Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 20-08/92-57
Karar Türü: Menfi Tespit ve Muafiyet
Konu: Mülkiyeti Mirbe Petrol Sanayi ve Ticaret A.Ş.’ye ait olan Uşak ili, Merkez ilçesindeki taşınmaz üzerinde Shell & Turcas Petrol A.Ş. ile imzalanacak Akaryakıt ve Otogaz Bayilik Sözleşmelerine 10 yıl süreyle muafiyet tanınması talebi
Karar Tarihi: 06.02.2020

Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2019-1-077 (Muafiyet)
Karar Sayısı : 20-08/92-57
Karar Tarihi : 06.02.2020
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Birol KÜLE
Üyeler : Arslan NARİN (İkinci Başkan), Şükran KODALAK,
Ahmet ALGAN, Hasan Hüseyin ÜNLÜ, Ayşe ERGEZEN
B. RAPORTÖRLER: Dilan TOPRAK ERDAĞI, Yakup GÖKALP, Alican ŞENTÜRK
C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : - Mirbe Petrol Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Temsilcisi: Av. Abdulkadir AKBAŞ
Barbaros Mah. Ak Zambak Sok. No:3 Uphill Towers Kat:7 D:40
Ataşehir/İstanbul
(1) D. DOSYA KONUSU: Mülkiyeti Mirbe Petrol Sanayi ve Ticaret A.Ş.’ye ait olan
Uşak ili, Merkez ilçesindeki taşınmaz üzerinde Shell & Turcas Petrol A.Ş. ile
imzalanacak Akaryakıt ve Otogaz Bayilik Sözleşmelerine 10 yıl süreyle muafiyet
tanınması talebi.
(2) E. DOSYA EVRELERİ: Rekabet Kurumu (Kurum) kayıtlarına 18.11.2019 tarih ve
8056 sayı ile giren bildirim üzerine düzenlenen 27.01.2020 tarih ve 2019-1-077/MM
sayılı Menfi Tespit/Muafiyet Raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(3) F. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda;
- Mirbe Petrol San. ve Tic. A.Ş. (MİRBE) ile Shell&Turcas Petrol A.Ş. (SHELL)
arasında akdedilmesi planlanan “Akaryakıt ve Otogaz Bayilik Sözleşmelerinin”
(Bayilik Sözleşmeleri) rekabet kısıtlamaları içermesi nedeniyle 4054 sayılı
Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (4054 sayılı Kanun) 4. maddesine
aykırılık teşkil ettiği, bu nedenle ilgili sözleşmeye anılan Kanun’un 8. maddesi
çerçevesinde menfi tespit belgesi verilemeyeceği,
- Taraflar arasında sözleşmelerle kurulmuş dikey ilişkinin 2002/2 sayılı Dikey
Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği (2012/2 sayılı Tebliğ) ile tanınan grup
muafiyetinden 01.10.2023 tarihine kadar yararlandığı, ancak istisna hükmünden
faydalanma imkânının bulunmaması nedeniyle bu tarihten sonra grup muafiyeti
kapsamı dışında kaldığı,
- Bununla birlikte taraflar arasındaki anlaşmanın, daha önce üzerinde akaryakıt
bayilik faaliyeti yapılmayan arazi üzerinde kurulmuş yeni bir istasyona ilişkin olması
sebebiyle, söz konusu dikey ilişkinin 01.10.2018 tarihinden itibaren 10 yıl boyunca
bireysel muafiyetten yararlanabileceği
ifade edilmiştir.
G. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
G.1. Taraflar
(4) Dosyadaki bilgilere göre; SHELL, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan (EPDK)
alınan 28.06.2006 tarihli Dağıtıcı Lisansı ile benzin, motorin, gazyağı, fuel oil,
perakende, ticari yakıt, madeni yağ üretimi ve ihracatı alanlarında; 09.01.2014 tarihli
20-08/92-57
2/5
LPG Dağıtıcı Lisansı ile LPG piyasasında faaliyet göstermektedir. EPDK verilerine
göre, 13.08.2019 tarihi itibarıyla SHELL’in 1035 adet istasyonlu ve iki adet
istasyonsuz olmak üzere 1037 adet akaryakıt bayisi, 832 adet otogaz bayisi
bulunmaktadır. 08.06.2018 tarihinde kurulmuş olan MİRBE ise Uşak Ticaret ve Sanayi
Odası’na bağlı olarak benzin, dizel, biodizel, LPG ve CNG gibi motorlu kara taşıtı ve
motosiklet yakıtının perakende ticareti alanlarında iştigal etmektedir.
G.2. Taraflar Arasındaki Anlaşmaların Konusu ve Niteliği
(5) Bildirime konu Bayilik Sözleşmeleri, bayinin söz konusu istasyonda yalnızca
SHELL’den alacağı petrol ürünlerini, madeni yağları ve SHELL’in öngöreceği motorlu
araç gereçler ile diğer malları depolama/satma, motorlu araçlara yıkama-yağlama
servisi yapma ve kendi nam ve hesabına iştigal etmek suretiyle bir servis/satış
istasyonu bayisi olarak işletme, sadece otogaz (LPG) ile çalışan kara nakil
vasıtalarında kullanılan ve münhasıran SHELL’den satın alacağı LPG’yi özelliklerinde
değişiklik yapmaksızın yine SHELL ile imzalanmış olan Bayilik Sözleşmesi uyarınca
bayi tarafından kullanılan akaryakıt satış servis istasyonunun otogaz dolum kısmında
satma, bulundurma, teşhir etme ve reklam etme hususlarını kapsamaktadır. Ayrıca
Bayilik Sözleşmesi, istasyon dışı satışları da kapsadığından, bayi SHELL’den temin
edeceği akaryakıtı 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu (PPK) ve EPDK mevzuatına
uygun olmak kaydıyla istasyon dışında tüketicilere toptan olarak satış yapabilecektir.
(6) Bayilik Sözleşmesi’nin “Petrol Ürünü Fiyatı” başlıklı 4.maddesinde “Bayi tüketiciye
sattığı veya depoladığı petrol ürünlerinin fiyatlarını, yıkama ve yağlama servis
ücretlerini, yürürlükte bulunan yasal düzenlemelere göre ve SHELL tarafından Bayiye
bildirilecek olan azami satış (tavan) fiyatı üzerinde olmamak kaydıyla dilediği bedel
üzerinden tayin ve tespit etmeye her zaman yetkilidir. SHELL tarafından Bayiye
bildirilecek olan tüketiciye satış fiyatı, azami satış fiyatı olduğundan Bayi yürürlükteki
yasal mevzuatın izin verdiği müddet boyunca kendisine bildirilen satış fiyatının altında
dilediği fiyat üzerinden satış yapmakta serbesttir.” hükmü yer almaktadır.
(7) Bildirime konu Bayilik Sözleşmeleri, sağlayıcı (dağıtıcı) seviyesinde faaliyet gösteren
SHELL ile alıcı (bayi) seviyesindeki MİRBE arasındaki alım satım koşullarını
düzenlemektedir. 2002/2 sayılı Tebliğ kapsamında dikey anlaşmalar; “üretim ve
dağıtım zincirinin farklı seviyelerinde faaliyet gösteren iki ya da daha fazla teşebbüs
arasında belirli mal veya hizmet alımı, satımı veya yeniden satımı amacıyla yapılan
anlaşmalar” olarak tanımlanmaktadır. Bu çerçevede, üst pazarda bulunan SHELL ile
alt pazarda yer alan MİRBE arasında akdedilen inceleme konusu Sözleşmeler,
rekabet hukuku bakımından dikey anlaşma niteliği taşımaktadır.
(8) Akaryakıt sektöründe dağıtıcılar ile bayiler arasında yapılan anlaşmaların tamamı
rekabet etmeme yükümlülüğü içerdiği gibi PPK’nın 8. maddesi1 uyarınca
sözleşmelerin münhasır nitelikte düzenlenmeleri gerekmektedir. Ancak münhasır
sözleşmeler sürelerine bağlı olarak 2002/2 sayılı Tebliğ kapsamında grup
muafiyetinden yararlanabilecektir.




1 Anılan Kanun’un 8. maddesinde “Bayi lisanslarına ilişkin düzenlemeler (teknik, güvenlik, kapasite,
çevre vb.) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından yapılır. Bayiler, dağıtıcıları ile
yapacakları tek elden satış sözleşmesine göre bayilik faaliyetlerini yürütürler.” hükmü yer almaktadır.
20-08/92-57
3/5
G.3. 2002/2 sayılı Tebliğ Kapsamında Değerlendirme
(9) Akaryakıt sektöründe uygulanan dikey anlaşmalara ilişkin olarak 4054 sayılı Kanun ve
2002/2 sayılı Tebliğ çerçevesinde Rekabet Kurulu (Kurul) ve Danıştay tarafından
alınan çok sayıda karar ile sabit olduğu üzere, bayilik sözleşmeleri ile bu
sözleşmelerde yer alan rekabet etmeme yükümlülüğünün süresine etki eden intifa
sözleşmeleri ve kira sözleşmelerinin tamamı tek bir dikey anlaşma olarak kabul
edilmektedir. Yine söz konusu kararlarda Kurul, bu tür sözleşmelerin varlığında,
18.09.2005 tarihinden önce yapılmış olan ve süresi beş yılı aşan anlaşmaların, Kurul
tarafından uygulanan “azami hadde indirme” ilkesi gereğince 18.09.2010 tarihine
kadar; 18.09.2005 tarihinden sonra yapılmış olan anlaşmaların ise yapıldıkları tarihten
itibaren en fazla beş yıl süre ile 2002/2 sayılı Tebliğ’de düzenlenen grup
muafiyetinden yararlanabileceğine ve bu tarihten sonra muafiyet koşullarının ortadan
kalkacağına; bu sürelerin hitamından itibaren intifa hakkı çerçevesinde bayilerin
yeniden sözleşme yapmaya zorlanması halinde 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi
çerçevesinde işlem başlatılacağının ilgili taraflara bildirilmesine karar vermiştir.
(10) 2002/2 sayılı Tebliğ hükümleri, anılan Tebliğ’in açıklanmasına ilişkin çıkarılan Dikey
Anlaşmalara İlişkin Kılavuz (Kılavuz) ve Kurul kararlarında ortaya konulan esaslar
uyarınca, akaryakıt sektöründe dağıtım şirketleri ile bayileri arasında düzenlenen ve
bayiye rekabet etmeme yükümlülüğü getiren bayilik sözleşmeleri ile bunlarla bağlantılı
intifa, kira ve benzeri sözleşmelerin, kural olarak beş yıl süreyle 2002/2 sayılı Tebliğ
ile getirilen grup muafiyetinden yararlanma ve uygulanma imkânı bulunmaktadır.
Bununla birlikte, belirli koşulların varlığında, ilgili dikey anlaşmanın 2002/2 sayılı
Tebliğ’in 5. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde düzenlenen istisna kapsamında
kabul edilmesi ihtimal dâhilindedir. Ancak bir dikey anlaşmanın 2002/2 sayılı Tebliğ’in
anılan maddesinde öngörülen istisna hükmünde kabul edilebilmesi için, dikey
anlaşmanın kurulduğu andan itibaren malik ile işletici arasında herhangi bir hukuki
veya iktisadi bağlantının bulunmaması gerekmektedir.
(11) Dosya mevcudu bilgilerden, MİRBE ile SHELL arasında 01.10.2018 tarihinde Bayilik
Sözleşmeleri imzalandığı ve MİRBE’nin SHELL lehine beş yıl intifa hakkı tanıdığı
anlaşılmaktadır. Bu bağlamda anılan Sözleşmelere 10 yıla kadar bireysel muafiyet
tanınması talep edilmektedir.
(12) 2002/2 sayılı Tebliğ’in 5. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, “Alıcının
anlaşmaya dayalı faaliyetlerini sürdürürken kullanacağı tesisin mülkiyeti arazi ile
birlikte veya alıcı ile bağlantısı olmayan üçüncü kişilerden sağlanan bir üst hakkı
çerçevesinde sağlayıcıya ait ise, yahut alıcı bu faaliyetini sağlayıcının alıcı ile
bağlantısı olmayan üçüncü kişilerden elde ettiği bir ayni veya şahsi kullanım hakkının
konusu olan bir tesiste sürdürecekse, alıcıya getirilen rekabet etmeme yükümlülüğü,
söz konusu tesisin alıcı tarafından kullanıldığı süreye bağlanabilir…” denilerek, alıcıya
süresi beş yılı aşacak şekilde rekabet etmeme yükümlülüğü getirebilmek için,
akaryakıt istasyonunun mülkiyetinin doğrudan sağlayıcıya ait olması ya da üst
hakkının alıcı ile bağlantısı olmayan üçüncü kişilerden elde edilmiş olması şart
koşulmaktadır. Yine bu durum Kılavuz’un 39. paragrafında “…Bir başka deyişle,
sağlayıcı tesisin mülkiyetini alıcı ile bağlantısı olmayan üçüncü kişilerden sağlanan bir
ayni veya şahsi hak (kira, ariyet, üst ve intifa gibi) çerçevesinde elinde bulunduruyor
ise ancak o zaman beş yıldan daha uzun bir süre için alıcıya rekabet etmeme
yükümlülüğü getirebilir…” şeklinde açıklanmıştır.
(13) Diğer taraftan Kılavuz’un 35. paragrafında, “…Taraflar arasındaki, rekabet yasağı
içeren bayilik, işleticilik, tedarik vb. sözleşmeler ile birlikte bu sözleşmelerin süresine
20-08/92-57
4/5
etki eden intifa, tapuya şerh edilmiş kira, ekipman gibi sözleşmelerin hepsinin ortadan
kalktığı tarih ise, rekabet yasağının sona erme tarihi olarak değerlendirilecektir.
Bayilik, işleticilik, tedarik vb. sözleşmeler sürmekteyken intifa, kira, ekipman vb.
sözleşmelerin sona erdirilmesi veya tam tersine; intifa, kira, ekipman vb. sözleşmeler
sürmekteyken mevcut bayilik, işleticilik, tedarik sözleşmeleri sona erdirilerek bu
nitelikte yeni bir sözleşme yapılması hallerinde dikey ilişkinin kesintiye uğramadığı
kabul edilecek ve beş yıllık süre bu doğrultuda hesaplanacaktır.” hükmü yer
almaktadır. Dolayısıyla söz konusu istasyon üzerinde dağıtıcının sahip olduğu intifa
hakkı dikey anlaşmadaki rekabet etmeme yükümlülüğünün süresine etki ettiğinden,
taraflar arasındaki sözleşmelerin ve tapuya şerh edilmiş intifa ve kira gibi hakların
hepsinin ortadan kalktığı tarih rekabet yasağının sona erme tarihi olarak
değerlendirilecek ve dikey anlaşma, taraflar arasında süregelen rekabet yasağına
başlangıç teşkil eden ilk anlaşmanın (bayilik sözleşmesi) yapıldığı tarihten itibaren en
fazla beş yıl süre ile 2002/2 sayılı Tebliğ’de düzenlenen grup muafiyetinden
yararlanabilecektir.
(14) Dosya mevcudu bilgi ve belgelerin incelenmesinden; SHELL ile MİRBE arasında
muhtelif sözleşmelerle kurulmuş olan dikey ilişkinin; 01.10.2018 tarihinden itibaren
01.10.2023 tarihine kadar 2002/2 sayılı Tebliğ ile öngörülen grup muafiyetinden
yararlandığı; ayrıca, malik MİRBE’nin aynı zamanda bayilik faaliyetinde bulunmasının
dikey ilişkiyi istisna kapsamından çıkaran bir bağlantı niteliği taşıdığı, dolayısıyla dikey
ilişkinin, 2002/2 sayılı Tebliğ ile tanınan istisnadan yararlanma imkânı
bulunmadığından 01.10.2023 tarihinden itibaren grup muafiyeti kapsamı dışında
kaldığı sonucuna ulaşılmıştır.
(15) Öte yandan, söz konusu dikey ilişki her ne kadar en fazla 01.10.2023 tarihine kadar
2002/2 sayılı Tebliğ ile tanınan grup muafiyetinden yararlansa da Kurulun akaryakıt
sektöründeki uzun süreli bir dikey anlaşmanın 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde
yer alan şartları sağlamış sayılabilmesi için ortaya koymuş olduğu koşulları karşılayıp
karşılamadığı konusunda da bir değerlendirme yapılması gerekmektedir. Söz konusu
dikey ilişkinin anılan Kanun’un 5. maddesinde yer alan koşulları sağlayıp
sağlamadığına ilişkin değerlendirmeye aşağıda yer verilmektedir.
G.4. Bireysel Muafiyet Değerlendirmesi
(16) 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde Kurula, bu maddede belirtilen koşulların
tamamının varlığı halinde teşebbüsler arası anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs
birlikleri kararlarının 4. madde hükümlerinin uygulanmasından muaf tutulmasına karar
verme yetkisi tanınmıştır. Kurul tarafından ise akaryakıt sektöründeki dikey
anlaşmalara bireysel muafiyet verilebilmesinin şartları 25.02.2010 tarihli, 10-19/228-
86 sayılı OPET ve 10-19/229-87 sayılı DELTA ile 18.03.2010 tarihli, 10-24/338-122
sayılı TOTAL kararlarıyla belirlenmiştir. Anılan ve izleyen kararlarda dikey
anlaşmaların, daha önce üzerinde hiçbir gerçek ve/veya tüzel kişi tarafından akaryakıt
bayilik faaliyeti yapılmamış arsalar/araziler üzerinde kurulmuş yeni akaryakıt
istasyonlarına ilişkin olmaları ve akaryakıt istasyonlarına özgü yatırımların dağıtıcı
tarafından üstleniliyor olması dikkate alınarak, bayilerin beşinci yılın sonunda, dağıtım
firması tarafından üstlenilen ilişkiye özgü yatırımın varsa kalan süreye tekabül eden
bedelini ödeyerek anlaşmaları sona erdirebilmeleri konusunda tarafların anlaşmaları
koşuluyla 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde düzenlenen şartları taşıyacağına ve
dolayısıyla 10 yıla kadar muafiyet tanınmasına karar verilmiştir.
(17) Bununla birlikte Kurul, 20.08.2014 tarih ve 14-29/586-254 sayılı karar ile bireysel
muafiyet koşullarına ilişkin yeni bir değerlendirmede bulunmuştur. Bu yaklaşıma göre;
20-08/92-57
5/5
bir dikey anlaşmaya 10 yıla kadar bireysel muafiyet tanınabilmesi için söz konusu
anlaşmanın, “daha önce üzerinde akaryakıt bayilik faaliyeti yapılmamış arsa/arazi
üzerinde kurulmuş yeni bir akaryakıt istasyonuna ilişkin olması” yeterli olacaktır.
(18) Bu çerçevede dosya konusu dikey ilişki incelendiğinde; bildirime konu istasyonun
daha önce üzerinde akaryakıt bayilik faaliyeti yapılmamış arsa/arazi üzerinde
kurulmuş yeni bir akaryakıt istasyonu niteliği taşıması nedeniyle, söz konusu dikey
anlaşmaya 01.10.2018 tarihinden itibaren 10 yıla kadar bireysel muafiyet
tanınabileceği kanaatine varılmıştır.
H. SONUÇ
(19) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre;
- Mirbe Petrol Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile Shell&Turcas Petrol A.Ş. arasında
akdedilmesi planlanan Akaryakıt ve Otogaz Bayilik Sözleşmelerinin 4054 sayılı
Kanun’un 4. maddesi kapsamında olduğuna,
- Mirbe Petrol Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile Shell&Turcas Petrol A.Ş. arasında
sözleşmelerle kurulmuş dikey ilişkinin 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara ilişkin Grup
muafiyeti Tebliği ile tanınan grup muafiyetinden 01.10.2023 tarihine kadar
yararlandığına, ancak istisna hükmünden faydalanma imkânının bulunmaması
nedeniyle bu tarihten sonra grup muafiyeti kapsamı dışında kaldığına,
- Bununla birlikte taraflar arasındaki anlaşmanın, daha önce üzerinde akaryakıt
bayilik faaliyeti yapılmayan arazi üzerinde kurulmuş yeni bir istasyona ilişkin olması
sebebiyle, söz konusu dikey ilişkiye, 01.10.2018 tarihinden itibaren 10 yıl süreyle
bireysel muafiyet tanınmasına
gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde Ankara İdare Mahkemelerinde
yargı yolu açık olmak üzere, OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.



Full & Egal Universal Law Academy