.4.2. 2017/3 Sayılı Tebliğ Açısından Değerlendirme
(22) 2017/3 sayılı Tebliğ’in 2. maddesine göre “Bu Tebliğ, yeni motorlu taşıtların alımı, satımı
veya yeniden satımı; motorlu taşıtların yedek parçalarının alımı, satımı veya yeniden
satımı ve motorlu taşıtlara yönelik bakım ve onarım hizmetlerinin sağlanması konulu
dikey anlaşmaların, dikey sınırlamalar içermeleri halinde, bu Tebliğde düzenlenen
koşullara uymak kaydıyla, 4054 sayılı Kanunun 4 üncü maddesindeki yasaklamadan
Kanunun 5 inci maddesinin üçüncü fıkrasına dayanılarak grup olarak muaf tutulmalarını
kapsar.” Bu çerçevede, yetkili servislere satış sonrası hizmetleri sağlama yetkisi veren
SÖZLEŞME’nin nitelikleri dikkate alınarak, 2017/3 sayılı Tebliğ kapsamında
değerlendirme yapılmıştır.
(23) 2017/3 sayılı Tebliğ'in 5. maddesi, grup muafiyetinin uygulanması için anlaşmaların
uyması gereken genel koşulları belirlemektedir. Bu çerçevede, maddenin ilk fıkrasında,
nicel seçici dağıtımı ve münhasır dağıtımı konu alan anlaşmalar bakımından muafiyetin
uygulanmasını belirli pazar payı eşiklerine bağlayan hükümler yer almaktadır. Buna göre;
muafiyet hükümleri, motorlu taşıt veya yedek parça ya da bakım ve onarım hizmetleri
pazarına yönelik olarak sağlayıcının pazar payının %30’u geçmemesi durumunda
uygulanacaktır. Nitel seçici dağıtım sistemi öngören anlaşmalar bakımından ise pazar
payı eşiği bulunmamaktadır.
(24) Bildirim konusu SÖZLEŞME incelendiğinde, IVECO’nun yetkili servisleri için nicel seçici
dağıtım sistemi uygulamak istediği görülmektedir. Kılavuz’un 66. paragrafında bakım ve
20-12/143-79
5/10


onarım hizmetleri bakımından pazar payının bakım ve onarım hizmetlerini yetkili
servislerden alan araç adedinin (servise giren araç adedinin) ilgili markanın araç
parkında bulunan (trafiğe kayıtlı) araç adedine oranlanarak bulunabileceği belirtilmiştir.
Bu esaslara göre IVECO tarafından hesaplanan pazar payı bilgileri incelendiğinde
IVECO marka ticari araçların 2018 yılı yedek parça pazarındaki pazar payının %(…..);
aynı yıl bakım ve onarım hizmetleri pazarındaki pazar payının %(…..) olarak gerçekleştiği
görülmektedir. Dolayısıyla Tebliğ’de getirilen pazar payı eşiğinin sağlandığı
anlaşılmaktadır. Bu kapsamda IVECO marka ticari araçlara yönelik SÖZLEŞME’nin grup
muafiyetinden yararlanma imkânı bulunduğu değerlendirilmektedir.
(25) Tebliğ’in 5. maddesinde yer alan muafiyetin genel şartları ile ilgili diğer hükümlere ise
aşağıda yer verilmektedir:
“Muafiyet sağlayıcı ile dağıtıcı arasında yapılan anlaşmanın;
a) En az beş yıl süreli olması ve anlaşmada yer alacak olan yenilememe isteğini
anlaşmanın sona ermesinden asgari altı ay önce bildirmeyi her iki tarafın da kabul
etmesi veya,
b) Belirsiz bir süre için yapılması halinde feshi ihbar süresinin her iki taraf için de en
az iki yıl olması ancak bu sürenin; sağlayıcının anlaşmaya son vermesi durumunda
kanundan veya anlaşmadan dolayı uygun bir tazminat ödemek zorunda olduğu veya
dağıtım sisteminin önemli bir kısmını ya da tamamını yeniden düzenlemesinin zorunlu
olması nedeniyle sağlayıcının anlaşmayı sona erdirmesi hallerinde en az bir yıla
indirilmesi,
koşullarıyla uygulanır.”
(26) Bu kapsamda SÖZLEŞME’nin 2017/3 sayılı Tebliğ ile öngörülen muafiyetten
yararlanabilmesi için süre koşuluna uygun olarak düzenlenmiş olması gerekmektedir.
Bildirime konu SÖZLEŞME’nin ilgili hükümlerine bakıldığında “Sözleşmenin Süresi ve
İmzalanması” başlıklı 58. maddenin aşağıda yer verildiği şekilde düzenlendiği
görülmektedir:
“58.2. (…..).
58.3. (…..).”
(27) İlgili hükmün incelenmesinden SÖZLEŞME’nin belirsiz süre için geçerli olmak üzere
düzenlendiği ve fesih usulünün Tebliğ’de öngörülen şekle uygun olduğu anlaşılmaktadır.
Dolayısıyla bildirime konu SÖZLEŞME’nin 2017/3 sayılı Tebliğ’in 5. maddesi
çerçevesinde belirtilen muafiyet için gerekli olan genel koşulları sağladığı
anlaşılmaktadır.
(28) 2017/3 sayılı Tebliğ’in 6. maddesi ise anlaşmaları grup muafiyeti kapsamı dışına çıkaran
sınırlamaları düzenlemektedir. Buna göre, tavsiye niteliğinde fiyatlar istisna olmak
şartıyla dağıtıcının kendi satış fiyatını belirleme serbestisinin engellenmesi ya da
Tebliğ’de belirlenen bazı istisnalar dışında dağıtıcının anlaşma konusu mal veya
hizmetleri satacağı bölgeye veya müşterilere ilişkin kısıtlamalar getirilmesi, seçici dağıtım
sisteminde, sistem üyelerinin kendi aralarındaki alım ve satımın engellenmesi gibi bazı
haller anlaşmaları grup muafiyeti kapsamı dışına çıkarmaktadır.
(29) SÖZLEŞME’nin “Yetkili Servis Alım ve Satış Fiyatları” başlıklı 21. maddesi aşağıda yer
verildiği şekilde düzenlenmiştir:
“21.1. (…..).
21.2. (…..).”
20-12/143-79
6/10


(30) Söz konusu maddede belirlenen fiyatlar, tavsiye edilen fiyatın belirlenmesi niteliğinde
olduğu için 2017/3 sayılı Tebliğ’in 6. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca
sözleşmenin grup muafiyetinden yararlanmasını engelleyen sınırlamalardan değildir.
(31) SÖZLEŞME’nin 6.9. ve 6.10. maddeleri aşağıda yer alan şekilde düzenlenmiştir:
“6.9. (…..).
6.10. (…..).”
(32) Aynı konuyla bağlantılı olan SÖZLEŞME’nin 27.2. maddesi şu şekildedir:
“27.2. (…..).”
(33) 6.9. ve 27.2. maddelerin incelenmesi sonucunda sözleşme konusu olanlar dışındaki
yedek parçaların, sözleşme konusu yedek parçalar ile eş değer kalitede olduğunu
ispatlama yükümlülüğünün yetkili servise yüklendiği görülmüş ve bahse konu hükümlerin
uygulama esasları hakkında taraftan bilgi talep edilmiştir. Tarafça, kullanılacak yedek
parçanın eş değer kalitede olduğunun akredite kuruluşlar tarafından düzenlenen bir
sertifika ile belgelenmiş olmasına ilişkin ispat yükümlülüğünün yetkili servislere
yüklenmiş olmasının ticari hayatın olağan gerekliliklerinden olduğu, zira eş değer kalitede
yedek parçaların IVECO tarafından üretilmediği/tedarik edilmediği ve IVECO tarafından
talep edilen ispat yükümlülüğünün sadece “Akredite kuruluşlar tarafından düzenlenen bir
sertifika ile belgelenmiş olmasına” ilişkin olduğunun açık şekilde anlaşılabilmesi için
bahse konu ifadenin madde metnine eklendiği ifade edilmiştir.
(34) Tarafça, 6.10. ve 27.2. maddelerin amacının, IVECO markalı araçlara sunulan satış
sonrası hizmetlerde eş değer kalitede yedek parçanın kullanılması sonucunda ortaya
çıkabilecek zararlardan IVECO’nun sorumlu olmayacağını düzenlemek ve müşterileri bu
çerçevede bilgilendirmek olduğu, bu durumlarda IVECO tarafından sağlanan orijinal
yedek parça yerine araç sahibi ve yetkili servisin inisiyatifiyle eş değer yedek parça
kullanıldığı ve bu parça nedeniyle bir zarar oluşmasının söz konusu olduğu ve
IVECO’nun bu durumda sorumluluğu kendi ticari kararını serbestçe alan yetkili servise
bıraktığı belirtilmiştir.
(35) Bu kapsamda IVECO’nun, yetkili servisi tarafından kullanılacak olan eşdeğer kalitede
yedek parçalara ilişkin bir kısıtlama getirmediği anlaşılmaktadır. Ancak, eşdeğer kalitede
yedek parça kullanılması durumunda yetkili servise müşteriyi bilgilendirme, eşdeğer
parçanın markasını faturada gösterme ve kendi sorumluluğunda olmak üzere yazılı
garanti verme yükümlülüğü getirilmekte ve bu parçaların kullanılması nedeniyle bir zarar
oluşması halinde IVECO’nun sorumluluğunun doğmayacağı düzenlenmektedir. Bahse
konu yükümlülüklerin amacının eş değer kalitede yedek parçanın kullanılması
sonucunda ortaya çıkabilecek zararlardan IVECO’nun sorumlu olmayacağının
belirtilmesine yönelik olduğu anlaşıldığından, anılan yükümlülüklerin ticari hayatın olağan
akışı içerisinde makul olduğu değerlendirilmektedir. Dolayısıyla, getirilen bu
yükümlülüklerin 2017/3 sayılı Tebliğ’in 6. maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendi ve ilgili
Kılavuz’da yer verilen açıklamalar5 çerçevesinde sözleşmeyi grup muafiyeti
kapsamından çıkarmayacağı değerlendirilmektedir. Sonuç olarak, yapılan inceleme
çerçevesinde bildirime konu IVECO’nun yetkili servisleri ile yapacağı örnek sözleşmenin
hükümlerinin 2017/3 sayılı Tebliğ ile tanınan muafiyet için gerekli genel koşulları taşıdığı
ve anlaşmayı muafiyet kapsamı dışına çıkaracak kısıtlamalar içermediği anlaşılmaktadır.

5 Kılavuz’un 32. paragrafı şu şekildedir: “Sağlayıcı, yetkili dağıtıcılara ve yetkili servislere, eş değer kalitede
yedek parça kullanılması halinde müşteriyi önceden bilgilendirme ve faturada söz konusu parçaların
markalarını gösterme yükümlülüğünü getirebilir ve bu yükümlülüğün getirildiği dikey anlaşmalar Tebliğ ile
tanınan muafiyetten yararlanabilir.”
20-12/143-79
7/10


(36) 2017/3 sayılı Tebliğ’in “Rekabet Etmeme Yükümlülüğü ve Ek Tesis Yerlerinin
Açılmasının Kısıtlanması” başlıklı 7. maddesi, Tebliğ kapsamında muafiyetten
yararlanamayacak olan yükümlülükleri düzenlemektedir. Söz konusu yükümlülükler
anlaşmanın geri kalanından ayrılabiliyorsa, sözleşmenin bu yükümlülükler dışında kalan
hükümleri muafiyetten yararlanmaya devam etmektedir. Anılan Tebliğ, motorlu taşıtların
yedek parçalarının dağıtımını ve bu taşıtlara yönelik bakım ve onarım hizmetlerinin
sunulmasını kapsayan satış sonrası faaliyetler bakımından rekabet düzenini bozma
potansiyeli taşıyan sorunların bulunduğu ve pazardaki rekabetin tesisi için birtakım
düzenlemelere ihtiyaç olduğu sonucundan hareketle bakım onarım hizmetleri ve yedek
parça dağıtım faaliyetleri bakımından “çok markalılığı” amaçlamaktadır. Böylece bakım
ve onarım veya yedek parçaların dağıtımı ile ilgili olarak getirilebilecek doğrudan veya
dolaylı her türlü rekabet etmeme yükümlülüğü Tebliğ’in 7. maddesi ile yasaklanmıştır6.
2017/3 sayılı Tebliğ’in 7. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde bakım ve onarım
zincirleri bakımından zincir servislere süresi beş yıla kadar olmak üzere getirilen rekabet
etmeme yükümlülüğü saklı kalmak koşuluyla bakım ve onarım hizmetlerinin sağlanması
bakımından; alıcıya anlaşmanın süresi içinde getirilen her türlü rekabet etmeme
yükümlülüğü ile alıcıya anlaşmanın sona ermesinden sonraki döneme ilişkin olarak
getirilen her türlü rekabet etmeme yükümlülüğü grup muafiyetinden yararlanamayacak
uygulamalar arasında sayılmıştır. Ayrıca rekabet etmeme yükümlülüğü mezkur Tebliğ’in
4. maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde alıcının anlaşma konusu mal veya
hizmetlerle rekabet eden malları veya hizmetleri üretmesini, satın almasını, satmasını
veya yeniden satmasını engelleyen doğrudan ya da dolaylı her türlü yükümlülüğü (ayrıca
alıcının bir önceki takvim yılındaki alımları esas alınarak, ilgili pazardaki anlaşma konusu
mal veya hizmetlerin ya da onları ikame eden mal veya hizmetlerin yeni motorlu taşıtların
satışı pazarında %80’inden, satış sonrası pazarında %30’undan fazlasının sağlayıcıdan
veya sağlayıcının göstereceği başka bir teşebbüsten satın almasına yönelik olarak
alıcıya doğrudan veya dolaylı biçimde getirilen herhangi bir yükümlülük de rekabet
etmeme yükümlülüğü olarak kabul edilir.) ifade etmek üzere tanımlanmıştır. Bu
kapsamda aşağıda bildirime konu SÖZLEŞME’nin çok markalılığa yönelik hükümleri
incelenmiştir.
(37) SÖZLEŞME’nin 11.6. maddesinde yetkili servisin her türlü işaret ve levhalandırma ile
personel kıyafetlerinin belirlenmesinde çok markalılığa doğrudan ya da dolaylı olarak
engel olabilecek uygulamalardan kaçınacağı belirtilmektedir. Görüldüğü üzere yetkili
servisin diğer markalara da hizmet vermesi engellenmemektedir. SÖZLEŞME’nin 11.5.
maddesinde ise yetkili servisin üçüncü kişilerle yapacağı anlaşma sonucu başka
markaların satış sonrası hizmetlerini gerçekleştirmek istemesi halinde en az dört hafta
öncesinden IVECO’yu yazılı olarak bilgilendirmek ile yükümlü olduğu düzenlenmiştir. Bu
düzenlemenin yetkili servislerin diğer markalara da hizmet vermesini engellemeyeceği
dolayısıyla 2017/3 sayılı Tebliğ’e aykırılık teşkil etmediği anlaşılmıştır.


6 Bağımsız yedek parça sağlayıcılarının kurdukları yedek parça dağıtım ağları ve bakım ve onarım zincirleri
bakımından bkz. 7. maddenin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentleri.
20-12/143-79
8/10


(38) SÖZLEŞME’nin 16.1. maddesinde ürünlerin yıllık olarak planlanan alımlarının bir önceki
yıldaki satışlara ve pazarın gelişimine uygun olarak taraflarca müştereken belirleneceği;
IVECO’nun bir önceki takvim yılında ilgili ürün pazarında sözleşme konusu mallar ve
onları ikame eden mallar bakımından yaptığı alımların toplamının %30’unu aşmayacak
kısmının kendisinden veya IVECO’nun gösterdiği diğer kaynaklardan yapılmasını
zorunlu kılabileceği hüküm altına alınmıştır. Servis daha fazla alım yapmak isterse buna
engel bir durum söz konusu değildir. Bahsi geçen hükmün 2017/3 sayılı Tebliğ’in 4.
maddesinin birinci fıkrasının (k) bendine göre bir rekabet etmeme yükümlülüğü olmadığı
görülmektedir. SÖZLEŞME’nin 17.1. ve 17.2. maddelerinde ise taraflarca müştereken
belirlenen yıllık alım hedefi doğrultusunda taslak bir Yıllık İş Planı hazırlanacağı;
taraflarca karşılıklı mutabakat sağlanarak imza altına alınacak olan Yıllık İş Planında
yıllık asgari alım miktarlarının aylık asgari alım miktarlarını belirtilecek şekilde
düzenleneceği ifade edilmiştir. Söz konusu düzenlemenin tarafların karşılıklı iradeleriyle
belirlenen yıllık alım miktarının aylara dağılımına ilişkin olduğu görülmektedir.
(39) SÖZLEŞME’de yer alan çok markalılığa yönelik hükümlerin, 2017/3 sayılı Tebliğ ve
Kılavuz’da yer alan ilkelerle uyumlu olduğu değerlendirilmektedir.
(40) 2017/3 sayılı Tebliğ’in 7. maddesinin ikinci fıkrasında ise yedek parçaların dağıtımı
ve/veya bakım ve onarım hizmetleri bakımından, seçici dağıtım sisteminin uygulandığı
hallerde ek tesis yerlerinin açılması ile ilgili olarak getirilen doğrudan veya dolaylı
yükümlülüklere Tebliğ ile tanınan muafiyetin uygulanmayacağı düzenlenmiştir. Bu
kapsamda SÖZLEŞME’de yer alan düzenlemelere bakıldığında, 6.6. maddede
IVECO’nun yetkili servisi olarak faaliyet göstermek üzere başka yerlerde ek tesis yeri
açılabileceği, ancak yeni tesis yerinin IVECO tarafından belirlenen kalite standartları ve
prosedürlerine uygunluğunu tespit için IVECO’nun onayının gerektiği ve söz konusu
tesislerin IVECO’dan onay almadan açılamayacağı düzenlenmektedir.
(41) Bu hüküm çerçevesinde ek tesis yeri açılmasının, söz konusu tesis yerinin özelliklerinin
standartları sağladığının tespit edilmesinden sonra faaliyet göstermesinin mümkün
olduğu düzenlenmektedir.
(42) Bunlara ek olarak SÖZLEŞME’nin 18. maddesinde belirtilmiş olan yetkili servislere
yönelik sınıflandırmanın nasıl yapılacağı hakkında taraftan açıklama talep edilmiştir.
Tarafça, IVECO’nun yetkili servislere yönelik olarak bir sınıflandırma yapması ve yetkili
servislerden bir üst sınıftaki yatırımın talep edilmesi için belirli kriterleri göz önünde
bulunduracağı; bu kapsamda da bahse konu maddenin aşağıdaki şekilde güncellendiği
belirtilmiştir:
“18. (…..).”
(43) Tarafça ayrıca, IVECO’nun yetkili servislere yönelik olarak; gayrisafi milli hasıla ve nüfus
yoğunluğu/dağılımı değerlendirmede esas alınmak suretiyle, il bazında bir
kategorizasyon gerçekleştirmeyi planladığı; bu kategorizasyon içerisinde yürüyen
IVECO araç parkı, il bazında satılan araçların tüm Türkiye’de satılan toplam araç sayısı
içindeki ağırlığı, Türkiye genelindeki yük trafiğinin dağılımı, ilde liman ve/veya sınır
kapısının bulunup bulunmadığı gibi hususları değerlendirmeyi planladığı ifade edilmiştir.
Ek olarak, IVECO’nun bir üst sınıfa geçiş için belirlediği kriterlerin tüm yetkili servisler için
eşit ve şeffaf şekilde uygulanacağı belirtilmiştir. Sözleşmede yapılan değişiklik uyarınca
sınıflandırma kriterlerine ve uygulama esaslarına yönelik olarak belirlilik sağlandığı,
mevcut haliyle bahse konu kritelerin ticari hayatın olağan akışı içinde makul olarak kabul
edilebileceği değerlendirilmektedir.

20-12/143-79
9/10


(44) SÖZLEŞME’nin 31.1. maddesinde yetkili servisin IVECO’yu piyasanın durumu,
SÖZLEŞME kapsamındaki faaliyetleri ve kendi bünyesi dışındaki rakip firmaların genel
faaliyetleri ile ilgili düzenli olarak bilgilendirmekle yükümlü olduğu düzenlenmiştir.
Teşebbüse yetkili servislerin rakip firmaların genel faaliyetleri ile ilgili sağlayıcıyı düzenli
olarak bilgilendirme yükümlülüğü ile ulaşılmak istenen amaç hakkındaki açıklamaları
sorulmuştur. Teşebbüs tarafından gönderilen cevabi yazıda rakiplerin genel
faaliyetleriyle sınırlı olmak üzere getirilen bilgilendirme yükümlüğünün pazardaki
rekabetçi koşullar hakkında bilgi sahibi olmak ve karşı aksiyonlar alabilmek amacı
taşıdığı ifade edilmiştir. Ayrıca, geçmiş kararlarında7 Kurulun pazar bilgisi toplamak
amacıyla bayi kanalından elde edilen rakip teşebbüs bilgilerini rekabeti kısıtlayıcı bir
davranış olarak görmediği dile getirilmiştir. IVECO, bayilere getirdiği bu yükümlülükle;
pazardan topladığı bilgiler yoluyla rakiplerine karşı daha rekabetçi olma amacını
taşıdığını ve gerekli görülürse söz konusu maddenin SÖZLEŞME’den çıkarılabileceğini
ifade etmiştir. Tarafça örnek olarak gösterilen, Kurulun bahsi geçen önaraştırma ve
soruşturma kararlarında, bayiler kanalıyla elde edilen bilgiler çerçevesinde rakiplerin
uygulamalarının takip edilmesi ve pazar hakkında rekabetçi amaçlar ile genel bilgi
edinilmesinde sakınca görülmediği hükmedilmişse de anılan kararlarda bu
değerlendirmenin pazarda halihazırdaki bir uygulama hakkında olduğu göz önüne
alınmalıdır. Muafiyet başvurusuna konu SÖZLEŞME’nin ilgili maddesi ile ise yetkili
servislere sözleşme kapsamında bağlayıcı bir bilgilendirme yükümlüğü getirilmekte ve
rakiplerin genel faaliyetlerinin düzenli olarak takibini esas alınmaktadır. Bu yükümlülüğün
getirilmesi sonucunda bayilerin dağıtıcıya bilgi sağlamak için ek bir çaba içine
girebilecekleri değerlendirilmektedir. Böyle bir bilgilendirme yükümlülüğünün piyasadaki
şeffaflığı arttırabileceği şüphesi hasıl olmuştur. Bu yönde getirilecek bir hükmün 4054
sayılı Kanun’un 5. maddesinde yer alan bireysel muafiyet hükümlerini de
karşılamayacağı, zira rakip teşebbüslere yönelik bilgilendirme yükümlüğünün rekabetin
zorunlu olandan fazla kısıtlanmasına yol açabileceği değerlendirilmektedir. Bu
çerçevede, ilgili maddenin sözleşmeden çıkartılması gerekmektedir.
(45) Başvuru konusu SÖZLEŞME’nin 2017/3 sayılı Tebliğ kapsamında grup muafiyetinden
yararlanıp yararlanmadığına ilişkin olarak bu başlık altında yapılan değerlendirmeler
sonucunda; yukarıda sözü edilen, yetkili servislere getirilen düzenli olarak rakip firmaların
genel faaliyetleri hakkında IVECO’yu bilgilendirme yükümlülüğünün sözleşmeden
çıkarılması halinde, SÖZLEŞME’nin, Tebliğ’in 5. maddesinde sayılan muafiyetin genel
koşullarını taşıması ve 6. maddesinde sayılan anlaşmayı grup muafiyeti kapsamı dışına
çıkaran sınırlamaları doğrudan ya da dolaylı olarak içermemesi nedeniyle, 2017/3 sayılı
Tebliğ ile tanınan grup muafiyetinden yararlandığı kanaatine ulaşılmıştır.





7 18.04.2011 tarih ve 11-24/464-139 sayılı; 09.08.2012 tarih ve 12-41/1246-402 sayılı; 08.02.2018 tarih ve
18-24/49-26 sayılı Kurul kararları.
20-12/143-79
10/10


H. SONUÇ
(46) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre,
- IVECO Araç Sanayi ve Ticaret A.Ş. ve yetkili servisleri arasında imzalanan “Yedek
Parça Satış ve Yetkili Servis Sözleşmesi”nin 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi
kapsamında olduğuna,
- Yedek Parça Satış ve Yetkili Servis Sözleşmesi’nin 31.1. maddesinde yer alan yetkili
servisin IVECO’yu piyasanın durumu, Yedek Parça Satış ve Yetkili Servis
Sözleşmesi kapsamındaki faaliyetleri ve kendi bünyesi dışındaki rakip firmaların
genel faaliyetleri ile ilgili düzenli olarak bilgilendirmekle yükümlülüğünün
sözleşmeden çıkarılması koşuluyla, bahsi geçen Yedek Parça Satış ve Yetkili Servis
Sözleşmesi’nin 2017/3 sayılı Motorlu Taşıtlar Sektöründeki Dikey Anlaşmalara İlişkin
Grup Muafiyeti Tebliği’nin kapsamında grup muafiyetinden yararlandığına,
gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde Ankara İdare Mahkemelerinde yargı
yolu açık olmak üzere, OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.


Full & Egal Universal Law Academy