Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 19-46/772-333
Karar Türü: Rekabet İhlali
Konu: Hayal Seramik Yapı ve Ürünleri San. Turizm ve Tic. A.Ş.’nin bayilerine bölgesel kısıtlamalar getirmek ve bölge dışına yapılacak satışları engellemek suretiyle 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesinin ihlal ettiği iddiası
Karar Tarihi: 26.12.2019

Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2019-5-032 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 19-46/772-333
Karar Tarihi : 26.12.2019
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Birol KÜLE
Üyeler : Arslan NARİN (İkinci Başkan), Adem BİRCAN,
Şükran KODALAK, Ahmet ALGAN, Hasan Hüseyin ÜNLÜ
B. RAPORTÖRLER: Gözde MAVİ, Eren YALDIZLI, Ahmet Buğra KAZAK
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : Gizlilik talebi bulunmaktadır.
D. HAKKINDA İNCELEME
YAPILAN : - Hayal Seramik Yapı ve Ürünleri San. Tur. ve Tic. A.Ş.
Temsilcisi: Metin PEKTAŞ
19 Mayıs Cad. Dr. İsmet Öztürk Sok. No:3 Elit Residence
Kat:4 Daire:12 34360 Şişli/İstanbul
(1) E. DOSYA KONUSU: Hayal Seramik Yapı ve Ürünleri San. Turizm ve Tic. A.Ş.’nin
bayilerine bölgesel kısıtlamalar getirmek ve bölge dışına yapılacak satışları
engellemek suretiyle 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesinin ihlal ettiği iddiası.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: Başvuruda özetle;
- Aydın ilinin Söke ilçesinde bulunan Hayal Seramik Yapı ve Ürünleri San. Tur. ve Tic.
A.Ş.’nin (QUA GRANİT) seramik ve granit üretimi gerçekleştiren teşebbüsün
dağıtıcılarına bulundukları il dışındaki başka illere satış yapmaması konusunda baskı
uyguladığı,
- Bu nedenle tüketicilerin bulundukları illerden QUA GRANİT’in ürünlerini almaya
mecbur bırakıldıkları, başka illerden daha uygun fiyata ürün bulsalar dahi diğer
illerdeki bayilerin ürün satışı yapmadıkları
iddia edilerek, konunun 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (4054 sayılı
Kanun) kapsamında incelenmesi talep edilmektedir.
(3) G. DOSYA EVRELERİ: Rekabet Kurumu kayıtlarına 20.06.2019 tarih ve 4025 sayı ile
giren başvuru üzerine hazırlanan 05.07.2019 tarih ve 2019-5-032/İİ sayılı İlk İnceleme
Raporu, 24.07.2019 tarihli Rekabet Kurulu toplantısında görüşülmüş ve 19-26/408-M
sayı ile önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir. Bu karar uyarınca düzenlenen
17.12.2019 tarih ve 2019-5-032/ÖA sayılı Önaraştırma Raporu görüşülerek karara
bağlanmıştır.
(4) H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda;
- Hayal Seramik Yapı ve Ürünleri San. Turizm ve Tic. A.Ş. hakkında 4054 sayılı
Kanun’un 41. maddesi uyarınca soruşturma açılmasına gerek olmadığı,
- Bununla birlikte teşebbüsün bayileriyle akdettiği Yetkili Satıcılık (Bayilik)
Sözleşmesi’nde yer alan pasif satış yasağı tesis edilmesine yönelik hükümlerin
kaldırılmasına ve bayilerine yönelik bu kapsamdaki her tür uygulama ve tedbirlere
son verilmesine, aksi takdirde hakkında 4054 sayılı Kanun çerçevesinde işlem
19-46/772-333
2/18
başlatılacağı yönünde, anılan Kanun’un 9. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca görüş
bildirilmesi gerektiği
ifade edilmiştir.
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. Hakkında Önaraştırma Yapılan Taraf: Hayal Seramik Yapı ve Ürünleri San. Tur.
ve Tic. A.Ş. (QUA GRANİT)
(5) 2016 yılında faaliyetlerine başlayan QUA GRANİT, Aydın ili Söke ilçesinde; teknik
granit ve sırlı granit (sırlı porselen) üretim faaliyeti ile toptan ve perakende ticareti
alanlarında iştigal etmekte olup, yurt içine ve yurt dışına satış yapmaktadır.
Teşebbüsün hisselerinin %(…..)’lik bölümü Ali ERCAN’a %(…..)’luk bölümü ise söz
konusu kişinin kontrolündeki RPT Yapı Ürünleri San. ve Tic. A.Ş.’ye aittir.
I.2. Elde Edilen Bilgi ve Belgeler
I.2.1. Yerinde İnceleme Elde Edilen Belgeler1
(6) QUA GRANİT yetkilisinin, (…..) yetkililerine 02.11.2016 tarihinde gönderdiği e-postada
aşağıdaki ifadeler yer almaktadır.
“Distribütör bilgileri” konulu e-postada “Sevgili distribütörlerimiz sizlerinde bildiği gibi
distribütör bayilerimizin bölgeleriyle ilgili yaptığımız çalışmalarda bölgelerin paylaşımı
şu şekilde planlanmış ve mutabakat sağlanmıştır. Distribütörlerimizin bölge ihlali ile ilgili
dikkatli olmalarını ve birbirlerine yardımcı olmaları hususunda yardımlarınızı rica
ediyoruz.
(…..).”
(…..)yetkilisi tarafından aynı tarihte cevaben gönderilen ve bilgi kısmında
(…..)yetkilisinin bulunduğu e-postada “Tamamdır” ifadesi geçmektedir.
(7) QUA GRANİT yetkilisi tarafından bir bayisine gönderilen 01.04.2017 tarih ve
Distribütörlük iptali hakkında konulu e-postada “Firmamız nokta nokta küçük bayilikler
ile değil belli coğrafyaları tahsis ederek distribütör mantığı ile yola çıkmış ve devam
etmektedir.” ifadeleri bulunmaktadır.
(8) 09.07.2017 tarihinde (…..) yetkilisi tarafından teşebbüsün başka bir yetkilisine
gönderilen (…..) konulu e-posta aşağıdaki gibidir:
“… (…..).
(9) QUA GRANİT yetkilileri arasında yapılan 25-27.07.2017 tarihli (…..) konulu yazışma
aşağıdaki gibidir:
(…..).
(…..), tali nokta ürünü palet bazında alma zorunluluğu olmadan, başka bir bayiden
temin ettiğini, hatta (…..) bölgeye getirtip döşediğini bildirmiştir. Tali bayi aldığı bölge
ve bayi ismini paylaşmak istememekte olup bundan sonraki tüm alımlarda bölge
sınırlaması konusunda kendisinin kurallara bağlı kalmayacağını nereden bulursa,
oradan malı temin edeceğini bildirmiştir.
(…..)
(…..) ben nereden bulursam alırım söylemi rahatsızlık verici. (…..).
(10) 11.10.2017 tarihinde QUA GRANİT yetkilileri ile MEHMET CEYLAN yetkilileri
arasındaki “(…..)” konulu yazışma aşağıdaki gibidir:

1 Söz konusu belgelerdeki yazım hataları korunmuştur.
19-46/772-333
3/18
(…..).
QUA GRANİT: “(…..).”
(11) 09.11.2017 tarihinde (…..) yetkilisine gönderilen “Qua Granit” konulu e-postada
“Bundan birkaç ay önce Qua granit dağıtımının (…..) sınırları içerisinde bize ait
olduğunu, diğer iller içinse (…..) firmasının satış yapabileceğini söylemiştiniz. Fakat
şantiyelerde (…..) Qua numuneleri bırakıldığını görüyorum. (…..).” ifadeleri
bulunmaktadır.
(12) QUA GRANİT yetkilileri arasında yapılan 25.12.2017 tarihli ve (…..) konulu yazışmaya
aşağıda yer verilmektedir:
(…..)
(13) 08.02.2018 tarihinde (…..) tarafından (…..)’ye gönderilen “fiyat listesi” konulu e-postada
“… qua seramikte bölge sınırlaması mevcut. (…..) malzeme gönderemeyiz. (…..)
firması mevcut buradan ürün temin edebilirsiniz.” ifadelerine yer verilerek (…..)
yetkilisinin iletişim numarası gönderilmektedir.
(14) QUA GRANİT yetkilileri arasında yapılan 22.05.2018 tarihli, (…..) konulu yazışmada
aşağıdaki ifadeler geçmektedir:
(…..): ““.. ekteki ürünlerin rf id sevk bilgilerini acilen rica ederim. Gaziantep bölge
ihlali hk. bilgi amaçlıdır.”
(…..): “bu etiketleri bir inceleyelim kime çıkmış bilelim.”
(15) QUA GRANİT yetkilileri arasında yapılan 23.05.2018 tarihli, (…..) konulu yazışmada
aşağıdaki ifadeler geçmektedir:
(…..)
Bölgede ihlalin ortadan kalkması adına (…..) bayisi piyasaya düşük karlılıkla ürün
satmaya başlamış olup bu sebeple fabrika aidiyeti konusunda ilerlenen yolda geriye
gidilmiş, Qua markası adına bahse konu bayi ile sıkıntılar yaşamaya başlamasına
sebep olmuştur.
Bölge ihlali konusunda bayii kayıpları yasamamak adına ve şirket menfaatleri
doğrultusunda kalıcı bir çözüm bulunmasını talep ederim.”
(…..)
(16) QUA GRANİT yetkilisi tarafından 24.05.2018 tarihinde (…..) yetkilisine gönderilen (…..)
konulu e-posta aşağıdaki gibidir:
“(…..).”
(17) QUA GRANİT yetkilileri arasında 07.07.2018 tarihinde yapılan (…..) İL
YASAKLAMALARI VE AYRIMLARI HAKKINDA konulu yazışma aşağıdaki gibidir:
(…..): “(…..) 2 tane bayimiz bulunmaktadır.
(…..) ve (…..) bayilerimiz de (taraflar ile görüşülmüş ve anlaşılmıştır) bir ayrım
yapacağız. Bu ayrıma göre;
(…..) il ve ilçelerine (…..) bayimiz
(…..) il ve ilçelerine (…..) bayimiz Qua Marka malzemelerimizi satabileceklerdir.
Geri kalan (…..) ortak bölge olup her iki taraf ta satış yapabileceklerdir.
Ancak taraflar (…..) ve (…..) illerine (hangisine bağlı değilse) satış
yapamayacaklardır.
(…..)
19-46/772-333
4/18
Taraf bayilerin (…..) ve (…..) özelinde bölge ihlali yapmaları durumunda
sözleşmede belirtilmek üzere cezai şart konulmalıdır.
(…..).
(18) QUA GRANİT yetkilileri arasında yapılan 11.05.2019 tarihli ve (…..) konulu yazışmaya
aşağıda yer verilmektedir:
(…..)2:: “… (…..).”
(…..)3: “(…..).”
(…..): “… (…..)4.”
(19) QUA GRANİT tarafından 05.07.2019 tarihinde (…..) gönderilen BÖLGE İHLALİ
DEKLARESİ konulu e-postada “(…..) ekteki deklareyi okumanızı kabulünüz ile
tarafımıza kaşe ve ıslak imzalı şekilde geri göndermenizi rica ederiz.” ifadesi
bulunmaktadır (Belge-14/11-13). Ayrıca e-posta ekindeki belgede aşağıdaki ifadeler yer
almaktadır:
“(…..)
Bayilerine bağlı olduğu iller statüsünde Bayilik sözleşmesi yapıp bu mantık ile
çalışmaya başlayan ve aynı prensip ile çalışmaya devam eden Hayal Seramik olarak
size bağlı olmayan (…..) ili ve ilçelerine Qua Granite marka ürünlerin satışının
yapılmaması adına firmamızdaki cari hesap hareketlerinize bloke konulmuştur.
Blokenin kaldırılması için aşağıdaki metnin altına kaşe ve imza sirküsü yetkilisinin
imzası ile bu yazıyı tarafımıza geri göndermenizi rica ederiz. İmzalı şekilde bu form
gönderilmeden blokenin kaldırılmayacağını da hatırlatmak isteriz.
"(…..) İli ve ilçelerine (…..) olarak Qua Granite marka malzemelerin satışını
yapmayacağımızı Hayal Seramik San. ve Tic. A.Ş ye taahhüt ederiz" ”
I.2.2. QUA GRANİT Bayileriyle Yapılan Görüşmeler
(20) 20.11.2019 tarihinde (…..) yapılan yerinde incelemede teşebbüs yetkilisi; QUA
GRANİT’ten (…..), bayilerin genelde yüksek satış rakamlarına sahip olduğunu, müşteri
ve bölge sınırlamalarının bulunmadığını, satışlarına müdahale edilmediğini ve birçok
yere ihracat gerçekleştirdiklerini ifade etmiştir.
(21) 20.11.2019 tarihinde (…..) yetkilisi ile yapılan görüşmede;
- QUA GRANİT ürünlerini tüm Türkiye’ye satabildikleri, örneğin (…..) satışlarının
bulunduğu,
- Şehir dışına yaptıkları satışların bazen kendi müşterilerinin uzak bölgelerde
yaptıkları projeler olduğu,
- Alıcının ödeme gücüne karşı güvensizlik duyulduğunda uzak bölgeye satış
yapmadıkları ya da nakit çalışmayı tercih ettikleri,
- (…..),
- (…..) dışına fazla satışlarının olmadığı, bu durumun da bölgenin kendilerine ticari
olarak yetmesinden kaynaklandığı
ifade edilmiştir.
(22) 22.11.2019 tarihinde (…..) yetkilisi ile yapılan görüşmede;

2 (…..).
3 (…..).
4 (…..).
19-46/772-333
5/18
- Teşebbüsün pek fazla QUA GRANİT ürünü satmadığı,
- QUA GRANİT’ten bölge baskısı görmedikleri,
- (…..),
- Teşebbüsün (…..) ürün sattığı ve kendisine QUA GRANİT tarafından müdahale
edilmediği, (…..) ürün gönderdiğinde maliyete müşterinin katlandığı, (…..)
yapılmakta olan bir konut projesinde kullanılan seramiklerin kendisi tarafından
sağlandığı ve bilindiği kadarıyla ürünün Söke’deki fabrikadan çıkarak teslim edildiği,
- Benzer şekilde Denizli’de yapılmakta olan bir konut projesinde (…..) isimli (QUA
GRANİT’in (…..) bulunan tali bayisi) şirket tarafından QUA GRANİT ürünlerinin satışı
için teklif verildiğinin öğrenildiği
ifade edilmiştir.
(23) 20.11.2019 tarihinde (…..) ile yapılan görüşmede,
- QUA GRANİT’in satışlarına herhangi bir müdahalede bulunmadığı,
- (…..),
- Nakliye bedelini karşıladıkları sürece Türkiye’nin her yerine satış yapabildikleri,
- Kendi araçlarıyla QUA GRANİT’in fabrikasından mal alabildikleri ve diledikleri yerlere
götürebildikleri, ancak bunu yaparken ambalajlama, kasalama gibi maliyetleri de
hesaba katmaları gerektiği, bulundukları semtte güçlü konumda olduklarından uzun
zamandan beri (…..) dışına satış yapmadıkları
ifade edilmiştir.
(24) 19.11.2019 tarihinde (…..) gerçekleştirilen görüşmede teşebbüs yetkilisi tarafından;
- İstanbul’da etkin oldukları,
- QUA GRANİT ürünlerini (…..) gibi uzak bölgelere de satabildikleri, ancak uzak
bölgeye ürün satılırken pazarlıkta zorluk yaşadıkları,
- QUA GRANİT tarafından uzak bölgeye satış yapılmamasına ilişkin herhangi bir
yönlendirme olmadığı,
- (…..),
- Taşıma maliyetlerine kendileri katlanacaklarsa uzak bölgelere satış yapamadıkları,
hatta bazı zamanlarda kendileri uzak bölgede ürün tanıtımı gerçekleştirmişken o
bölgedeki bayinin daha düşük fiyat uygulaması nedeniyle satışın söz konusu bayi
tarafından yapıldığı,
ifade edilmiştir.
(25) 21.11.2019 tarihinde (…..) yapılan görüşmede teşebbüs yetkilileri tarafından;
- Ağırlıklı olarak (…..) ürünlerini sattıkları ve Türkiye’deki en büyük (…..) bayisi
oldukları,
- QUA GRANİT tarafından kendilerine herhangi bir bölge kısıtlaması uygulanmadığı,
(…..) gibi illere satışlarının bulunduğu,
- (…..) yapılmakta olan ve kendilerine çok yakın bir inşaat projesi için ciddi rekabet
etmelerine rağmen seramiklerin QUA GRANİT’in (…..) bayisi tarafından tedarik
edildiği,
- Seramik sektöründe, üretici teşebbüsler açısından bayilere bölge tahsisi
yapılmasının mantıklı bir tercih olmayacağı, bayilerin müşteri buldukları her bölgeye
satış yaptığı
19-46/772-333
6/18
ifade edilmiştir.
I.3. İlgili Pazar
I.3.1. İlgili Ürün Pazarı
(26) Dosya kapsamında eylemleri incelenen QUA GRANİT, granit üretimi alanında faaliyet
göstermektedir. Granit esas olarak seramik ürünleri arasında yer almaktadır. Seramik
sektörüne ilişkin T.C. Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanan 2015 tarihli Seramik
Çalışma Grubu Raporu’nda, seramik sektörünün; seramik yer ve duvar karoları
(seramik kaplama malzemeleri-SKM), banyolarda ve mutfaklarda kullanılan lavabolar,
klozetler, rezervuarlar (seramik sağlık gereçleri), tuğla ve kiremit gibi inşaat sektörünün
girdisi olan malzemeler, refrakter5 ve günlük hayatımızda kullanılan süs, sofra ve
mutfak eşyaları alt sektörlerinden oluştuğu belirtilmektedir. Benzer şekilde Çimento,
Cam, Seramik ve Toprak Ürünleri İhracatçıları Birliğinin 2018 tarihli Seramik Sektörü
Makro Pazar Araştırması’nda seramik ürünleri seramik kaplama malzemeleri ve
seramik sağlık gereçleri olarak sınıflandırılmaktadır.
(27) Rekabet Kurulunun (Kurul) 13.03.2013 tarih 13-14/201-103 sayılı kararında, seramik
ürünleri kendi içinde seramik kaplama malzemeleri [SKM (yer ve duvar karoları)],
seramik sağlık gereçleri (SSG), sofra ve süs eşyaları ve teknik seramikler biçiminde
sınıflandırılmıştır6. Mevcut dosya kapsamında QUA GRANİT’in duvar ve yer karoları
ürünlerini ürettiği; bu itibarla anılan sınıflandırmalardan seramik kaplama
malzemelerinin esas alınabileceği değerlendirilmektedir.
(28) Seramik kaplama malzemeleri kullanıldığı alana göre yer ve duvar karoları olarak
ayrılabilmektedir. Duvar karoları fayans olarak adlandırılmakta ve genellikle yüzey
sertliği ve mukavemeti düşük, su emme değeri ise yüksek olmaktadır. Anılan özellikler
sebebiyle duvar karoları çoğunlukla iç mekânlarda kullanılmaktadır. Buna karşılık yer
karoları, su emme oranı görece daha düşük, mukavemeti ise daha yüksek olduğundan
hem iç hem de dış mekânlarda tercih edilebilmektedir.
(29) Seramik kaplama malzemeleri için bir diğer sınıflandırma sertlik, çizilme, su emme,
kalınlık ve incelik özelliklerine göre yapılmaktadır. Bunlardan su emme oranına göre
yapılan sınıflandırmada %0,5’ten az su emme derecesine sahip seramik türü granit
olarak adlandırılmaktadır.
(30) Granit esasen mermer gibi doğadan madencilik faaliyeti ile çıkarılıp şekillendirilerek
elde edilen bir doğal kaplama malzemesidir. Doğal olan granitteki yüksek dayanıklılık
ve düşük su emme özelliklerine sahip olacak şekilde üretilen karolar ise sektörde granit
seramik ya da kısaca granit olarak adlandırılmaktadır. Granit genel olarak yüksek
basınçlarda preslenmiş seramik ham maddelerinden üretilen bir seramik türüdür.
Üretim sürecindeki ve kullanım alanlarındaki bazı farklılıklara göre sırlı granit ve teknik
granit olarak ikiye ayrılmaktadır. Granit seramiğin dayanıklı olması, yüzey aşınımının
düşüklüğü, su emme derecesi gibi sebeplerle seramiğin genel kullanım alanlarına ek
olarak yoğun yaya trafiği bulunan mağaza zeminleri, işyeri, hastane ve sair dış
mekânlar gibi alanlarda tercih edilebilmektedir.
(31) Bu noktada üretim süreci ve kullanım alanları çeşitlilik gösterebilen granitin seramik
kaplama malzemeleri içerisinde ayrı bir pazar oluşturup oluşturmayacağı ele
alınmalıdır. Yukarıda da ifade edildiği üzere graniti, kaplama malzemesi diğer seramik

5 Refrakter, yüksek sıcaklığa uzun süre dayanabilen ve bu nedenle pek çok endüstriyel kullanım alanları
olan materyaller olarak tanımlanmaktadır.
6 Benzer yönde bkz. 16.01.2001 tarih ve 01-04 sayılı, 03.11.2006 tarih ve 06-80/1034-299 sayılı Kurul
kararları.
19-46/772-333
7/18
ürünlerinden farklılaştıran ana unsurlar su emme oranı ve dayanıklılığıdır. Bu nedenle
granit seramiğin maliyetleri ve fiyatları diğer SKM’lere göre daha yüksek olmakta ve
kullanım alanları çeşitlenmektedir. Dosyadaki bilgilere göre, granit ve diğer seramik
kaplama malzemelerinin birbirleri yerine kullanılabilip kullanılamayacağına ilişkin
seramik üreticisi teşebbüslerin görüşlerinden, granit ile diğer SKM’lerinin kullanım
alanları açısından birbirlerinden büyük ölçüde farklılaşmadığı söylenebilmektedir.
Tüketicinin ürün tercihi açısından fiyat, görsellik, seramiği kullanacağı alanın niteliği,
sıcaklığı, duvar-yer, ıslak-kuru zemin olması gibi hususlar öne çıkmaktadır. Bununla
birlikte granit dışındaki SKM’lerin de kendi içerisinde farklı sınıflandırmalarının
bulunduğu ve granit tercihini etkileyen hususların diğer SKM’ler için de geçerli olduğu
anlaşılmaktadır. İlaveten granitin su emme derecesi, dayanıklılığı gibi özelliklerinin
granit seramiğin diğer seramik kaplama malzemelerinin kullanıldığı alanlarda
kullanılmasını engellemediği görülmektedir. Anılan sebeplerle dosya konusu iddialar
çerçevesinde granit ile diğer SKM’ler arasında kullanıcıların kullanım amaçları, kullanım
alanları ve kalite gibi unsurlar bakımından kesin bir ayrım yapılmasına gerek olmadığı
değerlendirilmektedir.
(32) Granit ile diğer SKM’lerin aynı pazarda olup olmadığının tespitinde ele alınması
gereken bir diğer husus arz ikamesidir. Arz ikamesinin değerlendirilmesinde
teşebbüslerin göreceli fiyatlarda meydana gelecek küçük ve kalıcı artışlar karşısında
üretimlerini başka ürünlere kaydırabilmeleri ve bunları kısa dönemde kayda değer ek
maliyetlere ve risklere katlanmak zorunda kalmadan pazarlayabilmeleri göz önünde
bulundurulmaktadır. Bu koşullar yerine geldiğinde, piyasaya sürülecek ek üretim,
incelenen teşebbüsler üzerinde rekabetçi bir baskı oluşturacak, dolayısıyla etkinlik ve
çabuk sonuç verme açısından talep ikamesine eşdeğer olarak kabul edilebilecektir.
(33) Bu kapsamda granit ile diğer SKM’lerin üretim süreçlerindeki farklılıkların ele alınması
gerekmektedir. Dosyadaki bilgilere göre, seramik üreticisi teşebbüslerin konuya ilişkin
görüşlerinden, granit ile diğer SKM’lerin üretim sürecinde kullanılan makineler, üretim
teknikleri gibi hususlarda ciddi farklılıkların bulunmadığı anlaşılmaktadır. Bunların yanı
sıra genellikle SKM üreten birçok teşebbüsün aynı zamanda granit ürettiği, söz konusu
ürünlerin aynı kanallarda dağıtımının yapıldığı, satışının da aynı noktalarda
gerçekleştirildiği görülmektedir. Bu doğrultuda işbu dosya kapsamında granit ürünü
özelinde bir pazar ayrımına gidilmesine gerek olmadığı değerlendirilmektedir.
(34) Yukarıda yer verilen açıklamalar doğrultusunda granit ile diğer SKM’ler arasında kesin
bir ayrım yapılmasına gerek olmadığı anlaşıldığından dosya konusu iddiaların
değerlendirilmesi bakımından ilgili ürün pazarı “seramik kaplama malzemeleri” pazarı
olarak ele alınmıştır.
I.3.2. İlgili Coğrafi Pazar
(35) Şikâyet konusu ürünlerin tüm Türkiye’de dağıtımının, pazarlama ve satışının
yapılabildiği ve ülke genelinde rekabet koşullarında bölgeler bazında belirgin farklılıklar
olmadığı göz önüne alınarak ilgili coğrafi pazar “Türkiye” olarak belirlenmiştir.
I.4. Değerlendirme
(36) Dosya konusu başvuruda temel olarak QUA GRANİT’in yetkili satıcılarına, faaliyet
gösterdikleri il dışındaki başka illere satış yapmamaları konusunda baskı uyguladığı ve
bu nedenle arama maliyetlerine tüketici tarafından katlanılması durumunda dahi diğer
illerdeki bayilerin başka bir yetkili satıcının bölgesine ürün satmaktan imtina ettikleri
iddia edilmektedir. Bu doğrultuda başvuru konusunun QUA GRANİT’in bayilerine aktif
ve pasif satış yasakları uygulamak suretiyle 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal
ettiği iddiasına dayandığı anlaşılmaktadır.
19-46/772-333
8/18
I.4.1. Rekabet Hukukunda Aktif ve Pasif Satış Kısıtlamaları
(37) 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesinde “Belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan
veya dolaylı olarak rekabeti engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını taşıyan veya bu
etkiyi doğuran yahut doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu
eylemler ve teşebbüs birliklerinin bu tür karar ve eylemleri hukuka aykırı ve yasaktır.”
hükmü yer almaktadır. Söz konusu madde, aynı seviyede faaliyet gösteren rakip
teşebbüsler arasındaki rekabeti sınırlayıcı anlaşmaları (yatay anlaşmalar) kapsadığı
gibi rakip olmayan, başka bir ifadeyle arz zincirinin farklı seviyelerinde yer alan
teşebbüsler arasındaki anlaşmaları (dikey anlaşmalar) da kapsamaktadır.
(38) 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği’nin (2002/2 sayılı Tebliğ)
kapsamını belirleyen 2. maddesinde, “Üretim veya dağıtım zincirinin farklı seviyelerinde
faaliyet gösteren iki ya da daha fazla teşebbüs arasında belirli mal veya hizmetlerin
alımı, satımı veya yeniden satımı amacıyla yapılan anlaşmalar” dikey anlaşmalar olarak
tanımlanmıştır. 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliğinin
Açıklanmasına Dair Kılavuz’da (Kılavuz) bir anlaşmanın dikey anlaşma sayılabilmesi
için anlaşmaya iki veya daha fazla teşebbüsün taraf olması, tarafların üretim veya
dağıtımın farklı seviyelerinde faaliyet gösteriyor olması, anlaşmanın belirli mal ve veya
hizmetlerin alımı, satımı veya yeniden satımı amacıyla yapılmış olması gerektiği
açıklanmaktadır.
(39) 2002/2 sayılı Tebliğ’in 2. maddesine göre dikey anlaşmalar “Tebliğde belirtilen koşulları
taşıması kaydıyla, 4054 sayılı Kanun’un 4 üncü maddesindeki yasaklamadan Kanunun
5 inci maddesinin üçüncü fıkrasına dayanılarak grup olarak muaf” tutulmuştur. Dikey
anlaşmaların, 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi hükümlerinin uygulanmasından grup
olarak muaf tutulabilmesi için 2002/2 sayılı Tebliğ’in “Kapsam” başlıklı 2. maddesinin
ikinci paragrafında yer alan “sağlayıcının dikey anlaşma konusu mal ve hizmetleri
sağladığı ilgili pazardaki pazar payının %40’ı aşmaması” koşulunu taşıması
gerekmektedir. Ayrıca anılan Tebliğin “Anlaşmaları Grup Muafiyeti Kapsamı Dışına
Çıkaran Sınırlamalar” başlıklı 4. maddesi, “Aşağıda sayılan, rekabeti doğrudan veya
dolaylı olarak engelleme amacı taşıyan sınırlamaları içeren dikey anlaşmalar bu Tebliğ
ile tanınan muafiyetten yararlanamaz” hükmünü içermektedir. Dolayısıyla söz konusu
maddede sayılan kısıtlamaları içermeyen dikey anlaşmalar grup muafiyetinden
yararlanabilmektedir.
(40) 2002/2 sayılı Tebliğ’in 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde, yine aynı bentte
sayılan haller dışında, alıcının sözleşme konusu mal veya hizmetleri satacağı bölge
veya müşterilere ilişkin kısıtlamalar getirilemeyeceği ifade edilmektedir. Bu bentte
sayılan hallerden ilki, alıcının müşterilerince yapılacak satışları kapsamaması kaydıyla,
sağlayıcı tarafından kendisine veya bir alıcıya tahsis edilmiş münhasır bir bölgeye ya
da münhasır müşteri grubuna yapılacak aktif satışların kısıtlanmasıdır. Dolayısıyla
alıcının, sözleşme konusu mal veya hizmetleri satacağı bölge veya müşterilere ilişkin
olarak münhasır bir bölge veya müşteri grubu tayin edilmesi durumunda aktif satışlar
kısıtlanabilirken pasif satışların kısıtlanması mümkün olmamaktadır. Kılavuz’un 24.
paragrafında yapılan açıklamaya göre; başka bir alıcının bölgesindeki veya müşteri
grubundaki müşterilerden gelen ve alıcının aktif çabaları neticesi olmayan talepleri
karşılamanın, alıcı, malın teslimatını müşterinin adresine götürerek yapsa dahi, “pasif
satış” olarak nitelendirileceği belirtilmektedir. Aktif satış ise başka bir alıcının münhasır
bölgesindeki veya münhasır müşteri grubundaki münferit müşterilere mektup veya
ziyaret gibi doğrudan pazarlama yöntemleriyle gerçekleştirilen satışlar olarak
değerlendirilmektedir. Ayrıca, başka bir alıcıya tahsis edilmiş bölgedeki veya müşteri
19-46/772-333
9/18
gruplarındaki müşterileri doğrudan hedefleyen reklamlar veya promosyonlar da diğer
aktif satış yöntemleri arasında sayılabilmektedir.
I.4.2. QUA GRANİT’in Dosya Konusu Eylemlerinin Değerlendirilmesi
(41) Yukarıda ifade edildiği üzere dosya konusu iddia QUA GRANİT’in bayilerine aktif ve
pasif satış yasağı uygulamasına ilişkindir. QUA GRANİT üretimini yaptığı Qua markalı
ürünlerin dağıtımını/satışını bayi kanalı, proje ekibi kanalı ve perakende satış kanalı
olmak üzere üç kanal üzerinden gerçekleştirdiğini ifade etmiştir. Ülke genelinde QUA
GRANİT’in belirlediği bayiler aracılığıyla yapılan satışlar bayi kanalıyla yapılan satışları
oluşturmaktadır7. Teşebbüs, bayilerin belirlenmesindeki temel kriterleri; bölgenin nüfus
yoğunluğu, o nüfusun sosyoekonomik yapısı ve tüketim alışkanlıkları olarak
sıralamaktadır. İnşaat projelerini ziyaret ederek ve fuarlara katılarak yapılan satışlar
proje ekibi kanalıyla yapılan satışları oluşturmaktadır. Son olarak, QUA GRANİT’in
Aydın ilinin Söke ilçesinde bulunan bir mağazası aracılığıyla yaptığı satışlar perakende
satış kanalını oluşturmaktadır8.
(42) QUA GRANİT ürünlerinin bayi kanalı aracılığıyla dağıtımını/satışını gerçekleştirmek
üzere bayileriyle Bayilik Sözleşmesi (Sözleşme) imzalamaktadır. Ürünler, bu Sözleşme
kapsamında bayiler tarafından tali bayilere ve/veya doğrudan son kullanıcıya
satılmaktadır. Dolayısıyla QUA GRANİT ile sözleşme tarafı yetkili satıcılar arasındaki
ilişki 2002/2 sayılı Tebliğ anlamında dikey anlaşma niteliği taşımaktadır. Bu çerçevede
şikâyet konusuyla ilgili olarak, anılan anlaşmanın 4054 sayılı Kanun ile 2002/2 sayılı
Tebliğ çerçevesinde değerlendirilmesi gerekmektedir.
(43) Sözleşme’nin 4.8. maddesinde, “(…..).” ifadelerine yer verilmektedir. Sözleşme’nin 8.9.
maddesi “(…..).” şeklindedir. Sözleşme’nin ayrılmaz bir parçası niteliğindeki
Distribütörlük Ek Sözleşmesi’nde konuyla ilgili olarak aşağıdaki maddeler yer
almaktadır:
“(…..).”
(44) Söz konusu maddelerin incelenmesinden Sözleşme’de Qua markalı ürünlerin satış ve
dağıtımına ilişkin olarak her bir bayi için çeşitli illeri kapsayan bölgelerin belirlendiği,
bayilerin bu bölgeler dışına ve yurt dışına satışının yasaklandığı, satış yapılması
halinde yaptırım olarak cezai şart getirildiği ve bayilerin tanıtım faaliyetlerinin QUA
GRANİT’in iznine bağlandığı görülmektedir. Söz konusu kısıtlamalar bir önceki başlık
altında yer verilen hem aktif hem de pasif satış yasağının tanımına girmektedir. Zira
Sözleşmenin hükümlerinden, QUA GRANİT tarafından getirilen satış yasağının aktif
satış yasağının sınırlarını aştığı ve sözleşmenin pasif satış yasağını da uygulamaya
imkan verecek bir lafzının olduğu anlaşılmaktadır. Bu itibarla ilgili sözleşme
maddelerinin hem aktif hem de pasif satış yasağı açısından ele alınması
gerekmektedir.
(45) Yukarıda da yer verildiği üzere, 2002/2 sayılı Tebliğ’de pazar payı %40’ı aşmayan
sağlayıcıların bayilerinin münhasır bir bölge ya da müşteri grubuna yapacakları aktif
satışları kısıtlaması 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi hükümlerinin uygulanmasından
grup olarak muaf tutulabilen haller arasında sayılmıştır. Bu doğrultuda Sözleşme ile
aktif ve pasif satış yasağı getiren QUA GRANİT’in pazardaki konumu önem arz
etmektedir. Dosyadaki bilgilere göre, SKM pazarında faaliyet gösteren teşebbüslerin
toplam üretim kapasitesi yaklaşık yıllık (…..) m²’dir. QUA GRANİT’in üretim
kapasitesinin (…..) m² olduğu ifade edilmiştir. Tesisat İnşaat Malzemecileri
Federasyonu (TİMFED) tarafından yayımlanan Eylül 2017 tarihli TİMFED Sektör

7 Teşebbüsün hâlihazırda (…..) adet bayisi bulunmaktadır.
8 (…..).
19-46/772-333
10/18
Araştırma Raporu’nda yer alan bilgilere göre 2013 ila 2017 yıllarını kapsayan beş yıllık
dönemde SKM üretiminin yıllık yaklaşık %17 ila %25’i ihraç edilmiştir9. QUA GRANİT’in
2018 yılı itibarıyla toplam üretimi içerisindeki ihracat oranı yaklaşık %(…..). Bu
doğrultuda teşebbüsün üretim kapasitesinin sektörün geneline kıyaslandığında düşük
olduğu ve satışlarının önemli bir oranını ihracatın oluşturduğu söylenebilmektedir.
İlaveten rakipleriyle karşılaştırabilmek bakımından QUA GRANİT ile rakiplerinin SKM
üretim kapasitesi (m2), satış miktarı (m2) ve satış geliri (TL) bazında pazar payları
aşağıdaki tabloda gösterilmektedir:
Tablo-1: SKM Pazarında Faaliyet Gösteren Teşebbüslerin Pazar Payları10 (%)
Teşebbüsler
2017 2018 2019/10
Kapasite
Satış
Miktarı
Satış
Geliri
Kapasite
Satış
Miktarı
Satış
Geliri
Kapasite
Satış
Miktarı
Satış
Geliri
BİEN11 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
EGE12 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
ETİLİ13 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
HİTİT14 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
KALE15 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
KÜTAHYA16 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
QUA
GRANİT
(…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
TERMAL17 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
YURTBAY18 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
TOPLAM (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Kaynak: Teşebbüslerden elde edilen bilgiler çerçevesinde yapılan hesaplamalar
(46) Tablonun incelenmesinden QUA GRANİT’in pazar payının 2017-2019 yılları arasında
artmakla birlikte %40’ın oldukça altında kaldığı görülmektedir. İlaveten Sözleşme
hükümlerinde, bayilerin müşterilerinin yapacağı satışların kapsama alındığına ilişkin bir
ibare bulunmamaktadır. Bu itibarla teşebbüsün bayileriyle imzaladığı Sözleşme’de yer
alan aktif satış yasağına ilişkin maddelerin 2002/2 sayılı Tebliğ kapsamında grup
muafiyetinden yararlanabileceği değerlendirilmektedir.
(47) Diğer taraftan ilgili sözleşme hükümleri pasif satışların sınırlandırılmasına da yol açacak
niteliktedir. Bu kapsamda Sözleşme’nin pratikte nasıl uygulandığı değerlendirilmelidir.
(48) Dosya kapsamında yapılan yerinde incelemelerde elde edilen QUA GRANİT tarafından
(…..) ve (…..) bayilerine gönderilen 02.11.2016 tarihli e-postada, üç bayi için belirlenen
ortak bölge ile girilmez bölgeler sayılmakta ve “distribütör bayilerimizin bölgeleriyle ilgili
yaptığımız çalışmalarda bölgelerin paylaşımı şu şekilde planlanmış ve mutabakat
sağlanmıştır. Distribütörlerimizin bölge ihlali ile ilgili dikkatli olmalarını ve birbirlerine
yardımcı olmaları hususunda yardımlarınızı rica ediyoruz.” ifadelerine yer verilmektedir.
Söz konusu ifadeler teşebbüsün bayileriyle imzaladığı Sözleşme’nin uygulamaya da
yansıdığını göstermektedir.
(49) Bunu destekler şekilde teşebbüsün (…..) ve (…..) bayilerine getirdiği bölge
sınırlamasına ilişkin 07.07.2018 tarihli belgede aşağıdaki ifadeler geçmektedir:

9 , sf. 31.
10 Tablonun hazırlanmasında sektörde yaygın olarak satışı yapılan markalar esas alınmıştır.
11 Bien Yapı Ürünleri San. Turz. ve Tic. A.Ş.
12 Ege Seramik San. ve Tic. A.Ş.
13 Etili Seramik İnşaat San. ve Tic. A.Ş.
14 Hitit Seramik Sanayi ve Ticaret A.Ş.
15 Kaleseramik Çanakkale Kalebodur Seramik San. A.Ş.
16 NG Kütahya Seramik Porselen Turizm A.Ş.
17 Termal Seramik San. ve Tic. A.Ş.
18 Yurtbay Seramik San. ve Tic. A.Ş.
19-46/772-333
11/18
“(…..) 2 tane bayimiz bulunmaktadır.
(…..) bayilerimiz de (taraflar ile görüşülmüş ve anlaşılmıştır) bir ayrım yapacağız. Bu
ayrıma göre;
(…..) il ve ilçelerine (…..) bayimiz
(…..) il ve ilçelerine (…..) bayimiz Qua Marka malzemelerimizi satabileceklerdir.
Geri kalan (…..) ortak bölge olup her iki taraf ta satış yapabileceklerdir.
Ancak taraflar (…..) illerine (hangisine bağlı değilse) satış yapamayacaklardır.”
(50) Ayrıca yukarıda da yer verilen 07.07.2018 tarihli yazışmanın devamında, ilgili bayilerin
kendileri için belirlenen bölgenin dışına satış yapmaları durumunda cezai şart getirildiği
görülmektedir.
(51) Diğer taraftan 05.07.2019 tarihli e-posta ile, aynı bölge bayisine QUA GRANİT
tarafından bölge dışına satış yapmamasına ilişkin taahhüt içeren bir metin
gönderilmekte ve söz konusu bayinin bu metni imzalaması istenmektedir. Belgenin
incelenmesinden, İzmir bayisinin bölgesi dışına satış yaptığı ve bunun sonucu olarak
teşebbüsün hesabına bloke konduğu, belgede yer alan metnin imzalanarak
gönderilmesi halinde blokenin kaldırılacağı anlaşılmaktadır. Bunun dışında diğer
belgelerde yer alan cezai şartın uygulandığına ilişkin bir bilgi ve belgeye
rastlanılmamıştır.
(52) 11.10.2017 tarihli belgede, (…..) bayisi tarafından QUA GRANİT’e, bayilerin bölge
dışına satış yapmayacağına yönelik kendisine garanti verilmesine rağmen bir bayinin
bölgesi dışına satış yaptığı belirtilmekte ve bu durumun sonlandırılması talep
edilmektedir. QUA GRANİT tarafından cevaben “(…..).” denilerek konuya olumsuz
yaklaşıldığı belirtilmektedir.
(53) 25-27.07.2017 tarihli belgede teşebbüsün (…..) bayisinin bölgesinde bulunan bir
müşterinin ürünü daha uygun koşullarda bulduğu başka bir bölgedeki bayiden alması
üzerine ilgili ürünün hangi bayiden alınmış olabileceği araştırılmaktadır. Konuya ilişkin
olarak QUA GRANİT yetkilisi tarafından “(…..).” ifadeleri kullanılarak teşebbüsün
bölgesel münhasırlık ve bölge dışına yapılan pasif satışlar konusundaki yaklaşımı
belirtilmektedir. Akabinde aynı teşebbüs yetkilisinin “(…..).” ifadeleriyle bu yaklaşımın
ülke geneline yaygın olduğu vurgulanmakta ve bölge dışına yapılan satışların önüne
geçmek için çaba sarf edildiği görülmektedir.
(54) (…..) bölgesine ilişkin 25.12.2017 ve 22.05.2018 tarihli belgelerde bölge dışından (…..)
yapılan satış ile ilgili barkod numaraları gönderilmekte ve bu satışı hangi bayinin
gerçekleştirdiği tespit edilmeye çalışılmaktadır. Bu durum, QUA GRANİT’in bölge
kısıtlaması uygulamasının takibinin teşebbüsün sistemleri üzerinden yapılabildiğini
göstermektedir. 23.05.2018 tarihli belgede ise konu QUA GRANİT (…..) bölge
sorumlusu tarafından “.. (…..)” sözleriyle açıkça ifade edilmektedir. Yazışmanın
devamında aynı yetkili aşağıdaki ifadeleri kullanmaktadır:
“(…..).
Bölgede ihlalin ortadan kalkması adına (…..) bayisi piyasaya düşük karlılıkla ürün
satmaya başlamış olup bu sebeple fabrika aidiyeti konusunda ilerlenen yolda geriye
gidilmiş, Qua markası adına bahse konu bayi ile sıkıntılar yaşamaya başlamasına
sebep olmuştur.
Bölge ihlali konusunda bayii kayıpları yasamamak adına ve şirket menfaatleri
doğrultusunda kalıcı bir çözüm bulunmasını talep ederim.”
19-46/772-333
12/18
Teşebbüsün başka bir yetkilisi tarafından cevaben “(…..).” denilerek bölge
sorumlularının bölge dışından yapılan satışlara karşı yapması gerekenler
vurgulanmaktadır. Buna göre teşebbüs, bayiler arasında pasif satış yasağının işlerliğini
tesis etmeye yönelik etkin iletişim içine girmeleri yönünde öneride bulunmaktadır.
Yukarıda yer verilen 25.12.2017, 22.05.2018 ve 23.05.2018 tarihli belgelerin
incelenmesinden, Sözleşme ile bayilere getirilen bölge dışına satış yasağının fiilen
uygulandığı, bu satış yasağının aktif satışların yanı sıra pasif satışları da kapsamına
aldığı ve yasağa uyulup uyulmadığının teşebbüsün sistemleri ve bölge sorumluları
aracılığıyla denetlendiği görülmektedir.
(55) Aynı bölgeye ilişkin 11.05.2019 tarihli belgede, bir alıcının bölge dışından yaptığı
alımlarla ilgili teşebbüs yetkilileri arasında geçen yazışmanın incelenmesinden, QUA
GRANİT’in getirdiği bölge kısıtlamasına bayilerce uyulmadığı durumlar için ilave tedbir
alınmaya çalışıldığı, bu kuralın uygulanması ve denetlenmesi konusunda kesin bir
duruş sergilendiği anlaşılmaktadır. İlaveten belgede geçen “(…..)” ifadesi dikkat
çekmektedir. Dosya kapsamında elde edilen bilgilere göre, bayilerin QUA GRANİT’ten
aldığı ürünlerin nakliyesi çoğunlukla QUA GRANİT tarafından yapılmakta, nakliyeyi bayi
üstlense dahi QUA GRANİT ürünlerin teslim edileceği adresi görebilmektedir. Bu
doğrultuda belgede geçen ifadelerin, teşebbüsün ürünleri takip ederek ilgili bayinin
Sözleşme’sinde yer alan iller dışına gönderilmek istenmesi durumunda bunu
engellemeye çalıştığına işaret edebileceği anlaşılmaktadır.
(56) 08.02.2018 tarihli belgede teşebbüsün (…..) bayisine kendi bölgesi dışından gelen ürün
talebi “… qua seramikte bölge sınırlaması mevcut. (…..) malzeme gönderemeyiz. (…..)
firması mevcut buradan ürün temin edebilirsiniz.” denilerek reddedilmekte ve müşteri
ilgili bölgedeki bayiye yönlendirilmektedir. Bu durum QUA GRANİT’in Sözleşme ile
getirdiği bölge münhasırlığının hem aktif hem de pasif satışları kapsayacak şekilde
bayiler nezdinde de uygulandığını göstermektedir.
(57) QUA GRANİT’in bayileriyle imzaladığı Sözleşme hükümleri ile yukarıda yer verilen
belgelerin birlikte ele alınmasından, teşebbüs tarafından bayileri için münhasır bölge
tayin edildiği ve bu bölgelere yapılacak aktif satışlar ile birlikte pasif satışların da
kısıtlandığı, bu çerçevede QUA GRANİT ile bayileri arasındaki dikey anlaşmaların 4054
sayılı Kanun’un 4. maddesi kapsamında olduğu anlaşılmaktadır. İlgili anlaşmalar
çerçevesinde pasif satışların da kısıtlanıyor olması, taraflar arasındaki dikey
anlaşmaları 2002/2 sayılı Tebliğ’in 4. maddesi çerçevesinde aynı Tebliğ ile tanınan
grup muafiyetinin kapsamı dışına çıkarmaktadır.
(58) Bu noktada değerlendirilmesi gereken husus, 2002/2 sayılı Tebliğ’in 4. maddesindeki
sınırlamaları içeren anlaşmaların 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesi kapsamında bireysel
muafiyetten yararlanıp yararlanamayacağıdır.
(59) Pasif satış kısıtlamalarının genel olarak bireysel muafiyetten yararlanmasının da güç
olduğu kabul edilmektedir. Pasif satışların kısıtlanmasına ilişkin uygulamalar hakkında
herhangi bir bireysel muafiyet analizi yapılmayan kararlar19 olduğu gibi bazı
kararlarda20 da ayrıntılı bir bireysel muafiyet analizi yapılmadan sadece istisnai bazı
durumlarda bu tür kısıtlamaları içeren anlaşmalara bireysel muafiyet tanınabileceği
ifade edilmektedir. Bu çerçevede örneğin, birtakım tehlikeli maddelerin sağlayıcısı
konumundaki teşebbüsler, güvenlik ve sağlık gibi nedenlere dayanarak alıcılarının bu

19 Bkz. Kurulun 27.05.2008 tarihli, 08-35/462-162 sayılı; 14.07.2011 tarihli, 11-43/953-307 sayılı;
09.06.2011 tarihli, 11-36/757-234 sayılı; 04.12.2008 tarihli, 08-69/1121-437 sayılı ve 02.05.2013 tarihli,
13-25/331-150 sayılı kararları.
20 Kurulun 25.11.2009 tarihli ve 09-57/1365-357 sayılı kararı (KWS), 23.09.2010 tarihli ve 10-60/1251-
469 sayılı kararı (YATSAN).
19-46/772-333
13/18
tür malları belirli müşterilere satmalarını engelleyebilecek ya da yeni coğrafi pazar
açılımının söz konusu olduğu durumlarda sağlayıcı, diğer coğrafi pazarlarda bulunan
alıcılarının yeni girilen coğrafi pazara aktif ya da pasif olarak ürün satmasını belirli bir
süre boyunca yasaklayabilecektir21.
(60) Yapılan değerlendirmeler doğrultusunda, dosya konusu uygulamalar yukarıda yer
verilen istisnai haller kapsamında olmadığından bu uygulamaların 4054 sayılı Kanun’un
5. maddesi bağlamında bireysel muafiyetten yararlanmasının mümkün olmadığı
değerlendirilmektedir.
(61) Yukarıda “Rekabet Hukukunda Aktif ve Pasif Satış Kısıtlamaları” başlığı altında
belirtildiği üzere Kurul uygulamasında, dikey rekabet ihlallerini değerlendirirken olay
bazında değerlendirme yapılarak pazarın rekabetçi yapısı, ihlâlin pazardaki potansiyel
ve güncel rekabet üzerindeki etkisi, sağlayıcının ve alıcıların pazardaki konumu, pazara
giriş engelleri gibi hususların göz önünde bulundurulduğu ve soruşturma açılmasının
tercih edilmediği çok sayıda örnek bulunmaktadır.
(62) Bu kapsamda değinilmesi gereken ilk husus, pazarın rekabetçi yapısıdır. SKM
pazarında 25-30 civarında teşebbüs faaliyette bulunmaktadır. Yukarıda pazardaki
teşebbüslerin pazar paylarının yer aldığı Tablo-1’den teşebbüslerin hiçbirinin %(…..)
üzerinde pazar payının bulunmadığı ve birçok teşebbüsün pazar payının %(…..) ila
%(…..) civarında seyrettiği görülmektedir. İlgili tablodan ayrıca QUA GRANİT’in 2019
yılı itibarıyla pazar payının üretim kapasitesi bazında %(…..), satış miktarı bazında
%(…..) ve satış geliri bazında %(…..) olduğu anlaşılmaktadır.
(63) Söz konusu oranlarla QUA GRANİT, tabloda yer verilen rakipleri arasında (…..) sırada
yer almaktadır. Bu itibarla teşebbüsün kayda değer bir pazar gücünün bulunmadığı
söylenebilmektedir22. SKM’lerin satış ve dağıtım kanallarına bakıldığında da genellikle
sektörde münhasır bayiliğin bulunmadığı görülmektedir. Dosya kapsamında elde edilen
bilgilere göre QUA GRANİT bayileri QUA markalı ürünlerin yanı sıra rakip markaların
ürünlerini de satmaktadır. Dikey kısıtlarla ilgili en önemli rekabet sorunları, genellikle
markalar arası rekabetin yetersiz olduğu durumlarda ortaya çıkmaktadır. Markalar arası
rekabetin yetersizliği, üst pazarda pazar gücüne sahip bir teşebbüsün bulunması
anlamına gelmektedir. Marka içi rekabetin yetersizliğinin doğurduğu olumsuzluklara,
markalar arası rekabetin yetersizliğinin de eklenmesi durumunda dikey kısıtlamaların
olumsuz etkileri, olumlu etkilerini aşabilmektedir. Kılavuz’da belirtildiği üzere, dikey
anlaşmalar açısından Kanun’un 4. maddesinin uygulanması pazar gücüne sahip
teşebbüsler üzerinde yoğunlaşmakta ve incelenen olaydaki teşebbüs ciddi bir pazar
gücüne sahip ise gerek marka içi gerekse markalar arası rekabetin korunması önem
kazanmaktadır. Bu doğrultuda dosya özelinde, pazarın rekabetçi yapısı, QUA GRANİT
ve rakiplerinin pazardaki konumu ile bayilerin marka münhasırlığının bulunmaması göz
önünde bulundurulduğunda, QUA GRANİT’in bayilerine getirdiği pasif satış yasağının
etkisinin sınırlı olacağı değerlendirilmektedir.
(64) Üzerinde durulması gereken bir diğer husus Sözleşme ile getirilen satış yasağının
bayilerin satışlarına olan etkisidir. Bu kapsamda Qua markalı ürünlerin sözleşmelerle
bayilere tanımlanan bölgelerin içine ve dışına yapılan satış miktarları önem
taşımaktadır. Zira yukarıda yer verilen belgelerden QUA GRANİT’in satış yasağını
bayileri nezdinde sıkı bir şekilde uyguladığı ve denetlediği söylenebilmektedir. Bu
doğrultuda aşağıda 2017-2019 yılları arasında bayilerin Sözleşme ile tanımlanan
bölgelerin içine ve dışına yaptıkları satışların oranına yer verilmektedir23:

21 Kılavuz’un 20. ve 94. paragrafları.
22 (…..).
23 (…..).
19-46/772-333
14/18
Tablo-2: Bayilerin Bölge İçi ve Bölge Dışı Qua Markalı Ürün Satış Oranları (%)
Teşebbüsler
2017 2018 2019
Bölge İçi Bölge Dışı Bölge İçi Bölge Dışı Bölge İçi Bölge Dışı
(…..)24 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..)25 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..)26 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..)27 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..)28 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..)29 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..)30 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..)31 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..)32 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Kaynak: Teşebbüslerden elde edilen bilgiler çerçevesinde yapılan hesaplamalar
Tablo-3: QUA GRANİT’in Bayilerine Yaptığı Bölge İçi ve Bölge Dışı Sevkiyatların Oranları (%)
Teşebbüs
2017 2018 2019
Bölge İçi Bölge Dışı Bölge İçi Bölge Dışı Bölge İçi Bölge Dışı
(…..)33 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..)34 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..)35 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..)36 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..)37 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..)38 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Kaynak: QUA GRANİT’ten elde edilen bilgiler.
(65) Yukarıda yer verilen Tablo-2’de QUA GRANİT’in bayilerinden elde edilen ve Qua
markalı ürünlerin bayiler tarafından Sözleşme ile belirlenen bölgenin içine ve dışına
yapılan satışların miktar bazında oranına, Tablo-3’te ise QUA GRANİT tarafından
sağlanan, teşebbüsün bayileri için yaptığı ürün sevkiyatlarının bölge içi-dışı oranlarına39
yer verilmektedir. Her iki tabloya göre bayilerin tamamına yakını satışlarının büyük
çoğunluğunu bölge içine yapmaktadır. Bayiler için sözleşmelerle belirlenen bölgelere ve
bayilerin satış yaptığı illere aşağıda yer verilmektedir:

24 (…..).
25 (…..).
26 (…..).
27 (…..).
28 (…..).
29 (…..).
30 (…..).
31 (…..).
32 (…..).
33 (…..).
34 (…..).
35 (…..).
36 (…..).
37 (…..).
38 (…..).
39 (…..).
19-46/772-333
15/18
Tablo-4: QUA GRANİT’in Bayileri İçin Sözleşme İle Belirlenen Bölgeler ve Bayilerin Satış Yaptığı İller40
Bayi
Bulunduğu
İl
Sözleşme ile Belirlenen Bölge
Belirlenen Bölge Dışına Satış Yapılan
İller41
(…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..)
Kaynak: Belge-16
(66) Tablo-4’ün yukarıda yer verilen diğer tablolar ile birlikte değerlendirilmesinden, QUA
GRANİT’in bayilerinin sözleşmeler ile belirlenen münhasır bölgeler dışında da satış
yapabildiği ancak bu satışların toplam satışları içerisinde oldukça düşük bir paya sahip
olduğu görülmektedir. Söz konusu durum QUA GRANİT’in uyguladığı satış yasağının
bayilerin satışlarına yansıdığına işaret etmektedir. Bununla birlikte bayilerin bölge
dışına ya da faaliyet gösterdikleri şehre uzak bölgelere satış yapmamaları nakliye
giderinin yüksek olması, bayinin bölge dışına satış yapmayı tercih etmemesi gibi
sebeplerden kaynaklanabilecektir. Nitekim bayilerle yapılan görüşmelerde konuya
ilişkin olarak şehir dışından gelen taleplerde ödeme gücüne güvenilemediği, mevcut
bölgeye yapılan satışların yeterli görüldüğü, başka bir bayinin bölgesinde satış
yapılmasının etik bulunmadığı, bölge dışında sürekli satış yapmak için ilgili yerde depo
kiralanması gibi yatırımların yapılması gerektiği, bölge dışına yapılan satışlarda nakliye
maliyeti, ürünün ambalajlanması, kasalanması vb hususlarının dikkate alınması
gerektiği gibi sebeplerle uzak bölgelere satış yapmanın tercih edilmeyebileceği ifade
edilmiştir.
(67) Aşağıda 2017-2019 yılları arasında QUA GRANİT’in ilk on bayisinin toplam SKM satış
miktarı içerisinde Qua markalı ürünlerin satışlarına yer verilmektedir:
Tablo-5: QUA GRANİT’in Bayilerinin Toplam Satış Miktarı İçerisinde Qua Markalı Ürünlerin Payı42 (%)
Teşebbüsler
2017 2018 2019/10
Qua Diğer Qua Diğer Qua Diğer
(…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..)43 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..)44 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..)45 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Kaynak: Teşebbüslerden elde edilen bilgiler çerçevesinde raportörlerce yapılan hesaplamalar

40 (…..).
41 (…..).
42 (…..).
43 (…..).
44 (…..).
45 (…..).
19-46/772-333
16/18
(68) Tablonun incelenmesinden QUA GRANİT’in bayilerinin satış miktarları içerisinde Qua
markalı ürünlerin satışının çoğunlukla düşük oranda olduğu görülmektedir. Bayilerin
yalnızca ikisinde Qua markalı ürünlerin satış miktarı diğer markalardan fazladır.
(69) Bölge münhasırlığı içeren dağıtım anlaşmaları her ne kadar marka içi rekabeti kısıtlasa
da ürünlerin tüketiciye ulaşmasını engellememektedir. Bununla birlikte, markalar arası
rekabetin yeterli olmadığı durumlarda (bölge, müşteri grubu gibi hususlarda)
münhasırlık içeren dağıtım anlaşmaları tüketici tercihlerinin önemli ölçüde
sınırlanmasına neden olabildiği gibi ekonomik açıdan daha etkin ve yenilikçi
dağıtıcıların pazarda yer almasını engelleyebilmektedir. Bu durum ise dağıtım
kanalındaki yenilik arayışlarını azaltırken tüketicilerin fiyat-hizmet karşılaştırması
yaparak tercihte bulunması olanağını ortadan kaldırmaktadır. Diğer yandan yukarıda
yer verilen açıklamalar ışığında ilgili pazarda markalar arası rekabetin yoğun ve QUA
GRANİT’in pazar gücünün sınırlı olması, rakiplerin pazardaki konumu, bayilerin marka
münhasırlığının bulunmaması, Qua markalı ürünlerin satışlarının bayilerin toplam
satışları içerisindeki payının düşüklüğü sebepleriyle QUA GRANİT tarafından bayilerine
getirilen pasif satış yasağının rekabete etkisinin sınırlı olduğu değerlendirilmektedir.
I.4.3. QUA GRANİT Tarafından Sözleşmelerde Yapılması Öngörülen Değişiklikler
(70) QUA GRANİT tarafından 10.12.2019 tarih ve 8601 sayı ile Kurum kayıtlarına intikal
ettirilen yazıda, dosya konusu ile ilgili yapılması öngörülen hususlar aşağıdaki şekilde
sıralanmıştır:
− Sözleşmeler’in bazı maddelerinin değiştirilmesi,
− Uygulanan bayilik sisteminin bayilere açıklayıcı bir yazıyla aktarılması,
− Rekabet hukuku eğitim ve uyum çalışmaları.
(71) QUA GRANİT ile yetkili satıcıları arasında akdedilen sözleşmelerde yapılması
öngörülen değişikliklerde ilk olarak Sözleşme’nin 8.9. maddesinin "(…..)..." şeklinde
değiştirileceği ifade edilmektedir46.
(72) Sözleşme’de yapılacak bir diğer değişiklik, mevcut halinde Sözleşme’nin ayrılmaz
parçası olduğu ifade edilen Distribütörlük Ek Sözleşmesi’nin yürürlükten kaldırılmasıdır.
Hâlihazırda Distribütörlük Ek Sözleşmesi ile bayilere getirilen ve aktif ve/veya pasif
satış yasağını içerip içermediği açık bir şekilde anlaşılmayan bölge kısıtı, Sözleşme’nin
4.8. maddesine eklenen aşağıdaki ifadelerle yeniden düzenlenecektir:
“(…..)…”
(73) Söz konusu düzenlemeler ile özetle QUA GRANİT’in bayilerinin (…..) hiçbir surette
pasif satışların yasaklanmayacağı hüküm altına alınmaktadır.
(74) QUA GRANİT tarafından ayrıca, Sözleşme’de yapılacak bu değişiklikler ve Kurum
tarafından gerek görülecek ilave olası çözümler ile bayilik sisteminde meydana gelmesi
planlanan farklılığının bayilere açıklayıcı bir şekilde aktarılacağı ve rekabet hukukuna
uyum konusunda azami gayretin gösterileceği belirtilmektedir.

46 İlgili maddenin mevcut hali “(…..).” şeklindedir.
19-46/772-333
17/18
I.5. Genel Değerlendirme
(75) Dosya kapsamında elde edilen bilgi ve belgeler çerçevesinde, 4054 sayılı Kanun’un 4.
maddesi kapsamında olduğu değerlendirilen QUA GRANİT ile yetkili satıcıları arasında
yapılan dikey anlaşmaların, pasif satışı yasaklayan hükümler içerdiği ve pasif satışı
yasaklayacak şekilde uygulandığı, bu sebeple 2002/2 sayılı Tebliğ kapsamında grup
muafiyetinden yararlanamayacağı ve söz konusu anlaşmalara 4054 sayılı Kanun’un 5.
maddesi çerçevesinde bireysel muafiyet de tanınamayacağı sonucuna ulaşılmıştır.
Bununla birlikte ilgili pazarın rekabetçi yapısı, QUA GRANİT’in düşük pazar gücü,
rakiplerin pazardaki konumu, bayilerin çok markalı yapısı, teşebbüsün uyguladığı pasif
satış yasağının bayiler nezdinde olumsuz etki doğurması riskinin sınırlı olması, QUA
GRANİT tarafından dosya konusu davranışının rekabet karşıtı olabilecek etkisinin
ortadan kaldırılmasına yönelik adımlar atılmasının öngörülmesi ile ilave adımların
atılmasına da hazır olunduğunun belirtilmesi ve pasif satışın engellenmesi niteliğindeki
eylemler hakkında soruşturma açılmasının tercih edilmeyerek bunun yerine
önaraştırma aşamasının sonunda 4054 sayılı Kanun’un 9. maddesinin üçüncü fıkrası
uyarınca görüş yazısı gönderilmesi sonucuna ulaşılan Kurul kararları47 dikkate
alındığında QUA GRANİT hakkında bu aşamada soruşturma açılmasına gerek
olmadığı değerlendirilmektedir.
(76) Öte yandan 4054 sayılı Kanun’un 9. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, QUA
GRANİT’e QUA markalı seramik kaplama malzemelerinin pasif satışının engellenmesi
anlamına gelebilecek sözleşme hükümlerinin kaldırılması ve bu tür uygulamalardan
kaçınmasına yönelik görüş yazısı gönderilmesi gerektiği kanaatine varılmıştır.

47 Bu yöndeki Kurul kararları için bkz.; 21.04.2008 tarihli, 08-69/1121-437 sayılı; 27.5.2008 tarihli, 08-
35/462-162 sayılı; 25.11.2009 tarihli, 09-57/1365-357 sayılı; 23.09.2010 tarihli, 10-60/1251-469 sayılı;
04.01.2018 tarihli ve 18-01/1-1 sayılı ve 15.02.2018 tarihli, 18-05/74-40 sayılı kararlar.
19-46/772-333
18/18
J. SONUÇ
(77) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre,
1. Dosya konusu iddialara yönelik olarak 4054 sayılı Kanun’un 41. maddesi uyarınca
soruşturma açılmasına gerek olmadığına,
2. Bununla birlikte; Hayal Seramik Yapı ve Ürünleri San. Turizm ve Tic. A.Ş.’ye,
bayileriyle akdettiği Yetkili Satıcılık (Bayilik) Sözleşmesi’ndeki pasif satış yasağı
niteliğinde olabilecek hükümleri kaldırması ve bayilerine yönelik bu kapsamdaki her
türlü uygulama ve tedbire son vermesi gerektiğinin, aksi takdirde 4054 sayılı Kanun
çerçevesinde hakkında işlem başlatılacağının, aynı Kanun’un 9. maddesinin üçüncü
fıkrası uyarınca bildirilmesi için Başkanlığın görevlendirilmesine,
gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde Ankara İdare Mahkemelerinde yargı
yolu açık olmak üzere, OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.


Full & Egal Universal Law Academy