Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 19-45/768-330
Karar Türü: Rekabet İhlali
Konu: Varian Medical Systems Inc.'nin Türkiye'de satış ve servis konusunda tek yetkili distribütörü olan V.O.S.S. VARİNAK Onkoloji Sistemleri Satış ve Servis A.Ş.'nin, Varian marka lineer hızlandırıcı cihazları ve yardımcı ekipmanının bakım ve onarımı piyasalarındaki hâkim durumunu kötüye kullanmak suretiyle 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesini ihlal ettiği iddiası
Karar Tarihi: 19.12.2019




Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2017-3-051 (Soruşturma)
Karar Sayısı : 19-45/768-330
Karar Tarihi : 19.12.2019
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Birol KÜLE
Üyeler : Arslan NARİN (İkinci Başkan), Şükran KODALAK
Ahmet ALGAN, Hasan Hüseyin ÜNLÜ
B. RAPORTÖRLER : Hatice YAVUZ, Ömer Volkan YAZAR, Ebru ÖZYURT
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : - Teramed Teknik ve Tıbbi Hizmetler A.Ş.
Temsilcileri: Av. Mehmet İlker ÖZKURT
Barbaros Bulvarı No:68/5, 34349 Balmumcu/ İSTANBUL
D. HAKKINDA SORUŞTURMA
YAPILANLAR : - V.O.S.S Varinak Onkoloji Sistemleri Satış ve Servis A.Ş.
Temsilcileri: Av. Şahin ARDIYOK, Av. Armanç CANBEYLİ,
Av. Ramiz ARSLAN
Büyükdere Cad. Bahar Sok. No:13 River Plaza Kat: 11-12
Levent İSTANBUL
(1) E. DOSYA KONUSU: Varian Medical Systems Inc.'nin Türkiye'de satış ve servis
konusunda tek yetkili distribütörü olan V.O.S.S. VARİNAK Onkoloji Sistemleri
Satış ve Servis A.Ş.'nin, Varian marka lineer hızlandırıcı cihazları ve yardımcı
ekipmanının bakım ve onarımı piyasalarındaki hâkim durumunu kötüye
kullanmak suretiyle 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesini ihlal ettiği iddiası.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: Rekabet Kurumu (Kurum) kayıtlarına 17.07.2017 tarih, 5111
tarihlerinde intikal eden ve radyoterapi cihazlarının bakımı ve onarımı pazarında faaliyet
gösteren TERAMED Teknik ve Tıbbi Hizmetler A.Ş. (TERAMED) tarafından yapılan
başvuruda; V.O.S.S. VARİNAK Onkoloji Sistemleri Satış ve Servis A.Ş.’nin (VARİNAK)
Varian marka lineer hızlandırıcı cihazlarının (linak veya linac) bakm ve onarım
pazarındaki hâkim durumunu kötüye kullandığı ileri sürülmüş ve gereğinin yapılması
talep edilmiştir.
(3) G. DOSYA EVRELERİ: Şikayetçi tarafından gönderilen ek bilgi ve belgeler 18.07.2017
tarih, 5143 sayı; 04.08.2017 tarih, 5635 sayı ve 08.08.2017 tarih, 5706 sayı; 24.11.2017
tarih ve 8686 sayı ile Kurum kayıtlarına intikal etmiştir. Söz konusu başvuru üzerine
hazırlanan 16.08.2017 tarih ve 2017-3-051/İİ sayılı İlk İnceleme Raporu, Rekabet
Kurulunun (Kurul) 22.08.2017 tarihli toplantısında görüşülmüş ve bu toplantıda 17-
27/445-M sayılı karar ile önaraştırma açılmıştır.
(4) Başkanlık Makamının 08.11.2017 tarih ve 13849 sayılı onayıyla 13.11.2017 tarihinde
başlatılan önaraştırma kapsamında 16.11.2017 tarihinde VARİNAK’ın adresinde
yerinde inceleme gerçekleştirilmiş, ayrıca TERAMED ile 21.11.2017 tarihinde, Ankara
Onkoloji Hastanesi ile 27.11.2017 tarihinde görüşmeler yapılmıştır. Dosya kapsamında
20.11.2017 tarih, 14514 sayı ile VARİNAK’tan ve 22.11.2017 tarih, 14588 sayı ile
Medideal Medikal Projeler ve Çözümler San. Tic A.Ş.’den (MEDİDEAL) bilgi talebinde
bulunulmuş ayrıca 27.11.2017 tarih, 14755 sayı ile Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz
19-45/768-330
2 / 62

Kurumunun (TİTCK) görüşüne başvurulmuştur. Teşebbüslerden gelen cevabi yazılar
sırasıyla 28.11.2017 tarih, 8744 sayı ve 01.12.2017 tarih, 8835 sayı ile; TİTCK’dan
gelen yazı ise 11.12.2017 tarih, 9074 sayı ile Kurum kayıtlarına intikal etmiştir. Ayrıca
TERAMED tarafından gönderilen dosya konusu iddiaların ortaya çıktığı ihale ile ilgili
dokümanlar 24.11.2017 tarih ve 8686 sayı ile Kurum kayıtlarına intikal etmiştir. Dosya
kapsamında VARİNAK tarafından gönderilen ilave bilgiler 11.12.2017 tarih, 9029 sayı
ile Kurum kayıtlarına intikal etmiştir. Epidos marka EPIQA portal vertifikasyon sisteminin
Türkiye’deki yetkili distribütörünün hangi teşebbüs olduğu ve bu sistemin bakım onarımı
için gerekli sertifikanın nasıl temin edildiği hususlarında EPIdos s.r.o. (EPIDOS)
firmasının görüşlerine başvurulmuş, EPIDOS firmasından gelen cevabi yazı 01.12.2017
tarih, 8841 sayı ile Kurum kayıtlarına intikal etmiştir.
(5) Bu gelişmeler üzerine hazırlanan 12.12.2017 tarih ve 2017-3-051/ÖA sayılı
Önaraştırma Raporu Kurulun 21.12.2017 tarihli toplantısında görüşülmüş ve 17-42/663-
M sayılı kararla VARİNAK’ın 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un
(4054 sayılı Kanun) 6. maddesini ihlal edip etmediğinin tespitine yönelik olarak aynı
Kanun’un 41. maddesi uyarınca soruşturma açılmasına karar verilmiştir.
(6) 03.01.2018 tarih ve 125 sayılı Soruşturma Bildirimine istinaden VARİNAK’ın ilk yazılı
savunması 05.02.2018 tarih ve 1104 sayı ile süresi içerisinde Kurum kayıtlarına intikal
etmiştir. 04.05.2018 tarih, 2017-3-051/BN-1 sayılı Bilgi Notu 22.05.2018 tarihinde
Kurula sunulmuş ve 18-15/281-M sayı ile soruşturmanın ilk altı aylık süresinin
bitiminden itibaren altı ay uzatılmasına karar verilmiştir.
(7) Soruşturma sürecinde 09.08.2018 tarih, 9822 sayı ile TERAMED’den, 09.08.2018 tarih,
9823 sayı ile VARİNAK’tan konuyla ilgili detaylı bilgi talebinde bulunulmuş ve gönderilen
cevabi yazılar sırasıyla 28.08.2018 tarih, 6012 sayı; 28.08.2018 tarih, 6015 sayı ile
intikal etmiştir. Ayrıca, şikayet konusu hususlar ile ilgili daha detaylı bilgiler elde
edebilmek amacıyla piyasada rakip konumunda faaliyet gösteren Düzey Tıbbi Sistemler
Bilgisayar ve Kimyevi Ürünler İnşaat San. Tic. Ltd. Şti. (DÜZEY), Seviye Tıbbi Sistemler
İnşaat İthalat İhracat San. ve Tic. Ltd. Şti. (SEVİYE), Siemed Tıbbi Sist. Elek. Elekt. İlet.
Sağ. Hiz. Dan. Bil. ve San. Tic. Ltd. Şti. (SİEMED) ve Meditel Medikal Teknik Elektronik
A.Ş.’den (MEDİTEL) 09.08.2018 tarih, 9830 sayı ile bilgi talebinde bulunulmuş, cevabi
yazılar sırasıyla 27.08.2018 tarih, 5919 sayı; 27.08.2018 tarih, 5920 sayı; 29.08.2018
tarih, 6145 sayı ve 17.08.2018 tarih, 5834 sayı ile Kurum kayıtlarına intikal etmiştir.
(8) Yürütülen soruşturmaya istinaden hazırlanan 21.12.2018 tarih ve 2017-3-051/SR sayılı
Soruşturma Raporu ve ekleri Kurul üyelerine ve VARİNAK’a 4054 sayılı Kanun’un 45.
maddesi gereğince tebliğ edilmiş ve teşebbüsün ikinci yazılı savunması talep edilmiştir.
Soruşturma Raporunu 26.12.2018 tarihinde tebellüğ eden teşebbüsün ikinci yazılı
savunması, süresi içerisinde Kurum kayıtlarına intikal etmiştir. Ek Görüşü takiben
gönderilen üçüncü yazılı savunma ise 13.05.2019 tarih ve 3190 sayı ile Kurum
kayıtlarına iletilmiştir.
(9) 4054 sayılı Kanun’un 46. maddesi uyarınca sözlü savunma toplantısı yapılması
hususunun görüşülmesi konusu 23.05.2019 tarihli Kurul toplantısında ele alınmış ve 19-
19/270-M sayı ile sözlü savunma toplantısının 10.07.2019 tarihinde yapılmasına karar
verilmiştir. Daha sonra 08.07.2019 tarih, 19-25/384-M sayılı kararla sözlü savunma
toplantısı ileri bir tarihe ertelenmiş, 07.11.2019 tarih, 19-38/600-M sayı ile 11.12.2019
tarihinde yapılmasına karar verilmiştir.
19-45/768-330
3 / 62

(10) Kurul; yürütülen soruşturma ile ilgili olarak düzenlenen Rapor, toplanan deliller, sözlü
savunma toplantısında yapılan açıklamalar ve incelenen dosya kapsamına göre
19.12.2019 tarih ve 19-45/768-330 sayı ile işbu nihai kararı tesis etmiştir.
(11) H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda;
- Hakkında soruşturma yürütülen VARİNAK’ın Varian marka lineer hızlandırıcı
cihazlarının bakım ve onarım pazarı ve Epidos marka EPIQA tedavi kontrol
sistemlerine ilişkin bakım onarım pazarında hakim durumda bulunduğu,
- Anılan teşebbüsün Varian marka lineer hızlandırıcı cihazlarının bakım ve onarım
pazarında faaliyet gösteren rakiplerinin faaliyetlerini zorlaştırmak suretiyle 4054
sayılı Kanun’un 6. maddesi çerçevesinde hâkim durumunu kötüye kullandığı,
- 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesine aykırı uygulamaları nedeniyle, aynı Kanun’un
16. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca VARİNAK’a idari para cezası verilmesi
gerektiği
ifade edilmiştir.
I. İNCELEME, GEREKÇE VE HUKUKİ DAYANAK
I.1. Hakkında Soruşturma Yürütülen: V.O.S.S. VARİNAK Onkoloji Sistemleri Satış
ve Servis A.Ş. (VARİNAK)
(12) 1998 yılında Bozlu Holding bünyesinde kurulan VARİNAK’ın kanser hastalarının tedavi
işlemlerinin yapıldığı onkoloji merkez ve servislerinde kullanılan her nevi tedavi
sistemlerinin radyoterapi, kemoterapi cihaz ve tedavi makinalarının ithalatı, ihracatı,
alımı, satımı ve servis hizmetlerinin verilmesi ile uğraşmakta olduğu ve radyoterapi,
radyocerrahi, radyoloji, ultrasonografi ve nükleer tıp alanlarında, onkoloji çözümleri ve
görüntüleme çözümleri için satış ve servis hizmetleri verdiği ifade edilmiştir. VARİNAK’ın
medikal teknoloji alanında Türkiye, Romanya, Bulgaristan ve Moldova’da, uluslararası
bilinirliğe sahip markaların temsilciliğini yürüterek faaliyetlerine devam ettiği belirtilmiştir.
Kuruluşundan itibaren, radyoterapi alanında sistem ve hizmet satışı yapan Varian
Medical Systems Inc.’nin (VARIAN) Türkiye’deki tek yetkili distribütörü olarak hizmet
veren VARİNAK, 2008 yılında Bozlu Holding A.Ş. bünyesine katılmıştır. VARİNAK’ın
hâlihazırdaki ortaklık yapısı aşağıda gösterilmektedir:
Tablo 1- VARİNAK’ın Hissedarlık Yapısı
Hissedar Hisse Oranı (%)
(…..) (…..)
(…..) (…..)
(…..) (…..)
TOPLAM 100
Kaynak: Teşebbüsten Gelen Bilgiler
I.2. Başvuru Sahibi: Teramed Teknik ve Tıbbi Hizmetler A.Ş. (TERAMED)
(13) 05.04.2017 tarihinde anonim şirket olarak kurulan TERAMED’in1 faaliyet alanı sağlıkla
ilgili her türlü tıbbi cihaz ve sistemin teçhizat ve aksesuarlarının montaj, bakım, onarım
ve servis hizmetlerini yapmak, yaptırmak, satmak, satın almak, ithal, ihraç, imal etmek
ve ettirmek olarak belirtilmiştir.

1 17.08.2018 tarihli Ticaret Sicil Gazetesi’nden TERAMED’in İstanbul’da bulunan şirket merkezini
Ankara’ya taşıdığı ve faaliyetlerini Tera Tıbbi ve Teknik Hizmetler Ltd. Şti. çatısı altında yürüteceği
anlaşılmaktadır.
19-45/768-330
4 / 62

(14) TERAMED’in Tera Tıbbi ve Teknik Hizmetler Ltd. Şti. (TERA) ve Mesimed Tıbbi
Sistemler ve Servis Tic. A.Ş. (MESİMED) firmalarının bir araya gelmesi ile kurularak
faaliyetlerine başladığı ve TERA’nın 2014 yılından beri özel kurumlarda ve kamu
kurumlarında radyoterapi cihazları bakım onarım hizmeti verdiği ifade edilmiştir.
TERAMED’in teknik kadrosunun uzun yıllar boyunca VARIAN distribütörü olarak hizmet
veren VARİNAK’ta istihdam edildiği ve ilgili çalışanların üretici firma tarafından temel ve
ileri modalite eğitimlerine tabi tutulduğu belirtilmiştir. TERAMED’in halihazırda
radyoterapi cihazlarına yönelik bakım, onarım, orijinal yedek parça ve teknik eğitim
sağlayan, Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) kurulu, marka bağımsız Oncology
Service International’ın (OSI) Türkiye ve Ortadoğu tek temsilciliğini yürüttüğü ifade
edilmiştir. TERAMED’in hâlihazırdaki ortaklık yapısı aşağıda gösterilmektedir:
Tablo 2- TERAMED’in Hissedarlık Yapısı
Hissedar Hisse Oranı (%)
(…..) (…..)
(…..) (…..)
(…..) (…..)
(…..) (…..)
(…..) (…..)
(…..) (…..)
Toplam 100,0
I.3. Başvuruda Dile Getirilen İddialar, Soruşturma Kapsamında Yapılan
Görüşmeler ve Bilgi Talepleri
I.3.1. Başvuruda Dile Getirilen İddialar
(15) TERAMED tarafından yapılan başvuruda özetle;
 Kayseri Kamu Hastaneleri Birliği tarafından yapılan “Linak Cihazı ve Ekipmanlarının
Bakım ve Onarım İşi” ihalesi kapsamında 25.04.2017 tarihinde imzalanan
sözleşmeye göre, Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi (Kayseri Hastanesi)
Radyasyon Onkolojisi Kliniği’ndeki bazı radyoterapi cihazlarının bakım ve onarım
işinin TERAMED tarafından üstlenildiği,
 Kayseri İli Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği tarafından 12.06.2017
tarihinde TERAMED’e gönderilen 10 gün süreli ihtarnamede özetle, teknik
şartnamede adı geçen bazı sistemlerle (EPIQA Portal Vertifikasyon Sistemi, CT
Simülatör ve Dozimetrik Sistemler) ilgili belgelerin ibraz edilmediği, belgelerin 10 gün
içinde ibraz edilmesi gerektiği, aksi takdirde ihale sözleşmesinin feshedileceğinin
ihtar olduğu,
 Teknik şartnamede adı geçen söz konusu sertifikaların TERAMED’de bulunmaması
sebebiyle, 14.06.2017 tarihinde Epidos marka EPIQA portal vertifikasyon sistemine
ilişkin bakım sözleşmesi yapmak için MEDİDEAL’dan planlı bakım hizmeti talep
edildiği söz konusu talebe karşılık MEDİDEAL tarafından ilgili ürünlerin kurulum,
devreye alma ve aplikasyon eğitimleri konusunda yetkili olduğu, satış ve servis
konusunda ise VARIAN’ın Türkiye’deki tek yetkili distribütörü olan VARİNAK’ın tek
yetkili olduğunun bildirildiği,
 VARİNAK’ın bu bakım talebine olumsuz yanıt vermemekle birlikte yaklaşık bir aylık
süre boyunca sözleşme yapmayı erteleyerek rakiplerini Kayseri Hastanesi
ihalesinde zor durumda bıraktığı, bu nedenle VARİNAK’a 04.07.2017 tarih ve 23850
19-45/768-330
5 / 62

sayı ile bir ihtarname de gönderildiği ancak söz konusu ihtarnamelerden de bir sonuç
alınamadığı,
iddia edilerek, VARİNAK’ın bahsi geçen davranışlarına yönelik olarak 4054 sayılı Kanun
çerçevesinde gerekli işlemlerin yapılması talep edilmiştir.
(16) Başvuru sahibi, Kurum kayıtlarına 18.07.2017 tarih ve 5143 sayı ile intikal eden yazıda
Kayseri Kamu Hastaneleri Birliğinin imzalanan sözleşmeyi 12.07.2017 tarihinde
feshettiğini, sözleşmenin feshedilmesinde VARİNAK’ın rekabete aykırı davranışlarının
etkisi olduğunu iddia etmiştir. İlk inceleme safhası aşamasında başvuruya konu
iddialara yönelik olarak TERAMED’den cihaz pazarına ve ihale usullerine ilişkin ayrıntılı
bilgi talebinde bulunulmuştur. Talep edilen hususlar, 04.08.2017 tarih ve 5635 sayı ile
Kurum kayıtlarına intikal etmiştir.
(17) Söz konusu belgede;
 Günümüzde kanser tedavisinde en önemli yöntemlerden birinin kanser hücrelerinin
kontrollü radyasyon ışınları ile tedavi edilmesi olduğu, bu yöntem için en yaygın
cihazın lineer hızlandırıcılar olduğu, cihazın garanti sonrası bakım ve onarım
hizmetlerinin büyük oranda üretici veya üreticiler tarafından yetkilendirilmiş firmalar
tarafından verildiği, bununla birlikte pazarda bağımsız servis firmalarının da faaliyet
gösterdiği, VARIAN’ın Türkiye’deki pazar payının %(…..), teşebbüsün Türkiye
temsilcisinin ise VARİNAK olduğu,
 Kayseri Hastanesi tarafından söz konusu cihazların bakım ve onarım işinin
doğrudan temin yöntemiyle VARİNAK’a verildiği, TERAMED’in doğrudan temin
limitinin aşılması sebebiyle yapmış olduğu itirazlar neticesinde sözleşmenin
feshedildiği ve fesih sonrasında hastanenin ihaleye çıktığı,
 İhale kapsamında hazırlanan şartnamelerde bakımı yapılacak ana cihazlar ve
yardımcı üniteler için ayrı ayrı sertifikalar isteneceği belirtilmişse de daha sonra
zeyilname ile yapılan bir değişiklikle yardımcı ekipman statüsüne alınan sistemlerin
(“Epidos” marka EPIQA Portal Vertifikasyon Sistemi, “Philips” marka CT Simülatör
ve “Sun Nuclear” marka Dozimetrik Sistemler) bakımının alt yükleniciye de
yaptırılabileceğine karar verildiği,
 İhale kapsamında “Varian” marka cihazların yanında “Epidos”, “Philips” ve “Sun
Nuclear” markalı cihaz ve sistemlerin de yer aldığı,
 İhalenin TERAMED tarafından kazanılması akabinde, VARİNAK’ın Kamu İhale
Kurumuna itirazen şikâyette bulunduğu, başvurunun reddedildiği ve ihalenin
kesinleştiği,
 TERAMED’in bakım hizmetine başlamasından sonra Kayseri Hastanesi
biyomedikal biriminden aranarak yapılan bir şikayet neticesinde teknik şartnamede
sözleşme kapsamında olacak cihaz listesinde belirtilen ve zeyilname ile yardımcı
ekipman kapsamına alınan;
 EPIQA portal verifikasyon sistemi,
 CT simülatör,
 Dozimetrik sistemler
için de eğitim sertifikalarının hastane tarafından talep edildiği, ilgili tebliğe cevaben
zeyilname sonrasında bu belgelerin gerekli olmadığının hastaneye bildirildiği,
bununla birlikte hastane tarafından yapılan resmi bir tebligatla bu belgelerin 10 gün
19-45/768-330
6 / 62

içinde temin edilmesi gerektiği, aksi taktirde sözleşmenin feshedileceğinin
bildirildiği,
 Bildirim üzerine belirtilen cihazların yetkili temsilcileri ile hizmet anlaşması talep
edilerek alt yükleniciler ile hizmetlerin yürütülmeye çalışıldığı ve bu kapsamda;
 “Sun Nuclear” marka Dozimetrik sistemler için VARİNAK ile aynı holding çatısı
altında bulunan ve Türkiye tek yetkilisi olan Epsilon Elektronik Sanayi ve Ticaret
A.Ş. (EPSİLON) ile,
 “Philips” marka CT simülatör için Foton Sağlık Çözümleri A.Ş. ile bakım
sözleşmesi imzalandığı ve eğitim sertifikalarının temin edildiği,
 “Epidos” marka EPIQA portal verifikasyon sistemi için ise bakım sözleşmesinin
ve hastane tarafından varlığı aranan sertifikaların VARİNAK’tan temin edilemediği,
VARİNAK’ın hastane yetkilileri ile ihale sözleşmesinin feshedilmesi için görüşmeler
gerçekleştirdiği,
 Hastane ile TERAMED arasındaki sözleşmenin feshedildiğine ilişkin yazının
18.07.2017 tarihinde tebellüğ edildiği, VARİNAK’ın aynı tarihli cevabında ise bakım
sözleşmesinin ve eğitim sertifikasının hazır olduğu ve bir sonraki gün
alınabileceğinin bildirildiği
hususları iddia edilmiştir.
(18) Başvuru sahibinin Kurum kayıtlarına 08.08.2017 tarih ve 5706 sayı ile intikal eden
yazısında ise;
 Feshedilen sözleşme sonrasında Kayseri Kamu Hastaneleri Birliği yetkilisi ile
görüşüldüğü, yetkili tarafından hizmet alımı için yeni bir ihaleye çıkılacağının,
ancak VARİNAK’ın ilgili cihazın 30.06.2018 tarihine kadar bir yıllık yedek parça
dâhil bakım hizmetini bedelsiz karşılayacağını ve bu şartlarda bir sözleşme
imzalandığının bildirildiği,
 Diğer yandan Dr. Abdurrahman Yurtaslan Ankara Onkoloji Eğitim ve Araştırma
Hastanesi’nin (Ankara Onkoloji Hastanesi) 2017-2018 yılı için açmış olduğu
lineer hızlandırıcı bakım ve onarım ihalesini TERAMED’in aldığını, VARİNAK’ın
Kamu İhale Kurumu’na yapılan itirazen başvurusunun reddedildiğini, fakat ihale
sonucunun hastane tarafından henüz yayımlanmadığını, bu süreçte kanser
tedavisi gören hastaların bekletilmemesi için bir aylık süre ile hizmetin
TERAMED tarafından verilmesi yönünde sözleşme imzalandığı, bu sürenin de
28.07.2017 tarihinde sona erdiği, hastane yönetimi tarafından ihalenin kesin
sonucunun birkaç gün içinde yayınlanacağı ve bu ilandan 10 gün sonra da
TERAMED ile sözleşmenin imzalanacağının bildirildiği, bununla birlikte şifahen
edinilen bilgilerle VARİNAK tarafından bir ay süre ile cihazlara parça dâhil
bedelsiz olarak bakım yapılacağı yönünde taahhüt verildiğinin öğrenildiği,
 Kayseri Hastanesi’nce doğrudan temin usulü ile verilen ilk teklifin 500.000 TL’nin
üzerinde olduğu dikkate alındığında verilen bedelsiz hizmet taahhütlerinin
TERAMED’in pazar dışında bırakılması amacına yönelik olduğunu gösterdiği
iddia edilerek, gerekli işlemlerin tesis edilmesi talep edilmiştir.
19-45/768-330
7 / 62

(19) Ayrıca TERAMED Genel Müdürü (…..) ve Av. (…..) ile 21.11.2017 tarihinde saat
14.00’de Rekabet Kurumu binasında yapılan toplantıda;
 TERAMED’in 2016 yılında Varian markalı teknik cihazların bakım onarım
hizmetini verebilmek amacıyla kurulduğu ve bakım onarım ihalelerine katılmaya
başladığı, hemen hemen tüm ihalelerde TERAMED’in en avantajlı teklifleri
sunduğu,
 Kayseri Hastanesi’nde VARİNAK’ın doğrudan temin yoluyla bir sözleşme
imzaladığı, ancak bu sözleşmenin TERAMED’in itirazıyla feshedildiği ve
hastanenin ihaleye çıktığı, ihalede tek temsilciyi koruyan hükümler bulunduğu
için TERAMED’in tekrar itiraz ettiği ve bir zeyilname yayınlandığı, bu durumun
zeyilname ile düzeltilmeye çalışıldığı ve bahsi geçen ihaleyi TERAMED’in
kazandığı,
 İhale şartnamesinin ne ilk halinde ne de yapılan zeyilnamede, eğitim sertifikası
hükmünün olmadığı, bu sebeple sözleşmeyi imzalayabildikleri, sözleşmede ana
hükümde ana cihazlar yazarken, EPIQA, CT Simülatör ve Dozimetrik Sistemler
gibi yardımcı ekipmanın başka alt bir hükme yazıldığı, bunlarla ilgili sertifikaların
da yaklaşık 1,5 ay sonra istendiği, belgelerin istenmesi için VARİNAK tarafından
baskı yapıldığını düşündükleri,
 Genelde radyoterapi cihazları ile ilgili ihalelerde sorumluluk yüklenicide olmak
üzere bakım anlaşmalarının imzalandığı, ihaleye katılan firmanın alt yüklenici
kullanarak yan cihaz ve sistemlerle ilgili hizmetleri de sunacağını beyan ettiği ve
gerekirse bu hizmetler için başka teşebbüslerden destek alındığı,
 Bahsi geçen ihalede ise VARİNAK’ın baskısı ile bu belgeleri tedarik etmelerinin
istendiği ve EPIQA için bu sertifikayı alabilecekleri tek yerin, eğitim sertifikasına
sahip olan personeli istihdam ettiği için VARİNAK olduğu,
 VARİNAK ile aynı holding çatısı altında olan EPSİLON ile Dozimetrik Sistemler
için alt yüklenicilik sözleşmesini imzaladıkları halde EPIQA için VARİNAK’ın
sözleşme imzalamaktan kaçındığı, süreci uzattığı ve farklı kaynaklardan
TERAMED’e bilinçli olarak hizmet vermeyeceklerinin öğrenildiği,
 EPIQA’nın tıbbi cihaz sayılmadığı için Ulusal Bilgi Bankasında (UBB) kayıtlı
olmayan bir ürün olduğu, yani normalde Türkiye’de satılmayan bir ürün için servis
hizmeti talebinden bahsedildiği,
 EPIQA’nın Slovakya’da2 üretilen bir verifikasyon sistemi olduğu, radyoterapi
cihazlarının şiddeti, uygulama alanı ve kalitesini ölçmek için kullanıldığı, cihazın
uygulama anında kendi ölçümlerini yapabildiği, bunun dışında planlanan
tedavinin uygulanmasından sonraki durumun bu sistemle ölçüldüğü, bu ürünün
sadece Varian markasında kullanıldığı, Varian marka tıbbi cihaz alınırken ana
cihaz yanında bu ürünün de verildiği, ihalede günlük kalite testi yapacak bir ürün
de istendiği için tedarikçinin de sattığı tıbbi cihaz yanında bu ve bunun gibi bazı
ürünleri tıbbi cihazla birlikte sunduğu, başka bir ifadeyle hastanenin marka
belirtmeden bu işlemi yapacak bir ürün istediği Kayseri Hastanesi için EPIQA’nın

2 TERAMED tarafından sehven ilgili sistemin Slovenya’da üretildiği belirtilmiştir.
19-45/768-330
8 / 62

verildiği, aslında Varian’ın bu işlemi yapabilen muadil bir ürünü olduğu, ancak bu
ürün oldukça pahalı olduğundan EPIQA’nın tercih edildiği,
 Varian marka tıbbi cihaz kullanılan hastanelerin hemen hemen hepsinde
EPIQA’nın da kullanıldığı, EPIQA’nın sadece Varian ile birlikte kullanıldığı, başka
bir radyoterapi cihazı ile kullanılmasının mümkün olmadığı,
 Hâlihazırda beş hastaneye3 daha hizmet sundukları, bu hastanelerden Ankara
Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi (Numune Hastanesi) ve Ankara Onkoloji
Hastanesi’nde EPIQA kullanılmasına rağmen EPIQA ile ilgili bir eğitim sertifikası
sunmadan servis hizmeti verdikleri,
 Eğitim sertifikası almak için EPIQA’nın üreticisi EPIDOS şirketini arayarak eğitim
sertifikası almayı talep ettikleri, EPIDOS’un Türkiye’deki ana distribütörü olan
MEDİDEAL firmasına yönlendirdiği, bunun üzerine TERAMED’in MEDİDEAL’a
yazı yazarak alt yüklenici olmalarını talep ettiği, ancak MEDİDEAL’in bu hizmeti
veremeyeceklerini söyleyerek kendilerini VARİNAK’a yönlendirdiği,
 VARİNAK’ın Ağustos 2017’den Haziran 2018’e kadar Kayseri Hastanesi’ne
bedelsiz hizmet sunacağına dair sözleşme imzaladığının öğrenildiği, bedelsiz
hizmet sunumu gibi bir uygulamanın yaygın olmadığı ve ihale mevzuatına aykırı
olduğu, şöyle ki eski ihale bittiği andan ihale sonuçlanıncaya kadar boşta kalan
bir süre olursa pazarlık usulü veya doğrudan temin yöntemi ile mal ya da hizmet
almaya çalışmanın daha doğru olacağı, böyle bir durumda mevzuata göre
idarenin istediği teşebbüsü pazarlığa çağırabileceği ve hizmet vermeyi talep
eden firmaları da pazarlığa çağırmak zorunda olduğu,
 TERAMED’in Numune Hastanesi ile Ankara Onkoloji Hastanesi’nde ihaleler
sonuçlandıktan sonra boşta kalan süreler için aylık doğrudan temin yöntemi ile
hizmet bedelini almak karşılığında hizmet sunduğu,
 TERAMED’in Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) marka bağımsız OSI
firmasından yedek parça tedarik ettiği, OSI’nın da bunları VARIAN’dan veya
VARIAN’a parça satışı yapan orijinal ürün üreticilerinden (original equipment
manufacturer/OEM) aldığı, hizmet sunarken bu yedek parçaları kullandığı,
TERAMED’in OSI’nın yetkili distribütörü olarak çalıştığı, beş adet Varian
sertifikalı mühendisinin bulunduğu,
 İhale şartnamelerinin genellikle parça dahil olmak üzere orijinal yedek parça
istenerek hazırlandığı, VARİNAK’ın TERAMED’in sağladığı yedek parçaların
orijinal olmadığı konusunda ihalelere itiraz ettiği, ancak bir sonuç alamadığı,
VARİNAK ve TERAMED dışında Varian marka cihazlara bakım yapan DÜZEY
adlı bir firma daha olduğu ve bu firmanın şu an Kartal Dr. Lütfi Kırdar Eğitim ve
Araştırma Hastanesi’ne (Kartal Hastanesi) hizmet verdiğinin düşünüldüğü,
 TERAMED’in TERA ile aynı ekonomik bütünlük içerisinde olduğu ve birlikte
ihalelere girmedikleri, MESİMED’in servis hizmeti sunmadığı sadece ürün satışı
yaptığı,
 TERAMED’in Kayseri Hastanesi ihalesinden sonra kamu ihalelerinden bir yıl
yasaklandığı, ancak mevcut yükümlülüklerini yerine getirmeye devam ettiği,
yasaklanma kararı açıklandıktan bir gün sonra VARİNAK’ın e-posta ile

3 (…..)
19-45/768-330
9 / 62

“evraklarınız hazır gelip alabilirsiniz” diye haber gönderdiği, yani VARİNAK’ın
bilinçli olarak bu sürecin sonuçlanmasını beklediği,
 TERAMED’in kazandığı ihalelerde daha önce de alt yüklenici sözleşmeleriyle
servis hizmeti verdiği, örnek olarak Ankara Onkoloji Hastanesi’nde Philips marka
CT Simülatör için Foton adlı firma ile al yüklenici sözleşmesi imzaladığı ve
sözleşme imzalama sürecinin Kayseri Hastanesi’ne kıyasla oldukça kısa olduğu,
 Türkiye’de 200’e yakın Varian markalı cihaz kullanıldığı, cihazların on bir
tanesine TERAMED’in, bir tanesine DÜZEY’in ve birine de TERA’nın bakım
yaptığı
ifade edilmiştir.
(20) Kurum kayıtlarına 02.05.2018 tarih ve 3479 sayı ile intikal eden ve incelenmekte olan
şikâyete ek dilekçede ise;
- Hacettepe Hastanesi tarafından 19.12.2017 tarihinde yayınlanan ve
2017/638016 sayı ile 11.01.2018 tarihinde gerçekleştirilen ihalede DÜZEY’in en
avantajlı teklifi verdiği, bu tarihlerde DÜZEY’in ihale için bulundurması gerekli
olan sertifikalı personele sahip olmadığı ancak daha sonra gerekli sertifikaları
sunarak sözleşmeyi imzaladığı, bahsi geçen sertifikalı personelin VARİNAK
çalışanları olduğu, (…..) ve (…..) isimli bu kişilerin iki farklı firmada aynı anda
çalışmasında bir sakınca bulunmamakla birlikte bahsi geçen kişilerin gizli bir
anlaşma kapsamında, ihalede rekabeti engelleme amacıyla istihdam edildiği,
zira böyle bir anlaşmanın yokluğu durumunda DÜZEY’in yükümlülüklerini yerine
getirememiş ve ihale yasaklısı durumuna gelmiş olacağı,
- Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nin (Gazi Hastanesi) gerçekleştirmiş
olduğu 21.12.2017 tarih ve 2017/607713 nolu ihalede ise VARİNAK ve DÜZEY’in
zeyilname talebiyle ihaleye itiraz ettiği, bu zeyilnamelerde özetle “aria” sistemine
ait teknik servis sertifikasının istenmemesinin talep edildiği, idarenin ise “aria”
sistemi konusunda teknik servis sertifikasına sahip en az bir adet personelin
istihdam ediliyor olmasının gerektiği belirterek bu itirazları reddettiği, bahsi geçen
ihalede en avantajlı tekliflerin sırasıyla DÜZEY ve TERA tarafından verildiği,
VARİNAK’ın ise ihaleye teklif vermediği, bu gelişmeler üzerine TERA’nın
DÜZEY’in gerekli sertifikaya sahip olmadığı konusunda idareye şikayette
bulunduğu, ancak şikayetin reddedildiği ve DÜZEY’in yine bahsi geçen
sertifikaya sahip olan VARİNAK çalışanlarından (…..) ile anlaşarak sözleşmeyi
imzalayabildiği,
- Kartal Hastanesi tarafından 22.07.2014 tarih, 2014/726443 numaralı Varian ve
GE marka radyoterapi sistemlerinin bakım onarımı için düzenlenen ihaleyi
DÜZEY’in kazandığı, devam eden dönemde aynı hizmet için 2015/5985 numaralı
bir başka ihalenin düzenlendiği ve bu ihaleyi de TERA’nın kazandığı, bu ihaleden
iki ay sonra yine aynı konuda düzenlenen 2015/13191 numaralı ihalede
VARİNAK’ın da teklif verdiği, daha önceki dönemlerde benzer konulu ihalelere
katılmazken bahsi geçen son ihalede TERA firmasının ilgili cihazlarda
güncelleme yapma yetkisinin olmadığı gerekçesiyle itirazda bulunduğu ve açıkça
DÜZEY’in çıkarlarını korumaya çalıştığı, diğer taraftan burada bahse konu
güncellemelerin üretici firma tarafından yapılması zorunlu güncellemeler olduğu,
dolayısıyla Türkiye’de bu işi yapabilecek ve bu işten sorumlu olan tek firmanın
VARİNAK olduğu, nitekim daha sonra güncellemelerin TERA gözetiminde
VARİNAK tarafından yapıldığı, özetle VARİNAK’ın kendi sorumluluğunda olan
19-45/768-330
10 / 62

böyle bir durumda bile TERA’yı hastane karşısında zor durumda bırakmak
amacıyla hareket ettiği,4
- VARİNAK ile DÜZEY arasındaki ilişkinin 2008’li yıllara dayandığı, VARİNAK’ın
doğrudan temin yöntemiyle aldığı ve alt yüklenici çalıştırmasının yasak olduğu
işleri DÜZEY’e yaptırdığı, bu hususun DÜZEY’den VARİNAK’a kesilen
faturalardan açıkça anlaşılabileceği
ifade edilmiştir.
I.3.2. TİTCK’dan Alınan Görüş
(21) 27.11.2017 tarih ve 14755 sayı ile Türkiye ilaç ve tıbbi Cihaz Kurumundan (TİTCK)
soruşturma konusu tıbbi cihazlarla ilgili görüş talep edilmiş, cevabi yazı 11.12.2017 tarih
ve 9074 sayı ile Kurum kayıtlarına intikal etmiştir. TİTCK’dan gelen görüşte yer alan
bilgilere aşağıda yer verilmektedir.
(22) TİTCK’nın 11.10.2011 tarih ve 663 sayılı “Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının
Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname”nin 27. maddesi gereği
tıbbi cihazlar alanında düzenleme yapmakla görevlendirildiği, radyoterapi cihazları, bu
cihazlar ile çalışan alt sistemler, yedek parça ve servis hizmetlerinin de bu görev alanına
girdiği belirtilmiştir.
(23) Tıbbi cihazlar için çıkarılmış düzenlemelere ilişkin olarak, satış sonrası hizmetlerine
yönelik Sağlık Bakanlığı tarafından 13.01.1983 tarih ve 17927 sayılı Resmi Gazete’de
‘’Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği’nin yayımlandığı, bu yönetmeliğin 106,
106/A ve 107. maddelerinde sağlık kurumlarında tıbbi cihazların satış sonrası
hizmetlerini yürütecek birimlerin görevlerinin tarif edildiği, ayrıca Türk Standardları
Enstitüsü tarafından TS 12426 Tıbbi Cihazlar - Yetkili Servisler için Kurallar, TS 13703
Tıbbi Cihazlar – Özel Servisler için Kurallar standartlarının çıkarıldığı, bu standartlara
sahip olmak isteyen yetkili ve özel servislerin sahip olması gereken niteliklerin belirtildiği
ifade edilmiştir. Yönetmeliğin tüm ilgili taraflar için bağlayıcı olduğu, standartların ise
gönüllülük esasına göre uygulandığı vurgulanmıştır, ancak hizmet alan tarafın
sözleşmesinde hizmet verecek taraftan ilgili standartları sağlamasını istemesi halinde
bu standartların bağlayıcı olabileceği ifade edilmiştir.
(24) TİTCK’nın radyoterapi cihazları da dahil olmak üzere tüm tıbbi cihazların satış, yedek
parça ve servis hizmetlerine ilişkin fiyat ve bakım onarım hizmetlerinin ücretsiz
sunulmasını engelleyecek bir düzenlemesi bulunmadığı ifade edilmiştir.
(25) Hastanelerin satış sonrası hizmetlerde radyoterapi cihazı veya bu cihazlarla birlikte
çalışan yardımcı sistemlere ilişkin yüklenicilerden eğitim sertifikası talep etme
zorunluluğu bulunmadığı belirtilmiştir.
(26) Radyoterapi cihazları da dahil olmak üzere tıbbi cihazlara ilişkin bakım onarıma yönelik
eğitim sertifikalarının nasıl temin edileceği ve söz konusu cihazların Türkiye’deki ana
distribütörlerinin bağımsız servis sağlayıcılara alt yüklenici olarak hizmet sağlaması
hususlarında herhangi bir mevzuat bulunmadığı, ancak TİTCK bünyesinde tıbbi

4 TERAMED tarafından gönderilen cevabi yazıda TERAMED’in 06.09.2017 tarih ve 30172 sayılı Resmi
Gazete’de yayınlanan karar ile ihalelere katılmaktan bir yıl yasaklandığı ve söz konusu yasağın
07.09.2018 tarihinde kalkacağı ifade edilmiştir. Bu süreçte TERAMED’in başka firma ya da firmalarca
ihalelere katılmadığı vurgulanmıştır. Diğer taraftan 17.08.2018 tarihli Ticaret Sicil Gazetesi’nde
yayınlanan şirket genel kurulu kararına göre TERAMED’in İstanbul’da bulunan şirket merkezini Ankara’ya
taşıdığı ve faaliyetlerini Tera Tıbbi ve Teknik Hizmetler Ltd. Şti. çatısı altında yürüteceği anlaşılmaktadır.

19-45/768-330
11 / 62

cihazlarda satış sonrası hizmetleri düzenlemeye yönelik mevzuat çalışması yürütüldüğü
vurgulanmıştır.
I.3.3 Ankara Onkoloji Hastanesi ile Yapılan Görüşme
(27) Soruşturma kapsamında Ankara Onkoloji Hastanesi yetkilileri ile 27.11.2017 tarihinde
saat 10.30’da hastane yönetim binasında toplantı gerçekleştirilmiştir. Söz konusu
toplantıda ifade edilen hususlara aşağıda yer verilmiştir.
(28) Dünyada lineer hızlandırıcı üreten üç büyük firma bulunduğu, bunların Siemens, Elekta
ve Varian olduğu, ancak bilindiği kadarıyla Siemens’in pazardan çekildiği, Türkiye’de
aşağı yukarı 207 adet Linak cihazı olduğu ve sayı yüksek olduğundan bu sayıyla orantılı
olarak sertifika sahibi birçok bakım mühendisi ve servis hizmeti sağlayacak firma
bulunduğu, bu sebeple uygun bedellerle bakım onarım ihaleleri yapabildikleri ifade
edilmiştir.
(29) Türkiye’de Varian marka cihaz sayısının yüksek olduğu, Varian marka tıbbi cihazın
satışını yapan VARİNAK firmasınca istihdam edilen çok sayıda sertifikalı bakım
mühendisi bulunduğu, mühendislerden bazılarının firmadan ayrılarak kendi şirketlerini
kurduğu belirtilmiştir.
(30) Hastane olarak tıbbi cihaz bakım onarım ihalesine çıkıldığında ana cihazın bakımı ile
ilgili genel bir sertifika istenmesinin yeterli olduğu, örneğin Philips CT Simülatör’ün de
cihazda kullanıldığını, ancak tedaviyi doğrudan etkilemeyecek parçalar için sertifika
istemediklerini, istenirse alt yüklenici tarafından bu parçalara bakım yapılabileceği,
ancak bunun da talep etmedikleri bir durum olduğu, ihalelerde hastane için bağlayıcı
olan düzenlemenin Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü’nün imzaladığı ana
sözleşme ve teknik şartname olduğu ifade edilmiştir.
(31) Alt yüklenici öngörülen ihale sözleşmelerinde, ihale imzalanmadan önce alt yükleniciye
ilişkin anlaşmaların ve gerekli eğitim sertifikalarının talep edilip edilmeyeceğinin
şartnameye bağlı olduğu, şartnamede bu yönde bir hüküm varsa sözleşmeden önce alt
yüklenici ile yapılan anlaşmanın istenebileceği vurgulanmıştır.
(32) Bilindiği kadarıyla Varian marka cihazın bakım onarımı için TERAMED adlı firma ile
çalıştıkları, doğrudan temin ile kısa süreli bir sözleşme imzalandığı, ihale
sonuçlandıktan sonra yine TERAMED’den bakım onarım hizmeti temin edildiği
belirtilmiştir.
(33) Varian marka cihazın bakım onarımı kapsamında Epidos marka EPIQA verifikasyon
sistemi için de ayrı bir sertifika istemedikleri, çünkü bunun tedaviyi etkileyen ana
unsurlardan biri olmadığı, bu sistemin sadece üst düzey cihazlarda yer aldığı ve
planlanan dozun hastaya verilip verilmediğini analiz ettiği, bunun dışında da dozimetrik
sistemlerin mevcut olduğu, cihazın geneline bakan yüklenicinin bu sistem
arızalandığında bakımı yaptırmakla yükümlü bulunduğu, sadece bunun için sertifika
istenirse ihaleye girecek firma sayısında azalma ile birlikte ihale bedelinin de
yükseleceği, bunun yerine cihaz arızalandığında tamir ehliyetine sahip bir firma ile
anlaşmanın yeterli olacağı kanaatinde oldukları ifade edilmiştir.
(34) Olağanüstü dönemlerde ihale sürecinde süre bakımından sıkıntılar yaşandığı, yetkili
distribütörün de diğer firmaların da dönem dönem ücretsiz servis hizmeti verdiği,
cihazlar hayati önem taşıdığı için kısa süreliğine hâlihazırda hizmet veren firma öncelikli
olmak üzere, hastanenin talebi üzerine bedelsiz olarak servis hizmeti sürelerinin
uzatılabildiği ifade edilmiştir.
19-45/768-330
12 / 62

I.3.4. Yerinde İncelemede Elde Edilen Belgeler
(35) Soruşturma kapsamında 16.11.2017 tarihinde VARİNAK’ta yerinde inceleme
yapılmıştır. Yapılan yerinde incelemeden alınan belgelerin dosya kapsamında
yapılacak incelemeler açısından önem arz edenlerine aşağıda yer verilmektedir.
(36) Belge-1: VARİNAK çalışanı (…..) tarafından Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü
çalışanına gönderilen 29.12.2016 tarih ve “Lineer Hızlandırıcı Bakım Onarım
sözleşmeleri hk.” başlıklı e-postada aşağıdaki ifadelere yer verilmiştir:
“…
Kurumunuz tarafından alımı yapılan linak cihazlarının kurulu bulunduğu
hastanelerin (bu günlerde garantisi bitenler: Ankara Numune, Ankara Dr.
Abdurrahman Yurtaslan ve Kayseri EA) garanti sonrası bakım onarım
sözleşmelerinde dikkat etmesi gereken unsurlar ve yükümlülükleri ile ilgili
bilgilendirme yazımız ekte bilginize sunulmuştur. Ayrıca Varian firmasından
alınan yazının orjinali ve Türkçe çeviriside ekte yer almaktadır.
Yazı ile ilgili onayınıza istinaden evrak kayıt ile tarafınıza ulaştırmak isteriz.”
(37) Yukarıdaki e-posta ekinde yer alan yazıda ise (…..) maddeye atıf yapılarak aşağıdaki
ifadelere yer verilmektedir:
“…
Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde tarafından gerçekleştirilen
ihale’ de tarafınızdan alınan ve kuruma hibe edilen bütün sistem ve alt birimlerinin
eğitim sertifikaları istenilmeyerek ehil olmayan firmaların işi alıp hizmeti devam
ettirmesinin önü açılmıştır. Oysaki tarafınızdan hazırlanan ihale dokümanında
özellikle belirtilen sistemlerin kritik rol alan bütün aksamlarının (Linak, VV Treat
(4DITC), MLC, PVI, OBI, Aria, Eclipse, EPIQA, Dozmimetrik sistemler vs) bakım
onarımı ile ilgili gerekli en son güncel eğitimlerin alınmış olmasını tedavi kalitesi
ve hasta güvenliği açısından zorunlu kılmaktadır.
…”
(38) Söz konusu yazının sonuç kısmında ana sistem ve alt sistemlerde eğitim sertifikası
olmayanların ihaleyi alması ve orijinal yedek parça kullanılmaması nedeniyle “…
sistemler üzerinde oluşabilecek her türlü yanlış tedavi, sistem hatası ve kalite kaybından
üretici firma olan Varian Medical Systems A.G. ve ülkemiz sınırlarında üretici firmanın
tek temsilcisi olan firmamız V.O.S.S. Varinak Onkoloji Sistemleri A.Ş.‘nin sorumluluk
kabul etmeyeceğini ve ilgili ihalelerde verilmiş olan garanti sonrası bakım onarım ve
update taahhütlerinin geçersiz kalacağını tarafınıza bildiririz” denilerek muhatap taraf
uyarılmıştır.
(39) Kayseri Kamu Hastaneler Birliğinin 2017 yılı linak cihazı ve ekipmanının bakım ve
hizmet alımı ihalesini TERAMED’in alması üzerine, TERAMED’in 05.04.2016 tarihinde
kurulmuş yeni bir şirket olduğu, radyoterapi cihazları bakım ve onarım işleri ile ilgili bir
sözleşme imzalamadığı, Özel Denizli Sağlık Hastanesi’nde bakım ve onarım
sözleşmesine konu olacak radyoterapi cihazının ihale konusu cihazla benzer özellikler
taşımasına rağmen ek ekipman içermediği ve söz konusu işin halen devam ettiği için
deneyim olarak gösterilemeyeceği gerekçeleriyle VARİNAK tarafından 23.02.2017
tarihli başvuru ile ihale kararının iptali talep edilmiştir.
19-45/768-330
13 / 62

(40) Benzer bir başvurunun MEDİDEAL tarafından 08.02.2017 tarihinde Kamu İhale
Kurumuna yapıldığı ve Kamu İhale Kurumunun 22.03.2017 tarih ve 2017/UH.II-869
sayılı kararı ile Özel Denizli Hastanesi’ndeki işin tamamlanmış olduğu gerekçesiyle
MEDİDEAL’in iddiasının yerinde olmadığına karar vermiştir.
(41) Belge-2: Yukarıdaki gelişmeler üzerine VARİNAK Teknik Servis Müdürü (…..)
tarafından VARİNAK çalışanı (…..)’a gönderilen 04.04.2017 tarih ve “İş deneyimi hk”
başlıklı e-postada aşağıdaki ifadeler yer almaktadır:
“Selam (…..),
Medideal in kike is deneyimi ile ilgili itirazına gelen cevap ekte yer almaktadır.
Bu is deneyimi ile ilgili savcılık suç duyurusu yada mahkeme ne yapılabiliyorsa
işlemi başlatmamız gerekmete. (…..) Kayseri EAH için KiKe dilekçe ve Özel
Denizli sağlık hastanesine ihtarname göndermişti bildiğin üzere. (…..) ile devam
edebiliriz sizde uygun görürseniz”
(42) Hacettepe Üniversitesi Hastanesi tarafından 05.01.2017 tarihinde açılan ve TERAMED
tarafından kazanılan ihaleye TERAMED’in iş deneyimine ilişkin yeterlik kriterini
sağlamadığı gerekçesiyle itiraz edildiği anlaşılmaktadır.
(43) Belge-3: TERAMED’in Gazi Hastanesi’nin ihalesini kazanması üzerine VARİNAK
çalışanları arasında 19.01.2017 tarihinde geçen e-posta silsilesi aşağıdaki gibidir:
(…..):
“Selam (…..)
Gazi de güzel fiyata tek başlarına ihaleyi aldı teramed. Hastane de bunları tek
olacak şekilde hiçbir firmanın zeyil talebini kabul etmedi.
Kike götürmek bu işte faydalı olacak ve olumlu sonuç çıkacaktır diye
düşünüyorum.
Gerekli hazırlığı yaparmısınız yarın son gün!”
(…..):
“ Benim kişisel fikrim peşini bırakalım, alsın orada devam etsinler.
Israrcı değilim, mantıklı açıklamaları kabul edebilirim, ama Gazi Ünv karşısında
kötü imaj çizmek istemiyorum açıkçası, huysuz adam modu cihaz satışına ileride
ket vurar mı diye endişem var. İptal edilip tekrar edilse bize tek kazancı bunların
daha düşül bedelle aynı işi almaları olacaktır, elimize daha fazla ne geçmesini
amaçlıyoruz, onu da duymak isterim.”
(…..):
“Merhabalar
Sadece orada devam etme amaçları Yok bence, Kayseri’de bile karcımıza
çıktılar ve yaklaşan şişli ve Okmeydanı ihalelerinde de çıkmaya devam
edecekler. Saha sayısı arttıkça (…..) gibi adam kopartma çabalarına girecekler
Buda onların güçlenmesine ve artık her işte karşımıza düşük fiyat ile çıkan bir
firma oluşumuna sevk edecektir. Tekrar ihale olur ise birden fazla firma teklif
vererek sadece teranın değil düzel yada (…..) nunda almasına olanak
sağlayacaktır. DüZey ve (…..) da avantajı aldıkları işi tamamlayamama riskleri
bulunmakta Buda bize iyi bir örnek olur
Cihaz satışı konusunda negatif bir konu olacak ise beklemede kalalım”
19-45/768-330
14 / 62

(44) Belge-4: VARİNAK’ın avukatı (…..) tarafından VARİNAK çalışanları (…..) ve (…..)’a
gönderilen 01.05.2017 tarih ve “TERAMED tespit hk” başlıklı e-postada aşağıdaki
ifadeler yer almaktadır:
“…
(…..),
Teramed kik kararı ile ilgili;
- Kik kararı aleyhine dava açılacak mı?
- Tarafımızdan Teramed- özel denizli hast ile ilgili; tespit talebinde bulunsa?
tespit için mahkemeyi ikna edebilirsek tabi?)
Mahkemenin atayacağı bilirkişi, TERAMED tarafından ne gibi hizmetler
yapılmış bunu tespit edebilir mi?
Bilirkişi Teramed tarafından hangi hizmetlerin yapıldığını mahkeme eliyle
tespit edebilirse bunu deneyebiliriz?
- Ya da, Özel Denizli hastanesine son kez sert bir ihtar çekelim mi? İhtarda;
bizi yanılttıklarını, bu nedenle KİK e başvuru yapıldığını ve başvuru bedeli
yatırıldığını, TERAMED hangi hizmetleri ne bedel karşılığında yaptığı
bilgisini soralım mı?
Bilginize sunarım
(…..) …”
(45) Belge-5: Bunun üzerine VARİNAK çalışanı (…..)’ın yukarıdaki e-postayı VARİNAK
Genel Müdürü (…..), Genel Müdür Yardımcısı (…..), Teknik Servis Müdürü (…..) ve
Satış ve Pazarlama Müdürü (…..)’e ilettiği 04.05.2017 tarihli e-posta ise aşağıdaki
gibidir:
“(…..),
(…..) Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi ihalesi için Teramed’in iş deneyimi
ile ilgili savcılığa başvurmanın sonuçsuz kalacağını söylüyor. KİK Kararına karşı
İdare Mahkemesi’nde dava açılırsa da şans görmüyor.
Özel Denizli Hastanesi’ne giderek keşif yapılmasını isteyebiliriz. Ancak bu
talebimiziz kabul edilmesi de kesin değildir. Hâkim hukuki menfaat görmeyebilir.
Yeterince sağlam nedenlerimiz olmadığını da düşünebilir ve reddedebilir.
Mahkemenin atayacağı bilirkişi nasıl tespit ediyor, hangi yöntemleri kullanıyor
bunları bilmemiz gerekiyor.
(…..) Teramed’in eğitim sertifikalarının eksik olduğunu söyledi. Bunun için
muayene kabul komisyonuna ve başhekimliğe yazabiliriz. Ancak bu konuda da
yeterli teknik bilgiyi sizden almamız gerekiyor.
Özel Denizli hastanesine ihtarname gönderip Teramed’in hangi hizmetleri ne
bedel karşılığında yaptıklarını soralım mı?
Yarın müsaitseniz toplantı yapıp (…..) ile telekonferans yapalım .Bütün bu
soruları konuşalım.
Sizden haber bekliyoruz.
…”
(46) Belge-6: Söz konusu e-posta silsilesinin devamında, yine VARİNAK çalışanı (…..)
tarafından yukarıdaki e-posta ile aynı alıcılara gönderilen 08.05.2017 tarihli e-postada
ise aşağıdaki kararların alındığı anlaşılmaktadır:
19-45/768-330
15 / 62

“Merhaba,
(…..) ile görüştüm. (…..) ile görüştükleri ve karar altına aldıkları adımlar aşağıdaki
gibidir:
1- Muayene Kabul Komisyonu’na ihtarname yazılacak ve eğitim
sertifikalarının eksikleri belirtilecektir.
2- Denizli Hastanesi’ne ihtarname gönderilecek.
3- Kamu İhale Kurumu kararı aleyhine İdare Mahkemesi’nde dava
açılacaktır.”
(47) Bunun üzerine VARİNAK Satış ve Pazarlama Müdürü (…..), e-posta silsilesindeki diğer
kişilere 08.05.2017 tarihinde bir e-posta ileterek yukarıda belirtilen 1 ve 2. maddelerdeki
kararların alındığını 3. madde hakkında ise şirket avukatının aşağıdaki şekilde yanıt
verdiğini ifade etmektedir:
“Özel Denizli Er-Pa hastanesine çekilecek ihtarnameye herhangi bir ceap
verilirse gelen bu cevabı kullanmak için, KIK kararına karşı açılacak davanın
süresini kaçırmamak adına dava için işlem yapılacak. Eğer Er-Pa herhangi bir
yanıt vermez ise dava konusu zaten elimiz güçlü olmadığından devre dışı
kalacak.”
(48) Belge-7: VARİNAK Teknik Servis Müdürü (…..) tarafından VARİNAK çalışanları (…..)
ve (…..)’e gönderilen 04.05.2017 tarih ve “Kayseri EAH” başlıklı e-postaya aşağıda yer
verilmektedir:
“Selamlar,
Kayseri EAH si ihalesinde ihale üzerinde kalan firma Teramed teknik şartnamede
istenen eğitim sertifikalarının tamamını karşılamamaktadır.
Konu ile ilgili olarak hem ihaleyi yapan Kayseri Genel sekreterliği ve EAH
Başhekimliğine ihtarname gönderilmesi hususunda ivedi olarak yardımınızı rica
edeceğim.”
(49) Aynı e-posta silsilesinin devamında (…..) tarafından aynı alıcılara gönderilen
09.05.2017 tarihli e-posta ise aşağıdaki gibidir:
“Öncelikle aşağıdaki maddenin son cümlesi gereği üretici firma olan Varian böyle
bir yetkilendirme belgesi bizim dışımızda kimseye verilemez tek temsilciyiz.
Teklif verecek firmaların üretici firmalar tarafından servis vermeye
yetkilendirildiklerine dair belgeleri ibraz etmeleri gerekmektedir.
- Onlar Varinaktan ayrıldıklarında Aria ve Eclipse sistemlerine ait Versiyon13
e ait bir eğitim programına katılmadılar.
- Epidose’un türkiye temsilcisi Varinak olduğu için EPIQA Portal verifikasyon
Sistemi için bizden bir teklif almadılar.
Sun Nucleer Marka dozimetrik sistemlerin temsilciliği yine holding bünyesinde
yer alan Epsilon şirketinden de bakım onarım işine ait bir teklfi ve hizmet talepleri
olmadı.”
(50) Bunun üzerine (…..) tarafından gönderilen aynı tarihli e-postada yukarıdaki hususların
ihtarname metnine yansıtıldığı ifade edilmiştir. Aynı silsilenin devamında, (…..)
tarafından (…..) ve (…..)’e gönderilen 09.05.2017 tarihli e-postada “(…..) episode un
tek temsilcisimiyiz?” diye bir soru yer almaktadır. Bunun üzerine, (…..)’in “Tr de bizden
19-45/768-330
16 / 62

başka yok” şeklinde cevap verildiği görülmektedir.
(51) Belge-8: VARİNAK çalışanı (…..) tarafından VARİNAK Teknik Servis Müdürü (…..)’a
gönderilen 13.06.2017 tarih ve “TERAMED eğitim sertifikası” başlıklı e-postaya aşağıda
yer verilmektedir:
“(…..),
(…..) ile görüştük.
Epsilon onceden herhangi bir taahhutte bulunmamış ise vermeyebilir.
Teknik şartnameye ilişkin hususlardaki eksiklikler sonradan tamamlanabilir eğer
tamamlayamazlarsa sözleşmeleri feshedilir ve yasaklı konuma düşerler.
Bu aşamada bir şey yapma yükümlülüğümüz yok. isterseniz kuruma tekrar ihtar
çekip daha önceki ihtara atıf yapıp ekteki dokumanı koyup eğitim sertifikalan
yoktur diyebiliriz tekrar.
iyi çalışmalar.”
(52) Bunun üzerine VARİNAK Genel Müdür Yardımcısı (…..) tarafından e-posta
silsilesindeki diğer kişilere gönderilen 13.06.2017 tarihli e-posta ise aşağıdaki gibidir:
“Tam daha press lütfen”
(53) Belge-9: VARİNAK Teknik Servis Müdürü (…..) tarafından yine VARİNAK çalışanları
olan (…..) ve (…..)’e gönderilen 14.06.2017 tarih ve “High” başlıklı e-postada aşağıdaki
ifadeler yer almaktadır:
“Selam (…..)
Kayseri ye ait 1 kalem iş için bizden talep yapmak zorunda kaldılar. Nasıl aksiyon
almamız gerekiyor.
Ayrıca sen hastaneye gönderilmek üzere 2. Bir ihtarname hazırlıyormusun?”
(54) Yukarıda yer verilen e-posta üzerine VARİNAK Satış ve Pazarlama Müdürü (…..)’in
yukarıdaki e-postaya cevaben VARİNAK çalışanı (…..) ve VARİNAK Teknik Servis
Müdürü (…..)’a gönderdiği 16.06.2017 tarihli e-posta ise aşağıdaki gibidir:
“Merhaba (…..),
… Bu durumda Teramed bu ise 25.04.2017 tarihinde başlamış sayılmaktır. Fakat
hali hazırda teknik şartname şartlarını sağlamadan bu işlemi gerçekleştirmiş ve
hala eksik tamamlamaya çalışmaktadır. Egerki eksik belge var ise ise
başlamadan önce tamamlanmalıydı. Ve bu sözleşmeye göre imza atılmamalıydı.
İhtarnameye bunuda ekleyip, sözleşmeyi tasviye etmeleri gerektiğini bildirsekte
olmaz mi? Çünkü kurum ile (…..)' in yaptığı görüşmelerde is yeri teslimi
yapmadıklarını söyleyerek kendilerini korumaya çalışıyorlardır.”
(55) Belge-10: (…..) tarafından (…..) ve (…..)’e gönderilen 15.06.2017 tarih ve “Yüksek”
başlıklı e-posta aşağıdaki gibidir:
“(…..) merhaba,
Rekabetin korunması hakkında Kanun’u incelediğimizde haki durumdaki
teşebbüslerin diğer teşebbüslerin faaliyetlerini zorlaştırmayı amaçlayan eylemler
bile yasaklanmış durumda. Şirketlerin söz konusu sistemler için münhasır yetkili
olduklarını göz önüne aldığımızda hizmet vermemek buraya çekilebilir. Ayrıca
şirketler aynı grup çatısı altında faaliyet göstermektedir. Bu da karineyi
19-45/768-330
17 / 62

güçlendirici nitelikte görülebilir. Hakim durumun kötüye kullanılması hallerine
ilişkin kanunda gösterilmiş olan bir kısım örnekler aşağıdadır:
“a) Ticari faaliyet alanına başka bir teşebbüsün girmesine doğrudan veya dolaylı
olarak engel olunması ya da rakiplerin piyasadaki faaliyetlerinin zorlaştırılmasını
amaçlayan eylemler,
b) Eşit durumdaki alıcılara aynı ve eşit hak, yükümlülük ve edimler için farklı
şartlar ileri sürerek, doğrudan veya dolaylı olarak ayrımcılık yapılması,”
Kanun’un 4. Maddesi rekabeti engelleme amaçlı uyumlu eylem ve kararları
yasaklamaktadır.
Madde 4- Belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak
rekabeti engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi
doğuran yahut doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu
eylemler ve teşebbüs birliklerinin bu tür karar ve eylemleri hukuka aykırı ve
yasaktır.
d) Rakip teşebbüslerin faaliyetlerinin zorlaştırılması, kısıtlanması veya piyasada
faaliyet gösteren teşebbüslerin boykot ya da diğer davranışlarla piyasa dışına
çıkartılması yahut piyasaya yeni gireceklerin engellenmesi,
Hukuki görüşümüz eğer haklı bir nedenimiz yok ise diğer firmalarda olduğu gibi
teklif verilmesidir.
…”
(56) Belge-11: TERAMED yetkilisi tarafından VARİNAK’a gönderilen 19.06.2017 tarih ve
“FW: Kayseri EAH EPIQA Portal Verifikasyon Sistemi Bakım Hizmeti Fiyat Teklifi”
başlıklı e-posta yazışması aşağıdaki şekildedir:
“(…..) Bey,
Teklifiniz için teşekkürler. Bildiğiniz üzere kurum bakımı yapacak uzmanın
eğitim sertifikasını talep etmektedir. Sözleşmenin imzalanmasını takiben ilgili
belgenin kuruma sunumunun yapılacağını teyit etmenizi rica ederim.”
(57) Söz konusu e-posta VARİNAK servis satış uzmanı tarafından satış ve pazarlama
müdürüne iletilmiştir. Satış ve pazarlama müdürünün cevaben gönderdiği 19.06.2017
tarih ve aynı konulu e-posta ise aşağıdaki şekildedir:
“Cevap verme bekle biraz”
(58) Belge-12: ERAMED’in talebi üzerine başlatılan yazışmalarda TERAMED yetkilisinin
VARİNAK’a, sözleşme taslağına bir ilave yaparak imzalamayı teklif etmesi üzerine
VARİNAK çalışanları arasında geçen bir e-posta elde edilmiştir. VARİNAK’ta elde edilen
(…..) tarafından diğer VARİNAK çalışanları (…..) ve (…..)’a gönderilen 23.06.2017
tarihli ve “RE: RE: Kayseri EAH EPIQA Portal Verifikasyon Sistemi Bakım Hizmeti Fiyat
Teklifi” başlıklı söz konusu e-posta yazışması aşağıdaki şekildedir:
“De ki ben bunu bir hukuk a sorayım ;
Hukuk geç cevap versin ama
Sonrada hukuk dedi ki;
Sözleşmenin yürürlüğe girmesini takiben eğitimli personelin, üretici firmadan
alınmış, noter onaylı, Türkçe eğitim sertifikası TERAMED e verilecektir.
TERAMED hiçbir şart ve koşulda bu belgeyi hiçbir kamu ve kuruluşa
sunmayacaktır.
19-45/768-330
18 / 62

Olmasını istiyorlar de. Sonra onlarda itiraz etsin falan”
(59) Bunun üzerine VARİNAK çalışanı (…..)’in TERAMED yetkilisine 23.06.2017 tarihli bir e-
posta ile yukarıda geçen ifadeyi küçük bir değişiklikle ilettiği tespit edilmiştir.
(60) 30.05.2017, 15.06.2017, 26.07.2017, 15.08.2017 tarihlerinde VARİNAK Genel Müdür
Yardımcısı (Yalnızca Mayıs ve Ağustos aylarında), Teknik Servis Müdürü ve Servis
Satış Uzmanının Kayseri’ye gittikleri uçak rezervasyonlarından anlaşılmaktadır.
30.05.2017 tarihinde Kayseri Erciyes Üniversitesi Hastanesi Başhekimi ile toplantı
yapıldığı görülmektedir.
(61) Belge-13:TERAMED yetkilisi tarafında VARİNAK çalışan (…..)’e gönderilen 29.06.2017
tarihli e-postada sözleşmeyi TERAMED’in gün içerisinde imzalayıp VARİNAK’a
ulaştırılacağı belirtilip eğitim sertifikasının aynı gün kendilerine verilmesi ve ödeme
yapmak için hesap numarası talep edilmiştir. Bunun üzerine VARİNAK çalışanları
arasında yapılan yazışmalar incelendiğinde, ilk olarak 03.07.2017 tarihinde (…..)’ın
(…..) ve (…..)’e “Bu ve ilgili mailleri silelim kendi aramızda yazdıklarımızı” şeklinde bir
e-posta gönderdiği aynı tarihte ve (…..)’den (…..) ve (…..)’e gönderilen e-postada
(Belge 19) aşağıdaki ifadenin yer aldığı görülmektedir:
“Bence (…..) bugün geç saate veya yarin imza sürecini perşembe gunu
tamamlayacagiz gibi bir mail atsin sonrasinda bisi olursa artiya geçmiş oluruz”
(62) Belge-14: MEDİDEAL firması (…..)’den VARİNAK çalışanları (…..) ve (…..)’e
gönderilen 03.07.2017 tarih ve “TERAMED-Erpa-VARİNAK” başlıklı e-posta başka bir
e-postanın bilgi olarak iletilmesi şeklindedir İletilen e-posta ise (…..)’den Özel Denizli
Er-Pa Sağlık Hastanesi’nde çalıştığı anlaşılan (…..)’ya gönderilmiştir. Söz konusu e-
posta aşağıdaki gibidir:
“Hocam günaydın...
Sağlık huzur nasip kısmet bereket dolu bir hafta olsun..
…
Hocam Varinak-Teramed rekabetinde bizim rolümüz mümkün mertebe tarafsız
kalmayı başarmaktır. Ben geçmişim ve bugün yaptığım bir çok isler nedeniyle
VARİNAK ile farklı bir hukukum var ama buna rağmen maksadım bu tur
rekabetlerde mesafeli durmayı başarmaktır..
Neden Erpa işine dahil oldun derseniz, siz (…..)-Denizli Onkomer olarak hem
Erpa projesine ve hem de bizim tarafta birçok projeye ortaksınız böyle olunca
insanlar bana (…..) seni üzmez deyip ricacı olmalarıdır.. Yani iVarinak'ta ki
arkadaşlarımız Erpa 'nın imzaladığı bir iş deneyimine dayandırarak haksız
rekabet sağlamakta ve kendileri bu haksız rekabetten ticari olarak zarar
gördükleri iddiasındalar. Ve haklı olarak bize bu kötülük sizin sağladığınız bir
belge ile yapılmamalıydı diye serzenişte bulunmaktalar. Sizi bu etik olmayan
rekabet ortamından en hasarsız nasıl kurtarırız derseniz benim naçizane önerim
sizin aşağıda ki açıklamalara uygun Teramed 'e bir davet yada ihtar göndererek
mevcut sözleşme de tadil talebinde bulunmanız olacaktır..
Şöyle ki;
Teramed e;
19-45/768-330
19 / 62


Hastanemiz bünyesinde kurulu Varian marka Trilogy model lineer hızlandırıcı
tedavi cihazımızın bakim onarım ve servisi işine dair imzaladığımız sözleşmede
aşağıda belirtilen nedenlerle tadil talep etmekteyiz.
Bilindiği gibi imzalanan sözleşme marka modeli yukarıda verilen tedavi
cihazımızın (…..) ay sure ile aylık bedeli KDV hariç (…..) olmak üzere toplamda
KDV hariç (…..) tl olup KDV dahil (…..) Tl. tutarında ki bir bedeli tarif etmektedir.
Ancak sözleşmenin imzalandığı tarihte sizler gerekçe göstermeksizin bu bedeli
sözleşme imza tarihinden itibaren peşin fatura edip bedeli (…..) ay içerisinde
aylık taksitler halinde ve/veya (…..) aylık sürenin sonunda tahsil etmeyi peşinen
kabul ve taahhüt etmiştiniz. Sözleşmenin suresi XX/06/2016 tarihinde başlayıp
XX/05/2019 tarihinde biteceği yazılmış ve sözleşmenin X maddesinde ise işin
suresinin (…..) gün ile sınırlamaktadır.
Sözleşme imza tarihinde hastanemizin yeni yapılanıyor olmasından ve imza-
yetki tariflerinin belirlendiği ara bir döneme denk gelmesinden acil bakim-onarım
hizmeti ihtiyacından gibi sebeplerden sözleşmenin süre, tutar, ödeme, geçerlilik
gibi teferruatları üzerinde bizim tarafımızdan çok durulamamıştır.
Ancak sonradan bize yapılan ihbar, ihtar ve bilgilendirmelerden sözleşmede
yapılan bu tarifin size is, deneyimi kazandırdığı, bu iş deneyim belgesi ile
ihalelere girildiği ve bizden sağlanan bu belge ile benzer işi yapan firmaların ticari
zarara uğradığı anlaşılmaktadır. Üçüncü şahıs ve tüzel kişiliklerin zarar
görmemesi kaydı ile sizlerin bu sözleşmeden azami kazancı elde etmenize bizim
hiçbir itirazımız olamaz. Ancak sözleşmemizde yapılan tanımlamaların bize hiçbir
zararı olmamasına rağmen bu tariften üçüncü şahıs ve tüzel kişiliklerin zarar
görmesine sebebiyet vermek ve böyle itilaflı işlerin de tarafı olmak istemeyiz.
Bu nedenledir ki anılan sözleşmenin yeniden ele alınıp toplam bedelinde,
sözleşmenin suresinde, ödeme koşulunda hiçbir değişiklik yapılmadan (…..) gün
olan işin yapılma suresini sözleşmenin geçerlilik suresi olan (…..) ay içerisinde
düzenli bakım onarım ve arıza halinde mühendislik desteği şeklinde
düzeltilmesini talep etmekteyiz.
Talebimizin incelenerek en kısa surede tadil sürecinin başlatılmasını aksi halde
sözleşme nedeniyle üçüncü şahıs ve tüzel kişiliklerin uğrayacağı zararlardan
sorumlu olmadığımızı beyan ederiz.

Bu manaya gelecek bir sözleşme tadil talep yazısını düzenleyip göndermeniz sizi
sözleşmenin kötü niyetli kullanımından kaynaklanan zarar ziyan ve taleplerin
tazmininden korur.. Siz sözleşmeyi iptal etmeyip tadil etmek istediğinizden dolayı
Teramed sizden tazminat talep edemez.. Bu ihtarın bir kopyası ile Varinak
yürütmeyi durdurma kararı aldırabilir..
Sizlere akıl vermek haddim değil hocam ve taktir sizlerin. Ama biz bu sektörde
kalıcı isek büyüyecek isek Varinak bize her daim lazım.. cihaz alırken upgrade
alırken.. servis alırken.. cihaz taşırken.. yedek parça temininde.. her alanda
vereceği katkılarla bizim projelerimizde verimi artıracaktır.
Biz rekabeti engellemeyelim.. ama bu rekabette birileri lehine belge bilgi
sağlayarak zararlarına sebepte olmayalım.. doğal rekabet sureci nasıl işliyorsa
19-45/768-330
20 / 62

onu herkes kabul etmeli.. şark kurnazlığı ile elde edilmiş belgelerle avantaj
sağlamak isteyenlere farkında olmadan da olsa destek vermeyelim..
Selam ve saygılar
(…..)”
(63) Belge-15: TERAMED yetkilisinden VARİNAK çalışanları (…..) ve (…..)’a gönderilen
10.07.2017 tarihli e-postada VARİNAK’ın bakım anlaşması ile ilgili kararını iletmesi
talep edilmiştir. Bunun üzerine aynı tarihte VARİNAK çalışanlarının kendi aralarındaki
yazışmalarına ulaşılmıştır. (…..) tarafından gönderilen e-postada “Ulan hem ihtarname
gönder hemde cevap ister yasal olarak cevabımızı ileteceğiz” ifadesi (…..) tarafından
gönderilen e-postada ise “(…..) cevap vermeyin diyor. İhtarnameye cevap vereceiz
zaten dedi.” ifadeleri yer almaktadır. (…..) ise bu e-postayı “Yalnız cc de avukatta var,
bunları özellikle gönderiyorlar daha sonrası için kanıt yapaxaklar cevap yok diye, onuda
söyleyelim (…..) hanıma” şeklinde cevaplamıştır.
(64) Belge-16: VARİNAK’ın TERAMED’in talep ettiği hizmete ilişkin sözleşme hakkında bilgi
istemesi üzerine 10.07.2017 tarihinde şirket içi imza sürecinin devam ettiği şeklinde bilgi
verildiği görülmektedir. Bunun üzerine TERAMED yetkilisinin 11.07.2017 tarihinde
VARİNAK’a gönderdiği e-posta ve buna karşılık VARİNAK çalışanın verdiği 17.07.2017
tarihli cevap aşağıdaki gibidir:
TERAMED:
“(…..) selamlar,
Şirket içi imza süreci hakkında bilgilendirmenizi rica ederiz. Tek temsilcisi
olduğunuz ürüne bakım talebimizin sonuçlanmasını 14 Haziran 2017 tarihinden
beri beklediğimizi önemle bilgilerinize sunarız.”
VARİNAK:
“(…..) Merhaba,
İmza süreci tamamlandi. Yarin gun içerisinde sozlesmeyi ofisimizden
alabilirsiniz.”
(65) Belge-17: VARİNAK çalışanı (…..) tarafından şirket avukatına gönderilen 18.07.2017
tarih ve “İhtarname (cihaz arızasının giderilmesi)- CİHAZ BİLGİSİNİ İLGİLİ YERE
GİREBİLİR MİSİNİZ?” başlıklı e-postada “Kurumun TERAMED sözleşmesini fesih
işlemlerine başladığı bilgisine ulaştık, şimdilik herhangi bir ihtarname göndermeden
bekle…” ifadesi yer almaktadır. E-postanın ekinde yer alan ve Kayseri Hastanesi’ne
hitaben hazırlanan ihtarnamede ise VARİNAK ile TERAMED arasında “EPIQA Portal
Verifikasyon Sistemi ile ilgili planlı bakım hizmeti” alınmasına ilişkin sözleşme sürecinin
devam ettiği, “halihazırda” Varian marka cihazda arıza yaşandığı bilgisinin edinildiği,
“Şirketimiz ile Teramed Tıbbi ve Teknik Hizmetler A.Ş. arasında devam eden imza
sürecinin halihazırda kurumunuz veya hastalar nezdinde bir mağduriyete sebep
olmasının önüne geçebilmek amacı” ileri sürülerek ilgili onarım hizmetinin VARİNAK’tan
temin edilebileceği ve VARİNAK’ın hizmet vermeye hazır olduğu ifade edilmiştir.
(66) Belge-18: VARİNAK çalışanı (…..) tarafından VARİNAK çalışanları (…..) ve (…..)’a
02.08.2017 tarihinde gönderilen “Fwd: bedelsiz sözleşme” başlıklı e-posta ve (…..)’ın
cevabı aşağıdaki gibidir:
(…..):
19-45/768-330
21 / 62

“(…..) Selam,
Genel sekreterlik ücretsiz bakacagimiz süreç ile ilgili ekteki bedelsiz sozlesme
taslagini oluşturmuş imzalamamizda bir sakinca var mi? Bizden cok aci donus
bekliyorlar.”
(…..):
“(…..) merhaba,
Kayseri’de sözleşmemiz ihaleye çıkılmadığı için yani doğrudan temin yapıldığı
için feshedilmişti. Böyle bir sözleşme imzaladığımızda tekrar başımıza bu
gelebilir.
Ayrıca bedelsiz yazması ileride bizim için sıkıntı doğurabilir. Örneğin rekabet
kurumu önünde kullanılabilir. Bizim kötüniyetli olduğumuz, hakim durumun
kötüye kullanılması amaçlı anlaşmalar yaptığımız söylenebilir. Bunlar kesin kanıt
olur diyemeyiz. Fakat kullanılması olası olduğundan belirtmek zorundayız.
Doğrudan temin ile vermek dışında bir seçeneğimiz yok ise sözleşme a.ısından
tavsiyemiz piyasaya uygun bir sözleşme bedeli yazılmasıdır”
(67) Belge-19: VARİNAK Teknik Servis Müdürü (…..) tarafından gönderilen 07.08.2017 tarih
ve “teramed & tera hk” başlıklı e-postaya) aşağıda yer verilmektedir:
“(…..) Selam
Teramed ihale yasağı aldığında TERA firmasıda ihale yasaklısı olacak mı?”
(68) Belge-20: VARİNAK çalışanı (…..) tarafından VARİNAK çalışanı (…..)’e gönderilen
24.10.2017 tarih ve “Kayseri Sehir Has. Cihaz Sartname” başlıklı e-postada aşağıdaki
ifadeler yer almaktadır:
“(…..) Merhaba,
Kayseri EAH dan fizikci (…..) aradi bashekimlik onkoloji bolumunden yeni
acilacak olan sehirhastanesi icin cihaz sartnamesi istemis...”
(69) Ankara Onkoloji Hastanesi’nde bulunan iki adet Varian marka lineer hızlandırıcıdan biri
için 01.02.2016-31.01.2017 tarihleri arasında 12 aylık bakım sözleşmesi imzalanması
üzerine; cihazın biri için 2016 Ocak ve 2017 Ocak ve Şubat ayları için “parça dahil
vakum hariç” bakım hizmetinin bedelsiz sunulduğu diğer cihaz için de 29.11.2016
tarihinde sona erecek garanti süresinin 31.03.2017 tarihine kadar uzatıldığı belirtilmiştir.
(70) Kayseri Hastanesi’nin TERAMED ile imzaladığı sözleşmeyi feshetmesi üzerine
11.08.2017 tarihinde Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği ile VARİNAK arasında
“Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde mevcut 1 Adet Linac Cihazı ve
Ekipmanlarının Bedelsiz Bakım ve Onarım İşi” konulu Protokol imzalanmıştır. Söz
konusu Protokol’de verilecek bedelsiz bakım onarım hizmetinin süresinin (…..) – (…..)
tarihleri arası ((…..)) olarak belirlendiği görülmektedir.
I.4. İlgili Pazar
I.4.1 Sektör Hakkında Bilgi
(71) Kanser tedavisinde kullanılan ana yöntemler; cerrahi müdahale, kemoterapi, ve
radyoterapidir. Radyoterapi, iyonizan radyasyonunun tedavi amacıyla uygulanmasıdır.
Radyasyon kelime anlamı olarak yayılan şey anlamına gelmektedir ve aslında
gördüğümüz ışık, radyo dalgaları, radarlar, mikrodalgalar, telefon dalgalarının hepsi bir
19-45/768-330
22 / 62

radyasyondur. Bazı dalgalar insan vücudundaki yapıtaşlarını yani atomları yerinden
oynatarak yapılarında değişikliğe ve bu değişiklik atomun kararsız hale geçmesine ve
maddenin yapısında bozulmaya neden olur. İşte radyoterapide kullanılan radyasyon bu
tür bir iyonizan radyasyondur. Yani insana uygulandığında atomlarda uyarılmaya yol
açarak yapıda değişikliğe neden olur ve kanser tedavisinde tek başına ya da cerrahi
ve/veya kemoterapi ile birlikte kullanılabilir.
(72) Radyoterapi dıştan (eksternal) ve içeriden (internal-brakiterapi) olmak üzere iki şekilde
uygulanmaktadır. Radyoterapi genellikle dıştan uygulanırken, bazı durumlarda iki farklı
yöntem sırayla da uygulanabilir. İşlem, farklı radyoterapi cihazları kullanılarak ışınların
kanserli dokuya yönlendirilmesi ile gerçekleştirilmektedir.
(73) Dıştan radyoterapi en sık kullanılan radyoterapi yöntemi olup, bu yöntemde ya
radyoaktif bir kaynaktan çıkan bir cihaz ya da elektrikten elde edilen ışınları kullanan
cihazlar ile belli bir uzaklıktan hastaya radyasyon uygulanmaktadır. İçeriden radyoterapi
ise, radyoaktif kaynakların hastalıklı bölgenin üstüne, içine ya da yakınına yerleştirilmesi
şeklinde uygulanır. Uygulanan radyoaktif kaynak ya geçici olarak yerleştirilip tedavi
sonrasında çıkarılır ya da vücutta ömür boyu kalıcı olarak bırakılır.
(74) Diğer bir tedavi ise Nükleer Tıp Bölümünce uygulanan, özellikle guatr ya da tiroid
kanserinde kullanılan “Iod 131” tedavisidir. Halk arasında atom tedavisi de denilen bu
tedavide radyoaktif madde direkt olarak damardan vücuda verilmektedir. Böylece hasta
geçici olarak radyoaktif hale gelir.
(75) Radyoterapide Cobalt 60, TrueBeam STX, Trilogy, Elekta Versa HD, Tomoterapi,
Gamaknife ve Cyberknife gibi cihazlar kullanılmaktadır. Cihazlar arasında temel ayrım
cihazların kullanıldığı kanser türlerine göre yapılmaktadır. Son yıllarda, hastalıklı bölgeyi
tedavi ederken sağlıklı hücrelere zarar vermeyen ya da bu zararı minimum düzeye
indiren cihazlar üretilmektedir.
(76) Dosya kapsamında yer alan ürünler Varian marka linak cihazlarıdır. Bu cihazlar sahip
olduğu mekanizma içerisinde elektrikten x- ışınları elde ederek çalışmaktadır. Lineer
hızlandırıcılı cihazlar ile üç boyutlu görüntüsü alınan tümörlü dokular, çevredeki zararsız
dokular etkilenmeden yok edilmektedir. Yöntem, tümörlü dokuları yok ederken
çevredeki dokulara hiçbir zarar vermemektedir. Türkiye’de cihazın kullanım ömrü 10 yıl
olarak kabul edilmektedir. Lineer hızlandırıcılı cihazlar yüksek oranda radyasyon
yaydığı için cihazın kullanıldığı odanın kalın beton duvarlarla çevrilmesi gerekmektedir.
(77) Lineer hızlandırıcılı cihazlar hemen hemen tüm kanserli hastalarda tümörlü dokuları yok
etmek için çok etkili bir biçimde kullanılmaktadır. Bu cihazlarda kullanıcı hatası en az
düzeye indirilmiştir ve cihazlar gelişmiş ülkelerde yaygın olarak kullanılmaktadır.
(78) Tedavi ekibinde radyasyon onkolojisi uzmanı, medikal fizik uzmanı ve radyoterapi
teknikerleri yer almaktadır. Doktorlar vücudun hangi bölgesine ne kadar tedavi
uygulanacağına karar vererek ve gelişmeleri takip ederek gerektiğinde tedavide
değişiklik yapmakta, medikal fizik uzmanı radyoterapi planlama ve uygulamasında
doktorla birlikte çalışarak uygun tedavi planını hazırlamaktadır. Tekniker ise tedavi
pozisyonunu ayarlayarak, cihazı çalıştırmakta ve tedavi odasında olduğu sürece
hastayı gözlemlemektedir.
(79) Günümüzde kanserli hücrelerin kontrollü radyasyon ışınları ile tedavi edilmesine yönelik
cihazların en yaygın olanı linaklardır. Dünyada başlıca linak üreticileri ve dünya çapında
pazar payları şu şekildedir;
19-45/768-330
23 / 62

Tablo 3- Dünya Çapında Linak Üreticileri ve Pazar Payları (2015-2016 Yıllarının Ortalaması)
Üretici Firma Pazar Payı (%)
VARIAN (…..)
Elekta Medikal Sistemler Tic. A.Ş. (…..)
Siemens Sanayi ve Ticaret A.Ş.5 (…..)
Diğer6 (…..)
Toplam 100,00
Kaynak: Teşebbüslerden gelen bilgiler
(80) Türkiye’de kullanılan linak cihazları satışı konusunda yetkili teşebbüsler ve pazar payları
ise şu şekildedir;
Tablo 4-Türkiye’deki Linak Cihazlarının Marka Bazında Pazar Payları (2015-2016 Yıllarının Ortalaması)
Linak Cihazı Satışı Yapmaya Yetkili Teşebbüs Pazar Payı (%)
VARİNAK (…..)
Elekta Medikal Sistemler Tic. A.Ş. (…..)
Siemens Sanayi ve Ticaret A.Ş.7 (…..)
Toplam 100,00
Kaynak: Teşebbüslerden gelen bilgiler
I.4.2 İlgili Ürün Pazarı
(81) Soruşturmaya konu şikâyetin temelinde VARİNAK’ın Varian marka lineer hızlandırıcı
cihazının bakım-onarımı pazarındaki eylemleri yer almaktadır. Bu noktada şikâyete
konu eylemin incelenebilmesi için, satışı gerçekleştirilen cihaza ait ürün pazarına ve bu
pazarla ilişki içerisinde olan bakım-onarım pazarına yönelik değerlendirme yapmak
gerekmektedir.
(82) Dayanıklı malların oluşturduğu ve lineer hızlandırıcıların da içerisinde yer aldığı
pazarlar, zamanla tamamlayıcı ürün ve hizmetlere ihtiyaç duymaları sebebiyle “birincil”
veya “öncül” pazarlar olarak isimlendirilmektedir. Yedek parça, sarf malzemesi, tamir,
bakım-onarım hizmetleri gibi birincil ürünle birlikte kullanılan ve birincil ürünün satın
alınmasıyla veya satın alınmasından belli bir süre sonra ihtiyaç duyulan ürün ve
hizmetlerin bulunduğu pazarlar ise “ikincil” veya “ardıl” pazarlar olarak
tanımlanmaktadır.
(83) Rekabet hukuku literatüründe, öncül ve ardıl ürün ve hizmetlerin yer aldığı pazarların
tanımlanmasında i) söz konusu ürün ve hizmetlerin aynı pazara dahil edilip
edilemeyeceği, ii) eğer bu sonuca ulaşılamazsa ardıl ürün ve hizmetlerin yer aldığı
pazarların marka-spesifik tanımlanıp tanımlanamayacağı hususları
değerlendirilmektedir. Bu kapsamda yapılan değerlendirmelere aşağıda yer
verilmektedir.
(84) Yukarıda da belirtildiği üzere radyoterapi içeriden veya dışarıdan olmak üzere iki farklı
şekilde uygulanmaktadır. Dışarıdan radyoterapi için kullanılan cihazlar ise kullandıkları
yöntem ve teknolojiye göre iki ana başlığa ayrılmaktadır. Bu yöntemlerden ilki doğal
radyasyon kaynağı barındıran ve tedavi esnasında bu kaynakları kullanan sistemlerdir.
Bu çalışma prensibi ile çalışan Cobalt 60 ve Elekta markalı GammaKnife isimli cihazlar,

5 TERAMED tarafından Siemens’in 2011 yılının sonundan itibaren lineer hızlandırıcı pazarından çıktığı
ifade edilmiştir.
6 Polonya, Japonya ve Çin menşeli cihazlardan oluşmaktadır.
7 TERAMED tarafından Siemens’in 2011 yılının sonundan itibaren lineer hızlandırıcı pazarından çıktığı
ifade edilmiştir.
19-45/768-330
24 / 62

içerisinde bulunan radyoaktif elementler sayesinde elde edilen ışını kullanmaktadır.
Kullanım ömrünün, kullanım şeklinin farklı olması söz konusu cihazların lineer
hızlandırıcılardan ayrı sınıflandırmalarına neden olmaktadır.
(85) Soruşturmaya konu şikayetin içeriğinde yer verilen lineer hızlandırıcılar, elektronların
doğrusal hızlandırılması ile radyasyon üreten ve üretilen radyasyon ile kanserli hücreyi
yok etmeyi amaçlamayan radyoterapi cihazlarıdır. Temelinde hızlandırıcı olan bu
sistemlerin adı lineer hızlandırıcı, lineer akseleratör (linac) olarak genellenmektedir.
VARİNAK tarafından gönderilen cevabi yazıda sektörde Varian (Unique, Clinac Series,
Trilogy, VitalBeam, Trubeam modelleri), Elekta (Synergy Platform, Versa HD modelleri)
ve Accuray (Tomotherapy, CyberKnife modelleri) markalı ürünlerin bulunduğu ifade
edilmiştir.
(86) Lineer hızlandırıcılar alanında faaliyet gösteren markaları birbirinden ayıran temel
farklar, tümörün boyutu, tümörün bulunduğu bölge, tedavinin uygulanma süresi gibi
çeşitli değişkenlere göre cihazın farklı özelliklere sahip olmasıdır. Örneğin bazı markalar
tedavi esnasında üzerinde barındırdıkları görüntüleme sistemleri sayesinde, tedavi
edilecek bölgelerin iki boyutlu veya üç boyutlu radyolojik görüntülemesini
gerçekleştirerek tedavi edilecek bölgenin doğru pozisyonlanması için çeşitli teknikler
kullanmaktadır.
(87) Varian markalı lineer hızlandırıcılar ile Elekta markalı lineer hızlandırıcılar arasında
kullanım alanı ve şekli açısından çeşitli benzerlikler bulunmaktadır. Tedavi ettikleri
tümör çeşidi, uyguladıkları benzer tedavi tipleri sayesinde birbirleri yerine
kullanılabilmektedirler. Söz konusu iki marka arasındaki ortak özelliklerin aksine
Accuray markasına ait lineer hızlandırıcılar, sahip oldukları daha yüksek teknoloji içeren
özellikler nedeniyle bu iki markadan ayrışmaktadır. Örneğin Accuray markalı
CyberKnife sistemi sahip olduğu çalışma yöntemi sonucunda kritik dokulara yerleşmiş
tümörlere verdiği yüksek doz ışın ile normal dokuyu daha fazla koruyan ve robotik kolu
sayesinde her açıdan ışın veren bir cihazdır. Söz konusu cihaz hastaya tek seferde
farklı açılardan çok daha yüksek ışın vermekte ve küçük çaplı tümorlerin tedavisinde
kullanılmaktadır. Sahip olduğu özellikler Accuray markalı lineer hızlandırıcıların Varian
ve Elekta markalı lineer hızlandırıcılardan ayrışmasına neden olmaktadır. Varian ve
Elekta markalı lineer hızlandırıcıların birbirine ikame olarak değerlendirilebileceği
aşağıdaki tabloda yer verilen bilgiler ile de örtüşmektedir.
Tablo 5- Lineer Hızlandırıcıların Markalara Göre Teknik Özellikleri

Varian Lineer
Hızlandırıcılar
Elekta Lineer
Hızlandırıcılar
Accuray
Tomotherapy
Sistemi
Accuray
CyberKnife
Sistemi
2D Standart Tedavi x x
3D Tedavi Yoğunluk Ayarlı
Tedavi
x x x
Yoğunluk Ayarlı Rotasyonel
Tedavi
x x x
Steriotaktik Radyo Cerrahi x x x
3D Görüntü Rehberliğinde Tedavi x x x x
Solunum Kontrollü Tedavi x x x
Kaynak: Belge-14
(88) Pazarda şikâyete konu cihazla eşdeğer nitelikte cihazların bulunması öncül pazar
özelinde yapılacak ilgili ürün pazarı tanımlamasında dikkate alınacak bir unsur olarak
değerlendirilmektedir. Bu bağlamda lineer hızlandırıcılar ve diğer radyoterapi cihazları
(Cobalt 60, Elekta markalı GammaKnife vb.), yukarıda detaylarına yer verildiği üzere;
19-45/768-330
25 / 62

tedavi ettikleri kanser türlerinin, tedavi yöntemlerinin, kullanılan teknoloji ve
tedarikçilerinin farklı olması gibi nedenler ile ayrışmaktadır. Yapılan görüşmelerde de
dile getirilen bu husus, lineer hızlandırıcıların ayrı bir pazar olarak değerlendirilmesinin
gerekliliğini ortaya koymaktadır. Bununla birlikte mevcut dosya kapsamında öncül
pazarlar açısından kesin bir ilgili ürün pazarı tamamlanmasına gerek olmamakla birlikte
yukarıda yer verilen bilgiler ışığında Varian ve Elekta markalı lineer hızlandırıcıların
birbirine ikame olarak kullanıldığı kanaatine varılmıştır.
(89) Ardıl pazar tanımlamalarında ise Kurulun tıbbi teşhis ve görüntüleme cihazı sektörüne
ilişkin kararları incelendiğinde, marka-spesifik pazar tanımlama anlayışının
benimsendiği görülmektedir. Gerek yukarıda yer verilen bilgiler, gerek Kurulun geçmiş
tarihli kararları da göz önünde bulundurularak, dosya bakımından da marka uyumunun
gerekliliğinin değişmediği dikkate alındığında, marka-spesifik ardıl pazar
belirlenebilecektir. Ayrıca dosya kapsamında incelenen iddialar sadece bakım onarım
hizmetine yönelik olduğundan ardıl pazar tanımı yapılırken yedek parça pazarı tanımı
yapılmasına gerek olmadığı değerlendirilmiştir.
(90) Varian ve Elekta markalı lineer hızlandırıcıların ikame olarak değerlendirilmesi,
hastanelerin cihazı satın aldıkları aşamada geçerli olmakla birlikte, cihaz bir kez
alındıktan sonra geçiş maliyetlerinin yüksek olması sebebiyle ilerleyen süreçte cihazın
değiştirilmesi mümkün görülmemektedir. Bu noktada cihazların bakım onarımı
pazarındaki pazar gücü cihazın markasına bağlı olarak şekillenmekte ve hem Varian
hem de Elekta markalı cihazların bakım onarımı pazarlarında yetkili distribütörlerin
hakim durumda olması yönünde emareler ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla cihaz
alındıktan sonra oluşan bakım onarım pazarında Varian ve Elekta markaları arasında
ikame ilişkisi bulunmadığı değerlendirilmektedir.
(91) Dosya kapsamında şikayetin temelini oluşturan ve Kayseri Hastanesi’nde bulunan
Varian marka lineer hızlandırıcılar ve ekipmanının bakım ve onarımı için açılan ihale
kapsamında, ilgili cihazın bakım ve onarımı için gerekli olan spesifik eğitim sertifikasının
sadece ilgili cihazın üreticisinden temin edilebiliyor olması, Varian markalı cihazların
bakımına yetkili birinin yukarıda Varian ile ikame olarak değerlendirilen Elekta markalı
cihazlara bakım-onarım hizmeti verebilmesi için, Elekta tarafından temin edilecek ayrı
bir sertifikaya sahip olması gerekliliği gibi hususlar nedeniyle ardıl pazarın “Varian
markalı lineer hızlandırıcılar cihazına yönelik bakım-onarım pazarı” olarak belirlenmesi
gerektiği kanaatine varılmıştır.
(92) Lineer hızlandırıcıların kullanımı aşamasında yardımcı ekipman olarak kullanılan
cihazlardan olan verifikasyon sistemleri, radyoterapi cihazlarının şiddeti, uygulama
alanı, kalitesi gibi unsurları ölçümleyerek uygulanacak tedaviyi planlamakta, kontrol
etmektedir. Dolayısıyla portal verifikasyon sistemleri tedavi kontrol sistemleri olarak da
isimlendirilmektedir. Tedavi kontrol/planlama sistemlerine ilişkin yapılacak olan öncül
pazar tanımlamasında Epidos marka EPIQA ile aynı pazarda faaliyet gösteren diğer
markalara ilişkin değerlendirme yapılması gerekmektedir. Bu kapsamda VARİNAK
tarafından gönderilen cevabi yazıda Varian ve muadili radyoterapi cihazları ile birlikte
kullanılan PTW markalı Octavius sistemi, SunNucleer markalı Arccheck ve Mapcheck
sistemi, IBA markalı Compass sistemi, Standart Imaging markalı Adaptivo sistemi,
Scandidos markalı Delta4 sistemi gibi tedavi planlama sistemlerinin mevcut olduğu
belirtilmiştir. Birbirine ikame olduğu belirtilen bu sistemlerin lineer hızlandırıcı bakım-
onarımı için öncül pazarı oluşturacağı ancak bu noktada kesin bir pazar tanımı
yapılmasına gerek olmadığı değerlendirilmektedir.
19-45/768-330
26 / 62

(93) Tedavi kontrol/planlama sistemlerine ilişkin yapılacak olan ardıl pazar tanımlamasında
işbu dosya bakımından da marka uyumunun gerekliliğinin değişmediği dikkate
alındığında, marka-spesifik ardıl pazar belirlenebilecektir. İlgili ihale Varian markalı
lineer hızlandırıcı ile kullanılan EPIQA sisteminin bakım-onarımını da kapsamakta ve
EPIQA sisteminin bakım-onarımının gerçekleştirilmesi için ayrı bir eğitim sertifikası
gerekmektedir. Söz konusu eğitim sertifikası sadece ihaleyi açan kuruluş tarafından
talep edildiği takdirde sunulmakla birlikte sisteme müdahale edilmesi gerektiğinde
eğitim sertifikasına sahip personelin bulunmasının zorunlu olduğu anlaşılmaktadır.
(94) İhalelerin marka özelinde açılabilmesi, ihale sonrasında EPIQA sisteminin bakım-
onarımını gerçekleştirecek personelin EPIDOS tarafından verilmiş sertifikaya sahip
olması gerekliliği dikkate alınarak ardıl pazar “Epidos marka EPIQA tedavi kontrol
sistemlerine ilişkin bakım onarım pazarı” olarak belirlenmiştir.
I.4.3. İlgili Coğrafi Pazar
(95) İlgili ürün pazarları kapsamında yer alan ürün ve hizmetlerin Türkiye genelinde
sunulmasının mümkün olması ve pazar farklılaşması yaratacak faktörlerin
bulunmaması nedeniyle ilgili coğrafi pazar “Türkiye” olarak belirlenmiştir.
I.5. Değerlendirme
(96) TERAMED tarafından gönderilen şikayet dilekçesi ve ek bilgi ve belgelerde esas olarak,
Kayseri Hastanesi’nin bir adet Varian marka linak cihazı ve ekipmanının bakım ve
onarımı için 16.02.2017 tarihinde bir ihale düzenlediği, ihale kapsamında temin edilmesi
gereken EPIQA tedavi kontrol sisteminin bakımının alt yüklenici olarak VARİNAK’tan
talep edildiği, VARİNAK’ın ise sözleşme imzalanması sürecini bilerek ve kasten
uzatarak ve söz konusu radyoterapi cihazının bakım ve onarımını bazı hastanelere
ücretsiz sunarak TERAMED’i piyasadan çıkmaya zorladığı iddia edilmektedir. Bu
bağlamda, söz konusu iddialar 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesi kapsamında hâkim
durumun kötüye kullanılması çerçevesinde incelenecektir. Değerlendirmesi gereken ilk
husus anılan kötüye kullanma analizinin yukarıda belirlenen pazarların hangisi veya
hangilerine ilişkin olduğudur. Dosya kapsamında incelenen başvurudan ve elde edilen
bilgi ve belgelerden, VARİNAK’ın rakibinin hizmet talebine olumlu yanıt vermesine
rağmen hizmet temini öncesinde tamamlanması gereken sözleşme sürecini uzattığı
iddia edilen ürün, radyoterapi cihazlarında yan ekipman olarak kullanılan EPIQA marka
portal verifikasyon sistemidir. Diğer yandan, söz konusu ürüne ilişkin hizmetin
VARİNAK’tan alınamaması, TERAMED’in temel olarak Varian marka radyoterapi cihazı
ve diğer yan ekipmanın bakım ve onarımı piyasasındaki faaliyetlerine engel teşkil eder
niteliktedir. Bu nedenle, dosya kapsamında kötüye kullanma iddiaları değerlendirilirken
gerek Varian marka radyoterapi cihazı gerekse bu cihazın bir yan ekipmanı olarak
kullanılan EPIQA marka portal verifikasyon sisteminin bakım onarım pazarları dikkate
alınacaktır.
(97) 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesinin ilk fıkrasında, “Bir veya birden fazla teşebbüsün
ülkenin bütününde ya da bir bölümünde bir mal veya hizmet piyasasındaki hâkim
durumunu tek başına yahut başkaları ile yapacağı anlaşmalar ya da birlikte davranışlar
ile kötüye kullanması” yasaklanmakta ve maddenin ikinci fıkrasında da beş bent halinde
örnek niteliğinde kötüye kullanma halleri sayılmaktadır:
“a) Ticarî faaliyet alanına başka bir teşebbüsün girmesine doğrudan veya dolaylı
olarak engel olunması ya da rakiplerin piyasadaki faaliyetlerinin zorlaştırılmasını
amaçlayan eylemler,
19-45/768-330
27 / 62

b) Eşit durumdaki alıcılara aynı ve eşit hak, yükümlülük ve edimler için farklı şartlar
ileri sürerek, doğrudan veya dolaylı olarak ayırımcılık yapılması,
c) Bir mal veya hizmetle birlikte, diğer mal veya hizmetin satın alınmasını veya aracı
teşebbüsler durumundaki alıcıların talep ettiği bir malın veya hizmetin, diğer bir
mal veya hizmetin de alıcı tarafından teshiri şartına bağlanması ya da satın
alınan bir malın belirli bir fiyatın altında satılmaması gibi tekrar satış halinde alım
satım şartlarına ilişkin sınırlamalar getirilmesi,
d) Belirli bir piyasadaki hakimiyetin yaratmış olduğu finansal, teknolojik ve ticarî
avantajlardan yararlanarak başka bir mal veya hizmet piyasasındaki rekabet
koşullarını bozmayı amaçlayan eylemler,
e) Tüketicinin zararına olarak üretimin, pazarlamanın ya da teknik gelişmenin
kısıtlanması.”
(98) Söz konusu Kanun maddesi çerçevesinde herhangi bir teşebbüs faaliyetinin hâkim
durumun kötüye kullanılması olarak değerlendirilebilmesi için gerekli şartlardan biri,
incelemeye konu teşebbüsün hâkim durumda olmasıdır.
I.5.1. Hâkim Durum Değerlendirmesi
(99) 4054 sayılı Kanun’un 3. maddesinde hâkim durum; “Belirli bir piyasadaki bir veya birden
fazla teşebbüsün, rakipleri ve müşterilerinden bağımsız hareket ederek fiyat, arz, üretim
ve dağıtım miktarı gibi ekonomik parametreleri belirleyebilme gücü” olarak
tanımlanmıştır.
(100) Hâkim Durumdaki Teşebbüslerin Dışlayıcı Kötüye Kullanma Niteliğindeki
Davranışlarının Değerlendirilmesine İlişkin Kılavuz’da (Hâkim Durum Kılavuzu) hâkim
durum değerlendirmesi yapılırken esasen, incelenen teşebbüsün rekabetçi baskılardan
ne ölçüde bağımsız davranabildiğinin araştırıldığı ve söz konusu değerlendirmede, her
bir olayın kendine özgü koşullarının göz önünde bulundurulması gerektiği
belirtilmektedir. Yine Hâkim Durum Kılavuzu’na göre yapılacak değerlendirmede;
 İncelenen teşebbüsün ve rakiplerinin ilgili pazardaki konumu,
 Pazara giriş ve pazarda büyüme engelleri,
 Alıcıların pazarlık gücü
unsurları da göz önünde bulundurulacaktır. Aşağıda her bir unsura ilişkin tespit ve
değerlendirmelere yer verilecektir.
(101) Yukarıda da yer verildiği üzere dosya kapsamında gerek EPIQA marka tedavi kontrol
sitemine ilişkin bakım-onarım ve gerekse Varian marka radyoterapi cihazlarına ilişkin
bakım-onarım pazarları hakkında inceleme yapılacaktır. Bu doğrultuda aşağıda söz
konusu iki pazar açısından da hâkim durum analizine yer verilecektir.
I.5.1.1. EPIQA Tedavi Kontrol Sistemleri Bakım ve Onarım Pazarında Hâkim
Durum Değerlendirmesi
(102) Hâkim Durum Kılavuzu’nda da yer verildiği gibi pek çok ilgili pazar bakımından
incelenen teşebbüsün ilgili pazardaki konumunun birincil göstergesi, teşebbüsün sahip
olduğu pazar payıdır.
(103) Daha önce de belirtildiği üzere, Slovakya menşeli EPIQA marka tedavi kontrol sistemi
EPIDOS firması tarafından üretilmekte olup, Türkiye’de satışı için VARİNAK yetkilidir.
19-45/768-330
28 / 62

Bahsi geçen sistemin teknik eğitim sertifikası, Türkiye’de herhangi bir kurum ya da
kuruluş tarafından verilmemekte, üretici firma tarafından sağlanmaktadır. Hâlihazırda
VARİNAK ve MEDİDEAL firmasının EPIQA marka tedavi kontrol sisteminin bakımı için
eğitim almış mühendisleri bulunmaktadır. MEDİDEAL tarafından EPIQA ile ilgili olarak
sundukları hizmetin kapsamı; satışı VARİNAK tarafından yapılan yazılımların yine
VARİNAK gözetim ve denetiminde kurulumu, müşterinin uyumu ve kullanıcı
eğitimleriyle garanti süresince oluşacak aksaklıklara yerinde müdahale olarak ifade
edilmiştir. Bu doğrultuda MEDİDEAL, EPIQA marka tedavi kontrol sisteminin bakımı
için kendisine gelen talepleri EPIDOS firmasının temsilcisi olduğundan VARİNAK’a
yönlendirdiğini belirtmiştir.
(104) Üretici EPIDOS firması tarafından ana distribütörünün VARİNAK olduğu, ürünün satış
ve servisinden VARİNAK’ın sorumlu bulunduğu, kurulum ve kullanıcı eğitiminden ise
MEDİDEAL’ın sorumlu olduğu ifade edilmiştir. Ayrıca eğitim sertifikası almak
isteyenlerde belirli kriterler arandığı, söz konusu kişilerin, bu taleplerini kendi
ülkelerindeki distribütörlere iletmesi gerektiği, daha sonra ödemeleri yaparak EPIDOS’a
başvurabileceği ve yeterli sayıya ulaşıldığında bir eğitim sınıfı açarak gerekli
sertifikaların verildiği ifade edilmiştir.
(105) EPIDOS tarafından, eğitim sertifikalarının talep edilmesi halinde sertifikaların üçüncü
kişilerce alınabileceği ifade edilse de bu sertifikaya sahip MEDİDEAL firması, ana
distribütörden bağımsız olarak hizmet vermemektedir.
(106) Yerinde incelemede elde edilen belgelerden, VARİNAK Teknik Servis Müdürü (…..)
tarafından VARİNAK çalışanları (…..) ve (…..)’e gönderilen 09.05.2017 tarihli e-
postada “(…..) episode un tek temsilcisimiyiz?” diye bir soru yer almaktadır. Bunun
üzerine, (…..)’in “Tr de bizden başka yok” şeklinde cevap verdiği görülmektedir.
(107) Hâlihazırda Türkiye’de EPIQA marka tedavi kontrol sisteminin bakımı için eğitim
sertifikasına sahip elemanların VARİNAK ve MEDİDEAL’da olduğu ve MEDİDEAL’ın
kendisine gelen talepleri VARİNAK’a yönlendirdiği göz önüne alındığında, VARİNAK’ın
EPIQA marka tedavi kontrol sistemi bakım onarım pazarındaki pazar payının tekele
yakın olduğu anlaşılmaktadır.
(108) Pazarda faaliyet gösteren teşebbüslerin pazar paylarına ilişkin göstergeler, hâkim
durum tespiti yapmak için tek başına yeterli değildir. Bu noktada hâkim durum
değerlendirmesinin ikinci aşaması olarak pazara yeni teşebbüslerin girmesinin ya da
pazarda faaliyet gösteren teşebbüslerin büyümesinin önünde engeller bulunup
bulunmadığının incelenmesi gerekmektedir. Hâkim Durum Kılavuzu’nda pazara yeni
teşebbüslerin girme olasılığının incelenen teşebbüsün davranışları üzerinde rekabetçi
bir baskı oluşturabileceği, ancak böyle bir baskıdan bahsedebilmek için büyümenin ya
da pazara yeni girişin muhtemel olması, uygun zamanda gerçekleşebilecek ve yeterli
düzeyde olması gerektiği belirtilmektedir.
(109) VARİNAK’ın rakiplerinin EPIDOS’dan eğitim sertifikası almasının ancak talep eden
sayısının belirli bir düzeye gelince mümkün olduğu ve eğitim verileceklerde aranan bazı
kriterlerin bulunduğu, ayrıca eğitim maliyetleri göz önüne alındığında, eğitim
sertifikasına sahip olunmasının pazarda önemli bir giriş engeli yarattığı anlaşılmaktadır.
İlgili sertifikalar her Varian marka radyoterapi cihazı bakım onarım ihalesinde talep
edilmediğinden8 pazara girişin yeterince karlı olmadığı, bunun yerine ilgili pazarda hem
hastanelerce hem de servis hizmeti sunan firmalarca ilgili eğitim sertifikalarının,

8 (…..).

19-45/768-330
29 / 62

gerektiğinde EPIQA için servis hizmeti eğitim sertifikasına sahip teşebbüslerden temin
edildiği anlaşılmaktadır.
(110) Yine Hâkim Durum Kılavuzu’na göre alıcı gücü; incelenen teşebbüsün müşterileri
görece büyük, alternatif temin kaynakları hakkında yeterince bilgili ve makul bir süre
içerisinde başka bir sağlayıcıya geçmek ya da kendi arzını yaratmak imkânına sahip
olması durumunda ortaya çıkmaktadır. İnceleme kapsamında iki tür alıcıdan
bahsetmek mümkündür. Bunlardan ilki hastaneler (veya bazı durumlarda hastaneye
hizmet alımı yapmak için ihale açan kurumlar) ikincisi ise eğitim sertifikasına sahip
teşebbüslerden alt yüklenici olmalarını isteyen firmalardır. Hastaneler açısından tıbbi
cihaz satın alındığında bu cihazla birlikte kullanılan yardımcı sistemler için marka
belirtilmediği, söz konusu yardımcı sistemlerin tıbbi cihaz yanında tedarikçi firma
tarafından belirlendiği ifade edilmiştir. Hastanelerin bu anlamda EPIQA marka tedavi
kontrol sistemi açısından bir alıcı gücü oluşturmadığı değerlendirilmektedir. Eğitim
sertifikasına sahip olmayan servis sağlayıcıların da ilgili sertifikayı talep ettiği yetkili
distribütör aynı zamanda alıcının rakibi konumundadır. Ayrıca Türkiye’de söz konusu
sertifikaya sahip olan ve bakım onarım hizmeti vermeye yetkili tek bir teşebbüsün
bulunduğu dikkate alındığında, özellikle müşterilerin makul bir süre içerisinde başka bir
sağlayıcıya geçmek ya da kendi arzını oluşturma imkânına sahip olmaması nedeniyle,
üçüncü unsurun da oluştuğu anlaşılmaktadır.
(111) Yukarıdaki bilgiler ışığında, VARİNAK’ın EPIQA marka tedavi kontrol sistemine ilişkin
bakım onarım pazarında hâkim durumda olduğu kanaatine varılmıştır.
I.5.1.2. Varian Marka Radyoterapi Cihazı Bakım Onarım Pazarında Hâkim Durum
Değerlendirmesi
(112) Hâkim Durum Kılavuzu’nda incelenen teşebbüsün ilgili pazardaki konumunun birincil
göstergesinin teşebbüsün sahip olduğu pazar payı olduğu ve pazar payının yanı sıra
bu pazar payının zaman içerisindeki istikrarına, ilgili pazarda faaliyet gösteren rakiplerin
sayısına ve pazar paylarına da dikkat edilmesi gerektiği belirtilmiştir.
(113) Türkiye’de VARİNAK dışında, Varian marka radyoterapi cihazına bakım yapan
teşebbüsler İnteraktif Sistemler San. ve Tic. A.Ş. (İNTERAKTİF), DÜZEY, Doruk
Radyasyon Teknolojileri Tıbbi Cihazlar Bilgisayar İnşaat Taşıma İhracat İthalat San. ve
Tic. Ltd. Şti. (DORUK), TERA, TERAMED, MESİMED, SEVİYE, MEDİTEL ve SİEMED
adlı teşebbüslerdir. İlgili pazarda faaliyet gösteren bu teşebbüslerin tahmini pazar
payları cihaz sayısı ve ilgili pazarda elde ettikleri gelir bazında aşağıda gösterilmektedir:
Tablo 6- Varian Marka Radyoterapi Cihazı Bakım Onarım Pazarı Pazar Payları
2015 2016 2017 2018

Cihaz
Sayısı
Pazar
Payı %
Cihaz
Sayısı
Pazar
Payı %
Cihaz
Sayısı
Pazar
Payı %
Cihaz
Sayısı
Pazar
Payı %
VARİNAK (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
İNTERAKTİF9 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
DÜZEY (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
DORUK (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
TERA (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
TERAMED (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
MESİMED (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)

9 İNTERAKTİF kamuda ve özel sektörde cihaz bakım-onarımı için talep edilen sertifikalara sahip
olmadığından, ilgili cihazlara bakım-onarım hizmeti sunamadığını ifade etmiştir.
19-45/768-330
30 / 62

SEVİYE (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
SİEMED (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
MEDİTEL (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Toplam (…..) 100,00 (…..) 100,00 (…..) 100,00 (…..) 100,00
Kaynak: Teşebbüslerden gelen bilgiler.

(114) Belirli bir pazarda teşebbüsün yüksek pazar payına sahip olması, hâkim durumun
varlığının ispatı yönünde güçlü bir karine teşkil etmektedir. Komisyon’un Hoffman-La
Roche kararında çeşitli ilgili ürün pazarları bakımından %70 ila %90 arasında pazar
payına sahip olan teşebbüsün söz konusu pazar payının “hâkim durumun varlığını
ispatlayacak seviyede” yüksek olduğu ifade edilmiştir10.
(115) Tabloda da görüldüğü üzere VARİNAK’ın pazar payı yıllar itibarıyla %(…..) ile %(…..)
arasında seyretmiştir. Zaman içerisinde pazara yeni girişlerin olması pazar payında
düşüşe sebep olsa da, en yakın rakibinin pazar payı en iyi ihtimalle %(…..) olmuştur.
Başka bir ifadeyle VARİNAK’ın en yakın rakibinin (…..) katından fazla pazar payına
sahip olduğu görülmektedir.
(116) Yukarıda da belirtildiği üzere, hâkim durum değerlendirmesinde pazar payı en önemli
ölçüt olarak kabul edilmekle birlikte, pazara giriş engellerinin varlığı ya da pazarda
faaliyet gösteren teşebbüslerin büyümesinin önündeki engeller, teşebbüsün pazardaki
konumunu doğrudan etkileyen faktörler arasındadır. Bu kapsamda, Varian marka
radyoterapi cihazına bakım hizmeti verilebilmesi için herhangi bir yasal engel
bulunmadığı, cihazı kullanan hastaneler tarafından yayınlanan idari ve teknik
şartnamede belirtilen koşulları sağlayan teşebbüslerin ihaleye katılabileceği ifade
edilmiştir.
(117) Bununla birlikte, Varian marka radyoterapi cihazına yönelik servis hizmeti sunabilmek,
öncelikle bu konuda eğitim almış ve gerekli sertifikalara sahip teknik elemanlar
bulundurmayı gerektirmektedir. Ayrıca dosya kapsamında, hizmet vermek isteyen
firmaların Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) tarafından verilen lisans belgesini
alması gerektiği, bu belgenin TAEK Kanunu ve Radyasyon Güvenliği Tüzüğü’ne göre
verildiği belirtilmiştir.
(118) Diğer yandan, bazı hastaneler tarafından ana cihaz yanında kurulumu gerçekleştirilmiş
olan yardımcı sistemler için de eğitim sertifikalarının istenmesi de pazara giriş engeli
oluşturabilmektedir.
(119) Müşterilerin alıcı gücüne sahip olup olmadığı hâkim durum değerlendirmesinin üçüncü
unsurunu oluşturmaktadır. Dosya kapsamında Varian marka tıbbi cihaz bakım onarım
pazarında alıcı konumunda hastaneler (veya bazı durumlarda hastaneye hizmet alımı
yapmak için ihale açan kurumlar) yer almaktadır. Radyoterapi cihazları oldukça
maliyetli cihazlardır11 ve bir kez satın alındıklarında geçiş maliyetlerinin yüksekliği
sebebiyle farklı markalı bir cihaza kolaylıkla geçilemeyeceği anlaşılmaktadır.
Hastanelerin dönem dönem doğrudan temin yöntemiyle yetkili distribütörden alım
yapmayı tercih ettiği, bu durumda hizmetin daha maliyetli olduğu görülmüştür. Varian
marka radyoterapi cihazına bakım onarım servisi verebilecek alternatif teşebbüslerin

10 Hoffman-La Roche kararı, Case 85/76, ECR 461, paragraf 38-40
11 Yapılan yerinde incelemede elde edilen belgelerden Erciyes Üniversitesi tarafından ”1 Kalem Yıllara
Sari Gelişmiş Lineer Akseleratör ve Ek Donanımları”nın 2017 yılı alım fiyatının (…..) TL olduğu
anlaşılmaktadır.
19-45/768-330
31 / 62

sayı ve kapasitesinin sınırlı olduğu dikkate alındığında ilgili pazar açısından dengeleyici
bir alıcı gücünün varlığından bahsetmek mümkün görülmemektedir.
(120) Yukarıda aktarılan değerlendirmeler ışığında VARİNAK’ın ana cihaz olan Varian marka
linak cihazına ilişkin bakım ve onarım pazarında da hâkim durumda olduğu kanaatine
varılmıştır.
I.5.2. Soruşturmaya Konu İhale Süreci
(121) Kayseri İli Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliğince, Kayseri Hastanesi
Radyasyon Onkolojisi Bölümü için gerekli servis hizmetini temin etmek amacıyla açılan,
“Linac Cihazı ve Ekipmanlarının Bakım ve Onarım Hizmet Alımı” ihalesi ile ilgili olarak
TERAMED Genel Müdürü (…..) tarafından gönderilen ihale dokümanı 24.11.2017 tarih
ve 8686 sayı ile Kurum kayıtlarına intikal etmiştir. Söz konusu ihale dokümanları ve
taraflardan elde edilen bilgiler ışığında ihale süreci aşağıda özetlenmektedir.
(122) Teknik Şartname’de ihale konusu “Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi Radyasyon
Onkolojisi Bölümünde bulunan aşağıda cihaz listesinde belirtilmiş olan sistemlerin ve
Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğünce 2013/35502 ihale kayıt numarası ile alımı
yapılan bütün ekipmanların parça dâhil (istisnai parçalar hariç) bakım ve onarım hizmeti
alımı teknik şartnamesidir” şeklinde özetlenmiştir.
(123) Teknik Şartname’de sistemin bütünlüğünü oluşturan cihazlar adında bir cihaz listesi
açıklanmıştır. Listede VARIAN marka beş adet cihazla birlikte, Epidos marka EPIQA
portal verifikasyon sistemi, Philips marka CT simülatör ve Sun Nuclear marka
dozimetrik sistemler de yer almaktadır.
(124) İdari Şartname’de Linac Cihazı ve Ekipmanlarının Bakım ve Onarım Hizmet Alımı için
16.02.2017 tarihinde ihaleye çıkıldığı görülmektedir. İdari Şartname’nin 7.5.3’üncü
maddesinde “Sistemlerin bakım onarım ve servis işi ile ilgilenecek personeller cihaz
listesinde adı geçen bütün sistemler için üreticisi tarafından eğitilmiş olmalıdır.
Sistemlere bakım onarım ve servis işi ile ilgilenecek personelin isim listesi ile bu cihazlar
konusunda almış oldukları eğitim belgeleri ibraz edilecektir” ifadesi yer almaktadır.
(125) TERAMED’in 31.01.2017 tarihinde bahsi geçen ihale ile ilgili olarak, ihaleye katılımın
artırılması ve kamu kaynaklarının verimli kullanılması gerekçeleriyle zeyilname
yapılmasını talep ettiği görülmektedir. Zeyilname talebinde bakım ve onarım hizmetine
ilişkin kısımlar özetle;
- Teknik Şartname’nin 2.9. maddesinde yer alan “Teklif verecek firma cihazın
üreticisi tarafından yetkilendirilmiş veya servis hizmetini verecek personeli cihaz
ve/veya sistemlerin üreticisi tarafından eğitilmiş olmalı ve firma ihale dosyasında
cihaz ve/veya sistemlere bakım onarım ve servis işi ile ilgilenecek personelin isim
listesi ile bu cihazlar konusundaki eğitim belgeleri (kurs, diploma, sertifika vs.)
ibraz etmeleri gerekmektedir. Teklif verecek firmaların üretici firmalar tarafından
servis vermeye yetkilendirildiklerine dair belgeleri ibraz etmeleri gerekmektedir”
ifadesinde birinci ve ikinci cümle arasında çelişki bulunduğu; şöyle ki ilk cümle ile
teklif verecek firmanın cihazın üreticisi tarafından yetkilendirilmiş bir firma
olmasını veya servis hizmeti verecek personelin cihaz ve/veya sistemlerin
üreticisi tarafından eğitilmiş olması koşullarından birinin sağlamasının yeterli
görüldüğü, ancak ikinci cümlede teklif verecek firmaların, üretici firmalar
tarafından servis vermeye yetkilendirildiklerine dair belgeleri ibraz etmelerinin
zorunlu olduğu düzenlendiğinden ihaleye katılımın sınırlandırıldığı,
19-45/768-330
32 / 62

- Cihazlara servis verecek personelin üretici tarafından eğitilmiş ve
sertifikalandırılmış olmasını şart koşmanın cihazlar için yetkin servis
personellerinin servis vermesini sağlamakta yeterli olacağı, aksi durumda
sadece tek bir firmanın teklif vermesine yol açılacağı,
- Teknik Şartname’nin 2.22. maddesinde ihaleyi kazanan firmanın taahhütlerini
hiçbir şekilde başka bir firmaya veya kişiye devredemeyeceği ve İdari
Şartname’nin 18.1. maddesinde ihale konusu hizmetin tamamı veya bir kısmının
alt yükleniciye yaptırılamayacağı düzenlendiğinden, alt yükleniciye izin
verilmediği, ancak bu kadar farklı cihaz türüne bir firmanın bakım yapmasının
mümkün olmayacağı, ihalenin alt yükleniciye izin verilir şekilde düzenlenmesinin
talep edildiği,
- Bu bilgiler ışığında, iki farklı yol izlenebileceği; ilk olarak, ihaleye çıkılan cihazları,
ana sistem ve tali sistemler olarak iki farklı grup şeklinde sınıflandırarak ana
sistemler için üretici firmadan eğitim sertifikalarının istenebileceği ve tali sistemler
için sertifika talep edilmeyebileceği12, ikinci olarak, her sistem için eğitim
sertifikaları talep edilmesi konusunda ısrar edilecekse, bütün sistemler için ayrı
ayrı ihaleye çıkıp ihalenin kısmi teklif verilebilir hale getirilebileceği
ifade edilmektedir.
(126) TERAMED’in talebi üzerine, hastane tarafından İdari ve Teknik Şartname için iki adet
zeyilname yayımlanmıştır.
(127) İdari Şartname Zeyilnamesi 01.02.2017 tarihinde yayımlanmış olup, zeyilname iki
maddeden oluşmaktadır. İlk madde yazım hatasının düzeltilmesi ikinci madde ise
TERAMED’in itirazlarına ilişkindir; zeyilname ile 7.5.3. maddede yer alan “Sistemlerin
bakım onarım ve servis işi ile ilgilenecek personeller cihaz listesinde adı geçen bütün
sistemler için üreticisi tarafından eğitilmiş olmalıdır. Sistemlere bakım onarım ve servis
işi ile ilgilenecek personelin isim listesi ile bu cihazlar konusunda almış oldukları eğitim
belgeleri ibraz edilecektir” şeklindeki düzenleme iptal edilmiştir.
(128) Teknik Şartname Zeyilnamesi 06.02.2017 tarihinde yayınlanmış olup bu zeyilname ile
2.3. maddede yer alan ‘üretici firmadan temin edilmiş’ ibaresi çıkarılmış, 2.9. madde
“Teklif verecek firma cihazın üreticisi tarafından yetkilendirilmiş veya servis hizmetini
verecek personeli cihaz ve/veya sistemlerin üreticisi tarafından eğitilmiş olmalıdır.
Firma işe başlamadan önce cihaz ve/veya sistemlere bakım onarım ve servis işi ile
ilgilenecek personelin isim listesi ile bu cihazlar konusundaki eğitim belgeleri (kurs,
diploma, sertifika vs.) ibraz etmesi gerekmektedir” şeklinde değiştirilmiştir.
Düzenlemenin yeni halinde, teklif verecek firmaların üretici firmalar tarafından servis
vermeye yetkilendirildiklerine dair belgeleri ibraz etmeleri gerektiğine ilişkin olan ifade
çıkarılmış, firmanın işe başlamadan önce belgeleri ibraz etmesi gerektiği kısmı
eklenmiştir.
(129) Teknik Şartname’nin 2.22. maddesinde yer alan firmanın taahhütlerini başka firmaya
devredemeyeceğine ilişkin düzenleme, “Firmanın Philips Marka Tomografi Cihazı, Sun
Nuclear Marka Dozimetri Sistemi, Epidose Marka Yazılım, Kesintisiz Güç Kaynakları
(UPS), Su Soğutma Sistemleri (CHİLLER), Klimalar Ve Sabitleyici Hareketli Kurşun
Korumalı Kapılar için ayrı ayrı yetkili firmalarla anlaşarak konusunda yetkili kişilere
bakım yaptırmasında sakınca bulunmamaktadır fakat bu konuda tüm sorumluluk ve

12 Varian marka radyoterapi cihaz ve sistemlerin “ana sistem”, diğer cihazların “tali sistem” olarak
tanımlanması talep edilmektedir.
19-45/768-330
33 / 62

yetki yüklenici firmada olacaktır. Tüm sistemlerin arızaları için yüklenici firma tek
muhattap kabul edilecektir” şeklinde değiştirilmiştir.
(130) Söz konusu ihaleyi TERAMED’in en düşük teklif vermek suretiyle kazanması üzerine
(…..) tarihinde Kayseri Hastanesi ile TERAMED arasında sözleşme imzalanmıştır.
Dosya kapsamında TERAMED’in Varian marka cihazlara ilişkin eğitim sertifikalarını
sunduğu, fakat yan sistemler diyebileceğimiz cihaz ve sistemler için gerekli eğitim
belgeleri ve sertifikaları sunmadığı ve sözleşmenin bu koşullar altında imzalandığı
öğrenilmiştir. Bu konuya ilişkin olarak TERAMED ilgili düzenlemelerin ihale
şartnamelerinde ve zeyilnamelerde yeterince açık olmadığı savunmasını yapmaktadır.
Nitekim hastanenin de herhangi bir itiraz ya da belge talebi olmaksızın sözleşmeyi
imzaladığı belirtilmiştir.
(131) 12.06.2017 tarihinde Kayseri İli Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği tarafından
(…..) gün süreli bir ihtarname çekilmiş ve Teknik Şartname’nin 2.9. maddesine
istinaden, firmanın işe başlamadan önce servis işi ile ilgilenecek personelin isim listesi
ile bu cihazlar konusundaki eğitim belgelerinin ibraz edilmesi gerektiğini belirterek,
Teknik Şartname’de yer verilen EPIQA portal verifikasyon sistemi, CT simülatör ve
dozimetrik sistemler ile ilgili belgelerin ibraz edilmediğini, ihtarnamenin tebliğinden
itibaren (…..) gün içerisinde ihale dokümanında istenilen belgelerin söz konusu
hastanenin kontrol teşkilatına ibraz edilerek Genel Sekreterliğe bilgi verilmesini talep
etmiştir.
(132) Yukarıda özetlenen ihale süreci sonrasında TERAMED bahsi geçen eğitim belgelerini
ve sertifikaları tamamlayamadığı için sözleşme feshedilmiş ve teşebbüs kamu
ihalelerinden bir yıllığına yasaklanmıştır.
(133) Yukarıda yer verilen süreç dikkate alındığında teknik zeyilnamede yer alan “Firma işe
başlamadan önce cihaz ve/veya sistemlere bakım onarım ve servis işi ile ilgilenecek
personelin isim listesi ile bu cihazlar konusundaki eğitim belgeleri (kurs, diploma,
sertifika vs.) ibraz etmesi gerekmektedir” ifadesine rağmen ((…..) tarihinde) sözleşme
imzalanarak TERAMED ile fiilen yaklaşık olarak (…..) ay ((…..) tarihine kadar)
çalıştıktan sonra söz konusu belgelerin talep edildiği anlaşılmaktadır. Soruşturma
döneminde ihaleyi yapan yetkililer ile yapılan telefon görüşmesinde teknik şartnamede
belirlenen şartların ihaleyi alan firma tarafından sağlanıp sağlanmadığının işe
başlandıktan sonra kontrol edilebildiği ve buna bağlı olarak tespit edilen eksikliklerin
idari işleyiş içerisinde tespit edilmesi gerektiği, tüm bunlar birlikte düşünüldüğünde ise
1,5 aylık sürenin olağan karşılanabileceği ifade edilmiştir.
(134) Dosya kapsamında incelenen bir diğer husus ise hastanelerin radyoterapi cihazları
yanındaki ek sistemler özelinde eğitim sertifikası talep edip etmediğidir. TERAMED’den
edinilen bilgiye göre Ankara Numune Hastanesi ve Ankara Onkoloji Hastanesi’nde de
EPIQA marka portal verifikasyon sistemi kullanılmasına rağmen bu hastaneler
tarafından söz konusu ekipman özelinde eğitim sertifikası istenmemiştir. Bunun
gerekçesi Ankara Onkoloji Hastanesi yetkililerine sorulmuştur ve cevaben; ana cihazın
bakımı ile ilgili genel bir sertifika istenmesinin yeterli olduğu, tedaviyi direkt
etkilemeyecek parçalar için sertifika istemedikleri, istenirse alt yüklenici ile bu parçalara
bakım yapılabileceği, Varian marka cihazın bakım onarımı kapsamında Epidos marka
EPIQA verifikasyon sistemi için de ayrı bir sertifika istemedikleri, çünkü bunun tedaviyi
etkileyen ana unsurlardan biri olmadığı, bu sistemin sadece üst düzey cihazlarda yer
aldığı ve planlanan dozun hastaya verilip verilmediğini analiz ettiği, bunun dışında da
dozimetrik sistemler mevcut olduğu, cihazın geneline bakan yüklenicinin bu sistem
arızalandığında bakımı yaptırmakla yükümlü olduğu, sadece bunun için sertifika
19-45/768-330
34 / 62

istenirse ihaleye girecek firma sayısında azalma ile birlikte ihale bedelinin de
yükseleceği, bunun yerine cihaz arızalandığında bakımı yaptırabilecek ehliyete sahip
bir firma ile anlaşmanın yeterli olacağı ifade edilmiştir.
(135) Ayrıca gerek Ankara Onkoloji Hastanesi gerekse teşebbüslerden edinilen bilgiye göre,
alt yüklenici öngörülen ihale sözleşmelerinde, ihale imzalanmadan önce alt yükleniciye
ilişkin anlaşmaların ve gerekli eğitim sertifikalarının talep edilip edilmeyeceğinin
şartnameye bağlı olduğu, şartnamede bu yönde bir hüküm varsa sözleşmeden önce
alt yüklenici ile yapılan anlaşmanın istenebileceği vurgulanmıştır.
(136) Yukarıda aktarılan bilgilerden, radyoterapi cihazlarının bakım ve onarım hizmetini talep
eden hastanelerin ana cihazın bakımına ilişkin eğitim sertifikalarını talep ettiği ancak bu
cihazların yardımcı ekipmanına ilişkin sertifika talep edip etmeme konusunda
hastanelerin serbest oldukları anlaşılmaktadır. Yukarıda yer verilen TİTCK görüşünde
de hastanelerin satış sonrası hizmetlerde radyoterapi cihazı veya bu cihazlarla birlikte
çalışan yardımcı sistemlere ilişkin yüklenicilerden eğitim sertifikası talep etme
zorunluluğu bulunmadığı, radyoterapi cihazları da dahil olmak üzere tıbbi cihazlara
ilişkin bakım onarıma yönelik eğitim sertifikalarının nasıl temin edileceği ve söz konusu
cihazların Türkiye’deki ana distribütörlerinin bağımsız servis sağlayıcılara alt yüklenici
olarak hizmet sağlaması hususlarında herhangi bir mevzuat bulunmadığı
vurgulanmıştır. Dolayısıyla hastaneler eğitim sertifikasını, alt yüklenici kullanılması
durumunda alt yükleniciden alınacak olan yetkilendirme belgesini talep edip
etmeyeceklerini ve edeceklerse bunu ne zaman talep edeceklerini kendi düzenledikleri
şartnameler ile belirleyebilmektedirler.
I.5.3. VARİNAK’ın İddialara Konu Davranışlarının Değerlendirilmesi
(137) Dosya kapsamında ileri sürülen iddiaları temel olarak ikiye ayırarak incelemek
mümkündür. Bunlardan ilki VARİNAK’ın EPIQA marka verifikasyon sisteminin
bakımına ilişkin alt yüklenici sözleşmesinin imzalanması sürecini bilerek ve kasten
uzattığı ve ikincisi ise söz konusu radyoterapi cihazının bakım ve onarımını bazı
hastanelere ücretsiz sunarak TERAMED’i piyasadan çıkmaya zorladığına ilişkindir.
Aşağıda söz konusu bu iddialar dosya kapsamında soruşturma tarafı ve üçüncü
taraflardan elde edilen bilgi ve belgeler doğrultusunda ayrı ayrı incelenecektir.
I.5.3.1. VARİNAK’ın EPIQA Marka Tedavi Kontrol Sisteminin Bakımına İlişkin
Süreci Bilerek ve Kasten Uzattığı İddiasının İncelenmesi
(138) Dosya konusu başvuruda VARİNAK’ın bilerek ve isteyerek alt yüklenici sözleşmesinin
imza sürecini uzattığı ve Kayseri Hastanesi’ne TERAMED ile imzaladığı sözleşmenin
feshi için baskı uyguladığı iddiaları yer almaktadır. Söz konusu iddiaların
değerlendirilmesinde ilk olarak VARİNAK’ta yapılan yerinde incelemede elde edilen
belgelerde geçen ifadeler önem arz etmektedir. Söz konusu belgeleri; VARİNAK’ın
bakım onarım pazarındaki genel uygulamalarına ilişkin belgeler, başvuru konusu ihale
ve hizmet talebine ilişkin belgeler olarak sınıflandırmak mümkündür.
VARİNAK’ın Bakım Onarım Pazarındaki Genel Uygulamalarına İlişkin Belgeler
(139) VARİNAK’ın genel uygulamasını gösteren belgelere bakıldığında, Türkiye’de kamu
hastaneleri adına linak cihazı alımının büyük kısmını gerçekleştiren Hudut ve Sahiller
Sağlık Genel Müdürlüğüne cihazın ana üreticisi Varian’dan aldıkları orijinal ekipman
kullanmanın önemini belirtir yazıyı da ek yaparak “Ankara Numune, Ankara Dr.
Abdurrahman Yurtaslan ve Kayseri EA’ya garanti sonrası bakım onarım
sözleşmelerinde dikkat etmesi gereken unsurlar ve yükümlülüklerden birinin cihaz ile
19-45/768-330
35 / 62

kullanılan (EPIQA dahil) yardımcı ekipman için de eğitim sertifikası istenmesinin olduğu
şeklinde uyarıda bulunulduğu görülmektedir. Aksi takdirde VARİNAK’ın sorumluluk
kabul etmeyeceği ve ilgili ihalelerde verilmiş olan garanti sonrası bakım onarım ve
güncelleme (“update”) taahhütlerinin geçersiz kalacağı muhatap tarafa bildirilmiştir. Söz
konusu üç hastanenin de ihalesinin TERAMED tarafından alındığı görülmektedir.
(140) Belge-3’te VARİNAK çalışanları TERAMED’in Gazi Hastanesi ihalesinin almasından
duyduğu kaygıyı “… Buda onların güçlenmesine ve artık her işte karşımıza düşük fiyat
ile çıkan bir firma oluşumuna sevk edecektir.” şeklinde dile getirmiş ve VARİNAK Genel
Müdürü ise “huysuz adam modu” nun cihaz satışlarını olumsuz etkileyeceği endişesiyle
“Benim kişisel fikrim peşini bırakalım, alsın orada devam etsinler.” şeklinde görüş
bildirmiştir. Ayrıca aynı belgede geçen “…Tekrar ihale olur ise birden fazla firma teklif
vererek sadece teranın değil düzel yada (…..) nunda almasına olanak sağlayacaktır.
DüZey ve (…..) da avantajı aldıkları işi tamamlayamama riskleri bulunmakta Buda bize
iyi bir örnek olur.” şeklindeki ifadeden ise VARİNAK’ın asıl olarak TERAMED’i rakip
olarak gördüğü adı geçen diğer rakiplerinin ise işi tamamlayamama riskinin bulunduğu
belirtilmektedir.
(141) Diğer yandan, Özel Denizli Sağlık Hastanesi ihalesini TERAMED’in alması üzerine
VARİNAK çalışanları arasında geçen Belge-4, 5 ve 6’dan Denizli Hastanesi’ne
ihtarname gönderilerek TERAMED’in hangi hizmetleri ne kadar bedel ile yaptıklarını
öğrenmeye çalıştıkları ve ellerinde hastaneyi bu bilgiyi vermeye yükümlü bırakacak
bağlayıcı bir gerekçelerinin olmadıklarından da haberdar oldukları anlaşılmaktadır. Zira
Belge-6’da “… Eğer Er-Pa herhangi bir yanıt vermez ise dava konusu zaten elimiz güçlü
olmadığından devre dışı kalacak.” ifadesi yer almaktadır.
(142) Bunların yanı sıra Hacettepe Üniversitesi Hastanesi’nce 05.01.2017 tarihinde açılan ve
TERAMED tarafından kazanılan ihaleye TERAMED’in iş deneyimine ilişkin yeterlik
kriterini sağlamadığı gerekçesiyle itiraz edildiği anlaşılmaktadır.
(143) Benzer bir başvuru MEDİDEAL tarafından 08.02.2017 tarihinde Kamu İhale Kurumuna
yapılmış ve Kamu İhale Kurumu 22.03.2017 tarih ve 2017/UH.II-869 sayılı karar ile Özel
Denizli Hastanesi’ndeki işin tamamlanmış olduğu gerekçesiyle MEDİDEAL’in iddiasının
yerinde olmadığına karar vermiştir.
(144) Bunun üzerine VARİNAK’in, TERAMED’in Özel Denizli Hastanesi’ndeki iş deneyimini
diğer ihalelerde kullanmasına engel olma çabalarının devam ettiği Belge 5’ten
anlaşılmaktadır. VARİNAK çalışanları arasında geçen söz konusu yazışmada “(…..)
Hanım Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi ihalesi için TERAMED’in iş deneyimi ile
ilgili savcılığa başvurmanın sonuçsuz kalacağını söylüyor. KİK Kararına karşı İdare
Mahkemesi’nde dava açılırsa da şans görmüyor. Özel Denizli Hastanesi’ne giderek
keşif yapılmasını isteyebiliriz. Ancak bu talebimiziz kabul edilmesi de kesin değildir.
Hakim hukuki menfaat görmeyebilir….” ifadeleri yer almaktadır.
(145) TERAMED’in Özel Denizli Hastanesi’ndeki iş deneyimini Kamu İhale Kurumu yoluyla
iptal ettiremeyen VARİNAK’ın, başka yollara başvurduğu görülmektedir. Bu doğrultuda,
MEDİDEAL firması (…..)’den VARİNAK çalışanları (…..) ve (…..)’e gönderilen
03.07.2017 tarih ve “TERAMED-Erpa-VARİNAK” başlıklı e-posta ile iletilen ve (…..)’den
Özel Denizli Er-Pa Sağlık Hastanesi’nde (…..) olarak çalıştığı anlaşılan bir uzman
doktora gönderilen Belge-14’te (…..)’nin VARİNAK’ın ricası üzerine Denizli
Hastanesi’nin TERAMED ile imzaladığı sözleşmede TERAMED aleyhine hükümler ile
tadil talep ederek TERAMED’i dezavantajlı konuma düşürme çabası oldukça açık olarak
görülmektedir. Böylelikle, TERAMED’in diğer kamu hastaneleri ihalelerine katılmak
19-45/768-330
36 / 62

amacıyla Denizli Hastanesi’ne sağladığı hizmeti iş deneyimi olarak göstermesinin
engellemeye çalışıldığı anlaşılmaktadır. Zira belgede geçen “Siz sözleşmeyi iptal
etmeyip tadil etmek istediğinizden dolayı TERAMED sizden tazminat talep edemez.. Bu
ihtarın bir kopyası ile VARİNAK yürütmeyi durdurma kararı aldırabilir..”, “. Ama biz bu
sektörde kalıcı isek büyüyecek isek VARİNAK bize her daim lazım..”, “Biz rekabeti
engellemeyelim.. ama bu rekabette birileri lehine belge bilgi sağlayarak zararlarına
sebepte olmayalım.. doğal rekabet sureci nasıl işliyorsa onu herkes kabul etmeli..”
ifadeleri VARİNAK’ın bu yöndeki niyetini ortaya koymaktadır. Ayrıca (…..)’nin bu tür bir
isteği talep etmesinin nedeni olarak da “Ben geçmişim ve bugün yaptığım bir çok isler
nedeniyle VARİNAK ile farklı bir hukukum var ama buna rağmen maksadım bu tur
rekabetlerde mesafeli durmayı başarmaktır.. Neden Erpa işine dahil oldun derseniz, siz
(…..) Ordu-Denizli Onkomer olarak hem Erpa projesine ve hem de bizim tarafta birçok
projeye ortaksınız böyle olunca insanlar bana (…..) seni üzmez deyip ricacı olmalarıdır.
Yani iVARİNAK'ta ki arkadaşlarımız Erpa 'nın imzaladığı bir iş deneyimine dayandırarak
haksız rekabet sağlamakta ve kendileri bu haksız rekabetten ticari olarak zarar
gördükleri iddiasındalar.” ifadelerini kullandığı görülmektedir. Buna karşın Özel Denizli
Hastanesi çalışanından ne şekilde bir cevap alındığına dair bir bilgi veya belgeye
ulaşılamamıştır.
Başvuru Konusu İhale ve Hizmet Talebine İlişkin Belgeler
(146) VARİNAK’ın genel uygulamasını gösteren belgeler incelendikten sonra başvuruya konu
Kayseri Hastanesi ihalesine ilişkin belgeler incelenecektir. Söz konusu belgelerin
değerlendirilmesi VARİNAK’ın başvuru konusu eylemleri arkasındaki niyetinin
anlaşılması açısından önem arz etmektedir.
(147) Kayseri Hastanesi TERAMED ile sözleşme imzaladıktan yaklaşık olarak 10 gün sonra
VARİNAK çalışanları arasında geçen 04.05.2017 tarih ve “Kayseri EAH” başlıklı e-
postada (Belge-7) “… Kayseri EAH si ihalesinde ihale üzerinde kalan firma Teramed
teknik şartnamede istenen eğitim sertifikalarının tamamını karşılamamaktadır. Konu ile
ilgili olarak hem ihaleyi yapan Kayseri Genel sekreterliği ve EAH Başhekimliğine
ihtarname gönderilmesi hususunda ivedi olarak yardımınızı rica edeceğim.” ifadelerinin
yer aldığı görülmektedir.
(148) Yine Belge-7’de yer alan e-posta silsilesinde “Öncelikle aşağıdaki maddenin son
cümlesi gereği üretici firma olan Varian böyle bir yetkilendirme belgesi bizim dışımızda
kimseye verilemez tek temsilciyiz.” ifadesi geçmekte ve TERAMED’in Aria ve Eclipse
sistemlerinin güncel versiyonlarının eğitimine katılmadığı; Epidos’un Türkiye temsilcisi
VARİNAK’tan EPIQA portal verifikasyon sistemi; holding bünyesinde yer alan Epsilon
şirketinden ise Sun Nucleer marka dozimetrik sistemlerin bakım onarım işine ait bir teklif
ve hizmet talebinin de olmadığı belirtilmektedir.
(149) VARİNAK çalışanları arasında geçen 13.06.2017 tarih ve “Teramed eğitim sertifikası”
başlıklı Belge-8’de yer alan “Epsilon onceden herhangi bir taahhutte bulunmamış ise
vermeyebilir. Teknik şartnameye ilişkin hususlardaki eksiklikler sonradan
tamamlanabilir eğer tamamlayamazlarsa sözleşmeleri feshedilir ve yasaklı konuma
düşerler. Bu aşamada bir şey yapma yükümlülüğümüz yok. isterseniz kuruma tekrar
ihtar çekip daha önceki ihtara atıf yapıp ekteki dokumanı koyup eğitim sertifikalan yoktur
diyebiliriz tekrar.” ifadelerden VARİNAK’ın holding bünyesindeki diğer teşebbüsün alt
yüklenici olarak hizmet vermesine engel olmak istediği ve Kayseri Hastanesi’nin
TERAMED ile imzaladığı sözleşmeyi feshetmesine yönelik tekrar bir ihtarname
çekilmesinin gündeme geldiği anlaşılmaktadır. Bunun üzerine VARİNAK Genel Müdür
19-45/768-330
37 / 62

Yardımcısı (…..) tarafından gönderilen aynı tarihli e-postada ise “Tam daha press lütfen”
ifadeleriyle bu planlara destek verildiği görülmektedir.
(150) VARİNAK çalışanları arasında geçen 14.06.2017 tarih ve “High” başlıklı Belge-9’da “…
Kayseri ye ait 1 kalem iş için bizden talep yapmak zorunda kaldılar. Nasıl aksiyon
almamız gerekiyor. Ayrıca sen hastaneye gönderilmek üzere 2. Bir ihtarname
hazırlıyormusun?” ifadeleri yer almaktadır. Bunun üzerine VARİNAK çalışanları
arasında geçen yazışmada “… Bu durumda TERAMED bu ise 25.04.2017 tarihinde
başlamış sayılmaktır. Fakat hali hazırda teknik şartname şartlarını sağlamadan bu
işlemi gerçekleştirmiş ve hala eksik tamamlamaya çalışmaktadır. Egerki eksik belge var
ise ise başlamadan önce tamamlanmalıydı. Ve bu sözleşmeye göre imza atılmamalıydı.
İhtarnameye bunuda ekleyip, sözleşmeyi tasviye etmeleri gerektiğini bildirsekte olmaz
mi? Çünkü kurum ile (…..)' in yaptığı görüşmelerde is yeri teslimi yapmadıklarını
söyleyerek kendilerini korumaya çalışıyorlardır.” ifadelerine yer verilmiştir. Söz konusu
belgelerden VARİNAK çalışanlarının TERAMED’in teklifini nasıl cevaplayacaklarını
kendi aralarında görüştükleri ve aynı zamanda TERAMED’in eksik belge sunduğu
gerekçesiyle Kayseri Hastanesi ile imzaladığı sözleşmeyi feshettirmek üzere hastaneye
ihtarname çekmeyi planladıkları anlaşılmaktadır.
(151) VARİNAK’ın hukuk departmanından gelen 15.06.2017 tarih ve “Yüksek” başlıklı görüşte
Belge-10 “…Rekabetin korunması hakkında Kanun’u incelediğimizde haki durumdaki
teşebbüslerin diğer teşebbüslerin faaliyetlerini zorlaştırmayı amaçlayan eylemler bile
yasaklanmış durumda. Şirketlerin söz konusu sistemler için münhasır yetkili olduklarını
göz önüne aldığımızda hizmet vermemek buraya çekilebilir. Ayrıca şirketler aynı grup
çatısı altında faaliyet göstermektedir. Bu da karineyi güçlendirici nitelikte görülebilir.”
gerekçesi ifade edilmiş ve “Hukuki görüşümüz eğer haklı bir nedenimiz yok ise diğer
firmalarda olduğu gibi teklif verilmesidir.” şeklinde görüş verilmiştir.
(152) VARİNAK’ın söz konusu sistemin bakımına ilişkin teklifi TERAMED’e iletmesi üzerine
TERAMED yetkilisi tarafından gönderilen 19.06.2017 tarih ve “FW: Kayseri EAH EPIQA
Portal Verifikasyon Sistemi Bakım Hizmeti Fiyat Teklifi” başlıklı Belge-11’de “…
Bildiğiniz üzere kurum bakımı yapacak uzmanın eğitim sertifikasını talep etmektedir.
Sözleşmenin imzalanmasını takiben ilgili belgenin kuruma sunumunun yapılacağını
teyit etmenizi rica ederim.” talebinde bulunulmuştur. Söz konusu e-posta VARİNAK
servis satış uzmanı tarafından satış ve pazarlama müdürüne iletilmiştir. Satış ve
pazarlama müdürünün aynı tarihli cevabı ise “Cevap verme bekle biraz” şeklindedir.
(153) Benzer şekilde TERAMED ile sözleşme müzakereleri sürecinde VARİNAK çalışanları
arasında geçen 23.06.2017 tarihli Belge-12’de:
“De ki ben bunu bir hukuk a sorayım ;
Hukuk geç cevap versin ama
Sonrada hukuk dedi ki;
Sözleşmenin yürürlüğe girmesini takiben eğitimli personelin, üretici firmadan
alınmış, noter onaylı, Türkçe eğitim sertifikası Teramed e verilecektir.
Teramed hiçbir şart ve koşulda bu belgeyi hiçbir kamu ve kuruluşa
sunmayacaktır.
Olmasını istiyorlar de. Sonra onlarda itiraz etsin falan”
19-45/768-330
38 / 62

ifadeleri yer almaktadır. Bu nedenle, söz konusu belgenin VARİNAK’ın sözleşme
imzalanması sürecini bilerek ve isteyerek uzatma yönündeki niyetini ortaya koyduğu
değerlendirilmektedir.
(154) Bunun üzerine VARİNAK çalışanının TERAMED yetkilisine 23.06.2017 tarihli bir e-
posta ile yukarıda geçen ifadeyi küçük bir değişiklikle ilettiği tespit edilmiştir.
(155) TERAMED yetkilisi tarafından VARİNAK çalışanına gönderilen 29.06.2017 tarihli e-
postada sözleşmeyi TERAMED’in gün içerisinde imzalayıp VARİNAK’a ulaştırılacağı
belirtilip eğitim sertifikasının aynı gün kendilerine verilmesi ve ödeme yapmak için hesap
numarası talep edilmiştir. Bunun üzerine VARİNAK çalışanları arasında yapılan
yazışmaları gösteren Belge-13’te “Bu ve ilgili mailleri silelim kendi aramızda
yazdıklarımızı” ve “Bence (…..) bugün geç saate veya yarin imza sürecini perşembe
gunu tamamlayacagiz gibi bir mail atsin sonrasinda bisi olursa artiya geçmiş oluruz”
ifadeleri yer almaktadır.
(156) TERAMED yetkilisinin VARİNAK çalışanlarından VARİNAK’ın bakım anlaşması ile ilgili
kararını iletmesini talep etmesi üzerine VARİNAK çalışanlarının kendi aralarındaki
yazışmalarını içeren Belge-15’te “(…..) cevap vermeyin diyor. İhtarnameye cevap
vereceiz zaten dedi.” ve “Yalnız cc de avukatta var, bunları özellikle gönderiyorlar daha
sonrası için kanıt yapaxaklar cevap yok diye, onuda söyleyelim (…..)” ifadelerinin yer
aldığı görülmektedir. Dolayısıyla VARİNAK’ın ilgili çalışanlarının TERAMED’e verdikleri
cevapların hukuken sıkıntılı olabileceğinin farkında olduğu anlaşılmaktadır.
(157) Taraflar arasında sözleşme sürecine ilişkin geçen yazışmalar neticesinde, nihai olarak
VARİNAK çalışanı tarafından TERAMED yetkilisine gönderilen 17.07.2017 tarihli Belge-
16’da “… İmza süreci tamamlandi. Yarin gun içerisinde sozlesmeyi ofisimizden
alabilirsiniz.” denilmektedir. Ancak başvuru sahibinden verilen bilgiye göre Kayseri
Kamu Hastaneleri Birliği imzalanan sözleşmeyi 12.07.2017 tarihinde feshetmiştir.
(158) Kayseri Hastanesi’ne hitaben hazırlanan ihtarnamede (Belge-17) ise VARİNAK ile
TERAMED arasında “EPIQA Portal Verifikasyon Sistemi ile ilgili planlı bakım hizmeti”
alınmasına ilişkin sözleşme sürecinin devam ettiği, halihazırda Varian marka cihazda
arıza yaşandığı bilgisinin edinildiği, “Şirketimiz ile Teramed Tıbbi ve Teknik Hizmetler
A.Ş. arasında devam eden imza sürecinin halihazırda kurumunuz veya hastalar
nezdinde bir mağduriyete sebep olmasının önüne geçebilmek amacı” ileri sürülerek ilgili
onarım hizmetinin VARİNAK’tan temin edilebileceği ve VARİNAK’ın hizmet vermeye
hazır olduğu ifade edilmiştir. Dolayısıyla VARİNAK’ın bir taraftan TERAMED ile
sözleşme müzakeresi yaparken bir taraftan da bu süreci ileri sürerek Kayseri
Hastanesi’ne hizmet vermeyi talep ettiği görülmektedir.
(159) VARİNAK çalışanları arasında geçen 07.08.2017 tarih ve “teramed & tera hk” Belge-
19’da ise “Teramed ihale yasağı aldığında TERA firmasıda ihale yasaklısı olacak mı?”
ifadesi yer almaktadır. Söz konusu belge tek başına bir niyet göstergesi olarak
değerlendirilemeyecek olsa da yukarıda belgeler ile birlikte değerlendirildiğinde
VARİNAK’ın sadece TERAMED ile ilgili değil aynı ekonomik bütünlük içerisinde yer alan
fiili bir rakiple ilgili endişesinin de olduğu anlaşılmaktadır.
(160) VARİNAK’ın Kayseri Hastanesi ihalesi kapsamında ihaleyi kazanan TERAMED firması
tarafından kendisinden alt yüklenici olarak talep edilen EPIQA marka portal verifikasyon
sistemine ilişkin hizmete yönelik sözleşme sürecini uzatarak rakibini piyasa dışına
çıkmaya zorladığı iddiası yukarıdaki değerlendirmeler ile ele alınacaktır. İlk olarak
vurgulanması gereken husus, eğitim sertifikası talep edilen hizmet ana radyoterapi
19-45/768-330
39 / 62

cihazının bir yan ekipmanı olan tedavi planlama sistemine ilişkindir. Söz konusu
sistemin bakımı için sertifika talep etmeyen hastaneler de mevcuttur. Ancak bu konuda
hastanelerin hareket serbestisi olduğu ve ihaleye ilişkin düzenlenen şartnameler ile
isteyeceği kısıtlamaları getirebileceği anlaşılmaktadır.
(161) Soruşturma kapsamında incelenen davranışların üst pazarda tek yetkili distribütör
konumunda olan teşebbüsün bir alt pazardaki rakiplerinin faaliyetlerini zorlaştırdığı ve
piyasa dışına ittiği iddiasına dayanmaktadır. Bu noktada, dışlayıcı nitelik taşıyan bu
eylemlerin muhtemel etkilerinin incelenmesi önem arz etmektedir. Hakim Durum
Kılavuzu’nda belirtildiği üzere, kötüye kullanmaya ilişkin yapılacak olan
değerlendirmenin esasını hâkim durumdaki teşebbüs davranışının fiili veya muhtemel
rekabet karşıtı piyasa kapamaya yol açıp açmadığının incelenmesi oluşturmaktadır. Bu
kapsamda yetki belgesi taleplerinin reddedilmesinin ilgili piyasada nasıl bir etki
yaratacağının ortaya konulması gerekmektedir. Hakim Durum Kılavuzu’nda bu
değerlendirme yapılırken;
 Hakim durumdaki teşebbüsün konumu,
 İlgili pazardaki koşullar,
 Hakim durumdaki teşebbüsün rakiplerinin konumu,
 Müşterilerin ya da sağlayıcıların konumu,
 İncelenen davranışın kapsamı ve süresi,
 Fiili piyasa kapamayla ilgili olası deliller,
 Dışlayıcı stratejiye doğrudan ve dolaylı deliller
gibi hususların dikkate alınacağı ve bu hususlara atfedilecek önemin olay bazında ve
incelenen davranışın niteliğine göre değişmesinin mümkün olduğu ifade edilmektedir.
Söz konusu ilk üç husus raporun hâkim durum analizi kısmında da dikkate alınmıştır.
(162) Dosya kapsamında ilgili ürün pazarları “Varian marka lineer hızlandırıcı cihazlarının
bakım ve onarım pazarı” ve “Epidos marka EPIQA tedavi kontrol sistemine ilişkin bakım
onarım pazarı” olarak belirlenmiştir. Varian marka lineer hızlandırıcılar ve ekipmanının
bakım ve onarımı için açılan ihale kapsamında, ilgili cihazla birlikte çalışan yan
sistemlerin bakımı için de eğitim sertifikası talep edilmesi, Türkiye’de EPIQA marka
tedavi kontrol sisteminin bakımı için eğitim sertifikasına sahip elemanların VARİNAK ve
MEDİDEAL’da olması ve MEDİDEAL’ın kendisine gelen talepleri VARİNAK’a
yönlendirdiği hususları göz önüne alındığında anılan pazarlarda VARİNAK’ın rakipleri
karşısında önemli bir avantaja sahip olduğu anlaşılmaktadır. Bu nedenle, söz konusu
ilgili ürün pazarlarında yetki belgesinin istendiği kamu ihaleleri bakımından TERAMED
gibi yetki belgesine ihtiyaç duyan rakiplerinin VARİNAK’a bağımlı oldukları bir durum
ortaya çıkmaktadır.
(163) Aşağıda yer alan ve Varian marka lineer hızlandırıcı cihazlarının bakım ve onarım
pazarında teşebbüslerin bakımlarını yaptığı cihaz sayısının yer aldığı tabloda
VARİNAK’ın üstünlüğü net bir şekilde görülmektedir. Bu bağlamda VARİNAK’ın
incelenen davranışın gerçekleştirildiği dönemde en yakın rakibi konumunda bulunan
TERAMED’in şikayet konusu sorunları yaşaması incelenen davranışın seçici nitelik arz
ettiği görünümünü doğurmaktadır.

19-45/768-330
40 / 62

Tablo 7- Varian Marka Lineer Hızlandırıcı Cihazlarının Bakım ve Onarım Pazarında Teşebbüslerin Bakım
Yaptığı Cihaz Sayıları
Teşebbüs 2015 2016 2017 2018
VARİNAK (…..) (…..) (…..) (…..)
TERAMED (…..) (…..) (…..) (…..)13
TERA (…..) (…..) (…..) (…..)
DÜZEY (…..) (…..) (…..) (…..)
SEVİYE (…..) (…..) (…..) (…..)
SİEMED (…..) (…..) (…..) (…..)
MEDİTEL (…..) (…..) (…..) (…..)
Kaynak: Teşebbüslerden elde edilen veriler
(164) Bununla birlikte Epidos marka EPIQA tedavi kontrol sistemlerinin bakım işlerinin, Varian
marka lineer hızlandırıcı için yapılan bakım ve onarım hizmet alım işlerinde teknik
şartnameye dahil edilerek yürütüldüğü bu nedenle VARİNAK’ın rakiplerinin bakım
yaptığı cihaz sayısının azlığı nedeniyle Epidos marka EPIQA tedavi kontrol sistemlerine
ilişkin VARİNAK’tan söz konusu sisteme ilişkin sertifika taleplerinin kısıtlı olduğu
görülmektedir.
(165) İncelenen davranışın kapsam ve süresi ise rekabet karşıtı piyasa kapama incelemesinin
önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Yukarıda ifade edildiği üzere yetki belgesi kamu
ihalelerinin bir kısmında teknik şartnamelere bağlı olarak talep edilmektedir. Dosya
kapsamında Varian marka radyoterapi cihazı bakım ve onarım pazarında faaliyet
gösteren DORUK, DÜZEY, İNTERAKTİF, MEDİTEL, SEVİYE ve SİEMED’ten,
VARİNAK’tan EPIQA portal verifikasyon sistemi için alt yüklenici olarak hizmet talep
edip etmedikleri, etmeleri durumunda bunu temin edip edemedikleri sorulmuştur. Bunun
üzerine verilen cevaplarda;
 (…..), Varian marka lineer hızlandırıcı cihazlarının bakım ve onarımı ile EPIQA
verifikasyon sistemlerinin bakım onarımına ilişkin açılan ihalelere herhangi bir
teklif vermediklerini, söz konusu ihalelerde üretici firmanın sahip olduğu spesifik
sertifikaların istenmesi nedeniyle genellikle doğrudan temin yönteminin tercih
edildiğini, buna ek olarak VARİNAK’tan sertifika talebinde bulunsalar bile
taleplerinin olumlu karşılanmayacağı yönünde intibalarının bulunduğunu,
 (…..) ve (…..), EPIQA portal verifikasyon sistemi için alt yüklenicilik talebinde
bulunmadıklarını, bakım ve onarımını yaptıkları Varian marka lineer hızlandırıcı
cihazlarının bulunduğunu ancak bu ihalelerde de EPIQA portal verifikasyon
sistemi ile ilgili herhangi bir sertifikanın talep edilmediğini
belirtmiştir. Sektör oyuncularından (…..) ise aşağıdaki kamu hastanelerinin radyoterapi
cihazının bakım onarımı kapsamında EPIQA sistemi için de sertifika istemeleri
nedeniyle ihaleye iştirak edemediklerini dile getirmiştir:
- İstanbul Şişli Hamidiye Eftal Eğitim ve Araştırma Hastanesi,
- İstanbul Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesi,
- İstanbul Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi,
- İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi.
(166) TERAMED’in cevabi yazısında ise yukarıda yer verilen kamu hastanelerinin radyoterapi
cihazının bakım onarım ihalelerinin teknik şartnamesinde EPIQA sistemi için sertifika
istendiği, bu nedenle söz konusu hizmetin doğrudan temin yöntemi ile VARİNAK’tan
edinildiği belirtilmiştir. Bunun üzerine söz konusu hastanelerde radyoterapi cihaz bakım

13 TERAMED ihale yasaklısı olduğu için herhangi bir kamu ihalesine giremediği, servis verilmekte olan
söz konusu (…..) cihazın ise (…..) sayılı ihaleye istinaden hizmet verilen cihazlar olduğu belirtilmiştir.
19-45/768-330
41 / 62

ve onarımı hizmetinin nasıl verildiğine ilişkin VARİNAK’tan bilgi talep edilmiştir.
VARİNAK’ın göndermiş olduğu bilgilerde; ilgili dönemde söz konusu hastanelerdeki
cihazlara yönelik bakım ve onarım hizmetinin doğrudan temin yöntemiyle sağlandığı ve
ilgili hizmet alımlarının birçoğunda hastaneler tarafından EPIQA sistemi için sertifika
istendiği görülmektedir.
(167) Ayrıca (…..) tarafından EPIQA için alt yüklenicilik taleplerinin olmadığı bunun
gerekçesinin ise bu yöndeki taleplerinin reddedileceği veya fahiş fiyatlar isteneceği
yönündeki beklentileri olduğu belirtilmiştir.
(168) Bilgi talep edilen teşebbüslerden (…..) ve (…..) ise Varian marka radyoterapi cihazının
bakım onarım hizmetini VARİNAK’tan alt yüklenici sözleşmesi kapsamında temin
ettiklerini belirtmiştir.
(169) Soruşturma kapsamında yetki belgesi temin etmede sorun yaşayan TERAMED ve
incelenen teşebbüs VARİNAK’tan 2015-2018 döneminde ilgili ürün pazarında açılan
tüm kamu ihalelerinde yetki belgesi talep edilip edilmediği ve edilmesi durumunda
belgenin temin edilip edilemediğine yönelik bilgi talep edilmiştir. TERAMED ve
VARİNAK tarafından verilen bilgiler aşağıdaki tabloda özetlenmektedir:
Tablo 8-İlgili Ürün Pazarında Açılan İhalelerde Sertifika Talep Edilip Edilmediği Bilgisi
İhale Tarihi
İhale
Numarası
İhaleyi Açan Kurum ve
Hizmet İstenen Cihazlar
Katılan
Teşebbüsler
EPIQA Sertifakası
İstenip İstenmediği
İhalenin
Sonucu
22.01.2015 2015/5117
Dr. Lütfi Kırdar Kartal EAH-
İST (3 aylık)
-Trilogy Rapidarc Model
(…..) İstenmiştir. VARİNAK
29.01.2015 2015/5985
Dr. Lütfi Kırdar Kartal EAH-
İST (2 aylık)
-Varian marka DHX model
-GE marka Saturne Model
(…..) İstenmemiştir. TERA
19.02.2015 2015/2730
Ankara Üniversitesi (12
aylık)
Varian marka Acuity model
Simülatör
(…..) İstenmemiştir. TERA
12.03.2015 2015/13191
Dr. Lütfi Kırdar Kartal EAH-
İST (8 aylık)
- Varian marka DHX model
- Varian marka
Trilogy/Rapidarc Model
(…..)
1. Kısım için
istenmemiştir.
2. Kısım için
istenmiştir.

1. Kısım
TERA
kazandı.
2. Kısım
VARİNAK
kazandı.
03.11.2015 2015/124658
Dr. Lütfi Kırdar Kartal EAH-
İST (12 aylık)
- Varian marka DHX model
- GE marka Saturne Model
(…..) İstenmemiştir. TERA
25.11.2015 2015/144989
Gazi Üniversitesi (12 aylık)
- Varian marka DHX model
- GE marka Saturne Model
(…..) İstenmemiştir. TERA
15.01.2016
(İhale iptal
tarihi)
2016/879
Konya Selçuklu Üniversitesi
(12 aylık)
- Varian marka DHX model
2 adet
(…..)
İstenmemiştir. Ancak
ihale, teknik
şartnamenin idarenin
ihtiyacına cevap
vermediği gerekçe
gösterilerek
yapılmadan iptal
edilmiştir.
-
22.02.2016 2016/4502
Ankara Üniversitesi (12
aylık )
(…..) İstenmemiştir. TERA
19-45/768-330
42 / 62

Varian marka Acuity model
Simülatör
12.12.2016 2016/487317
Dr. Lütfi Kırdar Kartal EAH-
İST (12 aylık)
- Varian marka DHX model
- GE marka Saturne Model
(…..) İstenmemiştir. SEVİYE
21.12.2016 2016/468199
Ankara Numune (7 ay 21
gün)
Varian marka
Trilogy/Rapidarc Model 2
cihaz
(…..) İstenmemiştir. TERAMED
05.01.2017 2016/499256
Hacettepe Üniversitesi
- Varian marka DHX model
2 adet
- Varian marka Brainlab
model
(…..) İstenmemiştir. TERAMED
17.01.2017 2016/563961
Gazi Üniversitesi (12 aylık
)
- Varian marka DHX model
- GE marka Saturne Model
(…..) İstenmemiştir. TERAMED
16.02.2017 2017/27911
Kayseri Eğitim ve Araştırma
Hastanesi (12 aylık)
- Varian marka DHX model
- GE marka Saturne Model
(…..) İstenmiştir.
TERAMED
Kazandı.
Ancak
Sertifika
sağlanama
dığı için
sözleşme
feshedildi.
03.04.2017 2017/82901
Ankara Onkoloji EAH (21
aylık)
Varian marka
Trilogy/Rapidarc Model 2
cihaz ve Donanımları
(…..) İstenmemiştir. TERAMED
30.11.2017 2017/547388
Ankara Üniversitesi (12
aylık )
Varian marka Acuity model
Simülatör
(…..) İstenmemiştir. TERA
21.12.2017 2017/607713
Gazi Üniversitesi (12 aylık
)
- Varian marka DHX model
- GE marka Saturne Model
(…..) İstenmemiştir. DÜZEY
11.01.2018 2017/638016
Hacettepe Üniversitesi
- Varian marka DHX model
2 adet
- Varian marka Brainlab
model
(…..) İstenmemiştir. DÜZEY
19.02.2018 2018/69522
Ankara Numune (6 aylık)
Varian marka
Trilogy/Rapidarc Model 2
cihaz
(…..) İstenmemiştir. VARİNAK
Kaynak: Teşebbüslerden elde edilen bilgiler
(170) VARİNAK ve TERAMED’den elde edilen bilgiler kapsamında 2015-2018 yılları arasında
söz konusu sertifikanın talep edildiği ilk ihalenin Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim Araştırma
Hastanesi tarafından 22.01.2015 tarihinde yapılan 2015/5117 sayılı ihale olduğu ve söz
konusu ihaleyi VARİNAK’ın kazandığı anlaşılmaktadır. Söz konusu sertifika ikinci kez
yine Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim Araştırma Hastanesi tarafından yapılan 12.03.2015
tarihli ve 2015/13191 sayılı ihalenin belirli kısmı için talep edilmiştir ve ilgili kısım için
19-45/768-330
43 / 62

VARİNAK ile sözleşme imzalanmıştır. Sertifikanın talep edildiği son ihale ise Kayseri
Hastanesi tarafından açılan ve şikayetin konusunu oluşturan 16.02.2017 tarihinde
yapılan 2017/27911 sayılı ihale olmuştur. VARİNAK’ta yapılan yerinde incelemede elde
edilen 19.01.2017 tarihli e-posta silsilesinde yer alan
“…Kayseri’de bile karcımıza çıktılar ve yaklaşan şişli ve Okmeydanı ihalelerinde
de çıkmaya devam edecekler. Saha sayısı arttıkça (…..) gibi adam kopartma
çabalarına girecekler Buda onların güçlenmesine ve artık her işte karşımıza
düşük fiyat ile çıkan bir firma oluşumuna sevk edecektir. Tekrar ihale olur ise
birden fazla firma teklif vererek sadece teranın değil düzel yada (…..) nunda
almasına olanak sağlayacaktır. DüZey ve (…..) da avantajı aldıkları işi
tamamlayamama riskleri bulunmakta Buda bize iyi bir örnek olur..”
ifadeleri ile Tablo-8’de yer alan veriler birlikte değerlendirildiğinde, VARİNAK’ın
TERAMED’i diğer rakiplere kıyasla daha ciddi bir tehdit olarak gördüğü anlaşılmaktadır.
Bunun yanı sıra VARİNAK’ın TERAMED ile olan sözleşme süreci devam ederken ve
öncesinde, Kayseri Hastanesi’ne TERAMED’in eğitim sertifikalarının eksik olduğu
yönünde ihtarnameler göndererek sözleşmeyi feshettirmeye çalıştığı görülmektedir.
Ayrıca, VARİNAK’ın Kayseri Hastanesi dışında diğer bazı hastanelerde de
TERAMED’in iş almasına doğrudan veya dolaylı olarak engel olmaya çalıştığı
anlaşılmaktadır. Dolayısıyla VARİNAK’ın eylemlerinin rakibi TERAMED’i rekabette
dezavantajlı hale getirecek nitelikte olduğu kanaatine varılmıştır.
(171) Diğer yandan dosya kapsamında elde edilen bilgilere göre radyoterapi cihazı ve
yardımcı ekipmanına ilişkin hizmet taleplerine yönelik ana distribütörlerin cevap verme
süresi düzenlenmemiştir. Konuya ilişkin olarak TERAMED, kazandıkları ihalelerde daha
önce de alt yüklenici sözleşmeleriyle servis hizmeti verdiğini, örnek olarak Ankara
Onkoloji Hastanesi’nde Philips marka CT simülatör için (…..) adlı firma ile alt yüklenici
sözleşmesi imzaladığını ve sözleşme imzalama sürecinin Kayseri Hastanesi’ne kıyasla
oldukça kısa olduğunu belirtmiştir. Ayrıca, VARİNAK’tan Varian marka radyoterapi
cihazının bakım onarım ihalesini kazanan firmalara verilen hizmete yönelik sözleşme
süreçleri hakkında bilgi talep edilmiştir. Cevaben (…..) alt yüklenici sıfatı ile hizmet
verildiği belirtilmiştir. Örnek olarak verilen (…..) sözleşmesinin ilk fiyat teklifi istendikten
yaklaşık olarak (…..) ay sonra imzalandığı anlaşılmaktadır. Ancak söz konusu
sözleşmenin kapsamı farklı olduğundan dosya kapsamındaki süre için bir kıstas olarak
kullanılmasının uygun olmadığı değerlendirilmektedir. Bununla birlikte aynı ihale
kapsamında aynı holding bünyesi altında bulunan Epsilon firmasından cihazın başka
bir yan ekipmanına ilişkin alt yüklenici bakım sözleşmesi daha kısa sürede
imzalanabilmiştir. Dolayısıyla mevcut dosya kapsamında incelenen sözleşme sürecinin
makul olup olmadığını belirleyebilecek bir kıstastan söz etmek mümkün
görünmemektedir. Ancak yukarıda yerinde incelemeden elde edilen belgeler ve bunlara
ilişkin değerlendirmelerden hareketle VARİNAK’ın TERAMED’in bahse konu talebine
ilişkin süreci uzatma niyetinde olduğu ve süreci fiilen uzattığı görülebilmektedir. Söz
konusu sözleşme sürecinde hukuk departmanına konunun iletildiği, hukuk
departmanından cevap beklendiği, satış personeli olarak sürekli seyahat halinde
oldukları şeklinde cevaplar verilerek veya sözleşmedeki yükümlülüğün kapsamı ve
sözleşmedeki bazı maddeler üzerine karşı tarafın itiraz edeceğini önceden tahmin edip
itirazda bulunarak sürecin uzatıldığı görülmektedir. Her ne kadar nihai aşamada
sözleşmenin imzalandığı TERAMED’e bildirilse de söz konusu bildirim ancak
hastanenin TERAMED ile imzaladığı sözleşmeyi feshetmesi üzerine yapılmış ve
19-45/768-330
44 / 62

TERAMED ihale yasaklısı haline gelmiştir. Sonuç olarak rakibin bu alandaki faaliyeti bir
yıllığına sona ermiştir.
(172) Bununla birlikte başvuru konusu sözleşme sadece EPIQA sistemine ilişkin olsa da, bu
piyasada yapılan bir eylemin etkisinin Varian marka cihaz ve ekipmanının bakım ve
onarımı piyasasının tamamını etkiler nitelikte olduğu, ayrıca bir yıllık ihale yasağının
eylemin etkisini münferit bir ihaleden daha büyük hale getirerek davranışın kapsamını
genişlettiği değerlendirilmekte ve teşebbüsün bu çerçevede dışlayıcı stratejiye yönelik
bir niyet taşıdığı görülmektedir.
(173) Yukarıdaki bilgiler ışığında, hastaneler tarafından EPIQA yardımcı sistemi için de yetki
belgesi talep edilmesi uygulamasının genel bir uygulama olmadığı anlaşılmaktadır.
Ancak bunun hastanelerin inisiyatifinde olduğu dikkate alındığında ilerleyen süreçlerde
Varian marka radyoterapi cihazının bakım onarımı ihalelerinde bu sistem için de yetki
belgesi talep edilmeye başlanmasının önünde bir engel bulunmadığı görülmektedir.
Kaldı ki VARİNAK’ın hastaneler ile görüşmeler yaparak rakibinin ihale alabilmesini
engelleme yönündeki çabaları da göz önünde bulundurulduğunda söz konusu yetki
belgesinin radyoterapi cihazının bakım onarımı için bir giriş engeli oluşturduğu
değerlendirilmektedir.
(174) Yukarıda aktarılan bilgi, belge ve tespitler ışığında, dosya kapsamındaki temel şikayet
konusu olan ve pazarı Varian marka lineer hızlandırıcı cihazlarının bakım ve onarımı ve
Epidos marka EPIQA tedavi kontrol sistemleri için bakım ve onarımına ilişkin gerekli
sertifikaların temin edilememesi hususunun rakip teşebbüsün faaliyetlerini zorlaştırdığı
ve rekabet karşıtı piyasa kapamaya yol açtığı kanaatine varılmıştır. Dolayısıyla
rakiplerin piyasadaki faaliyetlerinin zorlaştırılmasını amaçlayan eylemlerin yasaklandığı
4054 sayılı Kanun’un 6. maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendi uyarınca VARİNAK’ın
şikayet konusu davranışlarının ihlalin varlığına işaret ettiği değerlendirilmektedir.
I.5.3.2.VARİNAK’ın Hastanelere Bedelsiz Hizmet Sunarak Rakiplerinin Faaliyetini
Zorlaştırdığı İddiasının İncelenmesi
(175) Dosya konusu başvuruda yer alan ikinci temel iddia ise VARİNAK’ın hastanelere Varian
marka radyoterapi cihazı ve yan ekipmanına ilişkin bakım onarım hizmetini bedelsiz
sunarak rakibi TERAMED’i piyasa dışına çıkmaya zorladığına ilişkindir. Dosya
kapsamında yapılan yerinde incelemede bedelsiz hizmet sunumuna ilişkin belgeler de
yer almaktadır. Dolayısıyla aşağıda söz konusu belgelere ilişkin değerlendirmelere de
yer verilecektir.
(176) 02.08.2017 tarih ve “Fwd: bedelsiz sözleşme” başlıklı Belge-18’de VARİNAK
çalışanının “Genel sekreterlik ücretsiz bakacagimiz süreç ile ilgili ekteki bedelsiz
sozlesme taslagini oluşturmuş imzalamamizda bir sakinca var mi? Bizden cok aci
donus bekliyorlar.” ifadeleriyle bedelsiz sözleşme imzalanması için hukuk
departmanından görüş talep etmektedir. Cevaben “Kayseri’de sözleşmemiz ihaleye
çıkılmadığı için yani doğrudan temin yapıldığı için feshedilmişti. Böyle bir sözleşme
imzaladığımızda tekrar başımıza bu gelebilir. Ayrıca bedelsiz yazması ileride bizim için
sıkıntı doğurabilir. Örneğin rekabet kurumu önünde kullanılabilir. Bizim kötüniyetli
olduğumuz, hakim durumun kötüye kullanılması amaçlı anlaşmalar yaptığımız
söylenebilir. Bunlar kesin kanıt olur diyemeyiz. Fakat kullanılması olası olduğundan
belirtmek zorundayız.” şeklinde görüş verilerek doğrudan temin dışında bir seçenek
yoksa sözleşmeye uygun bir bedel yazılması tavsiye edilmektedir.
(177) Söz konusu görüş sonrasında Kayseri Hastanesi’nin TERAMED ile imzaladığı
sözleşmeyi feshetmesi üzerine (…..) tarihinde Kamu Hastaneler Birliği Genel
19-45/768-330
45 / 62

Sekreterliği ile VARİNAK arasında “Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde mevcut
1 Adet Linac Cihazı ve Ekipmanlarının Bedelsiz Bakım ve Onarım İşi” konulu Protokol
imzalanmıştır. Söz konusu Protokol’de verilecek bedelsiz bakım onarım hizmetinin
süresinin (…..) –(…..) tarihleri arası ((…..)) olarak belirlendiği görülmektedir. Dolayısıyla
VARİNAK’ın bedelsiz hizmet sunmasının rekabet hukuku açısından sorun olacağını
bildiği ancak buna rağmen Kayseri Hastanesi’ne (…..) bedelsiz hizmet sunmak üzere
bir protokol imzaladığı anlaşılmaktadır.
(178) Benzer şekilde, Ankara Onkoloji Hastanesi’nde bulunan iki adet Varian marka lineer
hızlandırıcıdan biri için 01.02.2016-31.01.2017 tarihleri arasında 12 aylık bakım
sözleşmesi imzalanması üzerine; cihazın biri için 2016 Ocak ve 2017 Ocak ve Şubat
ayları için “parça dahil vakum hariç” bakım hizmetinin bedelsiz sunulduğu diğer cihaz
için de 29.11.2016 tarihinde sona erecek garanti süresinin 31.03.2017 tarihine kadar
uzatıldığı belirtilmiştir. Bedelsiz hizmet alınmasına ilişkin olarak Ankara Onkoloji
Hastanesi yetkilileri tarafından olağanüstü dönemlerde ihale sürecinde süre
bakımından sıkıntılar yaşandığı, yetkili distribütörün de diğer firmaların da dönem
dönem ücretsiz servis hizmeti verdiği, cihazlar hayati önem taşıdığı için kısa süreliğine
hâlihazırda hizmet veren firma öncelikli olmak üzere, hastanenin talebi üzerine bedelsiz
olarak servis hizmeti sürelerinde uzatma yapılabildiği ifade edilmiştir.
(179) Dosya kapsamında incelenen bedelsiz ürün sunulmasının ise sektörde oldukça yaygın
bir uygulama olduğu, hastanelerin özellikle ihale süreci devam ederken veya sözleşme
bitiş tarihi ile yeni bir ihale açılana kadar geçen sürede firmalardan bedelsiz bakım
onarım hizmeti talep edebildiği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla bedelsiz hizmet
sunumunun tek başına bir ihlal teşkil etmeyeceği değerlendirilmektedir. Ancak mevcut
dosya özelinde Kayseri Hastanesi’ne gerek TERAMED ile sözleşme müzakereleri
devam ederken gerekse sözleşmenin feshi üzerine (…..) bir süre ücretsiz hizmet
sunulması dosyadaki diğer bulgular ile birlikte değerlendirildiğinde VARİNAK’ın rakip
teşebbüsün faaliyetlerini zorlaştırdığı ve rekabet karşıtı piyasa kapamaya yol açtığı
kanaatini destekler niteliktedir.
I.5.4. Haklı Gerekçe
(180) İnceleme konusu işlem kapsamında VARİNAK’ın kendi çıkarlarını korumak amacıyla
TERAMED ile sözleşme müzakereleri aşamasında, Kayseri Hastanesi’ne TERAMED’in
eğitim sertifikalarının eksik olduğu yönünde ihtarnameler göndererek sözleşmeyi
feshettirmeye çalıştığı dosya kapsamından anlaşılmaktadır. VARİNAK tarafından
yapılan savunmada dosya konusu ihale sürecinin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na
(KİK) aykırı olduğu, süreçte asıl yetkili kamu kurumunun Kamu İhale Kurumu olduğu ve
yapmış oldukları eylemlerin yasal hakların kullanımından ibaret olduğu ifade edilmiştir.
Bu kapsamda söz konusu unsurların VARİNAK’ın eylemlerine ilişkin rekabet hukuku
kapsamında haklı gerekçe oluşturup oluşturmayacağının incelenmesi gerekmektedir.
(181) Hakim Durum Kılavuzu’nun 30. paragrafında; Kurulun, hakim durumdaki teşebbüsün
incelemeye konu davranışına ilişkin olarak sunduğu haklı gerekçe iddialarını da göz
önünde bulundurması gerektiği ve haklı gerekçe savunmalarının, nesnel gereklilik ile
etkinlik başlıkları altında sınıflandırılabileceği ifade edilmiştir. VARİNAK tarafından
herhangi bir etkinlik gerekçesi ileri sürülmemektedir. Dolayısıyla söz konusu savunma
nesnel gereklilik çerçevesinde incelenecektir.
(182) Anılan Kılavuz’un 31. paragrafında; “Kurul nesnel gereklilik gerekçesini değerlendirirken
öncelikle davranış ile korunan meşru bir menfaatin bulunup bulunmadığını ve davranışın,
korumaya çalıştığı menfaatin ortaya çıkması için vazgeçilmez olup olmadığını göz
19-45/768-330
46 / 62

önünde bulundurmaktadır. Ayrıca incelemeye konu davranışın nesnel olarak gerekli
kabul edilebilmesi için hâkim durumdaki teşebbüsün bu davranışı kendisi dışındaki
sebeplerden (örneğin; ilgili kamu otoriteleri tarafından belirlenen sağlık ve güvenlik
gereksinimleri gibi) kaynaklanmalı ve teşebbüs söz konusu menfaati korurken rekabeti
zorunlu olandan fazla sınırlamamalıdır. İncelemeye konu davranışın meşru bir menfaati
korumak için vazgeçilmez olduğunu ispat etme yükü hâkim durumdaki teşebbüs
üzerindedir.” ifadeleri yer almaktadır.
(183) Bu kapsamda VARİNAK’ın şikayet konusu eylemlerinde temel saikinin ne olduğu haklı
gerekçe savunması kapsamında yapılacak bir değerlendirme açısından önem arz
etmektedir.
(184) Yerinde incelemede elde edilen (…..)’te VARİNAK çalışanları TERAMED’in Gazi
Hastanesi ihalesinin almasından duyduğu kaygıyı “… Buda onların güçlenmesine ve
artık her işte karşımıza düşük fiyat ile çıkan bir firma oluşumuna sevk edecektir.”
şeklinde dile getirmiş, ayrıca aynı belgede geçen “…Tekrar ihale olur ise birden fazla
firma teklif vererek sadece teranın değil düzel yada (…..) nunda almasına olanak
sağlayacaktır. (…..) ve (…..) da avantajı aldıkları işi tamamlayamama riskleri
bulunmakta Buda bize iyi bir örnek olur.” şeklindeki ifadeden VARİNAK’ın TERAMED’i
diğer rakiplerine kıyasla daha güçlü gördüğü anlaşılmaktadır. Bununla birlikte yine
yerinde incelemede elde edilen Belge-7’de üretici firma olan Varian’ın tek temsilcisinin
VARİNAK olduğu, Belge-12’de yer alan “De ki ben bunu bir hukuk a sorayım; Hukuk
geç cevap versin ama… sonra onlarda itiraz etsin falan” şeklindeki ifadelerden ise
VARİNAK’ın sözleşme imzalanması sürecini bilerek ve isteyerek uzatma yönündeki
niyetinin olduğu görülmektedir.
(185) Yukarıda yer verilen ve yerinde incelemede elde edilen diğer belgelerden de görüleceği
üzere VARİNAK, TERAMED’in talebi kapsamında tüm yasal haklarını kullanmış
bununla birlikte TERAMED ile sözleşme müzakerelerine de devam etmiş ve ihalenin
feshinden beş gün sonra 17.07.2017 tarihinde ilgili sözleşmenin imza sürecinin
tamamlandığını ve TERAMED’in sözleşmeyi teslim alabileceğini belirten bir e-posta
göndermiştir.
(186) Kamu kurumları tarafından yapılan ihalelerde mevzuata aykırılık bulunması halinde
VARİNAK’ın yapmış olduğu gibi hem ilgili kamu idaresine hem de Kamu İhale
Kurumuna konuya ilişkin başvuru yapılabilecektir. VARİNAK tarafından, ihale sürecinde
yapılan eylemlerin asıl gerekçesinin TERAMED’in ihale teknik şartnamesine uymaması
olduğu, bu nedenle konunun KİK kapsamında değerlendirilmesi gerektiği ve sonuç
olarak şikayete konu eylemlerin 4054 sayılı Kanun kapsamında ele alınamayacağı ifade
edilmiştir. VARİNAK’ın eylemlerini gerekçelendirirken yararlandığı başka bir kanuna
aykırılık iddiası şikayeti doğrudan 4054 sayılı Kanun kapsamından çıkarmamaktadır.
Nitekim yerinde incelemede elde edilen belgeler ve nihai aşamada sözleşmenin
imzalanmış olması birlikte değerlendirildiğinde, şikayet konusu eylemlerin 4054 sayılı
Kanun kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle TERAMED’in ihale
teknik şartnamesine uymamasının, VARİNAK’ın şikayet konusu eylemleri açısından
haklı gerekçe olarak kabul edilemeyeceği değerlendirilmektedir.
(187) Dosya kapsamında ayrıca söz konusu ihale kapsamında EPIQA sistemine ilişkin
sertifikanın hastane ile sözleşme imzalanmadan önce teslim edilmemesinin ihaleye ve
ilgili sağlık mevzuatına aykırı olup olmadığı hususunda Kayseri Hastanesi’nden bilgi
talep edilmiştir. Cevaben verilen bilgiye göre, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama
Yönetmeliğine göre teknik şartnamede yer alan “işe başlamadan önce“ ifadesi ile işin
19-45/768-330
47 / 62

fiilen yapılmasının kastedildiği dolayısıyla şartnameye ve mevzuata aykırı bir durumun
olmadığı ifade edilmiştir.
(188) Kaldı ki hakim durumdaki teşebbüsün bu doğrultudaki adımları haklı gerekçe
kapsamında değerlendirilirken orantılılık ve ortaya çıkabilecek sonuçlar bakımından
özel sorumluluk kısıtlamalarına tabidir. Şikayet konusu eylem sonucunda ortaya çıkan
sonucun hakim durumdaki teşebbüsün kendi menfaatlerini korumanın ötesinde
TERAMED’in bir yıllık süreyle ihale yasaklısı haline gelmesi ile eylemin etkisini münferit
bir ihaleden daha büyük hale getirdiği değerlendirilmektedir. Buna ek olarak başvuru
konusu sözleşme her ne kadar sadece EPIQA sistemine ilişkin olsa da, bu piyasada
yapılan bir eylemin etkisi Varian marka cihaz ve ekipmanının bakım ve onarımı
piyasasının tamamını etkiler niteliktedir. Bu nedenle VARİNAK’ın eylemleri orantılılık
ilkesinden de uzaktır.
(189) Bu değerlendirmeler ışığında, VARİNAK tarafından ileri sürülen gerekçelerin; haklı
gerekçe sayılmasının ve incelenen davranışın ihlal niteliğini teşebbüs lehine
değiştirmesinin mümkün olmadığı kanaatine ulaşılmıştır.
I.5.5. VARİNAK Tarafından Yapılan Savunmalar
(190) VARİNAK’ın yazılı savunmalarında yer verilen itirazlara ve soruşturma heyetinin
bunlara ilişkin değerlendirmelerine aşağıda yer verilmektedir.
Usule İlişkin Savunmalar
(191) İlgili dosya kapsamında işlenemez kabahat olması sebebiyle soruşturma açılmasının
usule aykırı olduğu, ceza hukukunda failin kendi iradesi ile işlemek isteği suçun
işlenmesinde kullanılan araçların elverişsizliği veya suçun maddi konusunun
bulunmaması nedeniyle ortaya çıkan işlenemez suçun, Kabahatler Kanunu açısından
da geçerli olduğu savunulmuştur. TERAMED’in Kayseri Hastanesi’nin açmış olduğu
ihale kapsamında talep edilen eğitim sertifikalarını sunmadan ihaleyi kazandığı, daha
sonra hukuka aykırı bir şekilde kazanmış olduğu bu ihaledeki eksikliklerini
tamamlamaya çalıştığı, VARİNAK’ın bu süreçte yasal olmayan bir durumun yasal hale
getirilme çabasına alet olmayı reddetmesinin rekabet ihlali olarak
değerlendirilemeyeceği, kaldı ki eksik sertifikaların tamamlanmasının dahi süreci yasal
hale getirmeyeceğinden VARİNAK’ın ihale sırasında bulunması gereken eğitim
sertifikalarının talep edilmesi yönündeki eyleminin rekabet ihlali oluşturmasının
işlenemez kabahat olduğu iddia edilmektedir. Bu aşamada VARİNAK’ın eylemlerinin
TERAMED’e baskı yapmak amaçlı olmadığı ve hak arama özgürlüğü kapsamında
değerlendirilmesi gerektiği ifade edilmiştir.
(192) Yukarıda detaylı olarak açıklandığı üzere, Kayseri İl Sağlık Müdürlüğü tarafından
gönderilen cevabi yazıda Kamu İhale Genel Tebliği’ne uygun olarak EPIQA portal
verifikasyon sistemine ilişkin belgelerin sözleşme imzalanmasından sonra talep edildiği
ifade edilmiştir. Ayrıca anılan ihaleye ilişkin teknik şartnamede ise TERAMED tarafından
VARİNAK’tan talep edilen belgenin “işe başlamadan önce” sunulması gerektiği
düzenlenmektedir. Bu bağlamda ilgili ifadenin “sözleşme imzalanmadan önce” şeklinde
yorumlanmasını gerekli kılan bir durumun söz konusu olmadığı dikkate alınmalıdır.
Kaldı ki, ilgili kurumun TERAMED’in gerekli belgeleri işe başlamadan önce sunmamış
olmasını sözleşme imzalanması önünde engel olarak görmediği ve belgelerin sözleşme
imzalanmasından sonra fakat işe başlanmadan önce sunulmasını yeterli bulduğu
anlaşılmaktadır.
19-45/768-330
48 / 62

(193) Bunlara ek olarak, VARİNAK’ın eylemlerini başka bir kanuna aykırılık ile
gerekçelendirmesi şikayet konusu eylemleri 4054 sayılı Kanun kapsamından
çıkarmamaktadır. Diğer taraftan bahsi geçen eylemlerin 4054 sayılı Kanun kapsamında
değerlendirilmesi, VARİNAK’ın başkaca kanunlardan kaynaklanan haklarını arama
özgürlüğüne engel olmamaktadır. Nitekim VARİNAK, TERAMED’in ihale teknik
şartnamesine aykırı davrandığı konusundaki şikayetlerini Kamu İhale Kurumuna
iletmiştir. Bu noktada başka bir kanunun ihlal edildiği tespitinden bağımsız olarak
VARİNAK’ın eylemleri, yerinde incelemede elde edilen belgelerle de desteklenerek
4054 sayılı Kanun kapsamında değerlendirilmektedir. Dosya kapsamında VARİNAK’ın
ihale sürecine itiraz ediyor olması değil, bilinçli olarak rakibini dışlamaya yol açacak
eylemlerde bulunması incelenmiştir.
(194) Dolayısıyla TERAMED’in söz konusu ihale şartlarını taşıyıp taşımadığı hastane
tarafından değerlendirilmesi gereken bir husustur. Bu savunmanın haklı görülmesi,
ihalelerin yaygın olarak görüldüğü tıbbı cihaz sektöründe hakim durumdaki
teşebbüslere rakiplerine, ihale şartnamelerini taşıyıp taşımadığına ilişkin yapacakları
sübjektif değerlendirmeler ile farklı usullerle davranmasının yolunu açacaktır ki, bu
makul bir tutum olmayacaktır.
(195) Soruşturmayı yürüten raportörlerin kanuna aykırı olarak Başkanlık Makamınca
görevlendirildiği, 4054 sayılı Kanun’un 40. maddesinde önaraştırma yapılmasına karar
verildiği takdirde Kurul Başkanının, meslek personeli uzmanlardan bir ya da bir kaçını
raportör olarak görevlendireceğinin, 43. maddesinde ise soruşturma yapılmasına karar
verildiği takdirde Kurulun ilgili daire başkanının gözetiminde soruşturmayı yürütecek
raportör veya raportörleri belirleyeceği ve yine aynı kanunun 44. maddesinde ise Kurul
adına hareket eden ve Kurul tarafından belirlenip görevlendirilen raportörlerden oluşan
bir heyetin, soruşturma safhasında Kanun’un 14. ve 15. maddesinde düzenlenen
yetkileri kullanabileceğinin hükme bağlandığı, dolayısıyla önaraştırma yapılmasına
ilişkin kararlarda raportörleri Kurul Başkanının, soruşturma açılması kararlarında ise
soruşturma heyetini oluşturan raportörleri Kurulun seçmesinin bağlı yetki olarak adı
geçen idari makamlara verildiği, bu makamların raportör seçimi yetkisini devretme
konusunda bir takdir yetkisi bulunmadığı, Kurul tarafından başkanlığa raportör seçimi
konusunda görevlendirme yetkisi verilmesinin usule aykırı olduğu ve bu aykırılığın
raportör bağımsızlığı konusunda etkili olduğu, şöyle ki uzmanların hiçbir etki ve baskı
altında kalmadan görevlerini yerine getirmelerinin sağlanması gerektiği, uzmanların
kariyerlerine ilişkin tüm kararların liyakat gözetilerek ve objektif kıstaslara dayalı olarak
Kurul tarafından alınması gerektiği, soruşturma heyetinin oluşumu Kurul kararı ile
doğrudan isim belirlemek şeklinde değilse başkanlığa bu yetkinin devredilmesinin
yasaya aykırı olacağı yönünde savunma yapılmıştır.
(196) Kurum tarafından uzun süredir uygulanmakta olan usul, idari yargı denetimine tabidir
ve bugüne dek pek çok Kurul kararı vesilesiyle yargı denetiminden geçmiş ancak
hukuka aykırı bulunmamıştır.
(197) 4054 sayılı Kanun’un 43. maddesine göre Soruşturma Raporunda yer alan iddiaların
türü ve niteliği hakkında yeterli bilginin ilgili taraflara gönderilmesinin şart olduğu, bu
kapsamda önaraştırma raporunun tamamının gönderilmesi gerektiği, aksi takdirde
iddiaların bildirime ne ölçüde yansıtıldığının bilinemediği ve yazılı savunma hakkının
kısıtlandığı, Soruşturma Bildiriminde yer alan belgelerin sadece VARİNAK’tan elde
edilen belgeler olması gerekçesiyle teşebbüse hiçbir belge gönderilmemesinin yerinde
olmadığı, çünkü dosyada şikayetçinin, TİTCK’nın ve Onkoloji Hastanesi’nin görüşlerini
yansıtan belgeler de olduğu, ayrıca TERAMED tarafından Soruşturma Bildiriminden
19-45/768-330
49 / 62

sonra sunulan ek şikayet dilekçesinde yer alan iddialardan ancak Soruşturma
Raporunun tebliğinden sonra haberdar olunduğu, adil savunma hakkının
engellenmesinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne ve Anayasa’ya aykırı olduğu
yönünde savunma yapılmıştır.
(198) Soruşturma Bildiriminde yer alan ve VARİNAK’ın 4054 sayılı Kanun’u ihlal etmiş
olabileceğine dayanak oluşturan belgeler VARİNAK’tan elde edildiğinden ve yerinde
inceleme sırasında alınan belgelerin tamamı teşebbüse bir nüsha olarak
bırakıldığından, bu belgeler teşebbüse ayrıca gönderilmemiş, ancak raporda bu
belgelere detaylı olarak yer verilmiştir. TİTCK ve Onkoloji Hastanesi gibi kurumların
görüşlerine ise Kanun’un aradığı ölçüde Soruşturma Bildiriminde yeterince yer verildiği
gerekçesiyle, bu görüşlerin alındığı belgelerin ayrıca ek yapılmasına gerek olmadığı
değerlendirilmiştir. Ayrıca söz konusu belgeler 2010/3 sayılı Dosyaya Giriş Hakkının
Düzenlenmesine ve Ticari Sırların Korunmasına İlişkin Tebliğ’in 7. maddesi
kapsamında kurum içi yazışma niteliğini haizdir ve VARİNAK’ın dosyaya giriş talebi
üzerine alınan Kurul kararı doğrultusunda VARİNAK’a gönderilmesi uygun görülen
belgeler VARİNAK’a iletilmiş, bazı belgeler ise 22.02.2019 tarihinde teşebbüs
temsilcisinin incelemesine sunulmuştur.
(199) 4054 sayılı Kanun’un 40. maddesinde, önaraştırma açılması kararından sonra
görevlendirilen raportörün 30 gün içinde elde ettiği bilgileri, her türlü delilleri ve konu
hakkındaki görüşlerini Kurula yazılı olarak bildireceğinin, önaraştırma raporunun Kurula
teslimini takip eden 10 gün içinde, Kurulun soruşturma açılmasına veya açılmamasına
karar vereceğinin hükme bağlandığı, raportörler tarafından önaraştırma raporunun
hazırlanması süresine ve diğer emredici sürelere uyulmadığı, zira şikayetçinin
18.07.2017 günü Kurum kayıtlarına intikal eden başvurusu üzerine hazırlanan
15.08.2017 gün ve 2017-3-51/İİ sayılı ilk İnceleme Raporunun Kurulun 22.08.2017
tarihli toplantısında görüşüldüğü ve bu toplantıda 17-27/445-M sayı ile önaraştırma
açılmasına karar verildiği, aradan geçen beş aylık süre sonrasında Önaraştırma
Raporunun Kurul gündemine getirildiği, önaraştırma açılması kararı ile Önaraştırma
Raporu arasında beş ay gibi uzun bir süre olduğu, Kurul tarafından raportörlerin
yetkilendirilmesinin, makul süreleri aşarak geç yapılması durumunda, önaraştırma
sürecinin Kurum eliyle uzatılarak 4054 sayılı Kanun’daki sürelere ilişkin düzenlemelerin
idare eliyle kötüye kullanıldığının düşünüldüğü yönünde savunma yapılmıştır.
(200) 4054 sayılı Kanun’a göre önaraştırma yapılmasına karar verildiği takdirde raportörlerin
görevlendirileceği ve önaraştırma yapmakla görevlendirilen raportörlerin 30 gün içinde
elde ettikleri bilgileri yazılı olarak Kurula sunacağı hükme bağlanmıştır. Dosya
kapsamında bu usule uyulmuş olup, Önaraştırma Raporu süresi içinde Kurula
sunulmuştur. 4054 sayılı Kanun’da İlk İnceleme Raporundan sonra önaraştırma
açılması için herhangi bir süre öngörülmemekte, süre önaraştırma görevlendirilmesi ile
başlamaktadır.
(201) Kayseri Kamu Hastaneleri Birliğinin imzalanan sözleşmeyi 12.07.2017 tarihinde
feshetmesinin bir idari işlem olduğu, bahse konu sözleşmenin iddia edildiği gibi
VARİNAK’ın rekabete aykırı davranışları ile feshedilmesi durumunda söz konusu
işlemin sebep unsuru açısından hukuka aykırı olacağı, esas ele alınması gereken
hususun fesih işleminin hukuka uygun olup olmadığının değerlendirilmesi olduğu, bu
noktada yapılacak değerlendirmenin kapsamının, işlemlerin KİK ve ilgili mevzuat
hükümlerine uygun olup olmadığına ilişkin olduğu ve şikayetleri inceleme görevinin
münhasıran Kamu ihale Kurumuna ait olduğu, Kamu İhale Kurumu asli yetkili kurum
olsa da Kurumun rekabet ihlallerine ilişkin yetkisinin saklı olduğunun bilindiği, ancak
19-45/768-330
50 / 62

VARİNAK’ın diğer ilgili mevzuattan kaynaklanan haklarını kullanmasının rekabet ihlali
olarak değerlendirilemeyeceği, taraflar arasındaki hukuki ve cezai uyuşmazlıkların
konusunun Kurumun görev ve yetki alanına girmediği yönünde savunma yapılmıştır.
(202) İhalenin feshedilmesinin hukuka uygunluğu tartışmasının Kurum nezdinde
incelenemeyecek bir konu olduğu açıktır. Dosya kapsamında VARİNAK’ın rakibine
karşı gerçekleştirdiği eylemler 4054 sayılı Kanun kapsamında değerlendirilmektedir.
Kaldı ki VARİNAK’ın hastanenin TERAMED ile imzaladığı sözleşmenin feshedilmesinde
de bir rol oynadığı anlaşılmaktadır. Hastanenin söz konusu belgeyi ne zaman istemesi
gerektiği tartışmasından bağımsız olarak nihai aşamada VARİNAK’in rakibi ile olan
sözleşme sürecini bilerek ve isteyerek uzatması sonucunda belgenin alınamaması ile
fesih işlemine gidildiği görülmektedir.
(203) Cezalandırma amacı güden bir idari yaptırım olarak Kurulun vereceği cezalarda ispat
standardına riayet edilmesi gerektiği, iddiaların kabul edilebilmesi için gerekli
yoğunlukta delillerin sunulmadığı ve ispat standardının sağlanamadığı, hakim
durumdaki teşebbüsün davranışının kötüye kullanma teşkil edip etmediğinin tespiti için
davranışın pazarı kapama etkisine yönelik detaylı bir inceleme yapılmasının zorunlu
olduğu, ancak yürütülmekte olan soruşturmada VARİNAK’ın hakim durumunu kötüye
kullanmayı amaçladığını gösterir yeterli delil sağlanmadığı gibi, etki analizi de
yapılmadığı, dolayısıyla olası bir rekabet ihlali kararının yerinde olmayacağı ve suçsuz
olanın cezalandırılması olarak tanımlanabilecek olan Tip 1 hataya sebebiyet vereceği
ifade edilmektedir
(204) Dışlayıcı Davranışlara İlişkin Kılavuz’da (Kılavuz) da belirtildiği üzere, kötüye
kullanmaya ilişkin yapılacak olan değerlendirmenin esasını hâkim durumdaki teşebbüs
davranışının fiili veya muhtemel rekabet karşıtı piyasa kapamaya yol açıp açmadığının
incelenmesi oluşturmaktadır. Dosya kapsamında rekabet karşıtı piyasa kapama
incelenmesinde dikkate alınan unsurlar sıralanarak bu unsurlara ilişkin oldukça detaylı
değerlendirmelere yer verilmiştir. Her ne kadar Kılavuz’da etkinin muhtemel olması
ölçütü yeterli olarak görülmüşse de piyasa kapama incelemesinde dikkate alınan
unsurlardan birinin de fiili dışlama olduğu kabul edilmiştir.
(205) Mevcut dosya kapsamında VARİNAK’ın ihlal olduğu kanaatine ulaşılan eylemleri
sonucunda fiili bir etki doğmuş ve rakip teşebbüsün sözleşmesi feshedilerek teşebbüs
bir yıllığına ihale yasaklısı haline gelmiştir. Söz konusu yasaklanmanın etkisi
teşebbüslerin bakım yaptığı cihaz sayılarına ilişkin tabloda gösterilmiştir. Anılan
tablodan 2018 yılında VARİNAK’ın en yakın rakibi TERAMED tarafından bakım yapılan
cihaz sayısında ciddi oranda düşme olduğu görülmektedir. Ayrıca dosya konusu
sözleşmede istenen sertifika EPIQA sistemine ilişkin olsa da, bu piyasada incelenen
eylemin etkisi Varian marka cihaz ve ekipmanının bakım ve onarımı piyasasının
tamamını etkiler niteliktedir. VARİNAK’ın dışlayıcı stratejiye yönelik niyet ve eylemleri
TERAMED’in ihale yasaklısı konumuna gelmesiyle sonuçlanmıştır. VARİNAK’ın
eylemleri sonucunda TERAMED’in bir yıllık ihale yasaklısı olması eylemin etkisini
münferit bir ihaleden daha büyük hale getirerek davranışın kapsamını genişletmektedir.
Esasa İlişkin Savunmalar
(206) KİK’in 27. maddesinde idari şartnamede yer alması gereken asgari hususların belirtildiği
ve isteklilerde aranılan şartlar, belgeler ve yeterlik kriterlerinin idari şartnamelerde yer
alması gerektiğinin hükme bağlandığı, bu bağlamda idari şartnamede belirtilen belgeleri
haiz olmayanların ihaleye girmelerinin, ilgili Kanun’un 27. maddesinin ihlali anlamına
geleceği, yine aynı Kanun’un 54. maddesinde, ihale sürecindeki hukuka aykırı işlem
19-45/768-330
51 / 62

veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara
uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday veya istekli olabileceklerin, usulüne
uygun olarak ilgili idareye şikayet ve şikayet üzerine verilen karara karşı Kamu İhale
Kurumuna itirazda bulunabileceğinin belirtildiği, aynı madde uyarınca şikayet ve itirazen
şikayet başvurularının, dava açılmadan önce tüketilmesi zorunlu idari başvuru yolları
olarak ve ayrıca KİK’in 53. maddesinin (e) bendi uyarınca Kamu İhale Kurulu
kararlarının yerindelik denetimine tabi tutulamayacağının düzenlendiği ifade edilmiştir.
(207) Kamu ihalelerine ilişkin sözleşmelerin düzenlenmesi ve uygulanması ile ilgili hususların
ele alındığı 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun (KİSK) 20. maddesinde
idarenin sözleşmeyi feshedebileceği durumların belirtildiği, buna göre yüklenicinin
taahhüdünü yerine getirmemesinin, idarenin sözleşmeyi feshedebilme sebepleri
arasında sayıldığı belirtilmiştir. Dosya kapsamında ele alınan ihaleye ilişkin idari
şartnamenin 7.1.9. (g) maddesinde, alt yüklenici çalıştırılmasına izin verilen hallerde alt
yüklenici kullanacak isteklinin, alt yükleniciye yaptırmayı düşündüğü işlerin listesini
sunmak durumunda olduğu, dolayısıyla, Kayseri Kamu Hastaneleri Birliğinin TERAMED
ile yapmış olduğu sözleşmeyi fesih gerekçesi göz önüne alındığında esasen Kayseri
Kamu Hastaneleri Birliğinin TERAMED'in teklifini ihale sürecinde değerlendirme dışında
bırakması gerektiği, çünkü TERAMED’in teknik şartnamenin 2.9. maddesi ile talep
edilen konulardaki eğitimli personel gerekliliğini ihaleden önce sağlamadığı ve
teşebbüsün ihaleye girme koşullarını taşımadığı vurgulanmıştır. Dolayısıyla Kayseri
Kamu Hastaneleri Birliğinin TERAMED'in teklifini değerlendirme dışına alması
gerekirken söz konusu ihaleyi TERAMED uhdesine bırakmasının KİK’e göre hukuka
aykırılık teşkil ettiği, VARİNAK'ın ise aynı Kanun’un 54. ve 55. maddelerinde
düzenlenen şikâyet hakkını kullandığı, bu bağlamda, VARİNAK tarafından söz konusu
ihaleye yönelik yapılan şikayet ve itirazen şikayet başvurularının, hak arama özgürlüğü
kapsamında gerçekleştirildiği ve rekabet ihlali olarak değerlendirilemeyeceği yönünde
savunma yapılmıştır.
(208) Yukarıda ilgili bölümde de belirtildiği üzere VARİNAK’ın, TERAMED uhdesinde kalan
birçok ihalede hastanelerle ya da ilgili kişilerle iletişime geçerek ihalenin iptal edilmesi
yönünde baskı yaptığı görülmektedir. VARİNAK’ın hak arama özgürlüğü olarak
değerlendirdiği bu husus dosyadaki diğer bulgular ile ele alınmıştır. Yerinde incelemede
elde edilen belgeler teşebbüsün gerçek niyetini ortaya koymak açısından önem arz
etmektedir. VARİNAK çalışanları arasında geçen 13.06.2017 tarih ve “Teramed eğitim
sertifikası” başlıklı Belge-8’de yer alan “Epsilon onceden herhangi bir taahhutte
bulunmamış ise vermeyebilir. Teknik şartnameye ilişkin hususlardaki eksiklikler
sonradan tamamlanabilir eğer tamamlayamazlarsa sözleşmeleri feshedilir ve yasaklı
konuma düşerler. Bu aşamada bir şey yapma yükümlülüğümüz yok. isterseniz kuruma
tekrar ihtar çekip daha önceki ihtara atıf yapıp ekteki dokumanı koyup eğitim sertifikalan
yoktur diyebiliriz tekrar.” ifadelerinden VARİNAK’ın bir yandan Kayseri Hastanesi’ne
sözleşmeyi feshetmesi yönünde baskı yaparken bir yandan da kendisiyle aynı holding
bünyesindeki diğer teşebbüsün alt yüklenici olarak hizmet vermesine engel olmak
istediği anlaşılmaktadır. Yine aynı e-postadan VARİNAK savunmasına dayanak olarak
gösterilen TERAMED’in teknik şartnamenin 2.9. maddesindeki yeterlilikleri
sağlamadığından ihaleye katılmaması gerektiği görüşünün aksine, VARİNAK’ın teknik
şartnamedeki eksikliklerin sözleşme imzalandıktan sonra da tamamlanabileceğinin
bilincinde olduğu anlaşılmaktadır. Bu çerçevede VARİNAK’ın hak arama özgürlüğü
kapsamında yaptığı savunmalar yukarıda yapılan değerlendirmeleri değiştirecek nitelik
arz etmemektedir. Diğer yandan teknik şartnamenin ilgili hükmüne ilişkin yapılan
değerlendirmeye yukarıda yer verilmiştir.
19-45/768-330
52 / 62

(209) Lineer hızlandırıcılar ile doğal radyasyon kaynağı ile çalışan diğer radyoterapi
cihazlarının ayrı pazarlar olarak değerlendirilmesi gerektiği görüşüne katılmakla birlikte;
lineer hızlandırıcıların da kendi içlerinde ikame edilemeyecek derecede farklılaştığı ve
bu doğrultuda marka-spesifik ardıl pazar tanımı yapılması yönündeki tespitin isabetli
olmadığı, bu nedenle, mevcut ihale konusu lineer hızlandırıcılara ilişkin pazarın öncül
pazar, bu cihazların onarımına ilişkin pazarın ise ardıl pazar olarak tanımlanması
gerektiği yönünde savunma yapılmıştır.
(210) Dosya kapsamında Varian ve Elekta markalı lineer hızlandırıcıların birbirine ikame
olarak kullanıldığı, ancak öncül pazarlar açısından kesin bir ilgili ürün pazarı
tanımlanmasına gerek olmadığı kanaatine varılmıştır. Marka bazlı ardıl pazar tanımına
yönelik olarak ise; batık maliyete katlanarak belirli bir cihazı satın alan hastanelerin, bu
cihaza özgü bakım onarım ihtiyaçları ve talep ettikleri özel sertifikalar nedeniyle, bu
yönde bir pazar tanımının gerekli olduğu belirtilmiş ve detaylara yukarıda ilgili kısımda
yer verilmiştir.
(211) Varian ve Elekta marka lineer hızlandırıcıların birbirine ikame olarak kullanıldığı, ancak
Accuray marka lineer hızlandırıcı cihazIarın daha ileri teknoloji içeren özellikleri
nedeniyle bu iki markadan ayrıştığı tespitinin yerinde olmadığı, bu cihazların tedavi
yöntemleri açısından farklılık bulunmadığı, Accuray marka lineer hızlandırıcı cihazların
da (Tomotherapy ve CyberKnife) Varian marka lineer hızlandırıcı cihazlara ikame
olduğu, nitekim radyoterapi hizmeti sunmak isteyen hastanelerin bu cihazlardan
herhangi birine sahip olmasının yeterli olduğu ve SUT ile öngörülen bütün kanser tedavi
hizmetlerini hastanelerin sunabildikleri yönünde savunma yapılmıştır.
(212) Varian ile Elekta markalı lineer hızlandırıcılar arasında kullanım alanı ve şekli açısından
çeşitli benzerlikler bulunmaktadır. Tedavi ettikleri tümör çeşidi, uyguladıkları benzer
tedavi tipleri sayesinde birbirleri yerine kullanılabilmektedirler. Söz konusu iki marka
arasındaki ortak özelliklerin aksine Accuray markasına ait lineer hızlandırıcılar sahip
olduğu daha yüksek teknoloji içeren özellikler nedeniyle bu iki markadan ayrışmaktadır.
Örneğin Accuray markalı CyberKnife sistemi sahip olduğu çalışma yöntemi sonucunda
kritik dokulara yerleşmiş tümörlere verdiği yüksek doz ışın ile normal dokuyu daha fazla
koruyan ve sahip olduğu robotik kol sayesinde her açıdan ışın veren bir cihazdır. Söz
konusu cihaz hastaya tek seferde farklı açılardan çok daha yüksek ışın vermektedir ve
cihaz küçük çaplı tümorlerin tedavisinde kullanılmaktadır. Sahip olduğu özellikler
Accuray markalı lineer hızlandırıcıların Varian ve Elekta markalı lineer hızlandırıcılardan
ayrışmasına neden olmaktadır.
(213) Dosya konusu ihale kapsamında, ilgili cihazın bakım ve onarımı için gerekli olan eğitim
sertifikasının sadece ilgili markanın tek yetkili distribütörünce temin ediliyor olmasının
söz konusu olmadığı, VARİNAK'ın eğitim sertifikası vermeye ilişkin herhangi bir
yetkisinin bulunmadığı, eğitim sertifikalarının bizzat VARIAN tarafından verildiği, ayrıca
bakım onarım hizmeti sunabilmek için eğitim sertifikasına sahip olmanın tek seçenek
olmadığı, bakım onarım hizmetlerinin alt yüklenici aracılığıyla görülmesinin son derece
yaygın bir uygulama olduğu, bu gibi durumlarda VARİNAK’ın da zaman zaman ihaleyi
kazanan ana firma ile sözleşme yaparak alt yüklenici olarak hizmet sunduğu, Varian
marka radyoterapi cihazlarına ilişki bakım onarım hizmetleri pazarında herhangi bir
pazara giriş engeli bulunmadığı, bu nedenlerle, ardıl pazarın marka-spesifik olarak
tanımlanmasına gerek olmadığı yönünde savunma yapılmıştır.
(214) İlk olarak ilgili cihazın bakım ve onarımı için gerekli olan eğitim sertifikasının sadece ilgili
markanın tek yetkili distribütörünce temin ediliyor olması Soruşturma Bildiriminde
sehven yazılmış olup Soruşturma Raporunda bu husus düzeltilmiştir.
19-45/768-330
53 / 62

(215) Yukarıda da belirtildiği üzere, dosya kapsamında Varian ve Elekta markalı lineer
hızlandırıcıların birbirine ikame olarak kullanıldığı değerlendirilmektedir. Bununla birlikte
Varian ve Elekta markalı lineer hızlandırıcıların ikame olarak değerlendirilmesi,
hastanelerin cihazı satın aldıkları aşamada geçerli olup, cihaz bir kez alındıktan sonra
geçiş maliyetlerinin yüksek olması sebebiyle ilerleyen süreçte cihazın değiştirilmesi
mümkün görülmemektedir. Bu noktada cihazların bakımı ve onarımı pazarındaki güç
cihazın markasına bağlı olarak şekillenmekte ve bu nedenle hem Varian hem de Elekta
markalı cihazların bakım onarımı pazarlarında yetkili distribütörlerin hakim durumda
olması yönünde emareler ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla cihaz satın alındıktan sonra,
Varian ve Elekta markaları arasında bakım onarım pazarında ikame ilişkisi bulunmadığı
değerlendirilmektedir. Nitekim bahsi geçen cihazlara bakım yapılabilmesi marka
özelinde eğitimli ve sertifikalı personel bulundurulması ile mümkün olabilmektedir.
(216) Ayrıca dosya kapsamında, radyoterapi cihazlarına hizmet vermek isteyen firmaların
TAEK tarafından verilen lisans belgesini alması gerektiği, bu belgenin TAEK Kanunu ve
Radyasyon Güvenliği Tüzüğü’ne göre verildiği belirtilmiştir. Diğer yandan, bazı
hastaneler tarafından ana cihaz yanında kurulumu gerçekleştirilmiş olan yardımcı
sistemler için de eğitim sertifikalarının istenmesi, pazara giriş engeli oluşturabilmektedir.
Varian marka radyoterapi cihazlarına ilişkin bakım onarım hizmetleri pazarında giriş
engeli olmadığı varsayımında dahi, yukarıda açıklanan nedenlerle, pazarın marka
spesifik tanımlanması gerektiği değerlendirilmiştir.
(217) Dosya konusu cihazların bakım onarım hizmetlerine yönelik pazar paylarının kamu
sektörü ve özel sektör olarak ayrı ayrı değerlendirilmesi gerektiği, kamu alımlarında
ihaleye katılan firmaların en uygun fiyatı vermeye yönelik olarak birbirleri ile rekabet
içinde olduğu, buna karşın özel sektörde bu yönde bir rekabet unsurunun olmadığı,
hastanenin belirli bir firma ile iletişime geçtiği ve süreci sonuçlandırdığı, bu nedenle
firmaların özel sektörden elde ettiği pazar paylarının, mevcut dosya kapsamındaki
hakim durum değerlendirmesinde dikkate alınan pazar paylarından ayrı tutulması
gerektiği, bu durumda VARİNAK’ın kamu hastaneleri alımlarına ilişkin pazar payında
önemli bir azalma olacağı, örneğin VARİNAK'ın 2017 yılında kamu alımları için tahmini
pazar payının yaklaşık olarak %(…..) seviyesinde olduğu, dolayısıyla Varian marka
radyoterapi cihazı bakım onarım pazarına ilişkin hakim durum değerlendirmesinin
yerinde olmadığına yönelik savunma yapılmıştır.
(218) VARİNAK’ın rekabetin bulunmadığı öne sürülen özel sektörde tercih ediliyor olma
sebebinin, pazarda sahip olduğu marka gücünden ve bilinirliğinden kaynaklandığı
değerlendirilmektedir. Zira söz konusu hastaneler ihale düzenleme yükümlülüğüne tabi
değildir. Ancak yapılan işi niteliği aynı olup teşebbüsler bu alanda sertifikalı mühendis
bulunduruyor olmalarında ticari bir amaç taşımaktadırlar ve kamu özel hastane ayırımı
olmadan iş almaya çalışmaktadırlar. Dolayısıyla dosya kapsamında kamu ve özel
sektörü birbirinden ayrı ele almayı gerektiren bir husus olmadığı değerlendirilmektedir.
(219) Marka-spesifik tanımlanan diğer pazarın "Epidos marka EPIQA tedavi kontrol
sistemlerine ilişkin bakım onarım pazarı" olduğu, EPIQA marka tedavi kontrol sisteminin
Varian marka lineer hızlandırıcı cihazlar ile uyumlu çalıştığı ve cihaza ait portal
görüntüleme sisteminin yardımcı parçası olarak değerlendirildiği, tek portal verifikasyon
sisteminin EPIQA olmadığı, PTW Marka Octavius sistemi, SunNucleer Marka Arccheck
ve Mapcheck sistemleri, IBA Marka Compass sistemi ve Scandidos Marka Delta4
sistemi gibi sistemlerin de EPIQA ürünü ile ikame olarak kullanılabildiği, ayrıca şimdiye
kadar tek başına EPIQA eğitim sertifikası veya EPIQA ürünü bakım onarım hizmeti
alımına yönelik bir ihale açılmadığı, dolayısıyla Epidose marka EPIQA verifikasyon
19-45/768-330
54 / 62

sistemlerine ilişkin ayrı bir bakım onarım pazarı tanımlamasının yerinde olmadığına
yönelik savunma yapılmıştır.
(220) Verifikasyon sistemleri, radyoterapi cihazlarının şiddeti, uygulama alanı, kalitesi gibi
unsurları ölçümleyerek uygulanacak tedaviyi kontrol etmekte ve planlamaktadır. Tedavi
kontrıl/planlama sistemlerine ilişkin yapılacak olan öncül pazar tanımlamasında, Epidos
marka EPIQA ile aynı pazarda faaliyet gösteren diğer markalara ilişkin değerlendirme
yapılması gerekmektedir. Bu kapsamda VARİNAK tarafından Varian ve muadili
radyoterapi cihazları ile birlikte kullanılan tedavi planlama sistemlerinin mevcut olduğu
belirtilmiştir. Birbirine ikame olduğu belirtilen bu sistemlerin lineer hızlandırıcı bakım
onarımı için öncül pazarı oluşturacağı ancak bu noktada kesin bir pazar tanımı
yapılmasına gerek olmadığı değerlendirilmiştir.
(221) Tedavi planlama sistemlerine ilişkin yapılacak olan ardıl pazar tanımlamasında işbu
dosya bakımından da marka uyum gerekliliğinin değişmediği ve EPIQA sisteminin
bakım onarımının gerçekleştirilmesi için ayrı bir eğitim sertifikası gerektiği dikkate
alınarak ardıl pazar marka özelinde tanımlanmıştır. Radyoterapi cihazını satın alan
hastane genellikle bu cihaz ile çalışacak verifikasyon sistemi için bir tercih belirtmese
de söz konusu sistem satın alındıktan ve kurulduktan sonra hastanenin elindeki cihaz
ve yan ekipmanı için bakım onarım hizmeti alması yükümlülüğü doğmaktadır. Dosya
konusu ihalede olduğu gibi söz konusu eğitim sertifikası sadece ihaleyi düzenleyen
kuruluş tarafından talep edildiği takdirde sunulmakta ve sisteme müdahale edilmesi
gerektiğinde eğitim sertifikasına sahip personelin bulunmasının zorunlu olduğu
anlaşılmaktadır.
Soruşturma Heyetinin Tespitlerine Yönelik Savunmalar
(222) TERAMED’in, eğitim sertifikası almak için Epidos şirketini aradığı, Epidos'un ise konuyu
MEDİDEAL firmasına yönlendirdiği, bunun üzerine TERAMED'in MEDİDEAL'a yazı
yazarak alt yüklenici olmalarını talep ettiği, ancak MEDİDEAL'in bu hizmeti
veremeyeceklerini söyleyerek kendilerini VARİNAK'a yönlendirdiği açıklamalarının
gerçeği yansıtmadığı, TERAMED tarafından Epidos firmasına yapılan başvurunun
eğitim sertifikası almak için değil; Türkiye'de söz konusu sertifikaya sahip mühendis olup
olmadığının öğrenilmesi için yapıldığı, cevaplarının olumsuz olması halinde ise bakım
onarım desteği almaya yönelik olduğu, konuyla ilgili TERAMED'den ya da Epidos'tan
bilgi istenebileceği doğrultusunda savunma yapılmıştır.
(223) Savunmada yer alan konu ile ilgili olarak MEDİDEAL’den bilgi talebinde bulunulmuş ve
MEDİDEAL tarafından EPIQA ile ilgili olarak sundukları hizmetin kapsamı; satışı
VARİNAK tarafından yapılan yazılımların yine VARİNAK gözetim ve denetiminde
kurulumu, müşterinin uyumu ve kullanıcı eğitimleriyle garanti süresince oluşacak
aksaklıklara yerinde müdahale olarak ifade edilmiştir. Bu doğrultuda MEDİDEAL,
EPIQA marka portal verifikasyon sisteminin bakımı için kendisine gelen talepleri
EPIDOS firmasının temsilcisi olduğundan VARİNAK’a yönlendirdiğini belirtmiştir.
(224) Üretici EPIDOS firması tarafından ise ana distribütörünün VARİNAK olduğu, ürünün
satış ve servisinden VARİNAK’ın, kurulum ve kullanıcı eğitiminden ise MEDİDEAL’ın
sorumlu olduğu ifade edilmiştir. Ayrıca eğitim sertifikası almak isteyenlerde belirli
kriterler arandığı, söz konusu kişilerin bu taleplerini kendi ülkelerindeki distribütörlere
iletmesi gerektiği, daha sonra ödeme yapılarak EPIDOS’a başvurulabileceği ve yeterli
sayıya ulaşıldığında bir eğitim sınıfı açılarak gerekli sertifikaların verildiği ifade edilmiştir.
EPIDOS tarafından, eğitim sertifikalarının talep edilmesi halinde üçüncü kişilerce
19-45/768-330
55 / 62

alınabileceği ifade edilse de bu sertifikaya sahip MEDİDEAL firması, ana distribütörden
bağımsız olarak hizmet vermemektedir.
(225) TERAMED’in ihalesinin feshedilmesinin VARİNAK’ın davranışlarından değil, ihale
kapsamında sorumluluklarını zamanında yerine getirmemesinden kaynaklandığı,
TERAMED’in sağlaması gereken şartları, sözleşmenin imza tarihi olan 25.04.2017
tarihinde sağlamadığı, VARİNAK’ın ise ilgili mevzuat uyarınca yasal haklarını kullanma
yoluna gittiği, VARİNAK’a yapılan alt yüklenici sözleşmesi imzalama talebinin, ihale
sözleşmesinin imzalandığı tarih olan 25.04.2017 tarihinden yaklaşık iki ay sonra,
14.06.2017 Çarşamba günü iletildiği, görüşmeler sonrasında TERAMED tarafından
imzalanarak VARİNAK'a gönderilen sözleşmenin tarihinin 23.06.2017 olmak üzere
geçmiş tarihle düzenlendiği, bunun sebebinin, Kayseri ili Kamu Hastaneleri Birliği Genel
Sekreterliği tarafından 12.06.2017 tarihinde TERAMED’e gönderilen ihtarnamede
verilen 10 günlük süre olduğunun düşünüldüğü, VARİNAK’ın, aynı gün içerisinde yani
30.06.2017 tarihinde sözleşme imza tarihi ile ilgili değişiklik talebinde bulunduğu,
akabinde 04.07.2017 tarihinde TERAMED tarafından çekilen ihtarnamenin 07.07.2017
tarihinde VARİNAK'a tebliğ edildiği, ihtarnameye ne şekilde cevap verileceğine
10.07.2017 tarihli haftalık yönetim toplantısında karar verilmesinin uygun görüldüğü ve
bu durumun TERAMED'e de bildirildiği, 12.07.2017 tarihinde söz konusu ihtarnameye
cevap verildiği ve 17.07.2017 tarihinde ise sözleşmenin imzalanmış olduğunun
bildirildiği, sözleşme normal şartlar altında 16 gün içerisinde imzalanmış olabilecekken,
sürecin TERAMED’in sözleşme tarihini geçmiş tarihli düzenlemesi sebebiyle uzadığı,
benzer şekilde VARİNAK’ın alt yüklenici olmasını kapsayan sözleşmelerden Siemed ile
imzalanan sözleşmelerden birinin iki ayda, diğerinin dört ayda, KRC ile imzalanan
sözleşmenin ise üç ayda imzalandığı, örneklerle açıklanmaya çalışıldığı üzere; alt
yüklenici sözleşmelerinin müzakere ve mutabakat süreçleri kapsamında zaman
aldığına yönelik savunma yapılmıştır.
(226) Yukarıda ilgili bölümünde de ifade edildiği üzere, VARİNAK’ın alt yüklenicilik talebi ile
ilgili süreci bilerek ve isteyerek uzattığına dair deliller elde edilmiştir. VARİNAK
çalışanları arasında geçen 14.06.2017 tarih ve “High” başlıklı Belge 9’da “… Kayseri ye
ait 1 kalem iş için bizden talep yapmak zorunda kaldılar. Nasıl aksiyon almamız
gerekiyor.” ifadeleri yer almaktadır. Bunun üzerine VARİNAK çalışanları arasında geçen
e-postalardan VARİNAK çalışanlarının TERAMED’in teklifini nasıl cevaplayacaklarını
kendi aralarında görüştükleri ve aynı zamanda TERAMED’in eksik belge sunduğu
gerekçesiyle Kayseri Hastanesi ile imzaladığı sözleşmeyi feshettirmek üzere hastaneye
ihtarname çekmeyi planladıkları anlaşılmaktadır. E-posta silsilesinin devamında
VARİNAK’ın hukuk departmanından gelen 15.06.2017 tarih ve “Yüksek” başlıklı görüşte
(Belge-10) “…Rekabetin korunması hakkında Kanun’u incelediğimizde haki durumdaki
teşebbüslerin diğer teşebbüslerin faaliyetlerini zorlaştırmayı amaçlayan eylemler bile
yasaklanmış durumda. Şirketlerin söz konusu sistemler için münhasır yetkili olduklarını
göz önüne aldığımızda hizmet vermemek buraya çekilebilir. Ayrıca şirketler aynı grup
çatısı altında faaliyet göstermektedir. Bu da karineyi güçlendirici nitelikte görülebilir.”
gerekçesi ifade edilmiş ve “Hukuki görüşümüz eğer haklı bir nedenimiz yok ise diğer
firmalarda olduğu gibi teklif verilmesidir.” şeklinde görüş verilmiştir.
(227) VARİNAK’ın söz konusu sistemin bakımına ilişkin teklifi TERAMED’e iletmesi üzerine
TERAMED yetkilisi tarafından gönderilen 19.06.2017 tarih ve “FW: Kayseri EAH EPIQA
Portal Verifikasyon Sistemi Bakım Hizmeti Fiyat Teklifi” başlıklı Belge-11’de “…
Bildiğiniz üzere kurum bakımı yapacak uzmanın eğitim sertifikasını talep etmektedir.
Sözleşmenin imzalanmasını takiben ilgili belgenin kuruma sunumunun yapılacağını
teyit etmenizi rica ederim.” talebinde bulunulmuştur. Söz konusu e-posta VARİNAK
19-45/768-330
56 / 62

servis satış uzmanı tarafından satış ve pazarlama müdürüne iletilmiştir. Satış ve
pazarlama müdürünün aynı tarihli cevabı ise “Cevap verme bekle biraz” şeklindedir.
(228) Benzer şekilde TERAMED ile sözleşme müzakereleri sürecinde VARİNAK çalışanları
arasında geçen 23.06.2017 tarihli Belge-12’de:
“De ki ben bunu bir hukuk a sorayım ;
Hukuk geç cevap versin ama
Sonrada hukuk dedi ki;
Sözleşmenin yürürlüğe girmesini takiben eğitimli personelin, üretici firmadan
alınmış, noter onaylı, Türkçe eğitim sertifikası Teramed e verilecektir. Teramed
hiçbir şart ve koşulda bu belgeyi hiçbir kamu ve kuruluşa sunmayacaktır.
Olmasını istiyorlar de. Sonra onlarda itiraz etsin falan”
ifadeleri yer almaktadır. Bu nedenle, söz konusu belgenin VARİNAK’ın sözleşme
imzalanması sürecini bilerek ve isteyerek uzatma yönündeki niyetini ortaya koyduğu
değerlendirilmektedir.
(229) Diğer yandan, gerek teknik şartname gerekse hastane tarafından belirtilen ilgili mevzuat
dikkate alındığında, TERAMED’ten istenen sertifikanın sözleşmenin imzalanmasından
önce sunulması gerektiği yönünde bir çıkarım yapılması mümkün görünmemektedir.
(230) Radyoterapi cihazlarının hayati önem taşıdığı, tedavide devamlılığın sağlanabilmesi
amacıyla bedelsiz hizmet alımının sektörde yaygın bir uygulama olduğu, aşağıdaki
tablodan görüleceği üzere dönem dönem hastanelere bedelsiz hizmet verilebildiği,
TERAMED’in de aynı şekilde faaliyet gösterdiği, ayrıca TERAMED ile VARİNAK'ın teklif
verdiği ihalelerden hiçbirini VARİNAK'ın kazanmamış olduğu dikkate alındığında,
VARİNAK'ın TERAMED'i pazar dışına itmeye yönelik herhangi bir amacı olmadığına
yönelik savunma yapılmıştır.
Tablo 9- Bedelsiz Hizmet Teminine İlişkin Örnekler
Hastane Adı Başlangıç Tarihi Bitiş Tarihi Süre
Kayseri Hastanesi (…..) (…..) (…..)
Ankara Onkoloji Hastanesi (…..) (…..) (…..)
Ankara Onkoloji Hastanesi (…..) (…..) (…..)
Ankara Onkoloji Hastanesi (…..) (…..) (…..)
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim
ve Araştırma Hastanesi
(…..) (…..) (…..)
Kaynak: Birinci Yazılı Savunma
(231) Taraflar arasında alt yüklenicilik sözleşmesi imzalanması süreci devam ederken Kayseri
Hastanesi’ne hitaben hazırlanan ihtarnamede VARİNAK ile TERAMED arasında
“EPIQA Portal Verifikasyon Sistemi ile ilgili planlı bakım hizmeti” alınmasına ilişkin
sözleşme sürecinin devam ettiği, halihazırda Varian marka cihazda arıza yaşandığı
bilgisinin edinildiği, “Şirketimiz ile Teramed Tıbbi ve Teknik Hizmetler A.Ş. arasında
devam eden imza sürecinin halihazırda kurumunuz veya hastalar nezdinde bir
mağduriyete sebep olmasının önüne geçebilmek amacı” ileri sürülerek ilgili onarım
hizmetinin VARİNAK’tan temin edilebileceği ve VARİNAK’ın hizmet vermeye hazır
olduğu ifade edilmiştir. Dolayısıyla VARİNAK’ın bir taraftan TERAMED ile sözleşme
müzakeresi yaparken bir taraftan da bu süreci ileri sürerek Kayseri Hastanesi’ne hizmet
vermeyi talep ettiği görülmektedir. Bahsi geçen ihtarname VARİNAK’ın rakibini
dışlamaya yönelik iradesini ortaya koyan diğer hususlar ile birlikte değerlendirilmiştir.
19-45/768-330
57 / 62

Ayrıca gerek daha önce belirtildiği gerekse yukarıdaki tablodan da görüldüğü üzere her
ne kadar bedelsiz hizmet sunulması genel bir uygulama haline gelmişse de Kayseri
Hastanesi özelinde bedelsiz hizmet süresinin görece uzun olduğu anlaşılmaktadır.
(232) Soruşturma Heyetinin bakım ve onarım hizmetlerine ilişkin olarak sözleşme yapılmasını
üstü kapalı bir şekilde zorunlu unsur olarak yorumladığının anlaşıldığı, bir an için ilgili
ürün pazarının marka-spesifik olarak tanımlanması ve VARİNAK'ın bu pazarda hakim
durumda olduğu kabul edilse dahi, doktrinin mevcut dosya açısından uygulanabilir
olmadığı, ilk olarak zorunluluk unsurunun varlığının tespit edilmesi gerektiği,
VARİNAK'ın başvuru sahibi TERAMED'in yerine (alt yüklenici olarak) bahsi geçen
bakım ve onarım hizmetlerini vermesinin zorunlu olmadığı, söz konusu hizmetlerin
gerekli sertifikaların alınmasını takiben TERAMED tarafından da verilebileceği, VARİAN
marka cihazlara ilişkin muadil eğitim sertifikası almanın bir diğer yolunun OSI tarafından
verilen eğitimlere katılmak olduğu, üretici firma olmamasına rağmen eğitim ve sertifika
vermeye yetkili OSI’nın tek yetkili temsilcisinin TERAMED olduğu ve bahsi geçen
firmanın Elekta marka cihazların muadil sertifikasını da verebildiği yönünde savunma
yapılmıştır.
(233) TERAMED’in Varian marka cihazların bakım onarımına ilişkin gerekli sertifikaya sahip
olduğu anlaşılmaktadır. Aksi takdirde söz konusu teşebbüs bu pazarda diğer ihaleleri
de alamayacaktır. Ancak mevcut dosya kapsamında Varian marka cihazların bakım
onarımı için şart koşulan yardımcı sistemlerin sertifikasına sahip olup da bakım onarım
hizmeti veren tek teşebbüsün VARİNAK olduğu ve sertifika almanın üretici tarafından
birtakım şartlara bağlandığı tespit edilmiştir.
(234) Ayrıca VARİNAK’ın eylemleri sözleşme yapmanın reddi ya da zorunlu unsur doktrini
kapsamında değil, 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendinde
yasaklanan rakiplerin piyasadaki faaliyetlerinin zorlaştırılmasını amaçlayan eylemler
kapsamında değerlendirilmiştir. Dolayısıyla dosya kapsamında bir vazgeçilmezlik
değerlendirmesi yapılmamıştır. Ancak belirtmek gerekir ki; VARİNAK tarafından yapılan
bu savunma reddetme eylemine konu unsurun vazgeçilmez olmadığını ortaya koymak
için yeterli değildir.
(235) Tek taraflı davranışların rekabete etkisinin incelendiği dosyalar açısından sübjektif bir
kriter olan niyetin güvenilir olmadığı, öncelikle iddia konusu dışlayıcı davranışın kuşkuya
yer bırakmayacak şekilde gösterilmesi ve etki analizi çerçevesinde davranışın
piyasadaki rekabete yansımasının irdelenmesi gerektiği, VARİNAK’ın rekabete aykırı
bir niyete sahip olduğu kati suretle kabul edilmemekle birlikte, böyle bir niyetin var
olduğu durumlarda bile ilgili piyasada rekabet karşıtı etki ortaya çıkmıyorsa teşebbüsün
cezalandırılmaması gerektiği, zira Türk Rekabet Hukuku’nda salt niyete dayanarak
hakim durumun kötüye kullanılması yoluyla rekabet ihlali tespit etmeye yönelik
yaklaşımın benimsenmediği, bunun yerinde davranışın piyasa üzerindeki etkisinin ölçüt
alındığı ifade edilmektedir.
(236) Dosya kapsamında yalnızca niyet unsuru değil VARİNAK’ın piyasadaki konumundan
başlayarak incelenen davranış sonucunda oluşan durum ve muhtemel piyasa kapama
değerlendirmesinde dikkate alınan unsurlar oldukça kapsamlı bir şekilde incelenmiştir.
Bu doğrultuda yeniden vurgulamak gerekirse, EPIQA verifikasyon sisteminin üreticisi
EPIDOS’un eğitim sertifikası taleplerini, EPIDOS’un Türkiye’deki ana distribütörü olan
MEDİDEAL firmasına yönlendirdiği, bunun üzerine TERAMED’in MEDİDEAL’den alt
yüklenici olmalarını talep ettiği, ancak MEDİDEAL’in bu hizmeti veremeyeceklerini
söyleyerek kendilerini VARİNAK’a yönlendirdiği anlaşılmaktadır. EPIDOS’tan edinilen
bilgiye göre ise VARİNAK’ın rakiplerinin EPIDOS’dan eğitim sertifikası almasının ancak
19-45/768-330
58 / 62

talep eden sayısının belirli bir düzeye gelince mümkün olduğu ve eğitim verileceklerde
aranan bazı kriterlerin bulunduğu görülmüştür. Ayrıca eğitim maliyetleri de göz önüne
alındığında pazara girişin yeterince karlı olmadığı, bunun yerine ilgili pazarda hem
hastanelerce hem de servis hizmeti sunan firmalarca ilgili eğitim sertifikalarının,
gerektiğinde EPIQA için servis hizmeti eğitim sertifikasına sahip teşebbüslerden temin
edildiği anlaşılmaktadır.
(237) Soruşturma konusu VARİNAK’ın üst pazarda tek yetkili distribütör olarak bir alt
pazardaki rakiplerinin faaliyetlerini zorlaştırdığı ve piyasa dışına ittiği iddiasına
dayanmaktadır. Kılavuz’un ilgili hükümleri uyarınca kötüye kullanıma ilişkin yapılacak
olan değerlendirmenin esasını hâkim durumdaki teşebbüs davranışının fiili veya
muhtemel rekabet karşıtı piyasa kapamaya yol açıp açmadığının incelenmesi
oluşturmaktadır. Bu noktada, yukarıda daha detaylı şekilde açıklandığı üzere dışlayıcı
nitelik taşıyan eylemlerin muhtemel etkilerinin incelendiğinde, EPIQA sistemine ilişkin
yetki belgesi taleplerinin reddedilmesi Varian marka cihaz ve ekipmanının bakım ve
onarımı piyasasında TERAMED’in ihale yasaklısı olmasına sebep olmuştur.
(238) Dosyada VARİNAK’ın TERAMED’in kazandığı bazı ihalelere itiraz etmesinin dışlayıcı
niyet tespitinin bir parçası olarak değerlendirildiği, Soruşturma Heyetinin de değindiği
üzere itiraz mekanizmasının kullanılmasının soruşturmada inceleme konusu olmadığı,
dolayısıyla niyetin bir unsuru olarak da değerlendirilmemesi gerektiği ifade edilmektedir.
(239) VARİNAK’ın ilgili kanunlar kapsamında ihalelere itiraz etmesi değil; rakibinin Özel
Denizli Hastanesi’ne sağladığı hizmeti iş deneyimi olarak göstermesini engellemeye
çalışmak amacıyla birtakım kişisel ilişkileri kullanmaya varan davranışları niyet unsuru
olarak dikkate alınmıştır. Ayrıca yine bazı kamu hastanelerine, üretici olan VARIAN
firmasından aldığı yazıyı kullanarak lineer hızlandırıcı cihazı ile çalışan yardımcı
sistemler için de eğitim sertifikası istenmesinin ve bunun alıcıya getirilen bir yükümlülük
olduğunu bildirmesinin de rutin bir hak arama süreci olarak kabul edilmesi makul
görülmemektedir.
(240) Diğer yandan yukarıda ilgili bölümde de belirtildiği üzere VARİNAK’ın, TERAMED
uhdesinde kalan birçok ihalede hastanelerle ya da ilgili kişilerle iletişime geçerek
ihalenin iptal edilmesi yönünde baskı yaptığı görülmektedir. Belge-8’de yer alan
“Epsilon onceden herhangi bir taahhutte bulunmamış ise vermeyebilir. Teknik
şartnameye ilişkin hususlardaki eksiklikler sonradan tamamlanabilir eğer
tamamlayamazlarsa sözleşmeleri feshedilir ve yasaklı konuma düşerler. Bu aşamada
bir şey yapma yükümlülüğümüz yok. isterseniz kuruma tekrar ihtar çekip daha önceki
ihtara atıf yapıp ekteki dokumanı koyup eğitim sertifikalan yoktur diyebiliriz tekrar.”
ifadelerinden VARİNAK’ın bir yandan Kayseri Hastanesi’ne sözleşmeyi feshetmesi
yönünde baskı yaparken bir yandan da kendisiyle aynı holding bünyesindeki diğer
teşebbüsün alt yüklenici olarak hizmet vermesine engel olmak istediği anlaşılmaktadır.
Yine aynı e-postadan VARİNAK’ın Teknik Şartnamedeki eksikliklerin sözleşme
imzalandıktan sonra da tamamlanabileceğinin bilincinde olduğu anlaşılmaktadır. Bu
çerçevede VARİNAK’ın itiraz mekanizmasını kullanması inceleme konusu olmamakla
birlikte bu husus dosyadaki diğer bulgular ile ele alınmıştır.
(241) Belge-3’te yer alan “Sadece orada devam etme amaçları Yok bence, Kayseri’de bile
karcımıza çıktılar ve yaklaşan şişli ve Okmeydanı ihalelerinde de çıkmaya devam
edecekler. Saha sayısı arttıkça Cem gibi adam kopartma çabalarına girecekler Buda
onların güçlenmesine ve artık her işte karşımıza düşük fiyat ile çıkan bir firma
oluşumuna sevk edecektir….” ifadesinin şirket içi değerlendirmelerden ibaret ve
herhangi bir rekabet ihlalini kanıtlamaktan uzak olduğu, aynı belge içerisindeki
19-45/768-330
59 / 62

VARİNAK Genel Müdürüne ait olan “Benim kişisel fikrim peşini bırakalım, alsın orada
devam etsinler.” ifadesinin dışlayıcı niyetin tam tersi bir anlam içerdiği iddia edilmektedir.
(242) Dışlayıcı niyet olmadığına dayanak gösterilen Belge-3’te yer alan e-postalar 19.01.2017
tarihinde gönderilmiştir. Bununla birlikte 23.06.2017 tarihine ait e-posta silsilesini
gösteren Belge 12 VARİNAK’ın ihale sürecini kasten uzatma, dolayısıyla TERAMED’in
ihale gerekliliklerini yerine getirmesine engel olma niyetini göstermektedir. VARİNAK’ın
savunmalarına dayanak oluşturan e-postadan, daha sonraki bir tarihe ait e-postalarda
teşebbüsün niyeti açıkça ortadır. Bu doğrultuda teşebbüsün savunmada yer verilen
yukarıdaki e-postadaki ifadelere paralel şekilde davrandığı bu nedenle söz konusu
ifadelerin teşebbüsün gerçek niyetini yansıtmadığı yönündeki savunmanın geçerli
olmadığı anlaşılmaktadır. Kaldı ki, dosya kapsamında ulaşılan sonuçlar tek başına niyet
unsuruna dayanmamakta, davranışın etkileri dikkate alınarak 4054 sayılı Kanun’un ihlal
edildiği kanaatine ulaşılmaktadır.
(243) Dosya konusu davranışların değerlendirilmesinde kârdan feda testinin
uygulanabileceği, bahsi geçen teste göre teşebbüsün uzun vadede rakipleri piyasa
dışına itme amacı bulunmadığında davranışın kârlı olmadığı ve dolayısıyla firmanın
rekabete engel olma amacıyla kısa vadede kârdan vazgeçtiği durumda dışlayıcı
uygulamanın söz konusu olduğu, VARİNAK’ın davranışında rekabeti kısıtlama ya da
engelleme amacı olmadığı, aksine rekabetçi ortamın tesis edilmeye çalışıldığı, bu
kapsamda VARİNAK’a herhangi bir sorumluluk isnat edilmemesi gerektiği ifade
edilmektedir.
(244) Herhangi bir testin uygulanmaması dosya kapsamında oldukça detaylı bir şekilde
yapılan kötüye kullanma değerlendirmesini sakatlamamaktadır. Diğer yandan,
savunmada “OECD Kârdan Feda Testi” (P-S Testi) kapsamında yapılan
değerlendirmelere yer verilmiştir. Hakim durumdaki teşebbüs uzun vadede daha yüksek
pazar payı elde etmek için kısa vadede kârından feragatte bulunmaktadır. Söz konusu
testin ilk aşaması hakim durumdaki teşebbüsün davranışının kısa vadeli kârından bir
feda gerektirip gerektirmediğidir. Kayseri Hastanesi’nin TERAMED ile imzaladığı
sözleşmeyi feshetmesi üzerine 11.08.2017 tarihinde Kamu Hastaneler Birliği Genel
Sekreterliği ile VARİNAK arasında imzalanan “Kayseri Eğitim ve Araştırma
Hastanesinde mevcut 1 Adet Linac Cihazı ve Ekipmanlarının Bedelsiz Bakım ve Onarım
İşi” konulu Protokol bu kapsamda VARİNAK’ın kısa vadeli karından fedakarlığına işaret
etmektedir. Testin ikinci aşamasında hakim durumdaki teşebbüsün davranışının
rekabeti kısıtlayıcı olup olmadığı incelenmektedir. VARİNAK’ın incelenen eyleminin,
rakiplerin faaliyetini, caydırıcı yönüyle, zorlaştıran bir etkiye de yol açtığı kanaatine
ulaşılmıştır. Testin üçüncü aşaması hakim durumdaki teşebbüsün davranışının
rasyonel olup olmadığının incelendiği aşamadır. VARİNAK’ta yapılan yerinde
incelemede elde edilen 19.01.2017 tarihli e-posta silsilesinde yer alan (Belge-3);
“…Kayseri’de bile karcımıza çıktılar ve yaklaşan şişli ve Okmeydanı ihalelerinde de
çıkmaya devam edecekler. Saha sayısı arttıkça Cem gibi adam kopartma
çabalarına girecekler Buda onların güçlenmesine ve artık her işte karşımıza düşük
fiyat ile çıkan bir firma oluşumuna sevk edecektir. Tekrar ihale olur ise birden fazla
firma teklif vererek sadece teranın değil düzel yada Utku nunda almasına olanak
sağlayacaktır. DüZey ve uykunun da avantajı aldıkları işi tamamlayamama riskleri
bulunmakta Buda bize iyi bir örnek olur..”
ifadelerinden VARİNAK’ın TERAMED’i diğer rakiplere kıyasla daha ciddi bir tehdit
olarak gördüğü anlaşılmaktadır. Ayrıca, VARİNAK’ın Kayseri Hastanesi dışında diğer
bazı hastanelerde de TERAMED’in iş almasına doğrudan veya dolaylı olarak engel
19-45/768-330
60 / 62

olmaya çalıştığı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla VARİNAK’ın eylemlerinin rakibi
TERAMED’i uzun vadede rekabette dezavantajlı hale getirecek nitelikte olduğu ve bir
yıllık ihale yasağının, eylemin etkisini münferit bir ihaleden daha büyük hale getirerek
davranışın kapsamını genişlettiği değerlendirilmektedir. Bu çerçevede de teşebbüsün
dışlayıcı stratejiye yönelik bir niyet taşıdığı kanaatine varılmaktadır.
(245) TERAMED’in VARİNAK üzerinde yarattığı rekabetçi baskının pozitif etkisine örnek
olarak gösterilen Kayseri Hastanesi’ne yönelik verilen iki teklifin karşılaştırılmasında
hataya düşüldüğü, şöyle ki 2016 yılında verilen 504.000 TL’lik teklifin 12 aylık bir
dönemi, ikinci ihalede verilen 378.000 TL’lik teklifin ise dokuz aylık bir dönemi kapsadığı,
bu sebeple tekliflerin karşılaştırılabilir olmadığı ifade edilmektedir.
(246) VARİNAK’ın savunması haklı görülmüş olmakla birlikte, görüş alınan hastanelerden ve
sektörden elde edilen bilgilere göre, radyoterapi cihazlarının bakım onarımı pazarında
rekabetin tesis edilmesi söz konusu piyasada ortaya çıkan fiyatlar üzerinde önemli
oranda olumlu etki yaratmaktadır.
I.5.6. Genel Değerlendirme
(247) Dosya kapsamında VARİNAK’ın Varian marka lineer hızlandırıcı cihazının bakım-
onarımı pazarındaki eylemleri incelenmiştir. Gelinen noktada her ne kadar söz konusu
pazarda faaliyet gösterme kapasitesine sahip teşebbüsler mevcut bulunsa da
hastaneler tarafından bu sistem ile çalışan yan sistemlerin bakım ve onarımı için de
eğitim sertifikası istenebildiği ve bu durumun piyasaya giriş engeli yarattığı
anlaşılmaktadır. Mevcut dosya özelinde hastane tarafından anılan cihaz ile çalışan
birçok yan sistem için eğitim sertifiklası talep edilmesine rağmen, sertifikanın yalnızca
VARİNAK’tan alınması, sistemde rekabetçi açıdan bir aksaklık yaşandığını
göstermektedir.
(248) Dosya kapsamında elde edilen belgeler VARİNAK’ın bakım onarım pazarındaki rakibine
Epidos marka EPIQA portal verifikasyon sistemi için hastane tarafından zorunlu kılınan
sertifikayı, alt yüklenicilik sözleşmesi sürecini kasıtlı olarak uzatarak, rakibinin
sözleşmesi bu sebepten dolayı feshedilene kadar sunmadığını göstermektedir. Dosya
kapsamında incelenen olayın münferit olup olmadığı önemli bir husustur. TERAMED
tarafından şikayet edilen eylem bir ihalede gerçekleşmiş olsa da bakım onarım
pazarındaki diğer rakipler tarafından sunulan bilgilere göre anılan siteme ilişkin sertifika
talep edildiği durumlarda VARİNAK’ın reddeceği gerekçesiyle, rakiplerin bir kısmı bu
şekilde bir talepte bulunmamaktadır. Dolayısıyla VARİNAK’ın incelenen eylemi,
rakiplerin faaliyetini, caydırıcı yönüyle, zorlaştıran bir etkiye de yol açmaktadır. Diğer
taraftan VARİNAK’tan elde edilen belgeler, incelenen davranışın VARİNAK’ın en riskli
gördüğü rakibine karşı yapıldığını da ortaya koymaktadır. Ayrıca bu konumdaki bir
rakibin hizmet talebinin reddedilmesi bir yıllığına ihale yasaklısı haline gelmesine yol
açmıştır. Söz konusu bu husus ise incelenen davranışın etkisini artırır niteliktedir.
(249) VARİNAK’ın Kayseri Hastanesi ihalesindeki davranışlarının yanı sıra TERAMED’in
diğer kamu hastaneleri ihalelerine katılmak amacıyla Özel Denizli Hastanesi’ne
sağladığı hizmeti iş deneyimi olarak göstermesinin engellemeye çalıştığı ve ayrıca bazı
kamu hastanelerine üretici olan VARIAN firmasından aldığı yazıyı kullanarak lineer
hızlandırıcı cihazı ile çalışan yardımcı sistemler için de eğitim sertifikası istenmesinin,
alıcıya getirilen bir yükümlülük olduğu bildirmiştir. Dolayısıyla VARİNAK’ın Varian marka
lineer hızlandırıcı cihazına ait bakım onarım pazarındaki eylemleri bir bütün olarak
değerlendirildiğinde, teşebbüsün bu pazarda rakiplerinin faaliyetlerini sistematik bir
şekilde zorlaştırdığı ve rekabet karşıtı piyasa kapamaya yol açtığı kanaatine ulaşılmıştır.
19-45/768-330
61 / 62

(250) Tüm bu değerlendirmeler sonucunda, Varian markalı lineer hızlandırıcılar cihazına
yönelik bakım onarım pazarı ile Epidos marka EPIQA tedavi kontrol sistemlerine ilişkin
bakım onarım pazarında hâkim durumda olduğu tespit edilen VARİNAK’ın inceleme
konusu eylemleri ile Varian markalı lineer hızlandırıcılar cihazına yönelik bakım onarım
pazarında rakiplerinin faaliyetlerini zorlaştırmak suretiyle 4054 sayılı Kanun’un 6.
maddesini ihlâl ettiği kanaatine ulaşılmıştır.
I.6. Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar ile Hakim Durumun
Kötüye Kullanılması Halinde Verilecek Para Cezalarına İlişkin Yönetmelik
Kapsamında Değerlendirme
(251) 4054 sayılı Kanun’un 16. maddesinin üçüncü fıkrasında “Bu Kanun’un 4, 6 ve 7 nci
maddelerinde yasaklanmış davranışlarda bulunanlara, ceza verilecek teşebbüs ile
teşebbüs birlikleri veya bu birliklerin üyelerinin nihai karardan bir önceki mali yıl sonunda
oluşan veya bunun hesaplanması mümkün olmazsa nihai karar tarihine en yakın mali
yıl sonunda oluşan ve Kurul tarafından saptanacak olan yıllık gayri safi gelirlerinin yüzde
onuna kadar idarî para cezası verilir” hükmüne yer verilmiştir. 15.02.2009 tarih ve 27142
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ‘Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Uyumlu Eylem ve
Kararlar ile Hâkim Durumun Kötüye Kullanılması Halinde Verilecek Para Cezalarına
İlişkin Yönetmelik’in (Ceza Yönetmeliği) 1. maddesinde ise Yönetmeliğin amacı; “4054
sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun 4 üncü ve 6 ncı maddelerinde
yasaklanmış davranışlarda bulunan teşebbüs ile teşebbüs birlikleri veya bu birliklerin
üyeleri ile bunların yönetici ve çalışanlarına, aynı Kanunun 16 ncı maddesi gereğince
verilecek para cezasının tespitine ilişkin usul ve esasları düzenlemek” şeklinde
belirlenmiştir.
(252) Bu bağlamda yukarıda yer verilen değerlendirmeler çerçevesinde; 4054 sayılı Kanun’un
6. maddesini ihlal ettiği sonucuna ulaşılan VARİNAK’a 4054 sayılı Kanun’un 16.
maddesi ve ilgili Yönetmelik hükümleri uyarınca idari para cezası uygulanması
gerekmektedir.
(253) 4054 sayılı Kanun’un 16. maddesinin üçüncü fıkrası gereğince verilecek idari para
cezasının tayinine ilişkin usul ve esasları düzenleyen Ceza Yönetmeliği uyarınca nihai
para cezası miktarı belirlenirken, öncelikle temel para cezası belirlenmelidir. Ceza
Yönetmeliği’nin 5. maddesinin birinci fıkrasında temel para cezasının hesaplanması
açısından “karteller” ve “diğer ihlaller” şeklinde bir ayrım yapıldığı görülmektedir.
(254) Dosyada VARİNAK’ın ihlal tespitine konu eylemleri, “diğer ihlaller” kategorisinde ele
alınmıştır. Bu bağlamda, anılan madde hükmü çerçevesinde ilk olarak, yıllık gayrisafi
gelirin %0,5 ile %3’ü arasındaki bir oran baz olarak belirlenmelidir. Ceza Yönetmeliği’nin
5. maddesinin ikinci fıkrasında, bu oran belirlenirken ilgili teşebbüs veya teşebbüs
birliklerinin piyasadaki gücü, ihlal neticesinde gerçekleşen veya gerçekleşmesi
muhtemel zararın ağırlığı gibi hususların dikkate alınması gerektiği ifade edilmiştir.
Aktarılan hükümler çerçevesinde, VARİNAK bakımından uygulanacak temel para
cezasına esas oran %1 olarak belirlenmiştir. İhlal bir yıldan uzun süreli olmadığından
Ceza Yönetmeliği’nin 5. maddesinin üçüncü fıkrası çerçevesinde süreden dolayı
herhangi bir artırıma gidilmemiş böylelikle temel para cezası oranı %1 olarak
belirlenmiştir.
(255) Diğer taraftan, Ceza Yönetmeliği’nin 6. ve 7. maddeleri kapsamında temel para
cezasının artırılmasını veya hafifletilmesini gerektiren haller düzenlenmektedir. 6.
maddede tahdidi şekilde sıralanan ağırlaştırıcı unsurlar; ihlalin tekerrürü, soruşturma
kararının tebliğinden sonra kartele devam edilmesi, verilen taahhütlere uyulmaması,
19-45/768-330
62 / 62

incelemeye yardımcı olunmaması ve diğer teşebbüslerin ihlale zorlanması halleridir. 7.
maddenin birinci fıkrasında ise; yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi haricinde
incelemeye yardımcı olunması, ihlalde kamu otoritelerinin teşvikinin veya diğer
teşebbüslerin zorlamasının bulunması, zarar görenlere gönüllü olarak tazminat
ödenmesi, diğer ihlallere son verilmesi, ihlal konusu faaliyetlerin yıllık gayrisafi gelirler
içerisindeki payının çok düşük olması gibi hallerin indirim sebebi olabileceği
belirtilmektedir. Söz konusu hükümler çerçevesinde, VARİNAK hakkında cezanın
ağırlaştırılmasını ya da hafifleştirilmesini gerektiren herhangi bir unsur bulunmadığı
değerlendirilmektedir.
(256) Sonuç olarak, yukarıda belirlenen oran dahilinde, VARİNAK’ın 2018 mali yılı sonunda
oluşan yıllık gayri safi geliri dikkate alınarak teşebbüse (…..) TL tutarında idari para
cezası uygulanmıştır.
J. SONUÇ
(257) 21.12.2017 tarihli ve 17-42/663-M sayılı Kurul kararı uyarınca yürütülen soruşturma ile
ilgili olarak düzenlenen Rapor’a ve Ek Görüş’e, toplanan delillere, yazılı savunmalara,
sözlü savunma toplantısında yapılan açıklamalara ve incelenen dosya kapsamına göre,
1) V.O.S.S. VARİNAK Onkoloji Sistemleri Satış ve Servis A.Ş.’nin Varian marka
lineer hızlandırıcı cihazlarının bakım ve onarım pazarı ve Epidos marka EPIQA
tedavi kontrol sistemlerine ilişkin bakım onarım pazarında hakim durumda
bulunduğuna OYBİRLİĞİ ile,
2) V.O.S.S. VARİNAK Onkoloji Sistemleri Satış ve Servis A.Ş.’nin, rakiplerinin
faaliyetlerini zorlaştırmak suretiyle 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesini ihlal
ettiğine OYBİRLİĞİ ile,
3) Bu nedenle, 4054 sayılı Kanun’un 16. maddesinin üçüncü fıkrası ve “Rekabeti
Sınırlayıcı Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar ile Hakim Durumun Kötüye
Kullanılması Halinde Verilecek Para Cezalarına İlişkin Yönetmelik”in 5.
maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi ve ikinci fıkrası uyarınca 2018 mali yılı
sonunda oluşan ve Kurul tarafından belirlenen yıllık gayri safi gelirlerinin
takdiren, %1’i oranında olmak üzere,
- V.O.S.S. VARİNAK Onkoloji Sistemleri Satış ve Servis A.Ş.’ye (…..) TL.
idari para cezası verilmesine OYBİRLİĞİ ile, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 60
gün içinde Ankara İdare Mahkemelerinde yargı yolu açık olmak üzere, karar verilmiştir.



Full & Egal Universal Law Academy