Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 19-44/732-312
Karar Türü: Menfi Tespit ve Muafiyet
Konu: Roche Müstahzarları Sanayi A.Ş.’nin ithalatını yaptığı ürünlerin ihaleler dışında kalan kanala (serbest eczaneler ve özel hastanelere) dağıtımında Satış Sözleşmesi çerçevesinde sınırlı sayıda ecza deposu ile çalışılması uygulamasına menfi tespit belgesi verilmesi ya da muafiyet tanınması talebi
Karar Tarihi: 12.12.2019

Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2017-3-019 (Muafiyet)
Karar Sayısı : 19-44/732-312
Karar Tarihi : 12.12.2019
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Birol KÜLE
Üyeler : Arslan NARİN (İkinci Başkan), Şükran KODALAK,
Ahmet ALGAN, Hasan Hüseyin ÜNLÜ
B. RAPORTÖRLER : Emin Cenk GÜLERGÜN, Mehmet GERÇEK,
Pelin TEBER, Ebru ÖZAKTAŞ
C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : - Roche Müstahzarları Sanayi A.Ş.
Temsilcisi: Av. İlmutluhan SELÇUK
Ebulula Mardin Cad. No:57 Akatlar 34335 Beşiktaş/İstanbul
(1) D. DOSYA KONUSU: Roche Müstahzarları Sanayi A.Ş.’nin ithalatını yaptığı
ürünlerin ihaleler dışında kalan kanala (serbest eczaneler ve özel hastanelere)
dağıtımında Satış Sözleşmesi çerçevesinde sınırlı sayıda ecza deposu ile
çalışılması uygulamasına menfi tespit belgesi verilmesi ya da muafiyet tanınması
talebi.
(2) E. DOSYA EVRELERİ: Roche Müstahzarları Sanayi A.Ş. (ROCHE) konuyla ilgili ilk
başvurusunu 24.03.2016 tarih ve 2010 sayı ile yapmıştır. Söz konusu başvuruya ilişkin
olarak hazırlanan 09.08.2016 tarih ve 2016-3-13/MM sayılı Rapor, 18.08.2016 tarihli
Rekabet Kurulu (Kurul) toplantısında görüşülerek 16-28/476-213 sayı ile karara
bağlanmıştır. İlgili kararda; başvuruya konu uygulama bakımından, ROCHE’un çalışacağı
depoların hangi somut ölçütlere göre belirleneceği veya en azından muhtemel depoların
hangileri olabileceği bilgisinin sunulmadığı değerlendirilmiş ve başvuru konusu
uygulamanın 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (4054 sayılı Kanun)
kapsamında menfi tespit/muafiyet değerlendirmesine tabi tutulmasının mümkün
olmadığına hükmedilmiştir.
(3) Kurum kayıtlarına 06.09.2016 tarih ve 5320 sayı ile intikal eden yazıda; 16-28/476-213
sayılı Kurul kararının 2577 sayılı İdari Yargı Usulü Kanunu’nun (İYUK) 11. maddesi birinci
fıkrası hükümleri gözetilerek kaldırılması, değiştirilmesi veya geri alınması suretiyle, söz
konusu karara konu menfi tespit/muafiyet başvurusunun esas yönünden yeniden
değerlendirilmesi talep edilmiştir. Yazıda ayrıca, iş yapılması planlanan yedi ecza
deposunun bilgisi sunulmuştur1. Konuyla ilgili hazırlanan 04.11.2016 tarih ve 2016-3-
13/BN-1 sayılı Bilgi Notu 16.11.2016 tarihli Kurul toplantısında görüşülmüş ve 16-39/641-
287 sayılı kararla söz konusu başvuru reddedilmiştir.
(4) Bu kez, ROCHE tarafından, Kurum kayıtlarına 15.03.2017 tarihinde 1781 sayıyla giren
bildirim yapılmıştır2. Dosya kapsamında, taraftan 14.04.2017 tarih ve 4556 sayı,
26.10.2017 tarih ve 13307 sayılı yazılarla bilgi istenilmiş, cevabi yazılar 14.09.2017 ve
21.05.2018 tarihlerinde Kurum kayıtlarına intikal etmiştir. Diğer yandan, IQVIA İstanbul

1 (…..).
2 Yeni başvuruda iş yapılması planlanan depolar arasında (…..) sayılmamıştır. Buna göre, ROCHE’un
çalışmayı öngördüğü depoların sayısı altı olmuştur.
19-44/732-312
2/17


Sağlık Hizmetleri Araştırma ve Danışmanlık Ltd. Şti.’nin (IQVIA)3 gönderdiği ve
kendisinden istenen bilgileri içeren e-postalar 29.12.2017, 01.03.2018 ve 08.07.2019
tarihlerinde Kurum kayıtlarına girmiştir. ROCHE tarafından gönderilen ve Kurum
kayıtlarına 16.05.2019 ve 3278, 23.05.2019 ve 3493, 31.05.2019 ve 3708, 25.10.2019
ve 7446 tarih ve sayılarla kayıt altına alınan e-postalarda başvuru kapsamında sunulan
bazı bilgiler güncellenmiştir.
(5) T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Tıbbi İlaç ve Cihaz Kurumundan (TİTCK) 31.07.2018 tarih
ve 9474 sayılı yazıyla bilgi isteminde bulunulmuş, TİTCK’nın yanıtı 24.12.2018 tarihinde
9035 sayıyla Kurum kayıtlarına girmiştir.
(6) Diğer yandan, 19 ülkenin4 rekabet otoritelerine e-posta yoluyla bilgi isteminde
bulunulmuştur. E-postalarda, beşeri ilaç piyasasının sağlayıcı ve toptancı seviyelerinde
faaliyet gösteren teşebbüsler arasında imzalanan dikey anlaşmaların ve yine
sağlayıcıların olası sözleşme yapmayı reddetme eylemlerinin ne şekilde değerlendirildiği
ya da değerlendirilebileceği sorulmuştur. 12 ülkenin rekabet otoritelerinden alınan
yanıtlar, toplu olarak 08.01.2019 tarih ve 1851 sayı ile Kurum kayıtlarına intikal etmiştir.
(7) Dosyaya ilişkin düzenlenen 02.12.2019 tarih ve 2017-3-019/MM sayılı Muafiyet Raporu
görüşülerek karara bağlanmıştır.
(8) F. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda; Roche Müstahzarları Sanayi A.Ş.’nin ithalatını
yaptığı ürünlerin ihaleler dışında kalan kanala (serbest eczaneler ve özel hastanelere)
dağıtımında sınırlı sayıda ecza deposu ile çalışılması uygulamasına 4054 sayılı Kanun’un
8. maddesi uyarınca menfi tespit belgesi verilebileceği ifade edilmiştir.
G. İNCELEME ve DEĞERLENDİRME
G.1. İlgili Teşebbüs: Roche Müstahzarları Sanayi A.Ş. (ROCHE)
(9) Merkezi İsviçre’de bulunan, beşeri ilaçların geliştirilmesi ve üretimi ile diagnostik cihazları
alanında faaliyet gösteren F. Hoffmann-La Roche Ltd. unvanlı teşebbüsün Türkiye’deki
iştiraklerinden biri olan ROCHE, beşeri ilaç alanında faaliyet göstermektedir.
G.2. Bildirime Konu Uygulama
(10) Bildirimin konusunu, ROCHE’un beşeri ilaçlarının ihaleler dışında kalan kanala
(eczaneler ve özel hastanelere) dağıtımında halihazırda çalışılan 30'un üzerindeki depo
sayısının beşten az olmayacak ancak 10'u aşmayacak surette sınırlanması ve belirlenen
depolar dışındaki depolarla iş yapılmaması uygulaması oluşturmaktadır. Başvuruda, söz
konusu uygulamanın özellikleri şu şekilde sayılmıştır;
 Çalışılacak depo sayısı sınırlanacak ve depolara hizmet kalite standartları ile ilgili
yükümlülükler getirilecektir,
 Depolara bölge veya müşteri tahsisi yapılmayacaktır. Buna göre, çalışılacak olan
depolar Türkiye çapında istedikleri eczanelere ve özel hastanelere satış
yapabilecektir,
 Depolara rakip ürün satma (rekabet) yasağı getirilmeyecektir,

310.08.2016 tarih, 16-27/460-206 sayılı Kurul kararı ile IMS Health Holdings, Inc. ve Quintiles Transnational
Holdings Inc.’nin birleşmesi işlemine izin verilmiş olup, anılan teşebbüs Kasım 2017’den itibaren IQVIA
unvanını kullanmaya başlamıştır.
4 Birleşik Krallık, İsveç, İspanya, Slovakya, Romanya, Portekiz, Hollanda, İtalya, İrlanda, Macaristan,
Yunanistan, Almanya, Fransa, Finlandiya, Danimarka, Çek Cumhuriyeti, Hırvatistan, Belçika, Avusturya.
19-44/732-312
3/17


 Depolara asgari sipariş/alım miktarı şartı getirilecektir. Bu kısıtlama ile depolar
üzerinde aylık veya yıllık belirli miktarda/tutarda alım yapma yükümlülüğünün
kastedilmediği, bunun yerine depolarca verilecek her bir siparişin belirli bir miktarın
altında olmamasının amaçlandığı ifade edilmiştir,
 Depolar, Sağlık Bakanlığının fiyat düzenlemesine uygun hareket edecektir,5
 Depoların ROCHE ürünlerini sadece ülke içinde dağıtmaları (ihracata dönük satış
yapmamaları) beklenecektir.
 Sözleşme süresinin üç yılı aşmaması planlanmaktadır.
(11) Bildirimde, ilk etapta bildirilen altı ecza deposuyla çalışılacak olmakla birlikte, toplam
sayının 10’u geçmemesi kaydıyla, başka depoların da uygulamaya dahil edilebileceği
belirtilmiştir. Bu aşamada bildirim sahibi tarafından dikkate alınan unsurlar aşağıdadır:
 Ürünlerin depolanması amacıyla kullanılacak tesislerin yeterliliği, özelikle soğuk
zincirin muhafazasına hizmet edecek yetkinlikte olup olmadığı,
 Dağıtım yöntemleri ve uygulamaları, özellikle iyi dağıtım uygulamalarına (GDP)
sahip olup olmadığı,
 Nakliye imkanları,
 Müşteri hizmeti standartları,
 Raporlama araçları,
 Bilişim sistemlerinden yararlanma kapasitesi,
 Bilanço ve gelir tablosu çerçevesinde mali yeterliliği,
 Çalışan ve şube sayısı çerçevesinde organizasyonel yapısı gözetilerek idari
yeterliliği,
 Deponun artacak alımları çerçevesinde yeterli miktarda teminat verip
veremeyeceği,
 ROCHE’a veya piyasaya vadesi geçmiş borcunun bulunup bulunmadığı,
 Varsa ROCHE ile daha önce yapmış olduğu ticaret çerçevesinde alım miktarları,
 Varsa ROCHE ile daha önce yapmış olduğu sözleşmenin feshedilip edilmediği,
 Depo hissedarları veya yöneticileri arasında Türk Ceza Kanunu hükümleri
dairesinde hüküm giymiş veya halihazırda kovuşturmaya taraf biri olup olmadığı.
G.3. TİTCK Yazısı
(12) Bildirim konusu uygulamanın ilaçların bulunurluğunu ve tedavilerin sürdürülebilirliğini
etkileyip etkilemeyeceği, diğer ilaç sağlayıcılarının benzer uygulamalarda bulunmasının
sonuçlarının neler olabileceği, anlaşmalı ecza depolarına diğer depolara satış yapma
zorunluluğu getirilmesinin ilaç tedarik zincirinde oluşabilecek aksaklıkları bertaraf edip
etmeyeceği, TİTCK tarafından ecza depoları için herhangi bir sınıflandırma (işlem hacmi
büyüklüğü, depo sayısı, soğuk zincir yeterliliği, finansal yeterlilik vb.) kullanılıp
kullanılmadığı, iyi dağıtım ve muhafaza uygulamaları bakımından ecza depolarının
herhangi bir denetime tabi tutulup tutulmadığı, depoların mevzuata göre bazı ilaçları

5 Esasen piyasadaki tüm oyuncular beşeri ilaçlar bakımından fiyat regülasyonuna tabidir. Dolayısıyla, bu
yükümlülük yalnızca başvuru konusu uygulamaya özel bir husus değildir.
19-44/732-312
4/17


bulundurmak zorunda olup olmadığı, ilaç sağlayıcılarının depolara ihracat yasağı
getirmesinin yurt içinde ilaç bulunurluğuna katkı sağlayıp sağlamayacağı ve İlaç Takip
Sistemi (İTS) ile hangi bilgilerin izlenebildiği hususlarında TİTCK’dan bilgi talep edilmiştir.
(13) TİTCK tarafından gönderilen yazıda özetle; ilaç sağlayıcıları ve ecza depoları arasında
yapılan sözleşmelere ve bunlardaki ihracat sınırlamalarına ilişkin olarak TİTCK nezdinde
bilgi toplanmadığı, İTS’nin tüm dünyada uygulanan bir takip sistemi olduğu, her bir ilaç
kutusu üzerine basılan karekodlar ve paydaşlar tarafından yapılan bildirimler vasıtasıyla
ilaçların üretimden/ithalattan başlayarak dağıtım süreçlerinde bulunduğu konumun
belirlenebildiği, reçetede yazılan ilacın daha ucuz eşdeğeri ile değiştirilip değiştirilmediği
bilgisinin İTS veri tabanında tutulmadığı, Ecza Depoları ve Ecza Depolarında
Bulundurulan Ürünler Hakkında Yönetmelik’in (Ecza Depoları Yönetmeliği) 4.
maddesindeki tanımının dışında ecza depoları için herhangi bir sınıflandırmanın
yapılmadığı, aynı Yönetmelik’in 18. maddesi uyarınca depoların Bakanlık müfettişleri
veya görevlendirilecek diğer yetkililer tarafından yılda en az iki defa teftiş edilmesinin
mecburi olduğu, uygulamada teftiş sonucunda eksikliği olan ecza depolarının bunların
tamamlanması için bilgilendirildiği, bunlar tamamlanmazsa depo ruhsatnamesinin
eksiklikler giderilinceye kadar askıya alınması şeklinde yaptırım uygulandığı, bunun
dışında TİTCK uhdesinde gerekliliklerini yerine getiren depolara ilişkin bir listenin
bulunmadığı, yine Ecza Depoları Yönetmeliği’nin 12. maddesinde “bulundurulması
zorunlu ilaçlar Bakanlıkça belirlenen veya belirlenecek olan listede yer alan ve
bulundurulması halk sağlığı için hayati önemi haiz olan ürünlerin üretimlerine veya ithaline
devam edildiği müddetçe, bulundukları ildeki en az beş eczaneye yetecek miktarda ecza
depolarında stok yapılması ve talep edilen yerlere uygun şartlarda ve en kısa sürede
ulaştırılması için her türlü tedbirin depolarca alınması mecburîdir.” şeklinde bir
düzenlemenin yer aldığı, bu minvalde bulundurulması zorunlu ilaç ve tıbbi malzeme
listesinde sayılan her bir etkin madde için bir müstahzar bulunmasının yeterli olduğu ifade
edilmiş ve bulundurulması zorunlu ilaç ve tıbbi malzeme listesi aşağıdaki şekilde
sunulmuştur:
Tablo 1- Ecza Depoları Tarafından Bulundurulması Zorunlu İlaç ve Tıbbi Malzeme Listesi
Antihistaminik Enj.- Alprazolam Tab. %0,9 İzotonik Sodyum Klorür Solüsyonu
Diazepam Tab. %5 Dekstroz Solüsyonu
Fenobarbital Tab. Ateş Ölçer
Furosemide Enj. Branül
İsosorbit Dinitrat Sublingual Tab. Steril Elastik Bandaj
Kaptoril Tab.- Kortikosteroid Enj.- Klonozepam Tab. Flaster
Lorazepam Tab. Kelebek Set
Morfin Sülfat Tab. içeren müstahzarlardan en az bir form-
Nifedipin Tab.
Sargı Bezi
Nitrogliserin Tab./Sprey Serum Seti- Steril Gaz Kompres
Oksijenli Su Enjektör (Tek Kullanımlık)
G.4. İlgili Pazar
(14) İlaç sektörüne ilişkin analizlerde ATC sınıflandırması esas alınmaktadır. ATC
sınıflandırılmasında ürünler etkili oldukları ve tedavi ettikleri organlara veya sistemlere,
terapötik (tedavi ediciliği), farmakolojik (ilacın yapısı ve etkisi) ve kimyasal özelliklerine
göre gruplandırılmakta olup bu gruplar 16 temel kategoriden oluşmaktadır. Her bir
kategoride genelden özele doğru sıralanan dörder seviye bulunmaktadır. Kategorinin
birinci seviyesi (ATC-1) en genel, dördüncü seviyesi (ATC-4) ise en detaylı olanıdır. Pazar
tanımı çoğunlukla, ilacın tedavi edici özelliklerine veya kimyasal yapısına dayanan ATC-
3 sınıflandırmasına göre yapılmakta iken, incelemenin gerektirdiği durumlarda pazarın
etkin madde ya da ATC-4 bazında daha dar tanımlanması da mümkündür. Dosya
19-44/732-312
5/17


kapsamındaki bilgilere göre hazırlanan aşağıdaki tabloda, ROCHE’un uygulama
dahilindeki ürünlerinin ait olduğu ATC-3 ve ATC-4 sınıfları ile içerdiği etkin maddeler
gösterilmektedir.
Tablo 2- ROCHE’un Uygulama Kapsamındaki Ürünleri
Ürün Adı ATC-3 Sınıfı ATC-4 Sınıfı Etkin Maddesi Jenerik
(Var/Yok)
1 Actemra
M01C Spec.
Antirheuamatic Agent
M01C0 Spec.
Antirheuamatic Agent
Tocilizumab Yok
2 Altuzan
L01G Mab.
Antineoplastics
L01G0 Mab.
Antineoplastics
Bevacizumab Yok
3 Cellcept
L04X Other
Immunosuppresants
L04X0 Other
Immunosuppresants
Mycophenolate
Mofetil
Var
4 Cotellic
L01H Protein Kinase
Inh A-Neo
L01H0 Protein Kinase
Inh A-Neo
Cobimetinib Yok
5 Cymevene
J05B Antivirals
Excl Anti-Hiv
J05B3 Herpes
Antivirals
Ganciclovir Yok
6 Esbriet
R07X All Other
Respirat Sys Rod
R07X0 All Other
Respiral Sys Rod
Pirfenidone Yok
7 Erivedge
L01X All Other
Antineoplastics
L01X9 All Other
Antineoplastics
Visgodegib Yok
8 Herceptin
L01G Mab.
Antineoplastics
L01G0 Mab.
Antineoplastics
Trastuzumab Yok
9 Kadcycla
L01G Mab.
Antineoplastics
L01G0 Mab.
Antineoplastics
Trastuzumab
Emtansine
Yok
10 Mabthera
L01G Mab.
Antineoplastics
L01G0 Mab.
Antineoplastics
Rituximab Yok
11 Neorocormon
B03C Erythropoietin
Products
B03C0 Erythropoietin
Products
Epoetin Beta Yok
12 Pegasys
J05B Antivirals Excl
Anti-Hiv
J05B1 Viral
Hepatitis Products
Peginterferon
Alfa 2A
Yok
13 Perjeta
L01G Mab.
Antineoplastics
L01G0 Mab.
Antineoplastics
Pertuzumab Yok
14 Pulmozyme R05C Expectorants R05C0 Expectorants Dornaze Alfa Yok
15 Roaccutane6
D10B Oral
Anti-Acne Preps
D10B0 Oral
Anti-Acne Preps
Isotretinoin Var
16 Roferon-A L03B Interferons
L03B1 Interferons
Alpha
Interferon
Alfa-2A
Yok
17 Tarceva
L01H Protein Kinase
Inh A-Neo
L01H0 Protein
Kinase Inh A-Neo
Erlotinib Var
18 Valcyte
J05B Antivirals Excl
Anti-Hiv
J05B3 Herpes
Antivirals
Valganciclovir Var
19 Xenical
A08A Antiobesity
Preparations
A08A0 Antiobesity
Preparations
Orlistat Var
20 Zelboraf
L01H Protein Kinase
Inh A-Neo
L01H0 Protein
Kinase Inh A-Neo
Vemurafenib Yok
21 Ocrevus
N07A Multiple
Sclerosis Prods
N07A0 Multiple
Sclerosis Prods
Okrelizumab Yok
22 Alecensa
L01H Protein Kinase
Inh A-Neo
L01H3 PKI
A-Neoplastic Alk

Alektinib
Yok
23 Tecentriq
L01G Mab
Antineoplastics
L01G5 Mab A-Neoplas
PD-1/PD-L1
Atezolizumab Yok
24 Gazyva
L01G Mab
Antineoplastics
L01G1 Mab
A-Neoplastic CD20
Obinutuzumab Yok

6 Roaccutane’ın dağıtımı 31.12.2018 tarihine kadar Drogsan İlaçları San. ve Tic. A.Ş. (DROGSAN)
tarafından yapılmış, 01.01.2019'dan itibaren bu ürünün dağıtımı doğrudan ROCHE tarafından yapılmaya
başlanmıştır.
19-44/732-312
6/17


(15) Başvuruda uygulama kapsamında olduğu belirtilen ROCHE ürünlerinin bir kısmı
bakımından statü değişikliği söz konusu olmuştur7. Öte yandan, ROCHE portföyüne yeni
ürünler dahil olmuştur8. Dolayısıyla yukarıdaki tabloda, halihazırda ruhsatı ROCHE’a ait
olan ve aktif satışları devam eden ürünlerin bilgilerine yer verilmiştir.
(16) İlgili ürün pazarlarının, ATC-3 sınıfı seviyesinde veya daha dar şekilde (ATC-4 sınıfı veya
etkin madde bazında) belirlenmesi mümkün olmakla birlikte, uygulamanın serbest
eczanelere yönelik ecza depoculuğu ve eczacılık hizmetleri faaliyetlerinde bulunan
teşebbüslere de etkisinin olacağı görülmektedir.
(17) İlaçların nihai tüketiciye ulaşmasındaki zincirde sağlayıcılardan sonra gelen ecza
depoları, satışların gerçekleştiği müşteri grubuna göre iki farklı kategoride
sınıflandırılmaktadır. Bunlardan ilki ihale kanalına yönelik ecza depoculuğu iken, dosya
konusu ikinci kategori, sağlayıcılardan alınan ilaçların serbest eczanelere iletilmesi
üzerine uzmanlaşmış depolardan oluşmaktadır.
(18) Bu bilgiler çerçevesinde, kesin bir ürün pazarı belirlenmemekle birlikte, dosya konusu
başvurunun en hassas şekilde incelenebilmesi bakımından dosya özelinde
değerlendirmeler, etkin madde bazındaki ilgili ürün pazarlarının yanı sıra ecza
depoculuğu ve eczacılık hizmetleri pazarları da dikkate alınarak yapılmıştır.
(19) İlgili coğrafi pazar ise geçmiş tarihli Kurul kararları da dikkate alınarak “Türkiye” şeklinde
belirlenmiştir.
G.5. IQVIA Verileri
(20) Pazarın yapısının anlaşılması amacıyla dosyada yer alan IQVIA verilerine özet olarak
aşağıda yer verilmiştir.

7 ROCHE’un bu ürünlerle ilgili açıklamaları şöyledir:
Anexate global olarak Atnahs Pharma UK Ltd.’ye (ATNAHS) devredilmiş olup söz konusu firma Türkiye'de
ruhsat iptali yapılmasına karar vermiştir. Ruhsat halen ROCHE üzerinde görünmektedir. Ancak ürünler için
17.08.2018 tarihinde ruhsat iptal başvurusu yapılmış olup ürünlerin ruhsatı 03.10.2018 itibarıyla bir yıllığına
askıya alınmıştır. 03.10.2019 tarihinde ruhsat askı süresi dolacaktır.
Bondranat ve Bonviva da global olarak ATNAHS firmasına, Türkiye'de ise ATNAHS adına Ali Raif İlaç San.
A.Ş.’ye (ALİ RAİF İLAÇ) devredilmiştir. Devir için 25.10.2018 tarihinde ALİ RAİF İLAÇ TİTCK onayı
alınmıştır.
Copegus Nisan 2017 tarihinden beri piyasaya verilmemekte olup ruhsat iptal başvurusu planlanmaktadır.
Konakion global olarak Cheplapharm Arzneimittel GmbH’a (CHEPLAPHARM), Türkiye'de ise
CHEPLAPHARM adına AA Danışmanlık Eğt. Org. Ve Tıbbi Ür. Tic. Ltd. Şti.’ye (ACADEMY ANATOLIA
DANIŞMANLIK) devredilmiştir. Devir için 01.03.2019 tarihinde ACADEMY ANATOLIA DANIŞMANLIK
TİTCK onayı almıştır.
Kytril global olarak ATNAHS firmasına, Türkiye'de ise ATNAHS adına Assos İlaç Kimya Gıda Ürünleri
Üretim ve Ticaret A.Ş.’ye (ASSOS İLAÇ) devredilmiştir. Devir için 29.06.2017 tarihinde ASSOS İLAÇ TİTCK
onayı almıştır.
Mircera Mart 2017 tarihinden beri piyasaya verilmemektedir. 20.07.2017 tarihinde ruhsat iptal başvurusu
yapılmış olup ürünlerin ruhsatı 20.12.2017 itibarıyla bir yıllığına askıya alınmıştır. 20.12.2018 tarihinde
ruhsat askı süresi dolmuştur.
Xeloda Mart 2017 tarihinden beri piyasaya verilmemektedir. 17.08.2017 tarihinde ruhsat iptal başvurusu
yapılmış olup ürünlerin ruhsatı 19.04.2018 itibarıyla bir yıllığına askıya alınmıştır. 19.04.2019 tarihinde
ruhsat askı süresi dolmuştur.
Bildirim Formunda, sehven Vesanoid’in ROCHE tarafından piyasaya satışı olmadığı bilgisine yer verilmiştir.
Ürünler global olarak CHEPLAPHARM firmasına, Türkiye'de ise CHEPLAPHARM adına ACADEMY
ANATOLIA DANIŞMANLIK'a devredilmiştir. Devir için 18.07.2014 tarihinde ACADEMY ANATOLIA
DANIŞMANLIK TİTCK onayı almıştır.
8 Başvuruda ROCHE’un uygulama kapsamındaki ilaçları arasında sayılmayan ve 23.05.2019 tarihli e-
postada yeni ürünler olduğu belirtilen Ocrevus, Allecensa, Tecentriq ve Gazvya’nın ruhsat tarihleri sırasıyla
07.03.2018, 14.09.2017, 14.06.2018 ve 13.06.2017 olarak bildirilmiştir.
19-44/732-312
7/17


(21) IQVIA verilerine göre; 2018 yılında serbest eczanelere yönelik olarak Türkiye’de dağıtım
yapan (…..) ecza deposu bulunmaktadır. Bunlardan en fazla dağıtım yapan ilk 20
deponun, aynı yıl serbest eczanelere yönelik dağıtımın %(…..)’sını gerçekleştirdiği, bir
başka ifadeyle, söz konusu 20 depo dışında faaliyet gösteren (…..) deponun Türkiye’deki
ilaç dağıtımının yalnızca %(…..)’ünü yaptığı görülmektedir. İlk 20 sıradaki depoların
Türkiye’deki ilaç dağıtımından aldıkları payları kümülatif olarak gösteren tabloya aşağıda
yer verilmektedir9.
Tablo 3- Serbest Eczane Kanalına Yönelik Tüm Satışlar İçinde En Çok Satış Yapan Ecza Depolarının
Payları (%)10
Yıl İlk 2 İlk 3 İlk 4 İlk 5 İlk 6 İlk 7 İlk 8 İlk 9 İlk 10 İlk 15 İlk 20
ROCHE
(6 Depo)
2015 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
2016 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
2017 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
2018 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Kaynak: IQVIA, Dosya Kapsamındaki Hesaplamalar.
(22) Tablo incelendiğinde, 2018 yılında, en büyük 10 deponun serbest eczanelere yönelik
Türkiye çapındaki dağıtımın %(…..)’ünü gerçekleştirdiği, %(…..) oranındaki dağıtımın ise
yalnızca beş depo ile sağlanabildiği anlaşılmaktadır. İlk 10 depo dışında kalan (…..)
deponun Türkiye çapındaki ilaç dağıtımının yalnızca %(…..)’sını gerçekleştirmesi dikkat
çekicidir. Ayrıca ROCHE’un çalışmayı planladığı altı ecza deposunun 2018 yılında tüm
ilaç dağıtımının %(…..)’ünü yaptığı tablonun son sütunundan görülmektedir.
(23) İlk 20 depo haricindeki depoların tüm dağıtımdan aldıkları pay toplamının, yıllar itibarıyla
önemli bir değişiklik göstermeyerek, yaklaşık %(…..)’de kaldığı anlaşılmaktadır.
Tablodaki verilere göre; ilk yedi depodan sonraki depoların yıllar içindeki payının da
dikkate değer değişikliklere uğramadığı, ilk yedi deponun dağıtım faaliyetlerinden aldığı
pay toplamının ise gözle görülür şekilde arttığı tespit edilmiştir. Nitekim 2015 yılında ilk
yedi depo tüm dağıtımın yaklaşık %(…..)’sini gerçekleştirirken, bu oran 2018 yılında
%(…..)’ya çıkmıştır.
(24) İlk 20 sıradaki depoların serbest eczanelere yönelik ilaç dağıtımından aldığı payın
büyüklüğü açıktır. Söz konusu depoların dağıtımdan aldığı paylar, Türkiye’de faaliyet
gösteren en büyük 100 ilaç sağlayıcısının ürünlerinin dağıtımı bakımından da çarpıcıdır.
(25) Türkiye’de faaliyet gösteren en büyük 100 ilaç sağlayıcısının tüm dağıtımın yaklaşık
olarak %(…..)’unu ilk 20 depo ile yerine getirdiği, bunların haricinde faaliyet gösteren (…..)
deponun dağıtım faaliyetlerinden yalnızca %(…..) bir pay alarak faaliyetlerine devam
edebildiği anlaşılmaktadır. Her bir ilaç sağlayıcısının serbest eczane kanalındaki satışlar
içinde ne kadar yer tuttuğunun anlaşılması bakımından, serbest eczane kanalına yönelik
satışlar içinde ilk 20 sırayı alan sağlayıcı ilaç firmalarının eczane kanalındaki paylarına
bakıldığında, 99 ilaç sağlayıcısının satışlarının %(…..) bölümünün ilk üç ecza deposu
aracılığıyla dağıtıldığı; ayrıca ilk 10 deponun tüm dağıtımın %(…..)’ünü yaptığı, ilk altı
deponun dağıtımdan aldığı payın ise %(…..)’yi bulduğu görülmüştür. İlk 100 sağlayıcının
verileri bireysel olarak incelendiğinde de, birçoğunun dağıtım faaliyetlerinin hemen
hemen tamamını ilk 20 depo ile gerçekleştirdiği anlaşılmıştır.
(26) Ayrıca dosyadaki bilgilerden, yıllar içinde depo sayısında artış olmasına rağmen ilk
sıralardaki depoların dağıtım faaliyetlerinden daha büyük pay aldıkları da görülmektedir.

9 Piyasa verilerinin yer aldığı tüm tablolarda yer verilen oranlar tutara göre yapılan hesaplamaları
yansıtmaktadır.
10 Selçuk ve AS ecza depoları aynı ekonomik bütünlük içinde bulunduklarından tek bir depo olarak kabul
edilmiştir.
19-44/732-312
8/17


İl bazında en fazla satış yapan ilk beş deponun yine il bazındaki toplam dağıtımın
%(…..)’dan fazlasını gerçekleştirdiği tüm iller için tespit edilmiştir. Hatta birçok ilde toplam
dağıtımın %(…..)’dan fazlasının yalnızca beş depo tarafından yapıldığı görülmektedir.
Yine birçok ilde sadece üç deponun dahi il bazındaki dağıtımın %(…..)’dan fazlasını
karşıladığı, dolayısıyla ecza depoculuğu pazarında yoğunlaşmanın yüksek olduğu
anlaşılmaktadır.
(27) Konu ROCHE açısından incelendiğinde ise, 2018 yılında serbest eczanelere yönelik
olarak Türkiye’de dağıtım yapan (…..) ecza deposunun bulunduğu, ancak bunlardan
yalnızca (…..)’sinin ROCHE ürünlerinin dağıtımını yaptığı görülmektedir. Bir başka
ifadeyle, diğer (…..) deponun ROCHE ürünlerinin dağıtımında bulunmadığı
anlaşılmaktadır. ROCHE ürünlerinin dağıtımını yapan (…..) deponun satışları daha
ayrıntılı incelendiğinde ise, bu depolardan bazılarının tüm ROCHE ürünlerinin alımını
yapmadığı tespit edilmiştir.
(28) 2018 yılında Türkiye’de serbest eczane kanalına yapılan satışların %(…..)’sını
gerçekleştiren ilk 20 ecza deposunun anılan yılda elde ettikleri dağıtım paylarına ve
faaliyet gösterdikleri il sayılarına bakıldığında, tüm illerde faaliyet gösteren yalnızca iki
ecza deposunun bulunduğu, söz konusu teşebbüslerin tüm dağıtım faaliyetlerinin
%(…..)’sını gerçekleştirdiği görülmüştür. Söz konusu iki depodan başka 50 veya daha
fazla ilde faaliyet gösteren dört depo daha bulunmakta olup bunların pazar payları toplamı
yalnızca %(…..)’dir. Bir başka ifadeyle, ilk iki ecza deposu dışındaki depoların tamamının
faaliyet gösterdikleri il sayıları dikkate alındığında bu depoların bölgesel nitelikte oldukları
anlaşılmaktadır. ROCHE’un çalışmayı planladığı altı depo ise tüm dağıtım faaliyetlerinin
toplamda %(…..)’ünü gerçekleştirirken, bunların faaliyetleri tüm illeri kapsamaktadır.
(29) Aşağıdaki tablo ROCHE ürünlerinin iller bazında kaç depo tarafından dağıtıldığını ve
ROCHE’un çalışmayı planladığı altı deponun iller bazındaki dağıtım oranı toplamlarını
2016 yılı için göstermektedir.
Tablo 4- İllere Göre ROCHE Satışlarının Dağılımı, Çalışılan Depoların Sayısı, ROCHE’un Çalışmayı
Planladığı Depoların İl Bazındaki Satışlar İçinde Oranı
İL ROCHE TOP. Depo Sayısı 6 DEPO Oran (%)
İSTANBUL (…..) (…..) (…..) (…..)
ANKARA (…..) (…..) (…..) (…..)
İZMİR (…..) (…..) (…..) (…..)
ANTALYA (…..) (…..) (…..) (…..)
EDİRNE (…..) (…..) (…..) (…..)
ADANA (…..) (…..) (…..) (…..)
BURSA (…..) (…..) (…..) (…..)
SAMSUN (…..) (…..) (…..) (…..)
İÇEL (…..) (…..) (…..) (…..)
GAZİANTEP (…..) (…..) (…..) (…..)
KONYA (…..) (…..) (…..) (…..)
KAHRAMANMARAŞ (…..) (…..) (…..) (…..)
DİYARBAKIR (…..) (…..) (…..) (…..)
KOCAELİ (…..) (…..) (…..) (…..)
ELAZIG (…..) (…..) (…..) (…..)
HATAY (…..) (…..) (…..) (…..)
AYDIN (…..) (…..) (…..) (…..)
TRABZON (…..) (…..) (…..) (…..)
VAN (…..) (…..) (…..) (…..)
KAYSERİ (…..) (…..) (…..) (…..)
MALATYA (…..) (…..) (…..) (…..)
DENİZLİ (…..) (…..) (…..) (…..)
BALIKESİR (…..) (…..) (…..) (…..)
19-44/732-312
9/17


Tablo 4’ün devamı
İL ROCHE TOP. Depo Sayısı 6 DEPO Oran (%)
SİVAS (…..) (…..) (…..) (…..)
MANİSA (…..) (…..) (…..) (…..)
TEKIRDAG (…..) (…..) (…..) (…..)
ESKİŞEHİR (…..) (…..) (…..) (…..)
MUĞLA (…..) (…..) (…..) (…..)
SAKARYA (…..) (…..) (…..) (…..)
ŞANLIURFA (…..) (…..) (…..) (…..)
ZONGULDAK (…..) (…..) (…..) (…..)
KIRIKKALE (…..) (…..) (…..) (…..)
ERZURUM (…..) (…..) (…..) (…..)
AFYON (…..) (…..) (…..) (…..)
ISPARTA (…..) (…..) (…..) (…..)
ÇANAKKALE (…..) (…..) (…..) (…..)
TOKAT (…..) (…..) (…..) (…..)
BATMAN (…..) (…..) (…..) (…..)
BURDUR (…..) (…..) (…..) (…..)
ORDU (…..) (…..) (…..) (…..)
UŞAK (…..) (…..) (…..) (…..)
KÜTAHYA (…..) (…..) (…..) (…..)
OSMANİYE (…..) (…..) (…..) (…..)
KIRKLARELİ (…..) (…..) (…..) (…..)
MARDİN (…..) (…..) (…..) (…..)
AĞRI (…..) (…..) (…..) (…..)
RİZE (…..) (…..) (…..) (…..)
ÇORUM (…..) (…..) (…..) (…..)
GİRESUN (…..) (…..) (…..) (…..)
ADIYAMAN (…..) (…..) (…..) (…..)
KARAMAN (…..) (…..) (…..) (…..)
AMASYA (…..) (…..) (…..) (…..)
DÜZCE (…..) (…..) (…..) (…..)
BOLU (…..) (…..) (…..) (…..)
NEVŞEHİR (…..) (…..) (…..) (…..)
SİİRT (…..) (…..) (…..) (…..)
NİĞDE (…..) (…..) (…..) (…..)
KARABÜK (…..) (…..) (…..) (…..)
KASTAMONU (…..) (…..) (…..) (…..)
YALOVA (…..) (…..) (…..) (…..)
BİLECİK (…..) (…..) (…..) (…..)
AKSARAY (…..) (…..) (…..) (…..)
YOZGAT (…..) (…..) (…..) (…..)
ERZİNCAN (…..) (…..) (…..) (…..)
BİTLİS (…..) (…..) (…..) (…..)
ŞIRNAK (…..) (…..) (…..) (…..)
MUŞ (…..) (…..) (…..) (…..)
KIRŞEHİR (…..) (…..) (…..) (…..)
BARTIN (…..) (…..) (…..) (…..)
BİNGOL (…..) (…..) (…..) (…..)
ARTVİN (…..) (…..) (…..) (…..)
IĞDIR (…..) (…..) (…..) (…..)
KARS (…..) (…..) (…..) (…..)
ÇANKIRI (…..) (…..) (…..) (…..)
SİNOP (…..) (…..) (…..) (…..)
KİLİS (…..) (…..) (…..) (…..)
BAYBURT (…..) (…..) (…..) (…..)
HAKKARİ (…..) (…..) (…..) (…..)
GÜMÜŞHANE (…..) (…..) (…..) (…..)
19-44/732-312
10/17


Tablo 4’ün devamı
İL ROCHE TOP. Depo Sayısı 6 DEPO Oran (%)
ARDAHAN (…..) (…..) (…..) (…..)
TUNCELİ (…..) (…..) (…..) (…..)
TOPLAM (…..) (…..) (…..) (…..)
Kaynak: IQVIA ve Dosya Kapsamındaki Hesaplamalar.
(30) Tablo incelendiğinde yalnızca üç ilde (…..) veya daha fazla deponun ROCHE ürünlerinin
dağıtımını yaptığı, geriye kalan 78 ilin 23’ünde (…..) ila (…..) deponun, 55’inde ise (…..)
veya daha az sayıda deponun ROCHE ürünlerini dağıtmakta olduğu anlaşılmaktadır.
Bunların yanı sıra ROCHE’un çalışmayı planladığı altı deponun halihazırda iller bazında
elde ettiği toplam payların sekiz ilde %(…..) olduğu, 41 ilde %(…..)’ın üzerinde olduğu, 21
ilde %(…..) ila %(…..), beş ilde %(…..)-%(…..), dört ilde %(…..)-%(…..), yalnızca iki ilde
ise %(…..)-%(…..) aralıklarında bulunduğu tespit edilmiştir.
G.6. Değerlendirme
(31) Dosya konusu başvuru, ROCHE’un kamu ihaleleri haricindeki (serbest eczanelere ve
özel hastanelere yönelik) dağıtım için beşten az olmayacak ancak 10'u aşmayacak
sayıda ecza deposu ile çalışma planını içermekte olup 4054 sayılı Kanun’un 8. maddesi
uyarınca söz konusu plana menfi tespit belgesi verilmesi, bunun mümkün olmaması
halinde aynı Kanun’un 5. maddesi uyarınca uygulamaya bireysel muafiyet verilmesi talep
edilmektedir.
G.6.1. 4054 sayılı Kanun’un 4. Maddesi Kapsamında Değerlendirme
(32) Bildirim konusu uygulama bakımından 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi kapsamında
değerlendirilebilecek husus, ROCHE’un beşeri ilaçlarının ihaleler dışında kalan kanala
(eczaneler ve özel hastanelere) dağıtımında, halihazırda çalışılan 30'un üzerindeki depo
sayısının beşten az olmayacak ancak 10'u aşmayacak surette sınırlandırılması ile henüz
depolar tarafından müzakere edilerek imzalanmamış olan “Satış Sözleşmesi” taslağıdır.
Anılan taslak sözleşmenin temel konusu “Roche’un yurt dışından ithal ettiği ilaçların
Türkiye Cumhuriyeti sınırları dahilindeki eczanelere ve özel hastanelere satışa sunulmak
üzere ilgili depoya satışı” şeklinde belirlenmiştir. Sözleşme taslağının 4054 sayılı Kanun’u
ilgilendirebilecek hükümleri;
- “Fiyat ve Ödeme” başlıklı 5. maddesinde; deponun eczanelere ve özel hastanelere
satışlarında Sağlık Bakanlığı mevzuat hükümleri çerçevesinde belirlenen depocu
fiyatının üzerinde satış yapamayacağı,
- “Yurt Dışına Satış Yasağı” başlıklı 13. maddesinde; ROCHE ürünlerinin Türkiye
Cumhuriyeti sınırları içerisinde satılacağı, ecza depolarının diğer ülkelere ve/veya
bu ülkelerdeki kişi ve kuruluşlara doğrudan ve/veya dolaylı olarak satılması veya
başka şekillerde sınır dışına ticari amaçlarla çıkarılmasının söz konusu
olamayacağı,
- “Yurt Dışına Satış Yasağı” başlıklı 13. maddesinde; deponun, yurt dışına satış
yasağı kapsamındaki yükümlülükleri çerçevesinde, ürünlerin Türkiye Cumhuriyeti
sınırlarının dışındaki diğer ülkelere ve/veya bu ülkelerdeki kişi ve kuruluşlara
doğrudan ve/veya dolaylı olarak satışını yapabileceği depo tarafından makul bir
şekilde öngörülebilen kişi, kurum ve kuruluşlara ürün satışı yapılmayacağı, böyle bir
davranışın tespiti halinde, satışın derhal durdurulacağı,
- “Sözleşme Süresi” başlıklı 15. maddesinde; sözleşmenin bir yıl süre ile geçerli
olacağı, taraflarca mutabık kalınması durumunda süreninin en fazla iki defa
uzatılabileceği
19-44/732-312
11/17


şeklinde sıralanmaktadır.
(33) Sözleşme taslağının bildirim kapsamında sunulan ilk halinde “Takas Yasağı” başlıklı 11.
maddesi yer almakta olup anılan maddede, depoların ROCHE’un çalışmadığı diğer
depolarla ROCHE ürünlerini takas edemeyeceği düzenlenmiştir. Ancak teşebbüsün
21.05.2018 tarih ve 4010 sayılı yazısı ile anılan hükmün taslaktan çıkarıldığı ifade
edilmiştir. Ayrıca 25.10.2019 tarih ve 7446 sayılı yazı ile, sözleşme taslağının yukarıda
sunulan haline ilaveten, "Depo, Roche ile sözleşme imzalamamış diğer ecza depolarınca
talep edilmesi halinde bunlara, ihracat yasağı hükmü ve Roche'un kamu tarafından
yapılan ihale ve alımlara yönelik düzenlemeleri saklı kalmak kaydıyla, kendi ticari koşulları
çerçevesinde ürün satmakta serbesttir." şeklinde bir hüküm eklenmiştir. Böylece ROCHE
ürünlerinin depolar arasında satışının önünde bir engel bulunmadığını açıkça ifade eden
bir maddeye yer verilmiştir.
(34) Taslaktaki “Yurtdışına Satış Yasağı” başlıklı maddenin, yurtiçinde satılmak üzere ithal
edilen ROCHE ürünlerinin yurtdışına çıkmasını önlemek amacıyla düzenlendiği açık
olmakla birlikte, anılan madde ile aynı içerikteki bir sözleşme hükmü 26.09.2018 tarih ve
18-34/577-283 sayılı Kurul kararında ayrıntılarıyla incelenmiş ve söz konusu
düzenlemenin 4054 sayılı Kanun kapsamında bir ihlal teşkil etmediği ortaya koyulmuştur.
(35) Sözleşme taslağının “Fiyat ve Ödeme” başlıklı maddesinde ise, Sağlık Bakanlığınca
çıkarılan Beşeri Tıbbi Ürünlerin Fiyatlandırılması Hakkında Tebliğ11 hükümleri
çerçevesinde bir düzenleme yapıldığı görülmektedir.
(36) Yukarıda içeriğine yer verilen bildirime konu sözleşme taslağı bir bütün olarak
incelendiğinde; münhasırlık, yeniden satış fiyatının belirlenmesi gibi rekabete aykırı
olabilecek düzenlemelerin getirilmemiş olduğu anlaşılmaktadır. Diğer taraftan; beşeri
ilaçların ihaleler dışında kalan kanala (eczaneler ve özel hastanelere) dağıtımında
halihazırda çalışılan 30'un üzerindeki depo sayısının beşten az olmayacak ancak 10'u
aşmayacak surette sınırlandırılmasına ilişkin uygulama, özellikle küçük ve orta ölçekli
ecza depolarının faaliyetlerini zorlaştırabilecek; aşağıda ayrıntılarına yer verildiği üzere,
bu depoların pazardan çıkması ve/veya yeni girişlerin olmaması halinde pazardaki
yoğunlaşma düzeyinin mevcut duruma göre daha fazla olmasına yol açabilecektir.
Dolayısıyla, pazardaki rekabetin kısıtlanması etkisini doğurabilecek bir dikey ilişkinin tesis
edilmesine yol açacağı anlaşılan uygulamanın 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi
kapsamında olduğu ve bu sebeple depo sayısının beşten az olmayacak ancak 10'u
aşmayacak surette sınırlandırılmasına ilişkin uygulamaya menfi tespit belgesi
verilemeyeceği sonucuna ulaşılmıştır.
G.6.2. Bireysel Muafiyete İlişkin Değerlendirme
(37) 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi kapsamında olan anlaşma, uyumlu eylem ve kararlar,
aynı Kanun’un 5. maddesindeki koşulların tamamının varlığı halinde 4. maddenin
uygulanmasından muaf tutulabilmektedir. 4054 sayılı Kanun’un 5. Maddesinin birinci
fıkrasında muafiyetin koşulları şu şekilde sayılmıştır:
(a) Malların üretim veya dağıtımı ile hizmetlerin sunulmasında yeni gelişme ve
iyileşmelerin ya da ekonomik veya teknik gelişmenin sağlanması,
(b) Tüketicinin bundan yarar sağlaması,
(c) İlgili piyasanın önemli bir bölümünde rekabetin ortadan kalkmaması,

11 29.09.2017 tarih ve 30195 sayılı Resmî Gazete.
19-44/732-312
12/17


(d) Rekabetin (a) ve (b) bentlerindeki amaçların elde edilmesi için zorunlu olandan
daha fazla sınırlanmaması.
(38) Rekabeti kısıtlayıcı bir anlaşma, uyumlu eylem ya da teşebbüs birliği kararının bireysel
muafiyet alabilmesi için yukarıda sayılan koşulların tamamının karşılaması
gerekmektedir. Bildirim konusu uygulamanın pazar üzerindeki etkileri rekabetçi endişenin
odağında olduğundan anılan uygulama öncelikle 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinin
birinci fıkrasının (c) bendi açısından değerlendirilmiştir.
(39) IQVIA verilerinden hareketle yapılan analizlerde dikkat çeken en önemli husus, ecza
depoculuğu pazarında yoğunlaşmanın fazla olduğudur. Zira her ne kadar 2018 yılında
faaliyet gösteren (…..) ecza deposu bulunduğu tespit edilmişse de bunlardan yalnızca ilk
10’unun ilaç dağıtımının %(…..)’sinden fazlasını gerçekleştirdiği anlaşılmaktadır. Söz
konusu oran ROCHE ürünleri için %(…..)’in üzerindedir. Serbest eczane kanalına yönelik
olarak satış yapan ilk iki ecza deposunun 2015 yılındaki payının %(…..) olması ve bu
payın 2018 yılında %(…..)’ye çıkması pazarın yoğunlaşmaya devam ettiğini
göstermektedir. Esas itibarıyla rekabet hukukunun amacının, etkin ve verimli olarak
çalışmayan küçük/orta ölçekli ecza depoları ile eczanelerin piyasada her ne olursa olsun
kalmalarını sağlamak olmadığı açıktır. Ancak, giderek yoğunlaşan pazarlarda önemli
pazar oyuncularının uygulamalarının yoğunlaşmayı teşvik edici yönünün olması halinde
küçük ölçekli oyuncuların pazardan çıkmasının sonuçları yoğunlaşmamış pazarlara göre
rekabetçi açıdan daha ağır olacaktır. Bu açıdan, Kurulun benzer konularda aldığı ve
ayrıntılarına aşağıda yer verilen kararlarındaki gerekçeler12 önem taşımaktadır.
(40) Ecza depolarının faaliyetleri açısından bakıldığında, kamu otoritesi tarafından belirlenen
azami kâr marjları nedeniyle, satışlardan elde edebilecekleri kârın sınırlı olduğu,
dolayısıyla eczanelere yapılan satışlarda vade, iskonto ve mal fazlası gibi unsurlar
üzerinden gerçekleştirdikleri rekabetin sınırlı kalabildiği görülmektedir. Ancak, Türkiye'de
halihazırda yaklaşık 25.000 adet eczanenin faaliyet göstermesi ve bunların hemen
hemen tüm yerleşim yerlerinde bulunması, ecza depolarının en uzak yerlere kadar hizmet
götürmesinin önemini ortaya çıkarmaktadır. Dolayısıyla, ecza depoları ülkenin belirli bir
noktasında toplanmış olan üreticilerden aldıkları ilaçları ülkenin farklı bölgelerinde faaliyet
gösteren eczanelere dağıtmak gibi önemli bir ilaç tedarik fonksiyonunu yerine
getirmektedir.
(41) Eczaneler çalışacakları depoları belirlerken tercihlerini, ilaçları kendilerine en kısa sürede
temin edebilecek depolardan yana kullanmaktadır. Bununla birlikte, bir eczane her ne
kadar iyi ve hızlı hizmet sunsa da diğer depolardan daha olumsuz vade, iskonto ve mal
fazlası veren depo ile çalışmak da istemeyecektir. Diğer bir ifadeyle en iyi hizmeti sunan
ecza deposunun tercih edilmesi yalnızca tüm depolar tarafından hemen hemen aynı satış
koşullarının sunulması halinde mümkün olabilecektir. Bu nedenle, ecza depoculuğu
faaliyetinde eczacının ihtiyacının en kısa sürede karşılanmasının sınırlarını belirleyen
coğrafi pazar kadar, eczanelere yapılan satışların koşulları da önem kazanmaktadır.
Dolayısıyla, eczaneler gerek zamanında ilaca ulaşabilmek gerekse en uygun koşulda ilaç
alabilmek için birden fazla ecza deposu ile çalışmayı tercih etmektedir. Bu durum, birden
fazla ecza deposunun bulunduğu yerlerde küçük ölçekli depoların ulusal-büyük ölçekli
depolara alternatif olabileceğini göstermektedir. Şöyle ki; küçük ölçekli ecza depoları,
müşteri kaybını önleyebilmek adına eczanelere ödeme kolaylıkları sağlayabilmekte ve bu
çerçevede büyük depoların riskli görerek çalışmayı reddettikleri ya da ağır koşullar öne
sürdükleri eczanelere piyasa koşullarından satış yapmak suretiyle bu eczanelerin

12 02.08.2007 tarihli ve 07-63/774-281 sayılı Pfizer İlaçları Ltd. Şti. ve 20.04.2009 tarih ve 09-16/374-88
sayılı Sanofi Aventis İlaçları Ltd. Şti. kararları.
19-44/732-312
13/17


kapanmasını önlemektedir. Bunun yanında kimi durumda büyük depoların sağlamadığı
esnek ödeme koşullarını eczanelere sunabilmektedir. Üretici ve depo seviyesinde ortaya
çıkan rekabetin bir sonucu olarak eczaneler, Sosyal Güvenlik Kurumunun gecikmeli
ödemelerini de tolere edebilmektedir. Küçük ölçekli ecza depolarının bulunmadığı bir
pazar yapısında bazı eczanelerin faaliyet göstermesi zorlaşacak, yoğunlaşma mevcut
duruma göre daha fazla olacaktır. Bunun neticesinde de depolar gerek eczaneler gerekse
küçük ölçekli üreticiler üzerinde baskı kurmak suretiyle satış koşullarını belirleyebilecektir.
Hizmet rekabetinin azalmasının sonucu olarak ise bu maliyet artışlarına ilave olarak
hastalara yönelik hizmet sunumunda da aksaklıklar meydana gelebilecektir.
(42) Ayrıca, pazara yeni giren depoların ilk başlarda sektördeki önemli ilaç üreticilerinin
ilaçlarını dağıtamayacak olmaları, bu teşebbüsleri rakiplerine oranla önemli
dezavantajlarla karşı karşıya bırakacak hatta pazara girmeyi planlayan pek çok teşebbüs
üzerinde caydırıcı etkiler doğurarak giriş engelleri yaratabilecektir. Ek olarak, orijinal ilaç
sağlayıcısı niteliğindeki teşebbüslerden ürün temin edemeyen depoların, yalnızca temin
edemediği ürünlerden değil, siparişinin tamamını tek bir depodan karşılamak isteyen
eczanelerin talebini başka ecza depolarına yönlendirmesi sonucunda, diğer sağlayıcıların
ürünlerinin satışındaki düşüş nedeniyle de zararı yüksek olacaktır.
(43) Bu açıdan bakıldığında, uygulama ve akabinde ortaya çıkabilecek olası uygulamalar
nedeniyle pazar uzun süre belirli teşebbüslerin kontrolünde kalabilecektir. Bunun
yanında, tüm ürünleri dağıtabilen az sayıdaki depo paket alımları cazip hale getirmek
adına bağlama/sadakat indirimi yöntemine başvurabilecek ve bu sayede eczacıların
alımlarını daha yüksek oranda kendilerine kaydırabileceklerdir. Benzer bir uygulamayı,
tüm ürünlerin dağıtımını gerçekleştiremeyen depoların, tedarik edilemeyen ürünler
nedeniyle yapması mümkün olamayacağından küçük ölçekli depoların faaliyetleri çok
daha fazla güçleşebilecektir.
(44) Benzer hususlar, ulusal nitelikte olan jenerik ilaç üreticileri ile daha küçük ölçeğe sahip
orijinal ilaç üreticileri için de söylenebilecektir. Doğal olarak her iki üretici grubunun ecza
depoları karşısındaki pazarlık güçleri, ekonomik güçlerine bağlı olarak, pek çoğu
muadilsiz ilaçlardan oluşan önemli miktarda ürüne sahip üreticilerle kıyaslandığında bir
hayli zayıftır. Bu nedenle de, mevcut duruma göre çok daha az sayıda (5-10 arası kadar)
deponun bulunduğu bir yapıda, diğer bir deyişle depo rekabet seviyesinin azaldığı
durumda, bu üreticiler bakımından ürünlerini eczanelere ulaştırmanın maliyeti artacaktır.
(45) Az sayıda deponun tüm ürünlerin dağıtımını gerçekleştirdiği sistem ile geleneksel depo
pazarındaki çapraz sübvansiyon olasılığı ortadan kalkacaktır. Geleneksel sistemde
depocular talebi ve fiyatı daha yüksek olan ürünlerin satışı ile fiyatı ve dağıtım sıklığı
düşük olan ürünleri sübvanse edebilmektedir. Ne var ki sistemin yaygınlaşması ve
yoğunlaşmanın artması ile tüm ürünlerin dağıtımını gerçekleştiremeyen, daha doğrusu
talebi ve fiyatı yüksek ürünlere erişemeyen depolar, fiyatı ile dağıtım sıklığı düşük olan
ürünleri sübvanse edemeyeceğinden üreticilerinden daha yüksek dağıtım bedelleri
isteyebilecektir. Yine tüm ilaçların dağıtımını gerçekleştiremeyen depolar, artan
maliyetlerini azaltabilmek adına da küçük ölçekli üreticilerden daha yüksek dağıtım
bedelleri isteyebilecektir. Ayrıca, depoların eczanelere uğrama sıklığının azalması gibi bir
durumda, hizmet rekabetinin de olumsuz yönde etkileneceği öngörülmektedir.
(46) Yukarıda yer verilen gerekçeler çerçevesinde çalışılması planlanan ecza deposu
sayısının 5-10 aralığıyla sınırlı tutulması uygulamasının 4054 sayılı Kanun’un 5.
maddesinin birinci fıkrasının (c) bendindeki koşulu sağlamaması nedeniyle ilgili
uygulamaya bireysel muafiyet tanınamayacağına karar verilmiştir.

19-44/732-312
14/17





H. SONUÇ
(47) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre,
- Roche Müstahzarları Sanayi A.Ş.’nin ithalatını yaptığı ürünlerin ihaleler dışında
kalan kanala (serbest eczaneler ve özel hastanelere) dağıtımında Satış
Sözleşmesi çerçevesinde sınırlı sayıda ecza deposu ile çalışılması uygulamasına
4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi kapsamında olması nedeniyle aynı Kanun’un 8.
maddesi uyarınca menfi tespit belgesi verilemeyeceğine,
- Söz konusu uygulamaya, 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinin birinci fıkrasındaki
koşulları sağlamaması nedeniyle, bireysel muafiyet de tanınamayacağına,
gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde Ankara İdare Mahkemelerinde yargı
yolu açık olmak üzere, OYÇOKLUĞU ile karar verilmiştir.





12.12.2019 tarih, 19-44/732-312 sayılı Karara ilişkin karşı görüş

Rekabet Kurulu ilgili kararında, Roche Müstahzarları Sanayi A.Ş. (Roche)'nin ithalatını
yaptığı ürünlerin ihaleler dışında kalan kanala (serbest eczaneler ve özel hastanelere)
dağıtımında sınırlı sayıda ecza deposu ile çalışılması uygulamasına menfi tespit belgesi
verilemeyeceğine, ecza deposu sayısının 5-10 aralığında sınırlı tutulması
uygulamasının ilgili piyasanın önemli bir bölümünde rekabetin ortadan kalkmasına
neden olacağı (4054 sayılı Kanunun 5/1/c maddesi) gerekçesiyle bireysel muafiyet de
tanınamayacağına karar vermiştir.
Aşağıda yer alan gerekçelerle Kurulun çoğunluk görüşüne katılmam mümkün
olmamıştır.
İlgili kararda;
- IQVIA verilerine göre 2018 yılında en büyük 10 deponun serbest eczanelere
yönelik Türkiye çapındaki dağıtımın %95’in üzerindeki bir kısmını
gerçekleştirdiği, bu oranın ilk beş depo için %90’ın üzerinde olduğu, ilk 10 depo
dışında kalan tüm depoların Türkiye çapındaki ilaç dağıtımın %5’in altındaki bir
kısmı gerçekleştirdiği, Roche’un başvuruya konu çalışmayı planladığı altı ecza
19-44/732-312
15/17


deposunun 2018 yılında tüm ilaç dağıtımının %90’ın üzerindeki bir kısmını
gerçekleştirdiği (prg.21-22),
- Birçok depo ile Roche’un hali hazırda çalışmadığı, Roche’un çalışmayı planladığı
depoların il bazındaki satışları incelendiğinde de, bu depoların ildeki satışların
çok büyük bir kısmını karşıladığı (prg.29-30)
tespitleri yer almaktadır.
Ayrıca İlgili karara temel teşkil eden 2017-3-019/MM sayılı raporda (prg.186-192);
- Literatür ve rekabet otoritelerinin geçmiş tecrübeleri dikkate alındığında; ecza
depoculuğu pazarındaki teşebbüs sayısının ilaç sağlayıcılarının kendi iç
değerlendirmeleri sonucunda aldıkları tek taraflı kararları ile sınırlanmasının,
rekabet otoritelerince rekabetçi endişe ortaya çıkaran bir husus olarak
görülmediği, daha açık bir ifadeyle, hakim durumdaki teşebbüsün kaç dağıtıcı ile
çalışacağı, rekabet otoritelerinin müdahale ettiği bir husus olmadığı
- Hakim durumda da olsa sağlayıcı konumundaki ilaç firmasının çalışmak istediği
depoların sayısını sınırlama yönündeki davranışlarının -pazar kapama etkisi
göstermediği sürece- rekabet otoritelerinin ilgi alanına girmediği; hakim
durumdaki teşebbüsün çalışabileceği depo sayısını kendi eliyle sınırlamasının
rekabet hukuku kapsamındaki bir kötüye kullanma iddiası ile
bağdaştırılamayacağı; zira piyasada daha az sayıda depo bulunmasının, hakim
durumdaki teşebbüs ile pazarlık edebilecek daha güçlü teşebbüsler ortaya
çıkaracağı; hal böyleyken hakim durumdaki teşebbüsün tek yanlı davranışı ile
çalıştığı depo sayısını sınırlamasının hakim durumun kötüye kullanılması
sonucunu doğurabilecek bir amaca sahip olmasının beklenemeyeceği,
- Sınırlı kaynakların etkin dağılımını ve bunların en verimli şekilde kullanımını
teminen çıkarılan 4054 sayılı Kanun’un, temel olarak teşebbüslerin değil
rekabetin korunmasını amaç edindiği,
- Bu çerçevede, piyasada en verimli ve etkin şekilde nasıl çalışılabileceğine karar
verebilecek birimlerin rekabet otoriteleri değil, kar maksimizasyonunu amaç
edinen teşebbüsler olduğu, başvuru konusu uygulamaların ecza depoculuğu
pazarında faaliyet gösteren teşebbüslerin sayısında azalmaya yol açacak
nitelikte bir sonuca yol açması halinde dahi önemli olanın, piyasada faaliyetine
devam eden depoların (sayıları ne olursa olsun) ilaç dağıtım faaliyetlerini etkin
bir şekilde yerine getirip getiremediği ve bunun sonucu olarak tüketicilerin
19-44/732-312
16/17


ürünlere erişiminin sorunsuz bir şekilde sağlanıp sağlanamadığının olduğu,
bunun tespitinin ise varsayımlarla şimdiden yapılmasının mümkün görünmediği,
- Rekabet otoritelerinin, sınırsız sayıda depo ile çalışılmasına yol açacak
müdahalelerinin, eczanelere ve tüketicilere yönelik hizmet kalitesini garanti
etmediği gibi, kaynakların etkin kullanımı amacına ters düşecek etkiler ortaya
çıkaracağı,
- Roche’un sınırlı sayıda depo ile çalışma uygulamasının pratikte ilaçların dağıtım
seviyesi üzerinde önemli bir negatif etkiye yol açmayacağı,
ifade edilerek, bu nedenlerle başvuru konusu uygulamaya menfi tespit belgesi
verilebileceği kanaatine yer verilmiştir.
Yeniden satıcı sayısının azaltılması uygulaması, 21.12.2017 tarih ve 17-42/670-298
sayılı “Trakya Cam Sanayii A.Ş. ile on dokuz bayi arasında imzalanması öngörülen
Yetkili Bayilik Sözleşmesi’ne muafiyet verilmesi talebi” kararına da konu olmuştur. Söz
konusu kararda;
- TRAKYA CAM’ın pazarda aldığı payın yanı sıra üretim kapasitesi bakımından
Türkiye’nin en büyük üreticisi olduğu, kapasitesiyle cam sanayi yurtiçi üretim
kapasitesinin %90’ını karşıladığı, ürün gamı ve çeşitliliğinin, mali güç ve marka
bilinirliğinin yüksek olduğu, pazara giriş engellerinin ise ithalata konan kotalar ve
ek mali yükümlülüklerin varlığı nedeniyle yüksek olduğu, bu hususlar göz önünde
bulundurulduğunda, TRAKYA CAM’ın düzcam pazarında rakipleri karşısındaki
oldukça güçlü konumunu koruduğu (Prg.19-20),
- 100 civarında olan yeniden satıcılardan 19’u ile sözleşme imzalanacağı, söz
konusu sözleşmelerin, bölge tahsisi ve münhasırlık, rekabet etmeme
yükümlülüğü ve tavsiye fiyata ilişkin hükümler barındırdığı (Prg.25),
- Düzcam ürünleri pazarında TRAKYA CAM’ın yetkili bayisi konumunda bulunan
teşebbüslerle aynı segmentte bulunan teşebbüslerin sayısının 100’ün üzerinde
olduğu, bu teşebbüslerin müşterisi durumunda bulunan alt bayilerin ve
perakendecilerin ise çok daha fazla olduğunun tahmin edildiği, bu verilerin
düzcam ürünlerinin etkin bir şekilde dağıtılabilmesi için yaygın ve çok sayıda
noktaya ulaştırılması gerekliliğine işaret ettiği, bildirime konu Sözleşme ile yetkili
bayilerin belli bölge ve/veya müşteri gruplarına yoğunlaşmalarının daha fazla
sayıda noktaya ulaşmalarına, dağıtım ve lojistik faaliyetlerini daha iyi
19-44/732-312
17/17


planlamalarına, ölçek ekonomilerinin ortaya çıkmasına ve dolayısıyla dağıtımın
rasyonelleşmesine katkı sağlayabileceği (Prg.43),
- Ayrıca bildirime konu Sözleşme çerçevesinde yapılandırmak istediği yeni dağıtım
sistemiyle TRAKYA CAM tarafından, yetkili bayilerin ve bunların hizmet
kalitesinin belli standartlara kavuşmasının da hedeflendiği, bu çerçevede
TRAKYA CAM’ın yetkili bayi sayısını 19’a düşürmesinin de ilgili yapılandırmanın
başarısını arttırabileceği (Prg.44),
- Sözleşme’de rekabet etmeme yükümlülüğüne ilişkin kısıtlama bulunduğu,
tarafların ilgili hükmün sözleşmeden doğan etkinliklerin korunması için gerekli
olduğunu ileri sürdükleri, Sözleşme’deki bu hükmün pazarın diğer rakiplere
kapanması riskini beraberinde getirebileceği, bildirime konu Sözleşme
bakımından bu durum ele alındığında; TRAKYA CAM’ın pazarda 100 üzerinde
olduğu tahmin edilen yeniden satıcı/toptancı seviyesinde teşebbüsten sadece
19’uyla sözleşme imzalayacakları, geri kalan teşebbüslerin TRAKYA CAM’ın
rakipleri ile istediği şekilde ticaretine devam edebilecekleri, ayrıca pazarda
faaliyet gösteren bu teşebbüslerin alt bayisi ve perakendeci durumunda olan
birçok teşebbüsün de bulunduğu, perakende seviyede ise herhangi bir
kısıtlamanın söz konusu olmadığı, dolayısıyla Sözleşme kapsamında pazarın
diğer rakiplere kapatılması olasılığının düşük olduğunun değerlendirildiği
(Prg.77)
gerekçeleri ile, yeniden satıcı sayısının 100 civarından 19’a düşülmesi uygulamasına,
Sözleşmede yer alan bölge tahsisi ve münhasırlık, rekabet etmeme yükümlülüğü ve
tavsiye fiyata ilişkin hükümler de dikkate alınarak bireysel muafiyet tanınmıştır.
Yukarıda yer verilen açıklama ve gerekçelerle, Roche’un çalışacağı ecza deposu
sayısının 5-10 aralığında sınırlı tutması uygulamasına, münhasırlık, bölge tahsisi,
rekabet yasağı v.b. herhangi bir rekabet kısıtlaması getirilmediği de dikkate alınarak
menfi tespit belgesi verilebileceği düşüncesiyle, bu husustaki Kurulun çoğunluk
görüşüne katılamıyorum.

Hasan Hüseyin ÜNLÜ
Kurul Üyesi



Full & Egal Universal Law Academy