Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 19-14/190-86
Karar Türü: Menfi Tespit ve Muafiyet
Konu: Türk Hava Yolları A.O. ile InterGlobe Aviation Limited arasında Türkiye-Hindistan hattında havayolu ile yolcu taşımacılığı pazarında işbirliği gerçekleştirilmesine yönelik yapılan İki Taraflı Interline Trafik Sözleşmesi’ne, Doğrudan Faturalama ve Ödeme Sözleşmesi’ne ve Ortak Uçuş (Codeshare) ve Karşılıklı İşbirliği Sözleşmesi’ne muafiyet tanınması talebi
Karar Tarihi: 04.04.2019

Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2019-4-10 (Muafiyet)
Karar Sayısı : 19-14/190-86
Karar Tarihi : 04.04.2019
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Ömer TORLAK
Üyeler : Arslan NARİN (İkinci Başkan), Adem BİRCAN, Mehmet AYAN,
Ahmet ALGAN, Hasan Hüseyin ÜNLÜ, Şükran KODALAK
B. RAPORTÖRLER: Esin AYGÜN, Burcu OLGUN, Elif Sıdıka SARI
C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : - Türk Hava Yolları A.O.
THY Genel Yönetim Binası Yeşilköy Mah. Havaalanı Cad.
No:3/1 34149 Bakırköy/İstanbul
(1) D. DOSYA KONUSU: Türk Hava Yolları A.O. ile InterGlobe Aviation Limited
arasında Türkiye-Hindistan hattında havayolu ile yolcu taşımacılığı pazarında
işbirliği gerçekleştirilmesine yönelik yapılan İki Taraflı Interline Trafik
Sözleşmesi’ne, Doğrudan Faturalama ve Ödeme Sözleşmesi’ne ve Ortak Uçuş
(Codeshare) ve Karşılıklı İşbirliği Sözleşmesi’ne muafiyet tanınması talebi.
(2) E. DOSYA EVRELERİ: Rekabet Kurumu (Kurum) kayıtlarına 22.02.2019 tarih ve 1284
sayı ile giren başvuru üzerine hazırlanan 01.04.2019 tarih ve 2019-4-10/MM sayılı
Rapor, görüşülerek karara bağlanmıştır.
(3) F. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda;
- Türk Hava Yolları A.O. ile InterGlobe Aviation Limited arasında akdedilecek
sözleşmelerin 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (4054 sayılı
Kanun) 4. maddesi kapsamında rekabeti sınırlayıcı nitelikte olduğu ve bu
anlaşmalara menfi tespit belgesi verilemeyeceği,
- Ancak yapılan değerlendirmeler çerçevesinde tarafların aralarında yaptıkları
anlaşmanın münhasırlık hükmünün yedi yıl ile sınırlanması durumunda 4054 sayılı
Kanun’un 5. maddesi kapsamında anılan anlaşmaya bireysel muafiyet
tanınabileceği,
ifade edilmiştir.
G. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
G.1. İlgili Teşebbüsler
G.1.1. Türk Hava Yolları A.O. (THY)
(4) THY, 20.05.1933 tarihinde, 2186 sayılı Kanun ile Hava Yolları Devlet İşletmesi adıyla
kurulmuş, Milli Savunma Bakanlığına bağlı olarak faaliyete geçmiş ve 1955 yılında
çıkarılan 6623 sayılı Kanun ile özel hukuk kuralları ile sevk ve idare edilen bir şirket
yapısına kavuşturularak Türk Hava Yolları A.O. adını almıştır. THY, 27.12.1994
tarihinde yürürlüğe giren 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun
kapsamına alınıp, söz konusu Kanun’un 35. maddesi uyarınca Özelleştirme İdaresi
Başkanlığına (ÖİB) bağlı bir iktisadi devlet teşekkülü olmuştur. Özelleştirme Yüksek
Kurulunun 03.02.2017 tarih ve 2017/1 sayılı kararı uyarınca; THY’nin sermayesinde
ÖİB uhdesinde bulunan %49,12 oranındaki kamu hissesi Türkiye Varlık Fonuna
devredilmiştir.
19-14/190-86
2/14
G.1.2. InterGlobe Aviation Limited (INDIGO)
(5) INDIGO, Hindistan merkezli ve düşük maliyetli taşıyıcı iş modelini benimsemiş bir
havayolu şirketidir. INDIGO operasyonlarına 2006 yılında başlamış olup, merkezi
Gurgaon'da bulunan lowcost havayoludur. INDIGO’nun “Agile Airport Services Private
Limited” unvanlı tek bir iştiraki bulunmaktadır. INDIGO’nun haftalık (…..) uluslararası
frekansla Hindistan’da en çok uluslararası frekans düzenleyen üçüncü havayolu
olduğu belirtilmiştir. INDIGO’nun faaliyetleri yerel ve bölgesel uçuşların yanı sıra
Güney Asya, Güneydoğu Asya ve Körfez Bölgesi’ni de kapsamaktadır. Filosunda
(…..) uçak bulunduran INDIGO'nun (…..) adet bekleyen siparişi bulunmaktadır.
G.2. İlgili Pazar
G.2.1. İlgili Ürün Pazarı
(6) Ortak Uçuş “Codeshare” ve Karşılıklı İşbirliği Sözleşmesi’nin (KPKİA) konusu, Türkiye-
Hindistan hattında THY ile INDIGO’nun havayolu yolcu taşımacılığı faaliyetlerini
geliştirmeleri amacıyla karşılıklı olarak seferlerine kod koymalarına ilişkindir. İşbirliği
taraflarından THY yurtiçi ve yurtdışı havayolu yolcu ve kargo taşımacılığı pazarında
faaliyet gösterirken, INDIGO Hindistan içi ve Hindistan dışı havayolu yolcu taşımacılığı
pazarında faaliyet göstermektedir.
(7) Bu kapsamda, Kurulun geçmiş benzer kararları1 ve dosya konusu işlemin niteliği
dikkate alınarak ilgili ürün pazarı “havayolu ile tarifeli yolcu taşımacılığı” olarak
tanımlanmıştır.
G.2.2. İlgili Coğrafi Pazar
(8) Hava taşımacılığı sektöründe uluslararası nitelikteki işlemler kapsamında ilgili coğrafi
pazar tanımlaması aşamasında çeşitli kriterleri göz önünde bulundurmak suretiyle
coğrafi pazarların farklı şekillerde belirlenmesi mümkün olmaktadır. Örneğin bir
işlemde, işleme taraf olan ülkelerin bütünüyle coğrafi pazar olarak değerlendirilmesi
mümkün iken aynı işlemde şehir çifti ya da havalimanı bazlı tespitlerin de yapılması
muhtemel olabilmektedir.
(9) Bildirime konu KPKİA, THY ve INDIGO’nun birbirlerinin Türkiye-Hindistan hattında
gerçekleştirdikleri seferlere; INDIGO’nun THY tarafından sefer düzenlenen ve KPKİA
Ek’inde2 belirtilen Avrupa ve Amerika seferlerine ve THY’nin de INDIGO’nun KPKİA
Ek’inde belirtilen iç hat seferlerine kendi kodlarını koyarak bilet satışı yapabilmesine
ilişkindir. Bu nedenle, dosya mevcudu bilgiler çerçevesinde ilgili coğrafi pazar
“Türkiye-Hindistan hattı”, “Avrupa çıkışlı-Hindistan varışlı hatlar”, “Hindistan çıkışlı-
Avrupa varışlı hatlar”, Amerika çıkışlı-Hindistan varışlı hatlar” ve “Hindistan çıkışlı-
Amerika varışlı hatlar” olarak belirlenmiştir.
G.3. Pazara İlişkin Veriler
(10) Aşağıda Türkiye-Hindistan arası seferlere yönelik yolcu sayısı bazında pazar payı
analizine yer verilmiştir:




1 Kurulun 16.06.2011 tarihli, 11-37/768-236 sayılı ve 01.09.2015 tarihli, 15-34/512-160 sayılı kararları.
2 EK A olarak sunulan “Rota ve Tarife Planlaması” uyarınca, sözleşmede belirtilen hatların muhtelif
zamanlarda revizyona tabi olacağı ve tarafların varacağı karşılıklı mutabakat üzerine ilave hatlarla da
desteklenebileceği düzenlenmiştir. İlave hatlar bakımından yapılacak analiz işbu dosya kapsamında
varılan sonuçları değiştirmediğinden pazar tanımı kapsamında dikkate alınmasına gerek görülmemiştir.
19-14/190-86
3/14
Tablo-1: Türkiye-Hindistan Yolcu Sayısı Bazında Pazar Analizi
Havayolu
2016 2017 2018
Yolcu
Sayısı
Pazar
Payı(%)
Yolcu
Sayısı
Pazar
Payı(%)
Yolcu
Sayısı
Pazar
Payı(%)
THY (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Emirates (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Kuwait Airways (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Air Arabia (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Qatar Airways (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Etihad Airways (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Gulf Air (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Turkmenistan Airlines (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Air India Limited (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Oman Air (SAOG) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Air Astana (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Kam Air (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Mahan Airlines (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Iraqi Airways (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Uzbekistan Airways (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Saudi Arabian Airlines (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Jazeera Airways (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
INDIGO (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Diğer (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Toplam (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Kaynak: Başvuru Formu
(11) Bildirim Formunda ve gelen cevabi yazıda, KPKİA’nın Türkiye-Hindistan arasında
gerçekleştirileceği ancak, tarafların Türkiye-Hindistan arasında direkt uçuş
hizmetlerinin oldukça sınırlı olduğu; Türkiye-Hindistan hattındaki THY seferlerinde
Türkiye varışlı/çıkışlı yolcu potansiyelinin yaklaşık %(…..), Avrupa varışlı/çıkışlı yolcu
potansiyelinin yaklaşık %(…..), Amerika varışlı/çıkışlı yolcu potansiyelinin ise yaklaşık
%(…..) olduğu belirtilmiştir. Bundan başka, yukarıda da belirtildiği üzere, söz konusu
anlaşma kapsamında INDIGO’nun THY’nin bazı Avrupa ve Amerika seferlerine de kod
koyarak satış yapmayı planladığı belirtilmiştir. Bu noktada ABD-Hindistan ve Avrupa-
Hindistan hatlarına ilişkin pazar analizlerine yer verilmiştir:
Tablo-2: ABD-Hindistan Yolcu Sayısı Bazında Pazar Analizi
Havayolu
2016 2017 2018
Yolcu
Sayısı
Pazar
Payı(%)
Yolcu
Sayısı
Pazar
Payı(%)
Yolcu
Sayısı
Pazar
Payı(%)
Emirates (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Air India Limited (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Qatar Airways (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Etihad Airways (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
United Airlines (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Lufthansa (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
British Airways (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Delta Airlines (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Cathay Pacific Airways (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Air France (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Singapore Airlines (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
American Airlines (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Jet Airways (India) Limited (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
THY (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Virgin Atlantic Airways (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Kuwait Airways (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
KLM Royal Dutch Airlines (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Diğer (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Toplam (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Kaynak: Başvuru Formu
19-14/190-86
4/14
Tablo-3: Avrupa-Hindistan Yolcu Sayısı Bazında Pazar Analizi
Havayolu
2016 2017 2018
Yolcu
Sayısı
Pazar
Payı(%)
Yolcu
Sayısı
Pazar
Payı(%)
Yolcu
Sayısı
Pazar
Payı(%)
Emirates (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Air India Limited (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Jet Airways (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Etihad Airways (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Lufthansa (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Qatar Airways (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
British Airways (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
THY (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Air France (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Aeroflot (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Oman Air (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
KLM (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
SWISS (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Virgin Atlantic (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Alitalia (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Finnair (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Gulf Air (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Diğer (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
TOPLAM (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Kaynak: Başvuru Formu
G.4. Bildirime Konu Anlaşmaya İlişkin Bilgiler
(12) Dosya konusu bildirim ile THY ile INDIGO arasında havayolu ile yolcu taşımacılığı
pazarında işbirliği gerçekleştirilmesi amacıyla İki Taraflı Interline Trafik Sözleşmesi,
Doğrudan Faturalama ve Ödeme Sözleşmesi ve KPKİA imzalanmıştır. Söz konusu
anlaşmaların içeriğine aşağıda yer verilmiştir:
İki Taraflı Interline Trafik Sözleşmesi: Kod paylaşımı öncesinde her iki havayolunun
birbirlerinin kıymetli dokümanlarını tanıdığını gösteren bir sözleşme olup iki havayolu
arasında Interline işbirliğinin başlatılmasına ilişkindir.
Doğrudan Faturalama ve Ödeme Sözleşmesi: IATA Clearing House üyesi olmayan
INDIGO ile karşılıklı hesaplaşma yapılabilmesine ilişkindir.
KPKİA: THY ile INDIGO’nun birbirlerinin Türkiye-Hindistan hattında gerçekleştirdikleri
seferlere, INDIGO’nun THY tarafından sefer düzenlenen bazı Avrupa ve Amerika
seferlerine ve THY’nin de INDIGO’nun bazı iç hat seferlerine kendi kodlarını koyarak
bilet satışı yapabilmesine ilişkindir. Söz konusu seferlerin hangileri olacağına ilişkin
bilgiler KPKİA Ekinde belirtilmiştir.
(13) Söz konusu sözleşme içerikleri incelendiğinde rekabet hukuku mevzuatı kapsamında
değerlendirilmesi gereken konu KPKİA çerçevesinde yapılacak olan kod paylaşımı
anlaşmasıdır. Havayolu sektöründe oldukça sık kullanılan ve önemli iş modellerinden
biri olan kod paylaşım anlaşmaları; bir havayolunun diğer bir havayoluna, uçuşlarında
kendi kodunu kullanmasına izin vermesini içermektedir. Kod paylaşım anlaşmaları,
birden fazla havayolunun ulaşım hizmetlerini tek bir havayolu tarafından
gerçekleştiriliyormuş gibi sunmalarına olanak sağlamaktadır. Bu anlaşmalar
çerçevesinde her bir havayolu, başka bir havayolunun uçuşundaki biletleri kendi uçuş
numaralarını kullanarak, diğer bir deyişle kendi uçuşu gibi satmakta ve böylelikle
yolcular, biletlerinde yazılı taşıyıcıdan farklı bir havayolundan hizmet almaktadır. Kod
paylaşımı anlaşmaları havayolu taşımacılığı pazarındaki pozisyonlarını korumak ve
güçlendirmek isteyen havayollarının ilgisini çeken masrafsız bir pazarlama aracı haline
19-14/190-86
5/14
gelmiştir3. Ayrıca, trafik yoğunluğunu artırması ve ortak hizmetler sonucu gerçekleşen
maliyet avantajları ile ölçek ekonomisi sayesinde gelir artışı gibi faydalar
sağlamaktadır. Aynı zamanda hizmet verilen uçuş ağını genişletmekte ve uçuş
frekans sayısını artırabilmektedir. Bu durum ise ittifaklar aracılığıyla piyasaya erişim
sağlanması anlamına gelmektedir4.
(14) Kod paylaşım anlaşmaları çokuluslu havayolu ittifaklarının kurulmasında oldukça
önemli etkenlerden biridir. Söz konusu anlaşmalar taraflar arasında trafik yoğunluğunu
artırmaları, ortak hizmetler sonucu maliyet avantajı sağlamaları ve ölçek ekonomileri
gibi sebeplerle tercih edilmektedir. Bu anlaşmalar sayesinde teşebbüsler daha geniş
bir coğrafi alandaki pazara erişim sağlayabilmekte ve bunun karşılığında ek bir
maliyete katlanmak zorunda kalmamaktadır.
(15) Bildirim Formunda, THY’nin mevcut durumda İstanbul-Bombay ve İstanbul-Yeni Delhi
hatlarında haftada 14 frekans gerçekleştirdiği belirtilmiştir. THY, Türkiye-Hindistan
hattındaki faaliyetlerini geliştirmek ve hâlihazırda faaliyet göstermediği yeni hatlara
giriş yapabilmek amacıyla Hindistan sivil havacılık makamlarına çeşitli başvurularda
bulunmuş ancak gerek THY gerek Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) gerekse
de Hindistan’da bulunan Türkiye Büyükelçiliğinin yaptığı girişimlere olumsuz geri
dönüşler alındığı belirtilmiştir. Bu noktada, INDIGO’nun İstanbul Havaalanı’nın açılışı
ile birlikte THY’ye İstanbul ötesinde birçok Avrupa ve Amerika noktasına yolcu
taşımayı amaçladığını belirterek kapsamlı bir kod paylaşımı anlaşması akdetmek
suretiyle işbirliği gerçekleştirme teklifinde bulunmasının THY tarafından olumlu
karşılandığı belirtilmiştir. Söz konusu işbirliği anlaşması sonucunda THY, INDIGO’nun
mevcut ve yeni açacağı diğer Hindistan noktalarına düzenleyeceği seferlere kodunu
koymak suretiyle, frekans kısıtı sebebiyle faaliyet gösteremediği pazarlara giriş
yapabilmeyi ve ilgili pazarlarda daha fazla ürün sunmayı ve ilave kapasite üretme
imkânına sahip olmayı planlamaktadır. INDIGO ise Türkiye-Hindistan hattına giriş
yapmayı ve hâlihazırda sefer düzenlemediği Avrupa ve Amerika noktalarına THY
seferlerine kodunu koyarak satış yapmayı planlamaktadır. Söz konusu anlaşma
neticesinde INDIGO hem Türkiye hem de Avrupa ve Amerika pazarlarına giriş yapmış
olacaktır. Bu kapsamda beklenen faydalar;
- Kullanılmayan 14 frekansın bir Hint havayolu firması tarafından kullanılması sonucu
sivil havacılık müzakerelerinin tetiklenmesi, frekans artıramadığı Türkiye-Hindistan
hattında dolaylı yoldan kapasite artışı sağlanması,
- THY’nin Hindistan sınırlarında ilave noktalara kod koyabilmesi,
- İlave sefer ve kapasite yaratılmasının mümkün olması, bu şekilde daha fazla koltuk
arz edilmesiyle birlikte tüketicilere sunulan ürünlerin çeşitlenebilecek olması,
- Hint taşıyıcıların İstanbul’a uçuş konusunda iştahının oluşması,
- Türkiye-Hindistan hattının büyümesine olanak sağlanması,
- İstanbul Havalimanı’na farklı ülke taşıyıcılarının girmesinin teşvik edilerek hem
tüketiciler hem de Türkiye için gerek turizm gerekse de ticari anlamda ilave katkılar
sağlanması
olarak sıralanmaktadır. Bu çerçevede ilgili pazarlara giriş yapılmasının/faaliyetlerinin
artırılmasının, ilave kapasite yaratılmasının ve tüketiciler lehine ek ürün ve hizmetler
sunulmasının amaçlandığı açıklanmaktadır.

3 Muhammed Gündoğdu; “Rekabet Hukuku Perspektifinden Havayolu Taşımacılığı Sektöründe Stratejik
İttifaklar” Rekabet Kurumu 7. Dönem Uzmanlık Tezi, Sayfa 16.
4 Kurulun, 01.09.2015 tarih ve 15-34/512-160 sayılı kararı.
19-14/190-86
6/14
(16) KPKİA’nın ilgili hükümleri değerlendirildiğinde, tarafların alım satım fiyatı, indirimler
gibi ticari kararlarını bağımsız olarak almalarını engelleyebilecek bir hükmünün ya da
etkisinin bulunmadığı anlaşılmaktadır. Diğer bir ifadeyle; THY ve INDIGO gerek
pazarda sunacakları kapasiteyi gerekse de fiyatlarını bağımsız olarak
belirleyebilecektir. Taraflar arasında kod paylaşımı dışında başka işbirliklerinin
bulunup bulunmadığı incelendiğinde ise, yer hizmetleri, ikram hizmetleri, uçak hat
bakımı, interline bagaj hizmetleri ile satış ve pazarlama hizmetleri alanında, iyi niyet
çerçevesinde karşılıklı birbirlerini desteklemeleri yönünde mutabakat sağlandığı
anlaşılmaktadır. THY tarafından sunulan ek bilgilere göre INDIGO, bu çerçevede
Türkiye-Hindistan pazarındaki faaliyetlerini gerçekleştirebilmek için gereken ilgili sivil
havacılık izinlerini edinebilmek adına mevzuat gereği aranan "Türkiye'de bir yer
hizmetleri şirketiyle (ground-handling) anlaşmış olma" şartını sağlamak amacıyla, THY
iştiraklerinden olan TGS Yer Hizmetleri A.Ş. (TGS) ile anlaşmıştır. Bununla birlikte
INDIGO ve TGS’nin, yer hizmetlerine ilişkin ilgili müzakereleri bağımsız olarak
yürüttükleri belirtilmiştir. KPKİA’ya ekli belgelerinden olan Havalimanı Operasyon
Hizmetleri prosedürleri uyarınca ise taraflardan her birinin frequent flyer sadakat
programına üye kabulüne (eğer varsa) ilişkin şartlar ve yararların taraflarca ayrı bir
frequent flyer sadakat programına katılım sözleşmesi suretiyle kararlaştırılacağı
düzenlenmiştir.
(17) Bununla birlikte dosya kapsamında dikkat çekilmesi gereken husus, sözleşmenin
içerdiği münhasırlık hükümleridir. Yapılan bildirimde, INDIGO’nun Türkiye-Hindistan
hattında faaliyet gösterebilmek amacıyla geniş gövde uçakları filosuna katmak
suretiyle yatırımlarda bulunacağı belirtilmiştir. INDIGO’nun Batı Hindistan’dan
Türkiye’ye uçuş gerçekleştirebilecek menzilde uçağı bulunduğu, ancak Doğu
Hindistan’daki yeni noktalardan Türkiye’ye uçuş gerçekleştirebilecek menzilde uçağı
bulunmadığı, INDIGO’nun, Türkiye-Hindistan pazarındaki uçuşların yanı sıra, Türkiye
üzerinden Avrupa ve Amerika noktalarına da yolcu kanalize edebilmek amacıyla
THY’nin İstanbul ve ötesi noktalarında “beyond codeshare” yapmayı hedeflediği
açıklanmaktadır. Bildirime göre INDIGO; söz konusu yatırım hedefleri kapsamında
THY ile olan işbirliğini uzun süreli ve münhasırlık içerecek şekilde önermiştir. Söz
konusu anlaşmayı standart kod paylaşım anlaşmalarından ayıran en önemli iki fark da
bu noktada ortaya çıkmaktadır. Söz konusu anlaşmanın münhasırlıkla ilgili
hükümlerine göre THY ve INDIGO Türkiye-Hindistan hattında diğer gerçek veya tüzel
kişiler ile herhangi bir kod paylaşım anlaşması imzalamayacaktır, ancak THY’nin
hâlihazırda Air India ile devam eden işbirliği sürdürülecektir. Söz konusu anlaşmanın
münhasırlık hükmü dışında diğer standart kod paylaşım anlaşmalarından farkı ise
anlaşma süresinin 10 yıl olarak belirlenmiş olmasıdır. Standart kod paylaşım
sözleşmelerinin genellikle “bir sonraki ihbara kadar” şeklinde düzenlemeler içerdiği
belirtilmiştir. KPKİA’da ise fesih için öngörülen süre yedi yıldır.
(18) Söz konusu anlaşmanın süresine ilişkin THY tarafından yapılan açıklamada
INDIGO’nun söz konusu anlaşma neticesinde uzun menzilli uçak yatırımlarında
bulunacağı ve söz konusu yatırımların pazarda genel olarak “uçak finansmanı”
yöntemiyle finanse edildiği ve bu durumda yatırıma ilişkin finansman sözleşme
sürelerinin ortalama olarak 10 yıl olduğu belirtilmiştir. Bu nedenle, söz konusu
yatırımların türü ve büyüklüğü, yatırımın geri dönüş süresi ve ticari kârlılığı göz önüne
alındığında INDIGO tarafından talep edilen sürenin THY tarafından makul karşılandığı
ifade edilmiştir. Anlaşmanın 10 yıl olarak düzenlenmesi sonucunda, INDIGO’nun
filosuna yapacağı yatırımların geri dönüşünün elde edilmesinin mümkün olacağı ve
işbirliğinin kısa süreli olmasından kaynaklanacak olası mali ve ticari risklerin minimize
edileceği belirtilmektedir. Bununla birlikte, INDIGO tarafından yatırımın geri dönüş
süresi ve ticari ve mali risklerin minimize edilmesi için gereken en kısa sürenin yedi yıl
19-14/190-86
7/14
olarak hesaplandığı, bu nedenle anlaşma fesih süresinin yedi yıl olarak belirlendiği
bilgisine yer verilmiştir. KPKİA’nın “Benchmark Growth” başlıklı 2.6. maddesi altında
INDIGO’nun anlaşmanın yürürlük tarihinden itibaren duruma göre üç ve beş yıllık
süreden sonra THY’nin Türkiye-Hindistan arasındaki aktarmasız uçuşlarının en az
%(…..)’ini işleteceği şekilde artırmaya çalışacağı hüküm altına alınmıştır. Söz konusu
maddenin devamında ise duruma göre söz konusu üç ve beş yıllık sürenin sonunda
INDIGO’nun planlanan kapasite büyümesine uymaması durumunda tarafların
KPKİA’nın şartlarını ortaklaşa yeniden müzakere etme opsiyonunun ve mutabakata
varılamaması durumunda, THY’nin, INDIGO’ya yazılı bildirimde bulunarak KPKİA’yı
feshetme opsiyonunun olacağı belirtilmiştir.
(19) Bildirim Formunda münhasırlık hükmünün gerekçeleri ve kapsamı;
- Tarafların münhasırlık güvencesi sayesinde yatırım yapma olanağına sahip
olacakları ve böylelikle pazarın gelişmesine katkıda bulunacakları, bu kapsamda
THY ile INDIGO arasında gerçekleştirilecek işbirliğinin sivil havacılık makamları
arası müzakereleri tetikleyebileceği ve diğer havayolları için de frekans veya
kapasite artışı sağlayabileceği,
- Münhasırlık hükmünün diğer Türk taşıyıcıların farklı Hint taşıyıcılar ile işbirliği
yapmasına ilişkin herhangi bir kısıtlama getirmediği,
- Münhasırlık hükmünün yalnızca Türkiye-Hindistan hattı için söz konusu olduğu,
farklı ülkelerde diğer havayolları ile yapacakları işbirliğine ilişkin herhangi bir
kısıtlama getirmediği,
- THY’nin Türkiye-Hindistan hattında Air India ile mevcut anlaşmasının devam
edeceği, sadece kapsamında herhangi bir genişleme yapılmayacağı
olarak sıralanmıştır.
(20) Bu noktada açıklanması gereken ve Bildirim Formunda vurgulanan bir diğer husus ise
Türkiye-Hindistan arasında imzalanan sivil havacılık anlaşması altında farklı
havayollarının ilgili pazarlarda faaliyet göstermelerine imkân sağlayan “çoklu tayin”
(multiple designation) esasının kabul edilmiş olmasıdır. Türkiye ve Hindistan sivil
havacılık makamları arasında 2003 yılında imzalanan Mutabakat Anlaşması'nın
(Memorandum of Understanding) D numaralı eki altında yer alan aşağıdaki ifade ile
kod paylaşımına izin verilmiştir:
"Her iki Mutabakat Anlaşması Tarafı'nın atanan havayolu/ havayolları, diğer
Mutabakat Anlaşması Tarafı'nın bir havayolu ile; üçüncü ülke tarafından izin
verilmesi veya Mutabakat Anlaşması havayollarının ve diğer havayollarının üçüncü
ülkeden, üçüncü ülkeye veya üçüncü ülke yoluyla sunulan hizmetlerde benzer
uzlaşmalara izin verilmesi kaydıyla üçüncü bir ülke havayolu ile; uygun rota ve trafik
haklarını haiz olunması kaydıyla, kod paylaşımı uzlaşmaları gerçekleştirebilecektir."
(21) İlgili mevzuat, kullanılmayan frekans/uçuş hakkı olması durumunda, SHGM onayıyla
Türkiye’deki diğer havayollarının da uçuş gerçekleştirmesine izin vermektedir. Bu
kapsamda, bildirime konu işbirliğinin diğer Türk havayolları için frekans/kapasite artışı
sağlayabileceği ve pazarın büyümesinin beklenebileceği ifade edilmiştir.
G.5. SHGM’den Gelen Görüş
(22) SHGM tarafından, Türkiye ile Hindistan arasındaki mevcut Hava Ulaştırma Anlaşması
kapsamında Türkiye’den dört havayolu tayin edildiği ancak frekans yetersizliği
sebebiyle sadece THY’nin 14 olan frekans hakkının tamamını kullanarak Yeni Delhi ve
Mumbai noktalarına sefer düzenlemekte olduğu, frekans yetersizliği nedeniyle THY’nin
19-14/190-86
8/14
uçuşlarını artıramadığı ayrıca başka havayollarının da taleplerinin değerlendirilemediği
belirtilmiştir.
(23) SHGM, işlem sonrasında Hindistan–Türkiye hattındaki sefer sayısının 28’e
yükselmesiyle yolcu memnuniyetinin artacağı, pazarın büyüyeceği ve iki ülke arasında
turizm, ekonomi alanlarında da gelişmenin tetikleneceğine dair görüşlerini aktarmış; ek
olarak, INDIGO’ya ilave olarak başka bir Hint taşıyıcısının da pazara girmek istemesi
halinde Hindistan sivil havacılık makamının frekans artışına gidilmesine olumlu
yaklaşacağı ve karşılıklı olarak frekansların artırılmasına müteakip iki ülke arasında
sefer düzenleyen havayolu sayısının ve mevcut sefer düzenleyen havayollarının sefer
sayısının artabileceği, dolayısıyla münhasırlık hükümlerinin sektördeki diğer
havayollarına bir etkisinin bulunmayacağı, Türkiye-Hindistan hattında başka bir
havayolunun da sefer düzenlemesi durumunda diğer havayollarının birbirleriyle işbirliği
yapmasının mümkün olduğu belirtilmiştir.
G.6. Diğer Teşebbüslerden Gelen Cevaplar
(24) Dosya kapsamında sektörde faaliyet gösteren Pegasus Hava Taşımacılığı A.Ş.
(PEGASUS), Atlasjet Havacılık A.Ş. (ATLAS) ve Onur Air Taşımacılık A.Ş.’den
(ONUR) bilgi talebinde bulunulmuş olup, gelen cevaplara aşağıda yer verilmiştir.
(25) (…..), Türkiye-Hindistan hattında mevcut filo menzilinin yetersiz olması nedeniyle
halihazırda faaliyeti bulunmadığını (…..) belirtmiştir. Ancak filo yeterliliğinin
sağlanması durumunda dahi hâlihazırda Türkiye-Hindistan hattına tanınan 14
frekansın tamamının THY’ye tahsisi nedeniyle boş frekansın bulunmaması, bu
kapsamda hatta ilişkin frekans kısıtlamalarının kaldırılmaması ve/veya yeni taşıyıcılara
frekans tahsisi yapılmaması durumunda, (…..) ya da başka bir oyuncunun ilgili hatta
faaliyet göstermesinin mümkün olmayacağı ifade edilmiştir. Diğer yandan işlem
sonrasında Hindistan Sivil Havacılık Otoritesi ve SHGM tarafından Türkiye-Hindistan
hattında frekans artışı yapılarak, yeni taşıyıcılara frekans hakkı verilmesi suretiyle
pazara girişlerine imkan tanındığı bir durumda rekabetçi endişelerin düşük olacağı
belirtilmiştir.
(26) (…..) tarafından kod paylaşımı anlaşmalarının; güzergâh sayılarının artması ve
işbirliğinde bulunulan havayollarının uçuşlarındaki koltukları satabilmek suretiyle
müşterilerine daha fazla seçenek sunma gibi faydaları olabileceği belirtilmiş, ancak
söz konusu anlaşmaların; pazarın kapanması ve operasyonel etkinlik dışındaki
kapasite kısıtlarına neden olabilmesi, rakipler arası fiyat seviyeleri, kapasite oranları,
tarifeler veya pazarlama unsurları gibi konularda açık veya örtülü koordinasyon
oluşabilmesi, rakipler arasında rekabete duyarlı bilgi paylaşımı gibi rekabetçi
endişelere yol açabilme olasılığı bulunduğu belirtilmiştir. Ayrıca, THY ile INDIGO
arasındaki kod paylaşım anlaşmasının niteliğinin (serbest akış (free flow)5, bloke
işbirliği (blockspace)6 gibi) ve operasyonun kapsamının (paralel merkezden merkeze
(paralel hub to hub), tek taraflı (unilateral), öte hatları (behind and beyand route) gibi)
rekabeti etkileyebilecek unsurlar olduğu eklenmiştir.
(27) Münhasırlık açısından ise (…..), THY ile INDIGO arasındaki kod paylaşımı anlaşması
kapsamında münhasırlık ve benzeri hükümlerin bulunması durumunda, ilgili hatta
tayin edilmeyen/edilemeyen veya frekans tahsisi yapılmayan/yapılamayan
teşebbüslerin, hatta faaliyet göstermekte olan havayolu şirketleri ile kod paylaşımı
anlaşması yaparak ilgili pazara girmesinin mümkün olamayacağını belirtmiştir.

5 Pazarlayıcı taşıyıcının, işletmeci taşıyıcının uygun koltuk envanterini gerçek zamanlı görebildiği ve
rezervasyon sistemi üzerinden söz konusu rezervasyonların pazarlayıcı taşıyıcının kodu ile yapıldığı
anlaşma türü
6 Havayolunun belirli bir uçuş kapasitesinin bir kısmını başka bir havayoluna sattığı anlaşma türü
19-14/190-86
9/14
(28) (…..) ve (…..) tarafından gönderilen açıklamada; filo ve tarife planlamaları
çerçevesinde (…..) belirtilmiş, diğer taraftan, Türkiye - Hindistan arasındaki mevcut
Hava Ulaştırma Anlaşması'nda Türk taşıyıcılar için Hindistan'daki bir noktaya en fazla
yedi frekans olmak üzere toplam 14 frekans yolcu seferi yapma hakkı tanınmış olduğu
ve tüm hakların THY tarafından kullanılıyor olması sebebiyle diğer Türk taşıyıcıları için
pazara girişte engel teşkil eden bir durumun var olduğu ifade edilmiş, ancak kod
paylaşımı ve benzer ticari işbirlikleri yapma imkanının tüm taşıyıcılara sağlanması
durumda, THY ve INDIGO arasında imzalanmış kod paylaşımı anlaşmasının pazara
herhangi bir olumsuz etkisinin olmayacağı hususu aktarılmıştır.
G.7. Değerlendirme
G.7.1. 4054 Sayılı Kanun’un 4. Maddesi Kapsamında Değerlendirme
(29) Mevcut ya da potansiyel rakipler arasında yapılan bir anlaşma “yatay işbirliği
anlaşması” olarak değerlendirilmektedir. Bu kapsamda, THY ve INDIGO’nun dosya
konusu bakımından ilgili pazar olarak belirlenen havayolu ile yolcu taşımacılığı
pazarındaki rakip konumları nedeniyle aralarında yaptıkları sözleşmeler yatay işbirliği
anlaşmaları olarak değerlendirilmiştir.
(30) Yukarıda yer verildiği üzere, söz konusu anlaşmalar neticesinde taraflar Türkiye-
Hindistan hattında birbirlerinin seferlerine kod koymak suretiyle bir işbirliği
gerçekleştirecektir. Her ne kadar söz konusu işbirliği sırasında her iki taraf da pazarda
sunacakları kapasite ve fiyatları bağımsız olarak belirleyecekse de, anlaşmanın
münhasırlık hükmü göz önüne alınarak 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi kapsamında
olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sebeple başvuru konusu sözleşmelerin muafiyet
açısından değerlendirilmesi gerekmektedir.
G.7.2. 4054 Sayılı Kanun’un 5. Maddesi Kapsamında Değerlendirme
(31) Bildirime konu sözleşmelere bireysel muafiyet tanınabilmesi için 4054 sayılı Kanun’un
5. maddesinin birinci fıkrasında öngörülen iki olumlu iki olumsuz koşulun birlikte
sağlanması gerekmektedir. Avrupa Komisyonu için hazırlanan Havayolları Kod
Paylaşımı Anlaşmalarının Rekabet Etkisine İlişkin Nihai Rapor’da7, rekabet açısından
değerlendirilecek bir kod paylaşım anlaşması ile karşılaşıldığında aşağıdaki temel
adımların dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir:
- Havayolunun söz konusu anlaşmayı yapmak için motivasyonu,
- Uygulandığı düzenleyici veya piyasa bağlamı/durumu,
- Müşteriler üzerindeki pozitif ve/veya negatif olası etkileri,
- Rekabet üzerindeki potansiyel negatif etkiler (pazar kapama, piyasa etkinliğinden
bağımsız kapasite kısıtlamaları, fiyatlar üzerinde anlaşma veya gizli anlaşma, diğer
havayollarına göre kod paylaşım ortağına fayda sağlayan dışlayıcı hükümler gibi),
- Rekabet üzerindeki potansiyel pozitif etkiler (halka açık olan mevcut rotaları veya
uçuş zamanlarını genişletmek, seçenekleri genişletmek, küçük havayollarının daha
büyük ağ taşıyıcılarına karşı rekabetçi hizmetler sağlama yeteneğinin artırılması
gibi).
(32) Bu kapsamda bu unsurlar ve geçmiş Kurul kararları dikkate alınmak suretiyle yapılan
bireysel muafiyet değerlendirmesine aşağıda yer verilmiştir.
a) Malların üretim veya dağıtımı ile hizmetlerin sunulmasında yeni gelişme ve
iyileşmelerin ya da ekonomik veya teknik gelişmenin sağlanması

7 Competition Impact of Airline Code-Share Agreements Final Report, January 2007.
19-14/190-86
10/14
(33) Bireysel muafiyet değerlendirmesinde aranan ilk olumlu koşulun sağlanıp
sağlanmadığının tespiti ve hangi hallerin ekonomik yarar sağladığı somut olayın
özelliklerine göre değerlendirilmektedir. Genel olarak, üretim ve dağıtım maliyetlerinin
düşürülmesi, kalitenin artırılması, malın arzında devamlılığın sağlanması, yeni
piyasalara girişin kolaylaştırılması ve yeni ürünlerin ya da üretim tekniklerinin
bulunması hallerinde etkinlik kazanımının ortaya çıkacağı ve bu koşulun sağlanacağı
kabul edilmektedir.
(34) Havayolu sektörü açısından şebeke genişlemesi ve bunun sonucu oluşan yoğunluk
ekonomisi ile kapsamlı hizmet ağının beraberinde getirdiği kapsam ekonomisinin
önemli maliyet etkinliği yarattığı kabul edilmektedir. THY ve INDIGO arasında
gerçekleştirilecek işbirliği sayesinde Türkiye-Hindistan hattında frekans sayısında artış
yaşanacak, bu sayede tarafların şebekelerini daha fazla kullanmaları sonucu ilgili hat
için yolcu başına düşen ortalama maliyetlerin azalması söz konusu olacaktır. Ayrıca,
anlaşmanın hayata geçmesiyle birlikte INDIGO’nun gerçekleştirmeyi planladığı
yatırımlar neticesinde daha büyük kapasiteli uçaklarla hizmet sunulacak, böylece
ortalama yolcu sayısı artırılarak yolcu başına düşen maliyet de azaltılmış olacaktır.
(35) Havayolu sektöründe yapılan işbirliklerinin bir diğer faydası ise yeni pazarlara giriş
imkânı yaratmasıdır. Bildirime konu kod paylaşımı anlaşması sayesinde taraflar
maliyet artışı olmaksızın şebekelerini genişletme ve sık frekanslı hizmet sunma
imkânına sahip olacaktır. Öngörülen şebeke genişlemesinin, teşebbüsler arası trafik
beslemesi ve daha geniş kapsamlı hizmet ağının beraberinde getireceği kapsam
ekonomisi ile önemli maliyet etkinlikleri sağlaması beklenmektedir. İlave olarak, söz
konusu işbirliğinin Hint sivil havacılık makamlarının ilave frekans tanınmasına ilişkin
tutumunu değiştirmesini sağlayacak bir itici güç yaratması da beklenmektedir.
(36) Bu bilgiler doğrultusunda bildirim konusu işlem incelendiğinde; tarafların
gerçekleştirecekleri işbirliği sonucu tarife ve frekanslarını genişleterek daha geniş
hizmet ağına sahip olacakları, bu sayede önemli maliyet etkinlikleri yaratılacağı
değerlendirildiğinden muafiyetin ilk koşulunun yerine getirildiği kanaatine ulaşılmıştır.
b) Tüketicinin yarar sağlaması
(37) 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi anlamında rekabeti sınırlayıcı etkileri olan bir
anlaşmanın Kanun kapsamında muafiyet alabilmesi için Kanun’un 5. maddesinin (a)
bendinde koşul olarak getirilen mal ve hizmet sunumunda gelişme, iyileşme veya
ekonomik ve teknik gelişmelerden tüketicinin de faydalanması gerekmektedir.
Tüketiciye sağlanan faydanın ölçülmesi ve değerlendirilmesinde, fiyatlarda yaşanan
düşüş, satış sonrası hizmetlerde artan etkinlik, ürün çeşitliliği, tüketicinin ürüne daha
kolay ulaşımı, mal arzında devamlılık gibi unsurlar dikkate alınmaktadır.
(38) Tüketiciler açısından kod paylaşımı anlaşmaları dâhil olmak üzere havayolu
taşıyıcıları arasında gerçekleştirilen işbirliklerinin en önemli faydalarından biri hizmet
miktarı ve kalitesinde ortaya çıkmaktadır. Bu işbirlikleri sayesinde havayolları,
kesintisiz bir şekilde ve daha konforlu hizmetler sunmakta ve hizmet verilen hat
sayısında da çok ciddi artışlar gerçekleşmektedir. Bununla birlikte, kod paylaşım
anlaşması neticesinde bağlantılı uçuşlardaki gecikmelerin önüne geçilmesi ve
yolcuların daha konforlu bir şekilde kesintisiz seyahat etmesinin sağlanması söz
konusu olmaktadır. Bildirime konu anlaşma kapsamında ilave olarak pazara düşük
maliyetli bir oyuncunun girecek olması hem pazarda daha düşük fiyatlı bilet alternatifi
yaratacak hem de ilave sefer saati ve uçuş noktaları sunularak tüketicinin
alternatiflerinin artmasına olanak sağlayacaktır.
19-14/190-86
11/14
(39) Sonuç olarak, kod paylaşım anlaşmasının ürün çeşitliliğinde artış, fiyat seviyelerinde
düşüş ve ürün çeşitliliğinin artması gibi yollarla tüketiciye yarar sağlayacağı
anlaşılmaktadır. Bu nedenle, muafiyet değerlendirmesinin ikinci koşulunun da yerine
getirildiği kanaatine ulaşılmıştır.
c) İlgili piyasanın önemli bir bölümünde rekabetin ortadan kalkmaması
(40) Söz konusu bentteki şartın sağlanıp sağlanmadığının analizi, anlaşmanın niteliği ve
kapsamı, taraflarının ve rakiplerin pazardaki konumları, pazarın ve işbirliğine konu
ürünün özellikleri, giriş engelleri, pazarın doygunluk seviyesi, tüketici tercihlerinin ne
ölçüde kısıtlandığı gibi unsurların değerlendirilmesini gerektirmektedir.
(41) Öncelikle belirtmek gerekir ki hava taşımacılığı sektöründe belirli bir hattaki rekabetin
ortadan kalktığının en temel göstergeleri; uçuşların sıklığında bir azalmanın meydana
gelmesi, oluşacak piyasa gücü nedeniyle fiyatlarda artış gerçekleşmesi ve pazardan
çıkışların sayısında bir artış olmasıdır.
(42) Bildirim formu ve ek bilgilerde yer alan bilgilere göre THY’nin 2018 yılı için Türkiye-
Hindistan hattında %(…..) payı bulunmaktadır. Bununla birlikte, THY’nin Türkiye-
Hindistan hattındaki yolcularının dağılımına bakıldığında, Türkiye-Hindistan hattındaki
THY seferlerinde taşınan yolcuların %(…..)’ünün lokal (Türkiye varışlı/çıkışlı) ve
%(…..)’sinin transit yolcu olduğu belirtilmiştir8. Bu çerçevede genel olarak transit
yolcuların bu hizmetten faydalandığı anlaşılmaktadır. Bundan başka, Türkiye-
Hindistan hatlarının THY’nin toplam gelirleri içerisindeki payının 2017 ve 2018 yılları
için %(…..)’in altında olduğu belirtilmiştir. Dolayısıyla söz konusu hattın, tek başına
THY için önemli bir büyüklük arz etmediği söylenebilecektir9. Bundan başka, işbu
dosya konusu sözleşme ile INDIGO hem Hindistan-Türkiye pazarına hem de ABD ve
Avrupa pazarına giriş yapacak, böylece tarife ve sefer sayısı artacaktır. INDIGO’nun
söz konusu hattaki payının %(…..) olduğu, bu sınırlı kabul edilebilecek payın ise
aktarmalı uçuşlardan kaynaklandığı anlaşılmaktadır. INDIGO’nun Hindistan’daki
konumuna bakıldığında, Hindistan'ın en çok uluslararası sefer düzenleyen 3. havayolu
olduğu, aynı pazarda Jet Airways’in haftalık (…..) uluslararası frekans ile Hindistan'ın
en çok uluslararası sefer düzenleyen havayolu olduğu, INDIGO dışında Hindistan
menşeili “lowcost” havayolu şirketlerinin SpiceJet, GoAir, Air India Express ve JetLite
olduğu görülmektedir. Son olarak, Türkiye-Hindistan hattında THY tarafından
gerçekleştirilen aktarmasız uçuşların yanı sıra, Emirates, Qatar Airways, Etihad
Airways ve Kuwait Airways gibi körfez taşıyıcıları tarafından kendi aktarma noktaları
(hub) üzerinden gerçekleştirilen aktarmalı uçuşlar da bulunmaktadır.
(43) Bu çerçevede söz konusu anlaşmanın tarafların pazar güçlerine bir katkısı olduğunu
söylemek mümkün görünmemektedir. Bu noktada, INDIGO’nun pazara yeni giriyor
oluşu da göz önüne alındığında söz konusu işlemin Türkiye pazarında bir yoğunlaşma
yaratmayacağı değerlendirilmektedir. Taraflar, aralarındaki sözleşme hükümleri
gereğince kapasite ve fiyatları birbirlerinden bağımsız olarak belirleyeceklerdir. Bu
nedenle, söz konusu kıstaslar açısından taraflar arasında rekabetin devam edeceği
anlaşılmaktadır. ABD ve Avrupa pazarlarında ise THY’nin pazar payı zaten oldukça
düşüktür.
(44) Buraya kadar aktarılan bilgiler çerçevesinde uçuşların sıklığında bir azalmanın
meydana gelmesi bakımından THY ile INDIGO arasında akdedilecek sözleşme
aracılığı ile rekabeti kısıtlayıcı veya ortadan kaldırıcı bir etkinin oluşmayacağı
anlaşılmaktadır. Benzer bir durum anlaşma sayesinde oluşacak hâkim durum/piyasa

8 Transit yolcu dağılımı kapsamında AB varış/çıkışlı yolcu potansiyeli %(…..); ABD varış/çıkışlı yolcu
potansiyeli %(…..) ve diğer bölgeler %(…..) olarak sunulmuştur.
9 Bu yöndeki benzer değerlendirme için bkz. Kurulun 01.09.2015 tarihli ve 15-34/512-160 sayılı kararı.
19-14/190-86
12/14
gücü nedeniyle fiyatlarda artış gerçekleşmesi ihtimali ve pazardan çıkışların olması
açısından da geçerlidir. Hâlihazırda Türkiye’den Hindistan’a direkt sefer gerçekleştiren
başka bir havayolu taşımacısı bulunmamakta olup işbirliği sonrasında INDIGO pazara
giriş yapıyor olacaktır.
(45) Sonuç olarak, THY ile INDIGO arasında akdedilecek sözleşme neticesinde ilgili
pazarın önemli bir bölümünde rekabetin ortadan kalkmasının söz konusu olmadığı,
dolayısıyla muafiyetin ilgili şartının sağlandığı değerlendirilmektedir.
d) Rekabetin (a) ve (b) bentlerindeki amaçların elde edilmesi için zorunlu
olandan fazla sınırlanmaması
(46) Bir anlaşmanın bireysel muafiyet alabilmesi için gerekli son koşul, anlaşmanın ilk iki
olumlu koşuldaki yararların elde edilmesi için olması gerekenden fazla rekabeti
sınırlayıcı nitelikte olmamasıdır. Bu koşul altındaki değerlendirmelerde genel olarak
sözleşmenin rekabeti kısıtlayıcı hükümlerinin, sözleşmeden elde edilecek faydaların
sağlanması için zorunlu olup olmadığı dikkate alınmaktadır.
(47) Taraflar arasında akdedilen sözleşme ile herhangi bir havayolunun ilgili ürün pazarına
girmesi engellenmemekte, diğer havayollarının arasında benzer ittifaklar kurulmasının
önüne geçilmemektedir. İlave olarak, taraflar kapasite ve fiyatlarını birbirlerinden
bağımsız olarak belirleyerek rekabet etmeye de devam edecektir. Öte yandan,
sözleşmede yer alan münhasırlık hükmünün söz konusu işbirliğinden beklenen etkinlik
kazanımlarını elde etmek için zorunlu olup olmadığının değerlendirilmesi yerinde
olacaktır. Zira yatay işbirliği anlaşmaları, münhasırlık içermeleri veya tarafların karar
alma bağımsızlıklarını önemli ölçüde azaltacak nitelikte mali ve ayni yükümlülükler
içermeleri sonucunda rekabeti kısıtlayabilmektedir10.
(48) Havayolları Kod Paylaşımı Anlaşmalarının Rekabet Etkisine İlişkin Nihai Rapor’a göre
bir taşıyıcı kod paylaşım sözleşmesini münhasırlık getirmek suretiyle diğer taşıyıcının
alternatif ortaklar aramasını engelleyebilir. Komisyon bu durumun açıkça diğer
operatörün aynı hatta ilişkin olarak rekabet potansiyelini kısıtladığını belirtmektedir. Bu
kapsamda, kod paylaşımı anlaşmalarının amaçlarının yerine getirilmesinde
değerlendirilecek en önemli noktalardan birinin de giriş engelleri olduğu ifade
edilmiştir. Komisyon giriş engellerinin en önemlisini söz konusu rotalara yeni
girişlerdeki düzenleyici (çift taraflı anlaşmalar) veya fiziksel (söz konusu
havalimanındaki slot kısıtlaması) kısıtlamalar olarak belirlemiştir. Bu noktada, eğer
yüksek giriş engelleri mevcutsa, burada yeni girişler için ya çok az imkân olacaktır ya
da hiç imkân olmayacaktır. Diğer taraftan, eğer giriş engelleri azsa, rekabetçi sürecin
oluşması için imkânlar anlaşmanın anti rekabetçi etkilerini azaltacaktır11.
(49) Bildirim Formunda yer alan bilgilerden ve THY ile yapılan görüşmelerden elde edilen
bilgiler doğrultusunda, sözleşmede yer alan münhasırlık hükmünün işbirliğini teklif
eden INDIGO tarafından getirildiği anlaşılmıştır. INDIGO’nun bu münhasırlık hükmünü
getirmesinin arkasındaki amacın söz konusu işbirliği sonucunda yapacağı kapsamlı
filo yatırımlarının olduğu belirtilmiştir. INDIGO’nun gerçekleştireceği işbirliğinin
yalnızca Türkiye değil, Avrupa ve ABD’deki faaliyetlerini de kapsaması göz önüne
alındığında THY’nin uçuş ağının INDIGO için önem arz ettiği, diğer havayollarının
uçuş ağı anlamında INDIGO’nun hedeflerini karşılayabilecek nitelikte olmadığı
belirtilmiştir. Böylece, INDIGO’nun yapacağı ciddi ölçekli yatırımları da göz önüne
alarak münhasırlık hükmünü getirerek ticari açıdan yatırımlarını güvence altına almak
istediği ifade edilmiştir. Bu noktada, THY’nin Air India ile kod paylaşım anlaşmasının

10 Yatay İşbirliği Anlaşmaları Hakkında Kılavuz, par. 22.
11 Competition Impact of Airline Code-Share Agreements Final Report, January 2007.
19-14/190-86
13/14
bulunduğu ve mevcut bu anlaşmanın uygulanmaya devam edeceği de
vurgulanmalıdır.
(50) Havayolları Kod Paylaşımı Anlaşmalarının Rekabet Etkisine İlişkin Nihai Rapor’da;
kod paylaşımı anlaşmalarının doğası gereği, yolcular için potansiyel olarak en önemli
faydaları sağlayan anlaşmalar olmakla birlikte aynı zamanda söz konusu havayolunun
ticari özgürlüğüne en çok kısıtlama getiren anlaşmalar da olabileceği belirtilmiştir.
Örneğin, bir havayolu şirketi, kendi uçuşlarına bağlantısı olan uçuşlara yönelik
hizmetleri teşvik etmek amacıyla kod paylaşımı ortağının hizmet kalitesini iyileştirmeye
yatırım yapabilir. Bununla birlikte, söz konusu kod paylaşım anlaşmalarının, yatırımın
geri dönüşünü güvence altına almak üzere ortağın söz konusu yatırım için bedavacılık
yapmasını ve üçüncü taraflarla ticari ilişkiler kurmasını önlemek için bir dereceye
kadar münhasırlık gerektirebileceği ifade edilmiştir. Bu tür düzenlemelerin tipik olarak
rekabeti kısıtlayıcı olsa da bir anlaşmanın ticari bütünlüğünün korunması için gerekli
olabileceği vurgulanmıştır.
(51) Bu kapsamda getirilen münhasırlığın, rekabetin 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinin
birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerindeki amaçların elde edilmesi için zorunlu olandan
fazla sınırlanması sonucunu doğurup doğurmayacağı değerlendirilmelidir. Konuya
ilişkin olarak yukarıda ilgili bölümde yer verildiği üzere gerek rakip teşebbüslerin gerek
SHGM’nin görüşlerine başvurulmuştur. SHGM tarafından INDIGO’ya ilave olarak
başka bir Hint taşıyıcısının da pazara girmek istemesi halinde Hindistan sivil havacılık
makamının frekans artışına gidilmesine olumlu yaklaşacağı ve karşılıklı olarak
frekansların artırılmasına müteakip iki ülke arasında sefer düzenleyen havayolu
sayısının ve mevcut sefer düzenleyen havayollarının sefer sayısının artabileceği,
dolayısıyla münhasırlık hükümlerinin sektördeki diğer havayollarına bir etkisinin
bulunmayacağı ifade edilmiştir. (…..) ise, THY ile INDIGO arasındaki Kod Paylaşımı
Anlaşması kapsamında münhasırlık ve benzeri hükümlerin bulunması durumunda,
ilgili hatta tayin edilmeyen/edilemeyen veya frekans tahsisi yapılmayan/yapılamayan
teşebbüslerin, hatta faaliyet göstermekte olan havayolu şirketleri ile kod paylaşımı
anlaşması yaparak ilgili pazara girmesinin mümkün olamayacağını belirtmiştir.
(52) Yukarıda yer verilen bilgiler değerlendirildiğinde, münhasırlık hükmünün INDIGO için
söz konusu işbirliğinin esasını oluşturduğu, aksine bir uygulamanın INDIGO için ilgili
pazara giriş motivasyonunu ortadan kaldıracağı değerlendirilmektedir. Bu nedenle,
söz konusu münhasırlık hükmünün işbirliğinden elde edilecek kazanımlar için zorunlu
olduğu anlaşılmıştır. Sonuç olarak, THY ile INDIGO arasında akdedilecek sözleşme
neticesinde rekabetin zorunlu olandan fazla kısıtlanmadığı ve dolayısıyla muafiyet
incelemesinin dördüncü ve son şartının sağlandığı kanaatine varılmıştır.
19-14/190-86
14/14
H. SONUÇ
(53) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre,
- Türk Hava Yolları A.O. ile InterGlobe Aviation Limited arasında akdedilecek
sözleşmelerin birlikte değerlendirilmesi sonucunda 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi
kapsamında olduklarına,
- Bununla birlikte bildirime konu sözleşmelere, 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde
sayılan koşulların tamamını sağlamaları nedeniyle, bireysel muafiyet tanınmasına,
gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde Ankara İdare Mahkemelerinde
yargı yolu açık olmak üzere, OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.


Full & Egal Universal Law Academy