Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 18-33/545-269
Karar Türü: Rekabet İhlali
Konu: Türk Telekomünikasyon A.Ş.’nin kamu kurumlarınca data hizmeti alımına yönelik düzenlenen bazı ihalelerde ve kiralık devrelere ilişkin toptan ve perakende kampanyalarında fiyat sıkıştırması yapmak, ihale sonrasında kiralık devre tesisi işlemleri ile ilgili olarak uzun süreler, yüksek ücretler, zorlayıcı uygulamalar veya sözleşme hükümleri ile makul olmayan şartlar ileri sürmek yoluyla sözleşme yapmayı dolaylı olarak reddetmek ve perakende VPN hizmetlerini toptan sunulan hizmetlerden farklı şekilde sunmak suretiyle hakim durumunu kötüye kullandığı iddiası
Karar Tarihi: 19.09.2018

Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2018-2-18 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 18-33/545-269
Karar Tarihi : 19.09.2018
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Ömer TORLAK
Üyeler : Arslan NARİN, Adem BİRCAN, Mehmet AYAN,
Ahmet ALGAN, Hasan Hüseyin ÜNLÜ
B. RAPORTÖRLER: Gözde MAVİ, Selin DURSUN, Mehmet Mustafa ŞEREF
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : Alfa İletişim Hizmetleri Paz. Tic. A.Ş.
Ekinciler Cad. Ertürk Sok. Mehmet Özçelik İş Merkezi
No:5 Kat:1 34810 Kavacık/İstanbul
D. HAKKINDA İNCELEME
YAPILAN : Türk Telekomünikasyon A.Ş.
Turgut Özal Bulvarı 06103 Aydınlıkevler/Ankara
(1) E. DOSYA KONUSU: Türk Telekomünikasyon A.Ş.’nin kamu kurumlarınca data
hizmeti alımına yönelik düzenlenen bazı ihalelerde ve kiralık devrelere ilişkin
toptan ve perakende kampanyalarında fiyat sıkıştırması yapmak, ihale
sonrasında kiralık devre tesisi işlemleri ile ilgili olarak uzun süreler, yüksek
ücretler, zorlayıcı uygulamalar veya sözleşme hükümleri ile makul olmayan
şartlar ileri sürmek yoluyla sözleşme yapmayı dolaylı olarak reddetmek ve
perakende VPN hizmetlerini toptan sunulan hizmetlerden farklı şekilde sunmak
suretiyle hakim durumunu kötüye kullandığı iddiası.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: Başvuruda özetle; Türk Telekomünikasyon A.Ş.’nin (Türk
Telekom) kamu kurumlarınca data hizmeti alımına yönelik düzenlenen bazı ihalelerde
ve kiralık devrelere ilişkin toptan ve perakende kampanyalarında fiyat sıkıştırması
yapmak, ihale sonrasında kiralık devre tesisi işlemleri ile ilgili olarak uzun süreler,
yüksek ücretler, zorlayıcı uygulamalar veya sözleşme hükümleri ile makul olmayan
şartlar ileri sürmek yoluyla sözleşme yapmayı dolaylı olarak reddetmek ve perakende
VPN hizmetlerini toptan sunulan hizmetlerden farklı şekilde sunmak suretiyle 4054
sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (4054 sayılı Kanun) 6. maddesi
kapsamında hakim durumunu kötüye kullandığı iddia edilmektedir.
(3) G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 07.03.2018 ve 20.03.2018 tarihlerinde giren
başvuru üzerine hazırlanan 04.06.2018 tarih ve 2018-2-18/İİ sayılı İlk İnceleme
Raporu, 12.06.2018 tarihli Kurul toplantısında görüşülmüş ve 18-19/343-M sayı ile
önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir. İlgili karar uyarınca düzenlenen 06.09.2018
tarih ve 2018-2-18/ÖA sayılı Önaraştırma Raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(4) H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda;
a) Türk Telekom’un data hizmeti alımına ilişkin bazı ihalelere sunduğu tekliflerin
maliyetlerini karşılamadığı,
b) TTVPN (Türk Telekom Virtual Private Network/Sanal Özel Ağ) hizmetinin toptan ve
perakende düzeyde farklı özelliklerle sunulmasının rekabete aykırı olduğu,
18-33/545-269
2/28

c) Türk Telekom tarafından bağlantı ücretine ilişkin perakende düzeyde düzenlenen
Noktadan Noktaya Metro Ethernet Fırsat ve Bağlantı Ücreti Bizden kampanyalarının
rekabete aykırı olduğu,
yönündeki iddiaların 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesi kapsamında ihlal
oluşturmayacağı,
d) Türk Telekomünikasyon A.Ş.’nin toptan kiralık devre hizmetlerinin sunumunda
bağlantı sürelerine ve bağlantı ücretlerine ilişkin uygulamalarının sözleşme
yapmanın reddi niteliğinde 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesi bağlamında ihlal olarak
değerlendirilebileceğine yönelik ciddi bilgi ve belgelere ulaşıldığından adı geçen
teşebbüs hakkında Kanun’un 41. maddesi kapsamında soruşturma açılması
gerektiği,
e) Geçici tedbir talebinin 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 9/4.
maddesinde yer alan şartları taşımadığından reddedilmesi gerektiği
sonuç ve kanaatine varılmıştır.
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. Konu
(5) Alfa İletişim Hizmetleri Paz. Tic. A.Ş. (Alfa) tarafından yapılan başvuruda, dosya
konusuna ilişkin Türk Telekom’un rekabete aykırı çeşitli uygulamalarla hakim
durumunu kötüye kullandığı yönündeki iddialara üç ana başlık altında aşağıda yer
verilmiştir:
i. Türk Telekom’un data hizmeti alımına ilişkin ihalelere sunduğu tekliflerin
maliyet altı olduğu yönündeki iddialar;
- Elektronik Kamu Alımları Platformu üzerinden 2017-2018 arası dönemde
gerçekleşen data hizmeti alım ihalelerine bakıldığında toplam sözleşme tutarı (…..)
TL olan 18 adet ihalenin düzenlendiği; bu ihalelerin toplam yaklaşık maliyeti olan
(…..) TL sözleşme tutarıyla karşılaştırıldığında kamu kurumlarının önemli bir
tasarruf imkanı elde etmiş olduğunun düşünüldüğü,
- 18 ihaleden adet bazında en fazla ihaleyi Superonline İletişim Hizmetleri A.Ş.
(Superonline) kazanmış olsa da değer bazında Türk Telekom’un yaklaşık %(…..)
pay ile açık ara lider olduğu,
- Türk Telekom'un kazandığı ihalelerin tamamında, ihale öncesinde kuruma hizmet
veren operatörün yine Türk Telekom olduğu, bu bilgiden hareketle yaklaşık
maliyetlerin aslında Türk Telekom'un geçmiş dönem cirosunu yansıttığı, kazandığı
beş ihalenin yaklaşık maliyeti (…..) TL iken, sözleşme tutarının Alfa'nın ihaleye
girmesi sonucu yaşanan rekabet nedeniyle (…..) TL olarak gerçekleştiği, bunun da
aynı kurumlara yönelik ihale öncesi ve sonrası dönemde Türk Telekom'un ciro
bazında %(…..) küçülmesi anlamına geldiğini söylemenin mümkün olduğu,
- 2017 yılında Türk Telekom'un kazandığı beş ihaleden üçünde (Maliye Bakanlığı
Gelir İdaresi, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ve İstanbul Gaz Dağıtım Sanayi ve
Ticaret A.Ş. (İGDAŞ) ikinci en iyi teklif sahibinin Alfa olduğu, Türk Telekom'un Alfa
ile yarıştığı söz konusu ihalelerde verdiği tekliflerin fiyat sıkıştırması niteliğinde
hukuka aykırı olduğu, Alfa'nın piyasadan dışlanmasını amaçladığı,
- Türk Telekom’un Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi, SGK, İGDAŞ, Devlet Su İşleri,
Orman ve Su işleri Bakanlığı olmak üzere kazandığı beş ihalenin dördünde; Maliye
Bakanlığı Gelir İdaresi, SGK, İGDAŞ ihalelerinde Alfa’ya, Orman ve Su İşleri
Bakanlığı ihalesinde ise Superonline’a karşı olmak üzere fiyat sıkıştırması yaptığı,
18-33/545-269
3/28

ayrıca bu ihalelerin yanı sıra Rekabet Kurulunun (Kurul) 09.11.2017 tarih ve 17-
36/579-253 sayılı kararında incelenen Ankara il Emniyet Müdürlüğünün "Kurumsal
İnternet ve Çok Noktadan Çok Noktaya Data Hatları" ihalesinde de Türk Telekom
tarafından verilen fiyat teklifinin yapılan iki farklı hesaplamada da maliyetleri
karşılamadığının tespit edildiği,
ii. TTVPN hizmetinin toptan ve perakende düzeyde farklı özelliklerle
sunulmasının rekabete aykırı olduğu yönündeki iddialar;
- Türk Telekom'un diğer bir dışlayıcı davranışının TTVPN tarifelerinde yaşandığı,
- Kamu alımlarında genellikle 5 Mbps hızın altında metro Ethernet (ME) hizmeti
talep edildiği, Referans Kiralık Devre Teklifi (RKDT) kapsamındaki metro ethernet
hizmetlerinin toptan seviyede işletmecilere yönelik olarak sadece 5 Mbps ve üzeri
hızlarda sağlanmasına karşılık, aynı hizmetlerin Türk Telekom tarafından
perakende seviyede son kullanıcılara yönelik (TTVPN adlı tarife ile) 5 Mbps
altındaki bant genişliklerinde sunulabildiği, rakipler için söz konusu dezavantajlı
durumun yanı sıra Türk Telekom’un kamu ihalelerinde uyguladığı ek indirim
kampanyalarıyla (örn. Kamunet) fiyat sıkıştırması uygulayarak perakende
seviyedeki rakiplerini dışladığı, nitekim Muğla Büyükşehir Belediyesi ve Gelir
İdaresi Başkanlığı ihalelerine yönelik yapılan örneklemde Türk Telekom tarafından
fiyat sıkıştırması yapıldığının görülebileceği,
iii. Türk Telekom tarafından bağlantı ücretine ilişkin toptan ve perakende düzeyde
düzenlenen kampanyaların rekabete aykırı olduğu yönündeki iddialar;
- Türk Telekom tarafından kurumsal müşterilere yönelik olarak düzenlenen “Bağlantı
Ücreti Bizden” kampanyasının da fiyat sıkıştırması yoluyla hâkim durumun kötüye
kullanılması niteliğinde olduğu,
- Söz konusu kampanya ile Türk Telekom’un perakende seviyede kamu kurumları
da dahil tüm kurumsal müşterilerden 24, 36 ve 48 ay taahhüt karşılığında noktadan
noktaya metro ethernet hizmeti sunumundan bağlantı ücreti talep etmediği, ancak
toptan seviyede metro ethernet hizmeti için alternatif işletmecilere 2500 TL indirim
uygulasa da bu tutarın üzerindeki tutarlarda bağlantı ücreti talep ettiği,
- İzmir Büyükşehir Belediyesinin 10.11.2017 tarihli MPLS VPN ihalesi kapsamında,
5 Mbit/sn hızda noktadan noktaya metro ethernet kiralık devre başvurusu yapılan
“ödemiş Totem Lokasyonu” ile ilgili olarak Türk Telekom tarafından 2.890 metrelik
tesis mesafesi için (2.90 tim x (…..) m=) (…..)'lik bağlantı ücreti talep edildiği, (…..),
- Perakende seviyede hizmet alımının tercih edilmesi durumunda da bağlantı ücreti
yansıtılmaması karşılığında 48 aya varan hizmet alım taahhüdü şartı ile karşı
karşıya kalındığı,
- Türk Telekom'a rakip konumdaki bir işletmeci açısından toptan tarifeler yerine
bağlantı ücreti olmayan perakende tarifelerin daha avantajlı olması ve toptan
yerine perakende tarifenin tercih edilmesinin, rekabeti kısıtlayıcı fiyat
sıkıştırmasının açık bir göstergesi olduğu,
- Keza RKDT’nin Ek-7 5.4.4. maddesine aykırı olarak bağlantı ücretleri
hesaplamalarının en uzak mesafe olan santral noktalarının bağlantı noktası esas
alınarak yapılması sebebiyle bağlantı ücretlerinin suni biçimde ciddi miktarlarda
yükseltildiği,
- Objektif kriterleri bulunmayan bağlantı ücreti ve uzun süreli taahhütler yoluyla
kurumsal müşterilere alternatif işletmecilerin hizmet vermesinin engellendiği
ifade edilerek, geçici tedbir kararı alınması ve gereğinin yapılması talep edilmektedir.
18-33/545-269
4/28

Öte yandan başvuruda ileri sürülen Türk Telekom’un ihale sonrası süreçte bilinçli
olarak haksız talep edilen yüksek bağlantı ücretleri, dayatılan sözleşmeler yoluyla
zorlayıcı ve makul olmayan şartlar ileri sürmek suretiyle sözleşme yapmayı dolaylı
olarak reddettiği yönündeki bir diğer iddia bakımından ise, 4054 sayılı Kanun’un 6.
maddesi bağlamında ihlal olarak değerlendirilebileceğine yönelik ciddi bilgi ve
belgelere ulaşıldığından adı geçen teşebbüs hakkında Kanun’un 41. maddesi
kapsamında soruşturma açılması gerektiğine işbu kararın görüşüldüğü Kurul
toplantısında ayrıca karar verildiğinden, söz konusu iddiaya ilişkin detay bilgiye ve
değerlendirmeye yer verilmemiştir.
I.2. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) Görüşü
(6) Yukarıda özetlenen başvurunun elektronik haberleşme sektörüne ilişkin olması
sebebiyle 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu’nun (5809 sayılı Kanun) 7.
maddesinin ikinci fıkrası gereğince 09.03.2018 ve 22.03.2018 tarihlerinde BTK’dan
görüş talep edilmiştir. Konuya ilişkin BTK görüşü 08.05.2018 tarihinde Kurum
kayıtlarına girmiştir. Söz konusu görüşte özetle;
- 5809 sayılı Kanun kapsamında yürütülen pazar analizleri neticesinde hem ilgili
pazarların tanımlandığı hem de ilgili pazarlarda etkin piyasa gücüne (EPG) sahip
işletmelerin belirlendiği,
- Bu doğrultuda toptan ve perakende seviyede sunulan kiralık devre hizmetlerine
ilişkin gerçekleştirilen pazar analizi neticesinde, 06.04.2017 tarihli ve 2017/DK-
SRD/117 sayılı BTK Kurul kararı ile “Toptan ve Perakende Kiralık Devreler Pazar
Analizi Nihai Dokümanı”nda toptan ve perakende seviyede ülke genelinde sunulan
kiralık devre sonlandırma ve taşıma pazarlarında Türk Telekom’un EPG’ye sahip
işletmeci olarak belirlendiği
- Başvurulara konu hizmetlere bakıldığında, noktadan noktaya (NN) metro ethernet,
noktadan noktaya G.SHDSL (symmetric high-bit-rate digital subscriber line) ve
metro ethernet internet hizmetinin BTK’nın düzenlemelerine tabi tutulduğu,
- Bununla birlikte ilgili pazar tanımında yer alması gereken ürünlerin nitelikleri
itibariyle pazar tanımı dışında tutulan VPN, Yedekleme ve internet hattı ile servis
durdurma saldırılarının önlenmesi (DDoS) hizmetlerinin tarifelerinin Türk Telekom
tarafından serbestçe belirlendiği,
- Türk Telekom tarafından yapılacak tarife ve kampanya tekliflerinin, yürürlüğe
girmesi öncesinde BTK’ya bilgi olarak sunulması kaydıyla söz konusu tarife ve
kampanyaların onaylanmasına gerek bulunmadığı, bu kapsamda, bahse konu
hizmetlere ilişkin perakende seviyede yapılan çeşitli kampanyalarla, tarifeler
üzerinden taahhüt süresine ve çeşitli hizmetlerin birlikte alınması durumuna göre
değişen oranlarda indirimlerin yapıldığının bilindiği,
- Türk Telekom internet sitesi üzerinden ulaşılabilecek kurumsal ürünler ve bu
hizmetlere uygulanan kampanyalar dikkate alınarak anılan hizmetlere ilişkin toplam
aylık tutarın hesaplanabileceğinin değerlendirildiği,
- Başvurularda yer verilen ihaleler kapsamındaki noktadan noktaya metro ethernet,
noktadan noktaya G.SHDSL hizmetlerine ilişkin toptan tarifelere BTK internet
sayfasında yayımlanan RKDT, toptan seviyede metro ethernet İnternet hizmeti
tarifelerine ise Referans Al-Sat Yöntemiyle ATM/FR/ME İnternet Toptan Satış Teklifi
(RAFMET) üzerinden erişim sağlanabildiği,
- 2017 yılında noktadan noktaya metro ethernet ve/veya metro ethernet İnternet
hizmetlerine dair aylık ücretlerde/bağlantı ücretlerinde indirim yapılmasına ilişkin
“Noktadan Noktaya Metro Ethernet Hız Artırım Kampanyası”, “Metro Ethernet
18-33/545-269
5/28

İnternet Bağlantı Ücreti Bizden Kampanyası”, “Metro Ethernet İnternet Yeni Satış ve
Mevcut Müşteri Kampanyaları” ve “Noktadan Noktaya Metro Ethernet, TTunel ve
Kısmi TTunel Bağlantı Ücreti Bizden Kampanyası” isimli kampanyaların BTK
tarafından onaylandığı, muhtemel fiyat sıkıştırması testinde söz konusu hizmetlere
ilişkin olarak toptan düzeydeki maliyetlere yönelik hesaplamada ihalelerin yapıldığı
dönemde toptan düzeyde uygulanan kampanyaların da göz önünde bulundurulması
gerektiğinin değerlendirildiği,
- VPN hizmetinin ise BTK tarafından düzenlenmediği ve RKDT kapsamında sunulan
bir hizmet olmadığı, bu nedenle RKDT'de kiralık devreler ve kısmi kiralık devreler
için yer verilen maddelerin VPN hizmetinin sunumuna ilişkin hüküm, koşul ve
ücretler için geçerli olmadığı,
- RKDT kapsamında sunulan hizmetlere ilişkin bağlantı ücretinin ne şekilde
uygulanacağına RKDT'nin Ek-7 5. maddesinde yer verildiği, söz konusu madde
uyarınca Türk Telekom şebekesi ile hizmetin talep edildiği ilgili işletmeci/işletmeci
abonesinin tesisi arasında mevcut bir bağlantının bulunmasına rağmen RKDT Ek-7
5.2.1., 5.2.2. ve 5.2.3. maddeleri dışında kalan bağlantı talepleri, mevcutta
bağlantının olmadığı şeklinde değerlendirilerek söz konusu bağlantı talepleri
hakkında RDKT Ek-7 5.1. maddesine göre işlem yapıldığı, bu nedenle Alfa’nın
kazandığı ihalelerdeki bağlantıları RKDT Ek-7 5. maddesine göre hangi kapsamda
değerlendirildiğinin Türk Telekom'un Alfa’ya yansıttığı bağlantı ücretinin
hesaplanmasındaki temel unsur olduğu, bu itibarla, devrenin sonlanacağı lokasyon
ile Türk Telekom sistemleri arasında mevcutta bağlantı olup olmadığı, bağlantı
varsa RKDT'nin Ek-7 5 maddesine göre hangi kapsamda olduğu, ilave yatırım
gerektirip gerektirmediği vb. bilgilerin Alfa’nın ödemesi gereken bağlantı ücretinin
hesaplanması bakımından gerekli bilgiler olup bahse konu bilgilerin BTK’da
bulunmaması nedeniyle Alfa’nın Türk Telekom’un kendisine haksız ve yüksek
bağlantı ücreti yansıttığı şeklindeki iddiasına yönelik olarak BTK tarafından bir
değerlendirmenin yapılamadığı,
- Devre tesis taleplerinin tamamlanması gereken sürelere ilişkin değerlendirme için
devrenin sonlanacağı lokasyon ile Türk Telekom sistemleri arasında mevcutta
bağlantı olup olmadığı, bağlantı varsa RKDT’nin Ek-7 5 maddesine göre hangi
kapsamda olduğu, ilave yatırım gerektirip gerektirmediği, özel bir uygulamanın talep
edilip edilmediği bilgilerinin gerekli olduğu, RKDT Ek-5 2.1.8 maddesi uyarınca
devrenin tesis edilebilmesi için ilave yatırım gerekmesi veya özel bir uygulama talep
edilmesi halinde RKDT’te yer verilen tesis sürelerinden ziyade taraflar arasında
imzalanan protokoldeki tesis sürelerinin dikkate alınması gerektiği, taraflar arasında
imzalanan protokoller BTK tarafından düzenlenmediğinden Türk Telekom tarafından
protokolde yer alan devre tesis sürelerine uygun bir işlemin yapılıp yapılmadığı
hususunda bir değerlendirme yapılamadığı,
- Bağlantı ücretine esas mesafe, tesis adresi ile bağlantının sağlanabildiği güzergâh
üzerinde olan ve transmisyon imkânları bulunan en yakın Türk Telekom sistemi
(hizmetin verilmesine olanak sağlayan ve bağlantının sonlanacağı teçhizat veya
network cihazı) arasındaki mesafe olduğu hususunun RKDT Ek-7 5.4.4 maddesinde
düzenlendiği, talep edilen hizmetin toptan veya perakende düzeyde sunulmasından
bağımsız olarak, bağlantı ücretine esas mesafenin ne şekilde hesaplandığı (Türk
Telekom node/switch/santral mesafesi ve neden söz konusu mesafenin esas
alındığı) hususunda Rekabet Kurumu tarafından Türk Telekom'dan açıklama talep
edilebileceğinin değerlendirildiği,
- Bununla birlikte, her yeni bağlantı talebinde, bağlantı ücretine esas mesafe olarak
en yakın Türk Telekom node/switch cihazı alınamayacağı gibi en yakın Türk
18-33/545-269
6/28

Telekom santralinin de alınamayacağı, her bir yeni bağlantı bazında söz konusu
mesafenin değişiklik arz edebileceğinin değerlendirildiği, hizmetin talep edildiği
lokasyona en yakın Türk Telekom node/switch'inin talep edilen hizmetin sunumu için
elverişli olmaması (kapasitesinin dolu olması vb.) nedeniyle devrenin en yakın Türk
Telekom santraline bağlantısının yapılmasının gerekebildiği,
- Ayrıca, Alfa’nın kazandığı ihalelerde, bazı noktalarda müşterinin mevcutta Türk
Telekom'dan hizmet aldığı belirtilmiş olup söz konusu müşteri için işletmeci/hizmet
değişikliği başvurusu yapılması yerine yeni devre tesis edilmesinin talep edilmesi
nedeniyle, mevcutta müşteri lokasyonu ile en yakın Türk Telekom
node/switch/santral teçhizatı/tesisi arasında talep edilen hizmetin sunulabileceği
transmisyon imkânının olmayabileceği ve bu nedenle Alfa’nın başvurusu
değerlendirilirken lokal erişim kablo montajı/cihaz kurulumu gibi işlemlerin yapılması
gerekebileceği hususunun göz önünde bulundurulması gerektiği, bu kapsamda
devre tesis işlemi taleplerine ilişkin devre bazında hangi işlemlerin (lokal erişim
kablo montajı, teçhizat kurulumu vb.) yapıldığına yönelik Türk Telekom’dan
açıklama talep edilebileceğinin düşünüldüğü,
- Noktadan noktaya metro ethernet hizmeti için RKDT’te yer verilen hükümlerle aynı
kapsamdaki hükümlerin metro ethernet İnternet hizmeti için RAFMET’te bulunmakta
olup bu çerçevede noktadan noktaya metro ethernet hizmeti için yapılan
değerlendirmelerin metro ethernet İnternet hizmeti için de geçer olduğu,
- Alfa’nın ikinci başvurusunda bahsi geçen, Türk Telekom'un perakende seviyedeki
noktadan noktaya metro ethernet hizmetlerinde net getiri uygulaması kapsamındaki
şartların sağlanması halinde bağlantı ücreti alınmadan talebin karşılanması
yönündeki uygulamasının ilk olarak 07.06.2005 tarihli ve 2005/364 sayılı BTK Kurul
kararı ile onaylanarak yürürlüğe girdiği ve sonrasında 16.12.2009 tarihli ve 2009/DK-
07/652 sayılı BTK Kurul kararı ile söz konusu uygulamada güncelleme yapıldığı,
12.11.2009 tarihli ve 27404 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren
Tarife Yönetmeliğinin "Bildirim usulü" başlıklı 8. maddesinin birinci fıkrasında "İlgili
pazarda etkin piyasa gücüne sahip işletmeciler tarafından uygulanacak tarifeler ve
uygulanan tarifelerde yapılacak her türlü değişiklik, bu Yönetmeliğin 6'ncı ve 7'nci
maddesi çerçevesinde Kurum tarafından aksi belirtilmediği takdirde bildirim usulüne
tabidir." hükmünün yer aldığı,
- 07.01.2010 tarihli ve 2010/DK-10/18 sayılı BTK Kurul kararı ile onaylanarak
yürürlüğe giren “Perakende Kiralık Devreler Piyasası” hakkındaki pazar analizi ve
sonrasındaki kiralık devreler pazar analizlerinde Türk Telekom’un Etkin Piyasa
Gücüne sahip işletmeci olarak belirlendiği ve perakende kiralık devrelere ilişkin Türk
Telekom'a “Tarife kontrolüne tabi olma” yükümlülüğü getirildiği,
- Perakende kiralık devrelere ilişkin Türk Telekom'a ilgili pazar analizi ile getirilen
yükümlükler ve Tarife Yönetmeliği’nin ilgili hükümleri uyarınca 2010 yılından bu
yana Türk Telekom'un perakende kiralık devre hizmetlerine ilişkin tarifelerinin
bildirim usulüne tabi olduğu, bildirim usulünün uygulanmaya başlaması sonrasında
Türk Telekom tarafından perakende seviyede uygulanan net getiri uygulamasında
değişiklik yapılmasına yönelik bir bildirimde bulunulmadığı,
- Ek olarak, perakende düzeydeki noktadan noktaya metro ethernet hizmetine ilişkin
aylık ücretlerde taahhüt karşılığında indirim yapılmasına yönelik Noktadan Noktaya
Metro Ethernet Fırsat Kampanyası’nın Türk Telekom'un 27.12.2017 tarihli ve
240828 sayılı yazısı ile BTK’ya bildirildiği, Türk Telekom tarafından perakende
kiralık devre hizmetlerinde uygulanan net getiri uygulamasının yer verilen Kurul
Kararları ile onaylandığı dikkate alındığında, Türk Telekom'un söz konusu
uygulamasının anılan Kurul kararlarına uygun olduğunun değerlendirildiği,
18-33/545-269
7/28

- Veri iletim hizmeti ve internet erişim hizmeti pazarlarında ve bilhassa kurumsal
ihalelerde alternatif işletmecilerin teknik ve ekonomik tekrarlanabilirlik kıstasları
çerçevesinde mevcut pazar koşulları dâhilinde rekabetçi teklifler sunabilmelerinin
tartışmasız öneminin bulunduğu, bu kapsamda, söz konusu başvuruların görüşte
yer alan BTK mevzuatı ile açıklamaları çerçevesinde değerlendirilebileceğinin
düşünüldüğü
ifade edilmektedir.
I.3. Hakkında İnceleme Yapılan: Türk Telekomünikasyon A.Ş. (Türk Telekom)
(7) 1995 yılında kurulan ve 2015 yılı itibarıyla Türk Telekom, Avea ve TTNET A.Ş.’nin
(TTNET) tüzel kişiliklerini muhafaza ederek entegre bir yapıya geçen Türk Telekom,
Türkiye’de sabit telefon, mobil telefon, veri ve internet hizmetleri ile katma değerli
hizmetler sunmaktadır. Ocak 2016 itibarıyla ise söz konusu ürün ve hizmetlerin tamamı
Türk Telekom tek marka çatısı altında bir araya getirilerek sunulmaya başlanmıştır.
(8) Türk Telekom, PSTN1 ve toptan genişbant hizmetlerini sunmakla birlikte; TTNET’in,
mobil operatör Avea’nın, yakınsama teknolojileri şirketi Argela Yazılım ve Bilişim
Teknolojileri A.Ş.’nin, bilgi teknolojileri çözüm sağlayıcısı Innova Bilişim Çözümleri
A.Ş.’nin, çevrimiçi eğitim yazılımları şirketi Sebit Eğitim ve Bilgi Teknolojileri A.Ş.’nin,
çağrı merkezi şirketi AssisTT Rehberlik ve Müşteri Hizmetleri A.Ş.’nin ve toptan veri ve
kapasite servis sağlayıcısı Türk Telekom International ve iştiraklerinin %100'üne
sahiptir.
I.4. İlgili Pazar
I.4.1. İlgili Ürün Pazarı
(9) Başvuru konusu incelendiğinde iddiaların esas itibarıyla kiralık devreler ile ilgili olduğu
anlaşılmaktadır. Elektronik haberleşme hizmeti vermek üzere BTK tarafından
yetkilendirilmiş işletmeciler, ses, görüntü, veri gibi elektronik haberleşme hizmetlerini
son kullanıcılara çeşitli elektronik haberleşme şebekeleri vasıtasıyla sunmaktadır.
İşletmecilerin son kullanıcılarla bağlantı kurmak için kullandıkları söz konusu sabit ve
mobil şebekeler bakır şebeke, fiber optik şebeke, kablo TV şebekesi, mobil
haberleşme şebekesi, uydu şebekesi, genişbant telsiz erişim şebekesi, kiralık devreler
ve Wi-Fi olarak sıralanmaktadır. Anılan şebekelerden dosya konusunu oluşturan kiralık
devreler, kullanıcıların özel kullanımına tahsisli, iki uç nokta arasında sabit, simetrik ve
kesintisiz kapasite sağlayan veri iletim bağlantılarıdır. Kiralık devreler aracılığıyla geniş
bir bant aralığında farklı hızlarda kapasite sağlanabilmekte olup bant genişlikleri
kullanıcılara tahsis edilmektedir. Kiralık devreler bakır kablo, fiber optik kablo, radyo
link veya uydu şebekeleri üzerinden sunulabilmektedir. Kiralık devre hizmetleri, diğer
işletmeciler tarafından kendi altyapılarının kurulumu ve elektronik haberleşme
hizmetlerinin üçüncü kişilere sunumu (toptan kiralık hatlar) için talep edilebildiği gibi
(bireysel ya da kurumsal) son kullanıcılar tarafından kendi ihtiyaçlarının karşılanması
amacıyla da talep edilebilmektedir (perakende kiralık hatlar).
(10) BTK tarafından yayımlanan “Toptan ve Perakende Kiralık Devreler Pazar Analizi”nde
belirtildiği üzere; VPN, geleneksel ve diğer2 kiralık devreler, işletmeciler tarafından
genellikle kurumsal müşterilere perakende düzeyde sunulan data, ses ve görüntü gibi
verinin özellikle coğrafi olarak uzak olan noktalar arasında iletimi hizmetine karşılık
gelmektedir. Bu hizmetlerin sunumu için gerekli fiziksel altyapıya sahip olmayan
işletmeciler, bu hizmeti yerleşik işletmecilerden toptan seviyede temin edebilmektedir.

1 Public Switched Telephone Network: Genel aktarmalı telefon şebekesi
2 Noktadan noktaya ATM, frame relay, metro ethernet, ADSL vb. teknolojiler kullanılarak oluşturulan
kiralık devreler.
18-33/545-269
8/28

(11) Toptan seviyede sunulan geleneksel kiralık devre hizmetinde, yerleşik işletmeci
tarafından, alternatif işletmeciden perakende seviyede veri iletim hizmeti almak isteyen
her bir müşterinin özel kullanımı için bir devre (port veya hat) tahsis edilmekte; tahsis
edilen hattın müşterinin talep ettiği noktalar arasında fiziksel olarak bağlanması ile bu
noktalar arasında veri iletimi gerçekleştirilmektedir. Buna göre; tahsis edilen hat
üzerinde abonenin trafiği, yerleşik işletmeci tarafından bakır kablo ile erişim şebekesi
üzerinden santrale bağlanmakta, oradan bakır veya fiber optik kablo ile taşıma
şebekesi üzerinden karşı ucun bağlı olduğu santrale taşınmaktadır.
(12) Diğer kiralık devre hizmetleri noktadan noktaya ATM, Frame Relay, metro ethernet,
G.DHDSL, Fiberlink, ADSL vb. teknolojiler kullanılarak oluşturulan kiralık devreler ve
VPN hizmetinden oluşmaktadır.
(13) Anılan teknolojilerden metro ethernet, başta internet servis sağlayıcılar olmak üzere
kurumsal kullanıcılar ve işletmecilerin sabit genişbant hizmetlerine erişebilmek için
kullandıkları teknolojik altyapılardan olup fiber optik kablo üzerinden mesafeden
bağımsız olarak 10 Gbps’e kadar ulaşan hızlarda veri aktarımına olanak sağlayan,
uçtan uca güvenli, simetrik iletim yapısına sahip bir teknolojidir. Metro ethernet
teknolojisi internet erişimi yanında noktadan noktaya veya çok noktadan çok noktaya
veri iletimi için de kullanılabilmekte ve kullanıcı teçhizatının metro ethernet şebekesi
arayüzüne irtibatlandırılması yoluyla hizmet verilmektedir. Noktadan noktaya metro
ethernet kullanıcının örneğin farklı coğrafi konumlarda bulunan ofisleri arasında veri
akışını sağlarken, kullanıcının internete erişimini sağlamamaktadır. Dolayısıyla
noktadan noktaya ya da çok noktadan çok noktaya metro ethernet hizmeti bir internet
erişimi hizmeti değildir. Bu nedenle, noktadan noktaya metro ethernet sadece “metro
ethernet” olarak adlandırılırken, kullanıcıya genişbant internet erişimi sağlayan metro
ethernet teknolojisi “metro ethernet internet” olarak tanımlanmaktadır.
(14) Kiralık devreler ve erişim teknolojileri BTK tarafından “Toptan ve Perakende Kiralık
Devreler Pazar Analizi Nihai Dokümanı”nda incelenmiş ve Türk Telekom, geleneksel
kiralık devre, kısmi kiralık devre, omurga kiralık devre, noktadan noktaya metro
ethernet ve ttünel, kısmi metro ethernet devresi, omurga metro ethernet devresi,
noktadan noktaya G.SHDSL ve ekotünel, fiberlink hizmetlerini içerecek şekilde toptan
ve perakende seviyede ülke genelinde sunulan kiralık devre sonlandırma ve taşıma
pazarlarında EPG’ye sahip işletmeci olarak belirlenmiştir.
(15) Dosya konusu ile ilgili bir diğer hizmet VPN hizmetidir. Veri erişim hizmeti niteliğinde
olan VPN (Virtual private Network- Sanal Özel Ağ) ile herhangi bir sabit genişbant
erişim teknolojisi (ör: xDSL, fiber, metro ethernet, ADSL, FR, G.SHDSL gibi)
kullanılarak coğrafi olarak uzak olan noktalar arasında data ve sesin transmisyonunu
sağlayan şebekelerdir. VPN, kullanıcının IP şebekesi dâhil kamuya açık şebekeler
üzerinden özel şebekesine güvenli olarak bağlanmasına olanak sağlamaktadır.
VPN’de kullanıcı trafiği, diğer kullanıcı trafiklerinin de taşındığı ortak fiziksel devreler ile
sanal bir bağlantı üzerinden iletilmektedir. Bununla birlikte, VPN kapsamında
yönlendirme ve şifreleme yapılarak kullanıcı trafiği internet trafiğinden ayrıştırılmakta
ve güvenli bir şekilde taşınmaktadır. Böylece kullanıcıya özel kapalı bir sanal ağ
oluşturulmakta ve internet ortamına çıkış sağlanmamaktadır. Toptan ve Perakende
Kiralık Devreler Pazar Analizi sonucunda VPN hizmeti, isteğe bağlı anahtarlama ve
yönlendirme özelliğinin olması ve genellikle noktadan çok noktaya, çok noktadan çok
noktaya bağlantıları içermesi nedeniyle ilgili pazar kapsamında değerlendirilmemiştir.
Dolayısıyla VPN hizmetlerinin sunumunda Türk Telekom’a getirilen herhangi bir
yükümlülük bulunmamaktadır.
18-33/545-269
9/28

(16) Yukarıda ifade edilen hususlar çerçevesinde dosya konusunun ihalelere ilişkin olan
kısmında Kurul’un yerleşik kararları da dikkate alınarak her bir ihale bakımından ihale
şartnamesinde talep edilen hizmetler özelinde ilgili pazar tanımı yapılabileceği
değerlendirilmektedir. Bununla birlikte ihaleler temelde kiralık devre hizmetlerine ilişkin
olduğundan ilgili ürün pazarı “kiralık devre hizmetleri pazarı” (toptan ve perakende)
olarak tanımlanmıştır.
(17) Son olarak başvurunun VPN hizmetlerinin sunumuna ilişkin iddiaları kapsamında, VPN
hizmetinin niteliğinin kiralık devrelerden farklılaşması, perakende seviyede sunulan bir
hizmet olması ve toptan sunumunun olmaması gibi sebeplerle bir diğer ilgili ürün
pazarı “VPN hizmetleri pazarı” olarak tanımlanmıştır. İlaveten VPN hizmetinin
sunulabilmesi için toptan seviyede kiralık devreler hizmetlerinin alınıyor olması,
başvuru konusunun metro ethernet erişim teknolojisine ilişkin olması ve başvuru
konusu uygulamaların etkisinin ortaya konulabilmesi bakımından “metro ethernet
teknolojisi ile sunulan VPN hizmetleri pazarı”nın da ele alınabileceği
değerlendirilmektedir.
I.4.2. İlgili Coğrafi Pazar
(18) Başvuru konusu hizmetler bakımından ülke çapında rekabet şartlarının homojen
olması nedeniyle ilgili coğrafi pazar “Türkiye” olarak belirlenmiştir.
I.5. Değerlendirme
(19) Dosya konusu başvurunun, Türk Telekom’un, data alımına ilişkin bazı ihalelerde
maliyet altında teklif sunmak, metro ethernet hizmetine ilişkin toptan tarifelerden farklı
olarak VPN hizmetlerini perakende seviyede 5 mbps altında sunmak ve kiralık
devrelere ilişkin toptan ve perakende düzeyde düzenlenen kampanyaları ile toptan
maliyetlerin altında perakende ücret belirlemek suretiyle 4054 sayılı Kanun’un 6.
maddesini ihlal ettiği iddiasına dayandığı anlaşılmaktadır. Bu itibarla aşağıda öncelikle
Türk Telekom’un hâkim durumda bulunup bulunmadığına ilişkin tespitlere yer verilmiş
ve ardından Türk Telekom’un uygulamaları her bir başvuru konusu iddia çerçevesinde
değerlendirilmiştir.
I.5.1. Hâkim Durum Değerlendirmesi
(20) 4054 sayılı Kanun’un 3. maddesinde hâkim durum, “Belirli bir piyasadaki bir veya
birden fazla teşebbüsün, rakipleri ve müşterilerinden bağımsız hareket ederek fiyat,
arz, üretim ve dağıtım miktarı gibi ekonomik parametreleri belirleyebilme gücü” olarak
ifade edilmiştir. Tanımdan anlaşılacağı üzere, incelenen teşebbüsün hâkim durumda
kabul edilebilmesi için asıl olarak rekabetçi baskılardan ne ölçüde bağımsız
davranabildiği önem taşımaktadır. Bu doğrultuda hakim durum değerlendirmesinde,
teşebbüsün ve rakiplerinin ilgili pazardaki konumu (hakim durumdaki teşebbüsün ve
rakiplerin pazar payı, pazar paylarının yıllar içerisindeki seyri, rakiplerin sayısı vb.),
pazara giriş ve pazarda büyüme engelleri (yasal düzenlemeler, fikri ve sınai mülkiyet
hakları, üstün teknoloji ve etkinlik, dikey bütünleşme, ana hammaddelere erişim,
reklam, marka bilinirliği, ürün farklılaştırması, portföy gücü, finansal ve ekonomik güç
vb.), alıcıların pazarlık gücü (teşebbüsün müşterilerinin büyüklüğü, alternatif temin
kaynakları, kendi arzını yaratma imkanı vb.) unsurları dikkate alınmaktadır.
(21) Alternatif internet servis sağlayıcıların perakende seviyede kiralık devre ve VPN
hizmetlerini sunabilmesi için ülke geneline yayılmış fiziki elektronik haberleşme
altyapısına sahip olması veya böyle bir altyapıya erişebiliyor olması gerekmektedir.
Alternatif işletmeciler toptan seviyede Türk Telekom’dan eriştikleri kiralık devre ve VPN
hizmetlerini perakende seviyede kurumsal kullanıcılara sunmaktadır. Kiralık devre
hizmetleri erişim teknolojilerinden bazıları fiber optik altyapı üzerinden sunulduğundan
18-33/545-269
10/28

ilk olarak fiber optik altyapı sahipliği pazar gücünü belirlemede önem taşımaktadır. Bu
doğrultuda aşağıdaki tabloda alternatif işletmecilerin ve Türk Telekom’un sahip
oldukları fiber altyapı uzunluklarına ve buna göre pazar paylarına yer verilmektedir:
Tablo 1: Türk Telekom ve Alternatif İşletmecilerin Fiber Altyapı Uzunlukları ve Pazar Payları
Türk Telekom Alternatif İşletmeciler
Toplam Fiber
Uzunluğu (km)
Pazar Payı (%)
Toplam Fiber
Uzunluğu (km)
Pazar Payı (%)
2014-4 192.671 78,69 52.176 21,31
2015-4 211.528 78,89 56.592 21,11
2016-4 228.407 78,50 62.567 21,50
2017-4 256.474 79,00 68.193 21,00
Kaynak: BTK’nın 2017 yılı 4. Çeyreğine İlişkin Pazar Verileri Raporu
(22) Yukarıdaki tablodan, fiber altyapı uzunluğu bakımından Türk Telekom’un pazar payının
2014-2017 yılları arasında %79 düzeyinde olduğu görülmektedir. 2015 yılının birinci
çeyreği itibarıyla Türk Telekom’un fiber altyapısının eriştiği hane sayısı 3,11 milyon
iken en geniş fiber optik altyapıya sahip olduğu bilinen alternatif işletmeci
Superonline’ın eriştiği hane sayısı 2,25 milyondur3. İlaveten ülke genelindeki bakır
altyapının tamamı Türk Telekom’a ait bulunmaktadır. Bakır altyapının fibere dönüşüm
süreci dikkate alındığında, Türk Telekom’un sahip olduğu bakır altyapının büyüklüğü
de fiziksel altyapı pazarındaki bu konumunu güçlendirebilecek önemli bir avantaj
sağlamaktadır.
(23) Ayrıca, genel olarak erişim şebekelerine yapılacak yatırımların yüksek ve batık maliyet
niteliğinde olduğu ve bu şebekelerde genellikle yüksek seviyeli ölçek ve kapsam
ekonomilerinin var olduğu dikkate alındığında, Türk Telekom’un toptan seviyedeki
gücünün kısa vadede değişmesi mümkün görünmemektedir. Yeni bir şebeke
oluştururken katlanılması gereken yatırım maliyetlerinin yanı sıra Ulaştırma, Denizcilik
ve Haberleşme Bakanlığı tarafından verilecek olan “geçiş hakkı kullanım onayı”nı
müteakip altyapının tesis edileceği taşınmazların tasarruf sahiplerinden (Geçiş Hakkı
Sağlayıcılarına-GHS) de izin alınması gerekmektedir. Bunun yanında, geçiş hakkına
konu güzergâhtaki taşınmazlar, aynı zamanda mera, kültür ve tabiat alanı (SİT) vb.
olarak koruma altına alınmış bir taşınmaz olduğunda bu konuda ilgili kurumlardan da
ayrıca izin alınması gerekmektedir. Bu bilgiler doğrultusunda, yasal ve idari engeller,
batık maliyetler, ölçek ve kapsam ekonomileri ile şebeke etkileri gibi pazar özelliklerinin
kiralık devre hizmetleri pazarında faaliyet gösteren teşebbüslerin büyümesinin ya da
pazara yeni teşebbüslerin girmesinin önünde engel yarattığını söylemek mümkündür.
(24) Hâkim durum değerlendirmesinde dikkate alınan bir diğer husus ise alıcıların gücüdür.
Superonline, Vodafone Telekomünikasyon A.Ş. (Vodafone), Turknet İletişim Hizmetleri
A.Ş. (Turknet) başta olmak üzere alternatif işletmecilerin kendi altyapılarını
geliştirmeye çalıştıkları bilinmektedir. Bununla birlikte alternatif işletmeciler halen büyük
ölçüde Türk Telekom’un altyapısını kullanmaktadır. Kurul, Türk Telekom’un kendisine
yapılan tesis paylaşımı başvurularını geciktirmek, zorlaştırmak ve/veya engellemek
suretiyle 4054 sayılı Kanun’u ihlal edip etmediğinin tespiti amacıyla yürütülen
soruşturma sonucunda aldığı 09.06.2016 tarihli ve 16-20/326-146 sayılı kararında da
alternatif işletmecilerin, elektronik haberleşme hizmetlerinin sunumunda Türk
Telekom’un altyapısına bağımlılıklarının devam ettiği değerlendirmesinde bulunmuştur.
2016-2018 yılları itibarıyla kiralık devre ve VPN hizmeti sunan alternatif işletmecilerin
pazar payı verilerine yer verilen aşağıdaki Tablo 2’de Türk Telekom dışındaki
işletmecilerin pazar paylarının düşük olduğu görülmektedir. Söz konusu düşük pazar
payları, toptan seviyede hizmet sunan alternatif bir sağlayıcının bulunmaması ve

3 Bkz. Kurul’un 09.02.2017 tarih ve 17-06/52-19 sayılı kararı.
18-33/545-269
11/28

alternatif işletmecilerin kısa vadede kendi altyapılarını oluşturmalarının önünde bir
takım engellerin bulunması alternatif işletmecilerin alıcı gücünün oldukça düşük
seviyede olduğunu göstermektedir.
(25) Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde Türk Telekom’un yüksek pazar payına
sahip olduğu, piyasada büyüme ve piyasaya giriş engellerinin bulunduğu ve alıcıların
gücünün düşük olduğu toptan kiralık devre hizmetleri pazarında Türk Telekom’un
hâkim durumda olduğu değerlendirilmektedir.
(26) Perakende kiralık devre ve VPN hizmetleri bakımından yapılan hâkim durum
değerlendirmesinde ilk olarak Türk Telekom’un ve en yakın rakiplerinin ilgili
pazarlardaki abone sayısı ile elde ettikleri gelir ve pazar payları önem taşımaktadır.
Yukarıda ilgili pazara ilişkin kısmında belirtildiği üzere kiralık devre hizmetleri diğer
işletmeciler tarafından kendi altyapılarının kurulumu için kullanılmaktadır. Kamu
ihaleleri ve özel teşebbüslerin alımlarında talep edilen kiralık devrelerin çoğunlukla
VPN hizmetine ilişkin olduğu görülmektedir. Bu itibarla teşebbüsün perakende kiralık
devre hizmetlerindeki konumunun anlaşılabilmesi için aşağıda Türk Telekom ve
rakiplerinin VPN hizmetlerinde elde ettiği abone sayısı ve gelir bazında pazar payına
yer verilmiştir:
Tablo 2: VPN Hizmeti Pazarında Abone Sayısı ve Gelirler Bakımından Pazar Payları (%)
2016 2017 2018 İlk 6 Ay
Teşebbüsler
Abone
Sayısı
Gelir
Abone
Sayısı
Gelir
Abone
Sayısı
Gelir
Alfa (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Superonline (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Türk Telekom4 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Vodafone (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Turknet (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Toplam ~100,000 ~100,000 ~100,000 ~100,000 ~100,000 ~100,000
Kaynak: Teşebbüslerden Elde Edilen Bilgiler Çerçevesinde Yapılan Hesaplamalar
(27) Tabloların incelenmesinden, Türk Telekom’un VPN hizmeti pazarında 2016 yılında
%(…..) civarında olan pazar payını 2017 yılında %(…..)’e çıkardığı ve 2018 yılında da
bu payı koruduğu görülmektedir. Benzer şekilde gelir bakımından pazar payında da
ciddi değişikliklerin olmadığı ve %(…..) arasında değiştiği görülmektedir. VPN
hizmetleri pazarında Superonline’ın pazar payı abone sayısı bakımından %(…..); gelir
bakımından ise %(…..) arasında değişmiştir. Vodafone’un payları abone sayısı
bakımından %(…..); gelir bakımından %(…..) arasında değişerek artmıştır. Bu
doğrultuda teşebbüsün payının 2016-2018 yılları arasında en yakın rakibinin en az
(…..) katı olduğu anlaşılmaktadır.
(28) Dosya konusu kiralık devre hizmetleri ile VPN hizmetleri perakende seviyede genellikle
kurumsal abonelere sunulmaktadır. Bu hizmetlerden elde edilen gelirler de çoğunlukla
kamu ihalelerinden ya da özel teşebbüslerin alımlarından kaynaklanmaktadır. Söz
konusu hizmetlerin ilgili olduğu kurumsal kullanıcılar daha yüksek hız ve kapasitede
internet hizmeti talep etmektedir. Bu bağlamda, kurumsal kullanıcıların bireysel
kullanıcılara kıyasla daha yüksek bir alıcı gücüne sahip olduğu düşünülse de, pazarda
oldukça fazla sayıda bireysel ve kurumsal alıcının bulunması, alıcıların Türk Telekom
üzerinde yeterli düzeyde rekabetçi baskı oluşturmadığını göstermektedir.
(29) Perakende seviyede piyasaya giriş engellerinin bulunup bulunmadığı incelendiğinde
ise, perakende seviyede kiralık devre ve VPN hizmeti sunulması için ilk olarak BTK’nın
yetkilendirmesinin gerektiği bilinmektedir. Bunun yanı sıra, mevcut dosya kapsamında
incelenen teşebbüslerin dikey bütünleşik yapıya, güçlü ve ortak bir dağıtım ağına ve

4 (…..).
18-33/545-269
12/28

geniş bir ürün portföyüne, yüksek marka bilinirliğine, finansal ve ekonomik güce sahip
olmasının da piyasadaki teşebbüslerin büyümesi veya piyasaya yeni teşebbüslerin
girmesinin önünde giriş engeli oluşturmasının muhtemel olacağı değerlendirilmektedir.
Dolayısıyla perakende seviyede, toptan seviyedeki pazara kıyasla daha düşük
seviyede de olsa, giriş engellerinin bulunduğunu söylemek mümkündür.
(30) Yukarıdaki bilgiler doğrultusunda, perakende kiralık devre hizmetleri ve VPN hizmetleri
pazarında, Türk Telekom’un yüksek ve rakipleriyle orantısız pazar payı ve piyasaya
giriş engellerinin bulunması sebebiyle hâkim durumda olduğu sonucuna varılmıştır.
I.5.2. Türk Telekom’un Data Hizmeti Alımına İlişkin İhalelere Sunduğu Tekliflerin
Maliyetlerini Karşılamadığı Yönündeki İddiaların Değerlendirilmesi
(31) Dosya kapsamında Türk Telekom’un data alımına ilişkin bazı ihalelerde maliyet altı
teklif vererek başvuru sahibinin faaliyetlerini zorlaştırdığı ileri sürülmektedir. Bu
doğrultuda başvuru konusunun Türk Telekom’un belirli ihalelerde fiyat sıkıştırması
uygulamak suretiyle 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesini ihlal ettiği iddiasına dayandığı
anlaşılmaktadır. Dolayısıyla bu bölümde öncelikle fiyat sıkıştırmasına ilişkin teorik
bilgilere yer verilmiş, akabinde Türk Telekom’un iddia konusu eylemlerinin fiyat
sıkıştırması çerçevesinde değerlendirmesi yapılmıştır. İlaveten Kurul’un 09.11.2017
tarih ve 17-36/579-253 sayılı kararında başvuru konusuna benzer şekilde Ankara
Emniyet Müdürlüğünün açtığı bir data ihalesinde Türk Telekom’un toptan satış
tarifesinin altında teklif sunduğu iddiasının ele alındığı görülmektedir. Konuyla ilgili
olması bakımından anılan karara da aşağıda yer verilmiştir.
I.5.2.1. Rekabet Hukukunda Fiyat Sıkıştırması
(32) Hâkim Durumdaki Teşebbüslerin Dışlayıcı Kötüye Kullanma Niteliğindeki
Davranışlarının Değerlendirilmesine İlişkin Kılavuz’un (Kılavuz) 61. paragrafında fiyat
sıkıştırması aşağıdaki gibi tanımlanmıştır:
“Fiyat sıkıştırması, dikey ilişkili pazarlarda faaliyet gösteren ve üst pazarda hâkim
durumda bulunan bir teşebbüsün üst pazar ürünü fiyatı ile alt pazar ürünü fiyatı
arasındaki marjı, alt pazarda eşit derecede etkin bir rakibin dahi kârlı bir şekilde kalıcı
olarak ticari faaliyette bulunmasına imkân vermeyecek nitelikte belirlemesidir. Üst
pazarda hâkim durumda bulunan teşebbüs, üst pazar ürününün fiyatını yükselterek, alt
pazar ürününün fiyatını düşürerek veya her ikisini aynı anda uygulayarak marj
sıkıştırmasına yol açabilmektedir. Böylece, hâkim durumdaki teşebbüs üst pazardaki
ürün üzerinde sahip olduğu pazar gücünü alt pazara aktarabilmekte ve bu şekilde
rekabetin kısıtlanması sonucunu doğurabilmektedir.”
(33) Kılavuz’un 62. paragrafında ise fiyat sıkıştırmasının unsurları olarak;
a) teşebbüsün bir üretim zincirinde birbiriyle bağlantılı üst ve alt pazarlarda faaliyet
göstermesi,
b) üst pazardaki ürünün alt pazarda faaliyet gösterebilmek için vazgeçilmez olması,
c) teşebbüsün üst pazarda hâkim durumda bulunması,
d) üst ve alt pazar ürünleri arasındaki marjın üst pazardaki hâkim durumda bulunan
teşebbüs kadar etkin bir rakibin alt pazarda kar elde edemeyecek ve kalıcı şekilde
faaliyet gösteremeyecek kadar düşük olması
sayılmıştır.
(34) Yukarıda sayılan hususların yanı sıra fiyat sıkıştırmasının unsurlarının bulunduğu
durumlarda bir ihlalin var olup olmadığının tespiti için yapılacak incelemenin esasını,
hâkim durumdaki teşebbüs davranışının fiili veya muhtemel rekabet karşıtı piyasa
18-33/545-269
13/28

kapamaya yol açıp açmadığının incelenmesi oluşturmaktadır. Rekabet karşıtı piyasa
kapama, hâkim durumdaki teşebbüsün davranışları sonucunda tüketicilerin zararına
olacak şekilde mevcut ya da potansiyel rakiplerin arz kaynaklarına veya pazarlara
ulaşımının zorlaştırılması ya da engellenmesidir. Tüketici zararı; fiyat artışı, ürün
kalitesindeki ve yenilik düzeyindeki düşüşler, mal ve hizmet çeşitliliğinde azalışlar
şeklinde gerçekleşebilir5. Kılavuz’un 26. paragrafında rekabet karşıtı piyasa
kapamanın oluşup oluşmadığının değerlendirilmesinde dikkate alınacak hususlar
aşağıdaki başlıklarda açıklanmaktadır:
a) Hâkim durumdaki teşebbüsün konumu
b) İlgili pazardaki koşullar
c) Hâkim durumdaki teşebbüsün rakiplerinin konumu
d) Müşterilerin ya da sağlayıcıların konumu
e) İncelenen davranışın kapsamı ve süresi
f) Fiili piyasa kapamayla ilgili olası deliller
g) Dışlayıcı stratejiye dair doğrudan veya dolaylı deliller
(35) Kılavuz’da fiyat sıkıştırması davranışına ilişkin olarak dikey bütünleşik teşebbüs
tarafından sunulacak haklı gerekçelerin alınacak kararda değerlendirileceği
belirtilmektedir. Haklı gerekçenin fiyat sıkıştırmasının tespitinin ardından incelemeye
konu teşebbüs tarafından ileri sürülmesi halinde dikkate alınacağı açıktır. Teşebbüs
nesnel gereklilik veya etkinlik çerçevesinde haklı gerekçeler öne sürebilmektedir.
Kılavuz’un 63. paragrafında “özellikle pazar koşullarının iddia konusu stratejiye sebep
olduğu, üst pazar arzı ve alt pazar talebinde yaşanan değişimlerden dolayı marjın
daraldığı ve/veya düşük fiyatla sunulan ürünün piyasaya yeni sunulduğu gibi hususlar”
öne sürülebilecek haklı gerekçeye örnek olarak sayılmıştır.
(36) Kurul’un bugüne kadar aldığı kararların, Kılavuz’da fiyat sıkıştırmasına ilişkin belirtilen
ve yukarıda yer verilen hususlarla paralel oluğu görülmektedir. Türk Telekom ve
TTNET’ten oluşan ekonomik bütünlüğün, toptan genişbant internet erişim hizmetleri
pazarındaki hâkim durumunu, perakende genişbant internet hizmetleri pazarında fiyat
sıkıştırması yoluyla kötüye kullandığı iddiası üzerine alınan 19.11.2008 tarih ve 08-
65/1055-411 sayılı Kurul kararında fiyat sıkıştırması incelemesinde öncelikle söz
konusu teşebbüsün, rakiplerin ve ilgili pazarın yapısına ilişkin belirli ekonomik ve
hukuki koşulların eş zamanlı varlığının tespit edilmesi gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca söz
konusu koşullardan bir ya da birkaçının sağlanamadığı durumlarda fiyat sıkıştırmasının
rekabete zarar veren bir davranış olarak nitelendirilmesinin güçleştiği ifade edilmiştir.
Keza 19.12.2013 tarihli, 13-71/992-423 sayılı kararda da fiyat sıkıştırmasına yönelik
detaylı analiz yapılmıştır.
I.5.2.2. Rekabet Kurulunun 09.11.2017 Tarih ve 17-36/579-253 Sayılı Kararı
- Türk Telekom’un Ankara İl Emniyet Müdürlüğünün “Kurumsal İnternet ve Çok
Noktadan Çok Noktaya Data Hatları” ihalesine toptan satış tarifesinin altında teklif
vererek rekabeti kısıtladığı iddiasının değerlendirildiği 09.11.2017 tarih ve 17-
36/579-253 sayılı kararında Kurul;
- Türk Telekom’un yüksek pazar payına sahip olduğu, piyasada büyüme ve piyasaya
giriş engellerinin yüksek olduğu ve alıcıların gücünün düşük olduğu toptan metro
ethernet ve metro ethernet internet erişim hizmetleri pazarlarında Türk Telekom’un
hâkim durumda olduğu,

5 Kılavuz, 25. Para.
18-33/545-269
14/28

- Ayrıca perakende metro ethernet internet ve metro ethernet üzerinden sunulan VPN
hizmetleri pazarında Türk Telekom’un yüksek ve rakipleriyle orantısız pazar payı,
TTNET’in kurumsal müşterilere yönelik perakende sabit genişbant internet
hizmetinde hâkim durumda olmasının avantajı ve piyasaya giriş engellerinin
bulunması sebebiyle Türk Telekom’un perakende metro ethernet internet ve metro
ethernet VPN hizmetleri pazarında hâkim durumda olduğu,
- Türk Telekom’un dosya konusu ihaleye sunduğu teklifin maliyetlerini
karşılayamadığı bununla birlikte bahse konu ihalenin ihale bedelinin piyasa
bakımından önemli ihaleler arasında görece düşük olduğu ve ilgili pazarlarda elde
edilen gelir içerisinde ihmal edilebilir bir payının bulunduğu, ayrıca ilgili pazarda Türk
Telekom’un payının düşmesine karşılık rakiplerinin payının yükseldiğinin de
görüldüğü, bu itibarla dosya konusu ihalenin rekabet karşıtı pazar kapamaya yol
açmayacağı
değerlendirmesinde bulunmuştur.
I.5.2.3. Türk Telekom’un Uygulamalarının Fiyat Sıkıştırması Teorisi Çerçevesinde
Değerlendirilmesi
(37) Yukarıda ifade edildiği üzere, fiyat sıkıştırmasının söz konusu olabilmesi için öncelikle
dört koşulun gerçekleşmesi gerekmektedir. İlk olarak teşebbüsün bir üretim zincirinde
birbiriyle bağlantılı üst ve alt pazarlarda faaliyet göstermesi gerekmektedir. Dikey
bütünleşik yapıda olan Türk Telekom kiralık devre ve VPN hizmetlerine ilişkin birbiriyle
bağlantılı olarak/olan hem üst hem de alt pazarda hizmet sunmaktadır. Alternatif
işletmecilerin dosya konusu ihalelere katılabilmek için toptan seviyede hizmeti Türk
Telekom’dan aldığı, diğer taraftan söz konusu ihalelere Türk Telekom tarafından teklif
verildiği görülmektedir. Bu itibarla teşebbüsün hem alt hem de üst pazarda faaliyet
gösterdiği ve birinci koşulun karşılandığı anlaşılmaktadır.
(38) Fiyat sıkıştırması analizinde incelenmesi gereken ikinci koşul, üst pazardaki ürünün alt
pazarda faaliyet gösterebilmek için vazgeçilmez olmasıdır. Vazgeçilmezlik koşulu
değerlendirilirken, üst pazar ürününün alt pazarda etkin bir şekilde rekabet edebilmek
için nesnel olarak gerekli olması aranmaktadır. Bu durum, söz konusu ürün açısından
rakiplerin alt pazarda başvurabilecekleri mevcut ya da potansiyel bir ikamesinin
bulunmaması halinde söz konusu olmaktadır. İlgili unsurun mevcut veya potansiyel
ikamesinin olup olmadığı değerlendirilirken, hâkim durumda bulunan teşebbüsün
rakiplerinin öngörülebilir bir gelecekte söz konusu unsuru etkin bir şekilde tekrar
oluşturup oluşturamayacakları göz önünde bulundurulmaktadır.
(39) Bahse konu unsurun var olup olmadığının tespitinde, perakende pazarda faaliyet
gösteren ve kendine ait altyapısı bulunmayan alternatif işletmecilerin Türk Telekom
tarafından sağlanan altyapı haricinde bir altyapı üzerinden hizmet verebilmelerinin
mümkün olup olmadığı incelenmelidir. İhale konusu kiralık devre ve VPN hizmetleri
fiber ve bakır altyapılardan sunulmaktadır. Bakır altyapının tamamına, fiber optik
altyapının %79’una Türk Telekom sahip bulunmaktadır. Her ne kadar Superonline,
Turknet gibi alternatif işletmeciler kendi fiber optik altyapıları üzerinden perakende
hizmetleri sunabiliyor olsalar da, bu altyapıların alternatif işletmecilere kullandırılması
yükümlülüğü bulunmamaktadır. Nitekim BTK kararı gereği Türk Telekom ve diğer
işletmecilerin fiber altyapılarını toptan düzeyde erişime açma yükümlülüğü
bulunmamaktadır6. Ayrıca, Türk Telekom’dan sonra en geniş fiber altyapıya sahip
Superonline’ın kısıtlı miktarda fiber altyapısı üzerinden toptan seviyede hizmet

6 BTK’nın 03.10.2011 tarih ve 2011/DK-10/511 sayılı “Fibere Erişim” konulu kararı ile beş yıl boyunca
veya fiber internet abonelerinin sabit genişbant internet aboneleri içerisindeki payı %25’e ulaşana dek
fibere erişim hizmetlerinin pazar analizine dâhil edilmemesine karar verilmiştir. (…..).
18-33/545-269
15/28

sunduğu bilindiğinden Superonline dışındaki alternatif işletmeciler için yine tek
alternatif olarak Türk Telekom öne çıkmaktadır. Dolayısıyla fiyat sıkıştırmasına ilişkin
ikinci unsurun sağlandığı değerlendirilmektedir.
(40) Üçüncü koşul olan teşebbüsün üst pazarda hâkim durumda bulunmasına bakıldığında,
yukarıda hâkim durum değerlendirmesinin yapıldığı kısımda belirtildiği üzere Türk
Telekom’un dosya kapsamındaki üst pazarlarda hâkim durumda bulunduğundan,
üçüncü koşulun da sağlandığı anlaşılmaktadır.
(41) Fiyat sıkıştırmasının varlığını gösteren unsurlardan sonuncusu olan, “üst ve alt pazar
ürünleri arasındaki marjın üst pazarda hâkim durumda bulunan teşebbüs kadar etkin
bir rakibin alt pazarda kar elde edemeyecek ve kalıcı şekilde faaliyet gösteremeyecek
kadar düşük olması” kriterine ilişkin olarak ise, Türk Telekom’un dosya konusu
ihalelere verdiği teklifler ile bu teklife esas teşkil eden maliyetlerinin incelenmesi ve
maliyet altında fiyatlama yapıp yapmadığının tespit edilmesi gerekmektedir. Başvuru
dilekçesinde beş ihale kapsamında maliyet altı teklif sunulduğu iddia edilmektedir. Bu
doğrultuda her bir ihale özelinde Türk Telekom’un ihalelere sunduğu teklif tutarları ile
maliyetleri incelenmiştir.
i) İGDAŞ İhalesi
(42) İddia konusu İGDAŞ tarafından 2017/17687 kayıt numaralı ihale, İGDAŞ Genel
Müdürlüğü (Alibeyköy, Eyüp - İstanbul) ile hizmet binaları, şebekeler, vezneler, RMS
istasyonları ve diğer şubeler arasında, çok noktadan çok noktaya veri iletim
devrelerinin tesis edilmesi, gerekli kurulum ve konfigürasyonların yapılarak hatasız bir
şekilde kurulması, dokümantasyon ve raporlama işlerinin yapılması, arıza durumunda
bakım-onarım, cihaz değişim ve destek hizmetlerini içeren işletim hizmetini
kapsamaktadır. Yüklenici ihale sonucu imzalanacak sözleşme süresince geçerli olmak
üzere sözleşme imzalandıktan sonra sözleşme ekinde talep edilen hızlar ve 128 Kbps
ile 1 Gbps hız kademeleri için fiber ve bakır üzerinden MPLS VPN birim fiyat listelerinin
teklifiyle birlikte idareye sunulacağı ifade edilmektedir. İhaleyi 22.06.2017 tarihinde
(…..) Türk Telekom kazanmıştır.
(43) Dosyada yer alan ve Türk Telekom tarafından birim teklif cetvelinde bulunan her bir
kaleme ilişkin idareye sunulan teklif ve maliyet tutarları incelendiğinde, teşebbüsün
ihaleye sunduğu teklif tutarının maliyetlerinden yaklaşık %(…..) daha fazla olduğu
görülmektedir. Dolayısıyla Türk Telekom’un dosya konusu ihaleye sunduğu teklifin
maliyetlerini karşıladığı anlaşılmaktadır.
ii) Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) İdaresi İhalesi
(44) GİB tarafından 2017/547742 kayıt numaralı ihale, 2018-2019-2020 yılları data, internet
ve DDoS hizmeti alımı kapsamındadır. İdarece hazırlanan teknik şartnamede belirtilen
idarenin talep ettiği birimlerde 36 ay süreyle data hattı hizmetleri, internet erişimleri ve
DDoS hizmetlerinin sağlanması ile arıza durumunda bakım-onarım hizmetlerini
kapsamaktadır. Yüklenicinin 128 kbps ile 10 gbps hızları arasındaki tüm hız
kademeleri için (bakır ve fiber MPLS, VPN, NN ME, İnternet, DDoS) birim fiyat
listelerini teklifiyle birlikte idareye sunulacağı ifade edilmektedir. İhaleyi 07.12.2017
tarihinde (…..) Türk Telekom kazanmıştır.
(45) Dosyada yer alan ve Türk Telekom tarafından birim teklif cetvelinde bulunan her bir
kaleme ilişkin idareye sunulan teklif ve maliyet tutarları incelendiğinde, teşebbüsün
ihaleye sunulan teklif tutarının maliyetlerinden yaklaşık %(…..) daha az olduğu
görülmektedir. Dolayısıyla Türk Telekom’un dosya konusu ihaleye sunduğu teklifin
maliyetlerini karşılamadığı anlaşılmaktadır.
iii) Devlet Su İşleri (DSİ) İhalesi
18-33/545-269
16/28

(46) DSİ tarafından 2017/304757 ihale kayıt numaralı ihale, DSİ Genel Müdürlüğü merkez
ve taşra birimlerinin veri iletişimini sağlamak amacıyla MPLS VPN devreleri, DDoS
hizmetinin şartnamede belirtildiği şekliyle temini, tesisi, bakımı, destek hizmetleri ve
dokümantasyon işlerinin yapılmasını kapsamaktadır. Yüklenici iş planı çerçevesinde
idare merkez binasında var olan M/E ağ anahtarı ile kendi omurgası arasında fiber
optik kablo ile en az 10 Gbps hızı destekleyecek şekilde bağlantı oluşturacağı ayrıca
yüklenicin alt yapısının Metro Ethernet, G.SHDSL, ve ADSL’i desteklemesi gerektiği
MPLS VPN hizmetini sözleşme ek listesinde sunulan yerlerin tamamında fiber optik
kablo üzerinden metro ethernet olarak vermekle yükümlü olacağı belirtilmiştir. İhaleyi
20.07.2017 tarihinde (…..) Türk Telekom kazanmıştır.
(47) Dosyada yer alan ve Türk Telekom tarafından birim teklif cetvelinde bulunan her bir
kaleme ilişkin idareye sunulan teklif ve maliyet tutarları incelendiğinde, teşebbüsün
ihaleye sunulan teklif tutarının maliyetlerinden yaklaşık %(…..) daha fazla olduğu
görülmektedir. Dolayısıyla Türk Telekom’un dosya konusu ihaleye sunduğu teklifin
maliyetlerini karşıladığı anlaşılmaktadır.
iv) Orman ve Su İşleri Bakanlığı (OB) İhalesi
(48) OB tarafından 2018/8499 ihale kayıt numaralı ihale OB merkez ve taşra birimler
arasında veri iletişimini sağlamak amacıyla MPLS VPN devreleri, DDoS hizmetinin
şartnamede belirtildiği şekliyle temini, tesisi, bakımı, destek hizmetleri ve
dokümantasyon işlerinin yapılmasını kapsamaktadır. Yüklenicinin MPLS VPN altyapısı
metro ethernet, G.SHDSL ve ADSL’i desteklemesi gerektiği, idare merkez binasında
var olan M/E ağ anahtarı ile kendi omurgası arasında fiber optik kablo ile en az 10
Gbps hızı destekleyecek şekilde bağlantı oluşturacağı, merkez internet çıkışı ve
merkez MPLS bağlantısı fiber üzerinden hizmet vermesi koşuluyla tüm devreler için en
az alternatif çözüm olan G-SHDSL ((Mümkün olmayan lokasyonlarda diğer DSL
teknolojileri) veya Bonding (birden fazla devrenin birleştirilmesi) ile sözleşme tarihinden
itibaren en geç 30 takvim günü içerisinde fiber altyapı çekilene kadar geçici olarak
hatların hizmet vermesi sağlanacağı geçici hatlarda sözleşmedeki EK-1 tablosunda
2mbps ye kadar olan lokasyonlar için G.SHDSL (Mümkün olmayan lokasyonlarda
diğer DSL teknolojileri) veya Bonding; EK-1 tablosunda 2mbps üzerindeki lokasyonlar
için Bonding kullanılacağı belirtilmiştir. İhaleyi 14.02.2018 tarihinde (…..) Türk Telekom
kazanmıştır.
(49) Dosyada yer alan ve Türk Telekom tarafından birim teklif cetvelinde bulunan her bir
kaleme ilişkin idareye sunulan teklif ve maliyet tutarları incelendiğinde, teşebbüsün
ihaleye sunulan teklif tutarının maliyetlerinden yaklaşık %(…..) daha az olduğu
görülmektedir. Dolayısıyla Türk Telekom’un dosya konusu ihaleye sunduğu teklifin
maliyetlerini karşılamadığı anlaşılmaktadır.
v) SGK İhalesi
(50) SGK tarafından 2017/456603 ihale kayıt numaralı ihalede Bilgi İşlem Merkezleri (BİM)
ile şartnamedeki verilen uç noktaların fiber veri bağlantısını sağlamak için kapalı devre,
internet ortamından bağımsız, güvenliğin sağlandığı hatların tesisi, belirtilen BİM’e
internet hizmetinin sağlanması, 2018, 2019 ve 2020 yılları için toplam üç yıl boyunca
işletilmesi ve iletişim hizmetinin sürekliliğinin sağlanması konularını kapsamaktadır.
Kurulacak olan iletişim sisteminin bir MPLS ağı olacağı ve bu MPLS ağına dâhil olacak
uç noktalar için bağlantı şeklinin fiber optik kablo ile sağlanacağı, MPLS hizmetinin
kurum tarafından istenildiğinde BİM’ler için 3Mbps – 10Gbps hızları arasında, diğer uç
noktalar için 3Mbps – 1Gbps hızları arasında değişen aralıklarla sunacağı belirtilmiştir.
İhale üzerinde kalan firmanın teklif geçerlilik süresini uzatmaması ve en avantajlı ikinci
teklif sahibinin ihalede teklif etmiş olduğu bedelin, kamu yararı da dikkate alınarak ihale
18-33/545-269
17/28

yetkilisince uygun görülmemesi nedeniyle 09.07.2018 tarihinde iptaline karar
verilmiştir.
(51) Dosyada yer alan ve Türk Telekom tarafından birim teklif cetvelinde bulunan her bir
kaleme ilişkin idareye sunulan teklif ve maliyet tutarları incelendiğinde, teşebbüsün
ihaleye sunulan teklif tutarının maliyetlerden yaklaşık %(…..) daha az olduğu
görülmektedir. Dolayısıyla Türk Telekom’un dosya konusu ihaleye sunduğu teklifin
maliyetlerini karşılamadığı anlaşılmaktadır.
(52) Önaraştırma kapsamında elde edilebilen bilgiler çerçevesinde, teşebbüsün DSİ ve
İGDAŞ ihaleleri dışındaki ihalelere sunduğu tekliflerin maliyetlerini karşılayamadığı
anlaşılmaktadır. Dolayısıyla fiyat sıkıştırmasının tespitine yönelik unsurlardan
sonuncusu olan “üst ve alt pazar ürünleri arasındaki marjın üst pazardaki hâkim
durumda bulunan teşebbüs kadar etkin bir rakibin alt pazarda kar elde edemeyecek ve
kalıcı şekilde faaliyet gösteremeyecek kadar düşük olması” koşulunun sağlandığı
anlaşılmaktadır. Bununla birlikte fiyat sıkıştırmasının unsurlarının bulunduğu durumda
bir ihlalin var olup olmadığının tespiti için yapılacak incelemenin esasını teşebbüs
davranışının rekabet karşıtı piyasa kapamaya yol açıp açmadığı oluşturmaktadır. Bu
doğrultuda aşağıda Türk Telekom’un maliyet altı teklif sunduğu tespit edilen üç ihalenin
rekabet karşıtı piyasa kapamaya yol açıp açmadığı değerlendirilmiştir.
I.5.2.4. Rekabet Karşıtı Piyasa Kapamanın Varlığı
(53) Fiyat sıkıştırmasına ilişkin teorik bilgilerin verildiği kısımda belirtildiği üzere hâkim
durumdaki teşebbüsün dışlayıcı davranışları hakkındaki incelemenin esasını dışlayıcı
davranışın fiili veya muhtemel rekabet karşıtı piyasa kapamaya yol açıp açmadığı
oluşturmaktadır. Kılavuz’un 26. maddesinde rekabet karşıtı pazar kapamanın varlığı
incelenirken dikkate alınacak hususlar sayılmaktadır. Bu hususlardan hâkim durumdaki
teşebbüsün konumu, ilgili pazardaki koşullar, hâkim durumdaki teşebbüsün rakiplerinin
konumu ile müşterilerin ya da sağlayıcıların konumu yukarıda ilgili bölümlerde
incelenmiş olup anılan unsurların pazar kapama ihtimalini yükselttiği
değerlendirilmektedir. Bu bölümde ise incelenen davranışın kapsamı ve süresi ile fiili
piyasa kapamayla ilgili olası delillerin bulunup bulunmadığı değerlendirilmiştir.
(54) Kılavuz’da genel olarak ilgili pazarda davranıştan etkilenen satışların toplam satışlar
içindeki payı ne kadar yüksek olursa, davranışın süresi ne kadar uzun olursa ve bu
davranış ne kadar düzenli uygulanırsa piyasanın kapanması ihtimalinin o kadar yüksek
olacağı ifade edilmektedir. Bu doğrultuda dosya konusu ihalelerin değer bakımından
büyüklüğü, Türk Telekom’un ilgili pazarda elde ettiği ciro ve ilgili pazarda elde edilen
toplam gelir içerisindeki payı, Türk Telekom’un benzer ihalelerdeki fiyatlama
davranışları ve dosya konusu ihalelerin teşebbüslerin katıldığı benzer ihalelerle
karşılaştırılması pazar kapamanın varlığını belirlemede yol gösterici olacaktır.
(55) Kurul’un yukarıda özetine yer verilen 09.11.2017 tarih ve 17-36/579-253 sayılı Türk
Telekom’un Ankara İl Emniyet Müdürlüğünün (Emniyet) “Kurumsal İnternet ve Çok
Noktadan Çok Noktaya Data Hatları” ihalesine toptan satış tarifesinin altında teklif
vererek rekabeti kısıtladığı iddiasının değerlendirildiği kararında dosya konusu
ihalelerle aynı pazarda yer alan ihale için teşebbüsün maliyet altı teklif sunduğu tespiti
yapılmıştır. Türk Telekom’un data ihalelerinde maliyet altı teklif sunma eğiliminde olup
olmadığının ve bu eğilim sonucunda ilgili pazarların rakiplere kapanıp kapanmadığının
ortaya konulabilmesi için anılan ihalenin de dosya konusu ihalelerle birlikte
değerlendirilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla kararın bundan sonraki kısmında
yapılacak hesaplamalara söz konusu ihale de dahil edilmiştir.
18-33/545-269
18/28

(56) İlk olarak ilgili pazarlardaki ihalelerin durumunu görmek bakımından Türk Telekom ve
rakiplerinin teklif verdiği dosya konusuna benzer en yüksek bedelli 15 ihale ve dosya
konusu ihalenin bu ihaleler içindeki konumu incelenmiştir.
(57) Yapılan incelemede; teşebbüslerin katıldığı en yüksek 15 ihalenin 14’üne Türk
Telekom’un teklif verdiği, ihalelerin diğer katılımcılarının ise çoğunlukla Superonline,
Vodafone ve Alfa olduğu görülmektedir. Bunun dışında Core Telekom A.Ş. ve İş Net
Elektronik Bilgi Üretim Dağıtım Ticaret ve İletişim Hizmetleri A.Ş. de ihalelere teklif
vermiştir. 2017 yıllındaki ihalelerden (…..) Superonline, (…..) Türk Telekom, (…..)
tanesini de Alfa ve Vodafone kazanmıştır. Dosya konusu maliyet altı teklif verilen 2017
tarihli GİB, SGK ve Emniyet ihalelerinin bedelleri bakımından, teşebbüslerin katıldığı
benzer ihaleler arasında sırasıyla 2., 4. ve 9. sırada yer aldıkları ve diğer ihaleler
arasındaki paylarının sırasıyla %(…..) %(…..) ve %(…..) olduğu görülmektedir. En
yüksek değerli 15 ihale içerisinde GİB, SGK ve Emniyet ihalelerinin paylarının düşük
olduğu anlaşılmaktadır.
(58) Ayrıca Türk Telekom 2017 yılında (…..) data ihalesine katılmış olup ihalelerin toplam
değeri (…..) TL’dir. GİB, SGK ve Emniyet ihalelerinin Türk Telekom’un katıldığı (…..)
ihale içindeki payları ise sırasıyla %(…..), %(…..) ve %(…..)’dir.
(59) Diğer taraftan Türk Telekom’un 2018 yılında katıldığı sekiz ihale incelendiğinde, OB
ihalesinin değer bakımından %(…..) payla 5. sırada yer aldığı görülmektedir. Bu bilgi
ışığında 2018 yılında Türk Telekom tarafından teklif sunulan ihaleler içinde OB
ihalesinin düşük bir paya sahip olduğu söylenebilecektir.
(60) Pazar kapama etkisi bakımından önem arz eden bir diğer husus ise dosya konusu
ihalelerin kiralık devre ve VPN hizmeti pazarlarındaki büyüklüğü ve teşebbüslerin ilgili
pazardan elde ettikleri cironun içerisindeki payıdır. Dosya konusu maliyet altı teklif
sunulan ihalelerin Türk Telekom’un cirosu ve ilgili pazarda elde edilen toplam gelir
içerisindeki payının yüksekliği pazar kapama ihtimalini kuvvetlendirecektir. Bu itibarla
aşağıda teşebbüslerin 2016-2018 yılları arasında kiralık devre ve VPN hizmetinden
elde ettikleri gelirlere ilişkin tablolara yer verilmiştir:
Tablo 3: Teşebbüslerin VPN Hizmetinden Elde Ettikleri Gelir (TL)
2016 2017 2018 İlk 6 Ay
Teşebbüsler Gelir Gelir Gelir
Türk Telekom (…..) (…..) (…..)
Superonline (…..) (…..) (…..)
Vodafone (…..) (…..) (…..)
Turknet (…..) (…..) (…..)
Toplam (…..) (…..) (…..)
Kaynak: Teşebbüslerden Elde Edilen Bilgiler
Tablo 4: Teşebbüslerin Kiralık Devre Hizmetinden Elde Ettikleri Gelir (TL)
2016 2017 2018 İlk 6 Ay
Teşebbüsler Gelir Gelir Gelir
Türk Telekom (…..) (…..) (…..)
Superonline (…..) (…..) (…..)
Vodafone (…..) (…..) (…..)
Turknet (…..) (…..) (…..)
Toplam (…..) (…..) (…..)
Kaynak: Teşebbüslerden Elde Edilen Bilgiler
(61) Tablolardan anlaşılabileceği üzere, kiralık devre hizmetlerinden elde edilen gelir 2016-
2018 ilk altı ay döneminde sırasıyla (…..) TL, (…..) TL ve (…..) TL iken VPN
hizmetlerinden elde edilen gelir (…..) TL, (…..) TL, (…..) TL’dir.
18-33/545-269
19/28

(62) Türk Telekom tarafından maliyet altı teklif sunulan dosya konusu GİB, SGK, OB ve
Emniyet ihalelerinin VPN hizmeti alımına ilişkin olması göz önünde bulundurularak söz
konusu ihalelerin önce kiralık devre hizmetleri içindeki payına sonra ise daha dar
olacak şekilde VPN hizmetleri içindeki payına bakılmıştır.
(63) Türk Telekom’un GİB’den elde ettiği gelir (…..) TL’dir. GİB ihalesi 2017 yılında yapılmış
olmakla birlikte son üç yılda kiralık devre ve VPN hizmetinden elde edilen gelirlerin
içerisindeki payına bakıldığında; kiralık devre hizmetleri içindeki payı 2016’da %(…..),
2017’de %(…..) ve 2018’in ilk yarısında %(…..) iken VPN hizmetleri içindeki payı 2016
yılında %(…..), 2017 %(…..) ve 2018’in ilk yarısında %(…..)’tür. Ayrıca GİB ihale bedeli
Türk Telekom’un kiralık devre hizmetlerinden elde ettiği cirosunun 2016’da %(…..)’ini,
2017’de %(…..)’sini ve 2018 ilk yarısında %(…..)’unu, VPN hizmetlerinden elde ettiği
cirosunun ise 2016’da %(…..)’sını, 2017’de %(…..)’ini, 2018’de ise %(…..)’ünü
oluşturmaktadır. Bu doğrultuda GİB ihale bedelinin kiralık devre ve VPN hizmetleri
pazarlarında elde edilen gelir içerisinde ihmal edilebilir bir payının olduğu
söylenebilecektir. Aynı durumun Türk Telekom’un cirosu için de geçerli olduğu
görülmektedir.
(64) SGK ihalesi her ne kadar üzerinde kalan firmanın teklif geçerlilik süresini uzatmaması
ve en avantajlı ikinci teklif sahibinin teklif etmiş olduğu bedelin, kamu yararı da dikkate
alınarak ihale yetkilisince uygun görülmemesi gerekçesiyle idarece iptal edilmiş olsa da
etki analizi kapsamında Türk Telekom’un sunduğu maliyet altı teklifin incelenmesi
gerekmektedir. Türk Telekom’un SGK ihalesinden elde ettiği gelir (…..) TL’dir. SGK
ihalesi 2017 yılı içinde yapılmış olmakla birlikte son üç yılda kiralık devre ve VPN
hizmetinden elde edilen gelirlerin içerisindeki payına bakıldığında; kiralık devre
hizmetleri içindeki payı 2016’da %(…..), 2017’de %(…..) ve 2018’in ilk yarısında
%(…..) iken VPN hizmetleri içindeki payı 2016’da %(…..), 2017’de %(…..) ve 2018’in
ilk yarısında %(…..)’tir. Ayrıca SGK ihale bedeli Türk Telekom’un kiralık devre
hizmetlerinden elde ettiği cirosunun 2016’da %(…..), 2017’de %(…..) ve 2018’in ilk
yarısında %(…..)’üne, VPN hizmetlerinden elde ettiği cirosunun ise 2016 yılında
%(…..), 2017’de %(…..) ve 2018’in ilk yarısında %(…..)’üne tekabül etmektedir. Bu
doğrultuda SGK ihale bedelinin kiralık devre ve VPN hizmetleri pazarlarında elde
edilen gelir içerisinde ihmal edilebilir bir payının olduğu söylenebilecektir. Aynı
durumun Türk Telekom’un cirosu için de geçerli olduğu görülmektedir.
(65) Dosya konusu maliyet altı kalan ihalelerden OB ihalesinden Türk Telekom’un elde
ettiği gelir (…..) TL’dir. OB ihalesi 2018 yılı içinde yapılmış olmakla birlikte son üç yılda
kiralık devre ve VPN hizmetinden elde edilen gelirlerin içerisindeki payına bakıldığında;
kiralık devre hizmetleri içindeki payı 2016’da %(…..), 2017’de %(…..) ve 2018’in ilk
yarısında %(…..) iken VPN hizmetleri içindeki payı 2016 yılında %(…..), 2017’de
%(…..) ve 2018’in ilk yarısında %(…..)’tür. Keza OB ihale bedeli Türk Telekom’un
kiralık devre hizmetlerinden elde ettiği cirosunun 2016’da %(…..), 2017’de %(…..) ve
2018 ilk yarısında %(…..)’üne, VPN hizmetlerinden elde ettiği cirosunun ise 2016
yılında %(…..), 2017’de %(…..) ve 2018’in ilk yarısında %(…..)’una tekabül etmektedir.
Bu doğrultuda OB ihale bedelinin kiralık devre hizmetleri ve VPN hizmetleri
pazarlarında elde edilen gelir içerisinde ihmal edilebilir bir payının olduğu
söylenebilecektir. Aynı durumun Türk Telekom’un cirosu için de geçerli olduğu
görülmektedir.
(66) Türk Telekom’un Emniyet ihalesine sunduğu teklifin tutarı (…..) TL’dir. İlgili ihale 2017
yılı içinde yapılmış olmakla birlikte son üç yılda kiralık devre hizmetleri içindeki payı
2016’da %(…..), 2017’de %(…..) ve 2018’in ilk yarısında %(…..) iken VPN hizmetleri
içindeki payı 2016’da %(…..), 2017’de %(…..) ve 2018’in ilk yarısında %(…..)’dir. İhale
bedeli Türk Telekom’un kiralık devre hizmetlerinden elde ettiği cirosunun 2016’da
18-33/545-269
20/28

%(…..), 2017’de %(…..) ve 2018 ilk yarısında %(…..)’sına, VPN hizmetlerinden elde
ettiği cirosunun ise 2016’da %(…..), 2017’de %(…..) ve 2018 ilk yarısında %(…..)’ine
tekabül etmektedir. Bu doğrultuda ilgili ihaleye sunulan teklif bedelinin kiralık devre ve
VPN hizmetleri pazarlarından elde edilen gelir içerisinde ihmal edilebilir bir payının
olduğu söylenebilecektir. Aynı durumun Türk Telekom’un cirosu için de geçerli olduğu
görülmektedir.
(67) İhale bazında yapılan değerlendirmelerden sonra ihalelerin ilgili oldukları dönem
içerisinde sınıflandırılarak değerlerinin toplamının kiralık devre ve VPN hizmetleri
pazarlarındaki payına bakılmalıdır:
 2017 tarihli GİB, SGK ve Emniyet ihalelerinin toplam değeri (…..) TL’dir. İlgili
ihalelerin toplam değerinin 2017 yılındaki kiralık devre hizmetleri içindeki payı
%(…..) iken VPN hizmeti içindeki payı %(…..) olarak gerçekleşmiştir. Bununla
birlikte toplam ihale değeri 2017’de Türk Telekom’un kiralık devre hizmetlerinden
elde ettiği cirosunun %(…..)’sına VPN hizmetlerinden elde ettiği cirosunun ise
%(…..)’üne tekabül etmektedir.
 2018 yılına ilişkin dosya konusu tek bir ihale olduğundan yukarıda yer verilen OB’ye
ilişkin hesaplamalara tekrardan kaçınılması adına bu kısımda yer verilmemiştir.
(68) Türk Telekom’un söz konusu ihaleler kapsamında sunduğu maliyet altı tekliflerin
kapsamı bakımından pazar kapama ihtimalinin incelenmesinden; ihalelerden elde
edilen gelirlerin ilgili pazarlarda elde edilen toplam gelir ve Türk Telekom’un ilgili
hizmetlere ilişkin cirosu içerisinde düşük bir paya sahip olması sebebiyle pazar
kapama ihtimalinin düşük olduğu değerlendirilmektedir.
(69) Rekabet karşıtı pazar kapamanın varlığı bakımından Kılavuz’da sayılan unsurlardan
bir diğerini fiili piyasa kapamayla ilgili olası deliller oluşturmaktadır. Dışlayıcı davranışın
belirli bir süre boyunca sürdürülmesi durumunda hâkim durumdaki teşebbüsün ve
rakiplerinin pazardaki performansı, rekabet karşıtı piyasa kapamanın varlığına dair
doğrudan delil sağlayabilmektedir. İddia edilen kötüye kullanma davranışıyla
bağdaştırılabilecek nedenlerden dolayı hâkim durumdaki teşebbüsün pazar payı artmış
olabilir ya da pazar payındaki azalma yavaşlamış olabilir. Bu doğrultuda Türk
Telekom’un ve rakiplerinin VPN hizmetleri pazar paylarının yıllar içerisindeki seyri yol
gösterici olacaktır. Aşağıda Türk Telekom ve en yakın rakiplerinin abone sayısı ve gelir
bazında VPN hizmetleri pazarlarındaki paylarına ilişkin tablolara yer verilmiştir:


Tablo 5: VPN Hizmeti Pazarında Abone Sayıları ve Gelirleri Bakımından Pazar Payları (%)
2016 2017 2018 İlk 6 Ay
Teşebbüsler
Abone
Sayısı
Gelir
Abone
Sayısı
Gelir
Abone
Sayısı
Gelir
Alfa (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Superonline (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Türk Telekom7 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Vodafone (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Turknet (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Toplam ~100,000 ~100,000 ~100,000 ~100,000 ~100,000 ~100,000
Kaynak: Teşebbüslerden Elde Edilen Bilgiler Çerçevesinde Yapılan Hesaplamalar

7 (…..).
18-33/545-269
21/28

(70) Tablodan anlaşılacağı üzere, 2016 – 2018 yılları arasında Türk Telekom’un abone
sayısı ve gelir bazında pazar payında kayda değer bir değişimin olmadığı, buna
karşılık rakiplerinden bazılarının paylarının arttığı görülmektedir.
(71) Dolayısıyla Türk Telekom’un maliyet altı teklif sunduğu ihalelerin ilgili pazarlardan elde
edilen gelirin içerisindeki payının rekabet karşıtı piyasa kapamanın varlığına dair
doğrudan delil oluşturamayacağı değerlendirilmektedir.
(72) Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, Türk Telekom’un GİB, SGK, OB ve
Emniyet ihalelerine maliyet altında teklif vermekle birlikte bahse konu ihalelere sunulan
tekliflerin ilgili pazarlarda elde edilen gelir içerisinde ihmal edilebilir bir payının
bulunduğu görülmektedir. Keza ilgili pazarlarda Türk Telekom’un payının düşmesine
ve/veya değişmemesine karşılık rakiplerinin payının yükseldiği anlaşılmaktadır. Bu
itibarla dosya konusu ihalelerin rekabet karşıtı pazar kapamaya yol açmayacağı
değerlendirilmektedir. Dolayısıyla Türk Telekom hakkında data alımına ilişkin bazı
ihalelerde maliyet altı teklif vererek rakiplerinin faaliyetlerini zorlaştırdığı iddiasına
ilişkin 4054 sayılı Kanun kapsamında soruşturma açılmasına gerek olmadığı sonucuna
varılmıştır.
I.5.3. Türk Telekom’un Toptan Seviyede 5 Mbps Altında Metro Ethernet Hizmeti
Sunmamasına Karşılık Perakende Seviyede 5 Mbps Altında VPN Hizmetini
Sunmasının Rekabete Aykırı Olduğu İddiasının Değerlendirilmesi
(73) Başvuru sahibi tarafından konuya ilişkin olarak RKDT kapsamında metro ethernet
hizmetlerinin toptan seviyede 5 mbps ve üzeri hızlarda sağlanmasına karşılık Türk
Telekom tarafından kurumsal abonelerine sunulan TTVPN hizmetinin perakende
seviyede 5 mbps altında sunulmasının teşebbüsün faaliyetlerini zorlaştırdığı ifade
edilmektedir. Başvuruda ayrıca Türk Telekom’un perakende seviyede sunduğu 5 mbps
altındaki hizmetin RKDT’de 5 mbps ve üzeri hizmetler için öngörülen ücretlerin daha
aşağısında olduğu ve alternatif işletmeciler tarafından 5 mbps altındaki hizmet
taleplerine verilen teklifler bakımından maliyetlerinin yükseldiği, Türk Telekom ile
rekabet etmelerinin zorlaştığı belirtilmektedir.
(74) Metro ethernet, başta internet servis sağlayıcılar olmak üzere kurumsal kullanıcılar ve
işletmecilerin sabit genişbant hizmetlerine erişebilmek için kullandıkları bir kiralık devre
erişim tekniği olup fiber optik kablo üzerinden mesafeden bağımsız olarak 10 Gbps’e
kadar ulaşan hızlarda veri aktarımına olanak sağlayan, uçtan uca güvenli, simetrik
iletim yapısına sahip bir teknolojidir. Metro ethernet teknolojisi internet erişimi yanında
noktadan noktaya veya çok noktadan çok noktaya veri iletimi için de
kullanılabilmektedir. Türk Telekom, 06.04.2017 tarihli ve 2017/DKSRD/117 sayılı BTK
kararı onaylanan “Toptan ve Perakende Kiralık Devreler Pazar Analizi Nihai
Dokümanı”nda metro ethernet hizmetinin de dahil olduğu toptan ve perakende
seviyede ülke genelinde sunulan Kiralık Devre Sonlandırma ve Taşıma Pazarlarında
EPG’ye sahip işletmeci olarak belirlenmiştir. Bu doğrultuda metro ethernet hizmetinin
toptan sunumu RKDT kapsamında düzenlenmektedir. RKDT EK-7’nin 1.4.
maddesinde metro ethernet devresinin kullanım ücretleri 5 mbps ve üzeri hızlar için
belirlenmekte olup aşağıda sunulmuştur:
Tablo 6: RKDT’de Düzenlenen Metro Ethernet Aylık Kullanım Ücretleri
ME Uç Başına Aylık Kullanım Ücretleri (TL)
Hız (Mbit/sn) İL İÇİ İLLER ARASI
5 504,87 875,84
6 545,56 945,19
7 583,99 1.010,01
8 620,16 1.072,57
18-33/545-269
22/28

(75) VPN, kullanıcının IP şebekesi dâhil kamuya açık şebekeler üzerinden özel şebekesine
güvenli olarak bağlanmasına olanak sağlayan bir hizmet olarak tanımlanabilmektedir.
VPN hizmetinin sunumunda G.SHDSL, ATM, Metro Ethernet, Frame Relay gibi çeşitli
erişim teknolojileri kullanılabilmektedir. “Toptan ve Perakende Kiralık Devreler Pazar
Analizi Nihai Dokümanı”nda ilgili pazar dışında tutulan VPN hizmetine ilişkin tarifeler
Türk Telekom tarafından serbestçe belirlenebilmekte, Türk Telekom tarafından
yapılacak tarife ve kampanya tekliflerinin, yürürlüğe girmesinden önce BTK’ya bilgi
olarak sunulması yeterli görülmekte ve söz konusu kampanya ve tarifelerin
onaylanmasına gerek bulunmamaktadır. Bu doğrultuda VPN hizmeti RKDT
kapsamında düzenlenmemekte ve toptan seviyede sunulmamaktadır. Türk Telekom
tarafından perakende olarak sunulan VPN hizmeti TTVPN olarak adlandırılmaktadır.
Alternatif teşebbüsler VPN hizmetini toptan olarak Türk Telekom’dan alacakları kiralık
devre hizmetleri vasıtasıyla abonelerine sunabilmekte veya Türk Telekom’dan TTVPN
hizmetini perakende seviyede alabilmektedir. TTVPN aylık kullanım ücretleri aşağıdaki
gibi uygulanmaktadır8:
Tablo 7: Türk Telekom’un Uyguladığı Aylık TTVPN Kullanım Ücretleri
Hız (Mbps) Şehir İçi Şehirler Arası
Perakende (TL) Perakende (TL)
0,128 50,37 103,76
0,256 78,95 167,67
0,512 128,57 275,94
1 212,03 459,40
2 354,89 772,18
3 531,00 1.077,06
4 706,00 1.336,12
5 875,95 1.545,11
6 968,42 1.703,76
7 1.055,64 1.854,14
8 1.139,10 1.998,50
(76) Başvuru konusu incelendiğinde, toptan seviyede metro ethernet hizmetinin 5 mbps
altında sunumunun olmamasına karşılık Türk Telekom’un perakende seviyede
sunduğu TTVPN hizmetinin 5 mbps altında sunabildiği ifade edilmektedir. Söz konusu
iddia ile oldukça benzer bir konu daha önce Kurul tarafından ele alınmış ve konu
hakkında 05.12.2013 tarih ve 13-69/938-398 sayılı karar verilmiştir. Anılan kararda
özetle; metro ethernet teknolojisine alternatif olabilecek teknolojiler açısından düşük
hız seviyelerinde bakır ve fiber altyapının birbirine ikame olabileceği, 5 mbps altı
hızlarda VPN hizmeti sunabilmek için metro ethernet yerine fiberlink ve G.SHDSL
yöntemlerinin hem teknolojik hem de ekonomik olarak kullanılabilir durumda
bulunduğu, hem bakır hem de fiber altyapı üzerinden düşük hız kapasitesine sahip
teknolojilere erişimin objektif olarak mümkün olduğu ve pazardaki faaliyetlerin
sürdürülmesi açısından metro ethernet teknolojisinin 5 mbps altında sunulmasının
zorunlu olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Kararın incelenmesinden, BTK tarafından da
VPN hizmetinin metro ethernet erişim teknolojisi üzerinden sunum zorunluluğunun
olmadığı ifade edilmiştir. Bu itibarla mevcut dosya kapsamında öncelikle VPN
hizmetinin sunumunda kullanılan teknoloji bakımından 2013 yılından bu yana değişiklik
olup olmadığı ve metro ethernet teknolojisinin VPN hizmetlerindeki önemi
değerlendirilmiştir. İlk olarak Türk Telekom’un ve rakiplerinin VPN hizmetinin metro
ethernet dışındaki erişim teknolojileri ile sunup sunmadığı tespit edilmelidir.
(77) Türk Telekom tarafından gönderilen bilgilerden, perakende seviyede VPN hizmetinin
metro ethernet, G.SHDSL, Frame Relay, ATM ve ADSL/VDSL teknolojileri ile

8
18-33/545-269
23/28

sunulduğu görülmektedir. Türk Telekom’un VPN hizmetlerinin sunumunda anılan
teknolojilerin oranına aşağıda yer verilmiştir:
Tablo 8: TTVPN Hizmetinin Sunumunda Devre Bazında Teknolojilerin Oranı (%)
2015 2016 2017 2018/1
ATM (…..) (…..) (…..) (…..)
FR (…..) (…..) (…..) (…..)
GSHDSL (…..) (…..) (…..) (…..)
ADSL (…..) (…..) (…..) (…..)
ME (…..) (…..) (…..) (…..)
Toplam ~100,00 100,00 100,00 100,00
Kaynak: Teşebbüslerden Elde Edilen Bilgiler
(78) Tablodan izlenebileceği üzere 2015-2018 yılları arasında bakır altyapı üzerinden
sunulan hizmetlerin kullanımının azaldığı buna karşılık fiber altyapı üzerinden sunulan
hizmetlerin arttığı görülmektedir. Bu doğrultuda 2015 yılında VPN hizmetinin %(…..)’si
metro ethernet teknolojisi üzerinden 2018 yılında bu oran (…..) puan artarak %(…..)
seviyesine çıkmıştır. Benzer şekilde bakır tabanlı GSHDLS ve ADSL hizmetlerinin de
yıllar içerisinde sırasıyla %(…..)’den %(…..)’a ve %(…..)’den %(…..)’e düştüğü
görülmektedir. Bu doğrultuda Türk Telekom tarafından VPN hizmetinin sunumunda
halen bakır ve fiber altyapıya dayalı alternatif teknolojilerin kullanıldığı, bununla birlikte
teşebbüsün fiber optik altyapısının yaygınlaşmasına paralel olarak metro ethernet
teknolojisinin payının arttığı görülmektedir.
(79) Konuya ilişkin rakiplerin durumuna bakıldığında da teşebbüslerin VPN hizmetlerinin
sunumunda değişen ağırlıklarda metro ethernet, G.SHDSL, ADSL gibi alternatif erişim
teknolojilerini kullandıkları anlaşılmaktadır. Aşağıdaki tabloda rakiplerin alternatif
teknolojileri kullanım oranlarına yer verilmektedir:
Tablo 9: Rakiplerin VPN Hizmetinin Sunumunda Kullandıkları Teknolojilerin Oranı9 (%)
GSHDSL ADSL ME
2016 2017 2018/1 2016 2017 2018/1 2016 2017 2018/1
Superonline10 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Turknet11 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Alfa12 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Kaynak: Teşebbüslerden Elde Edilen Bilgiler
(80) Tablonun incelenmesinden teşebbüslerin, VPN hizmetlerini büyük oranda bakır altyapı
üzerinden sundukları görülmektedir. Superonline ve Turknet’in bakır altyapı üzerinden
sundukları hizmet oranı 2016-2018 yılları arasında artarken metro ethernet kullanım
oranın azaldığı ya da aynı kaldığı gözlenmektedir. (…..). Bu doğrultuda alternatif
işletmeciler için VPN hizmetlerinin metro ethernet dışındaki teknolojiler üzerinden
sunumunun önemini koruduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.
(81) Ele alınması gereken bir diğer husus VPN hizmetinin sunumunda 5 mbps altındaki
hızların konumudur. Bu doğrultuda aşağıda Türk Telekom’un, VPN hizmetinin 5 mbps
altındaki sunumundan elde ettiği gelirin toplam VPN geliri içerisindeki payı ile Türk
Telekom’un VPN hizmetinin sunumunda 5 mbps altındaki devre sayısının toplam VPN
devre sayısı içerisindeki payına aşağıda yer verilmiştir:

9 (…..).
10 (…..).
11 (…..).
12 (…..).
18-33/545-269
24/28

Tablo 10: Türk Telekom’un 5 mbps Altı VPN Hizmetinden Elde Ettiği Gelirin Toplam VPN Hizmetleri
Geliri İçerisindeki Payı
2015 2016 2017 2018/1
5 mbps Altı Gelir (…..) (…..) (…..) (…..)
Toplam Gelir (…..) (…..) (…..) (…..)
Oranı (%) (…..) (…..) (…..) (…..)
Kaynak: Teşebbüslerden Elde Edilen Bilgiler
Tablo 11: Türk Telekom’un VPN hizmetinin sunumunda 5 mbps altındaki devre sayısının toplam VPN
devre sayısı içerisindeki payı
2015 2016 2017 2018/1
5 mbps Altı Devre Sayısı (…..) (…..) (…..) (…..)
Toplam Devre Sayısı (…..) (…..) (…..) (…..)
Oranı (%) (…..) (…..) (…..) (…..)
Kaynak: Teşebbüslerden Elde Edilen Bilgiler
(82) Tabloların incelenmesinden, Türk Telekom’un 5 mbps altındaki perakende VPN
hizmetinden elde ettiği gelirin toplam VPN geliri içerisindeki payının 2015 yılında
%(…..) oranında olmasına karşılık 2018 yılında %(…..)’e düştüğü görülmektedir. 5
mbps altı sunumunun teşebbüsün toplam geliri içerisinde görece düşük bir paya da
sahip olduğu görülmekle birlikte yukarıda yer verilen perakende tarifeler göz önünde
bulundurulduğunda gelirin tek başına değerlendirilmesi yeterli olmayacaktır. VPN
hizmetlerinin 5 mbps altında sunumundaki devre sayısının toplam devre sayısı
içerisindeki payına bakıldığında 2015 yılında %(…..) gibi yüksek bir oranın olduğu
ancak yıllar içerisinde azalarak 2018 yılında (…..) puan düştüğü ve %(…..) gerilediği
görülmektedir. Tablolardan ayrıca VPN hizmetine ilişkin 5 mbps altı devre sayısındaki
artış hızının toplam devre sayısındaki artış hızının oldukça altında kaldığı da
gözlenmektedir. Türk Telekom’un VPN hizmetlerinde sahip olduğu %(…..) civarında
pazar payı göz önünde bulundurulduğunda teşebbüsün 5 mbps altındaki devre sayısı
ve gelirlerindeki düşüş aynı zamanda piyasada 5 mbps üzerinde VPN hizmetine olan
talebin arttığına işaret edebilecektir.
(83) VPN hizmetinin sunumunda metro ethernet ve alternatif erişim teknolojilerin payları ve
5 mbps altındaki hizmetlere ilişkin yapılan tespitler ışığında alternatif işletmecilerin
VPN hizmetine ilişkin faaliyetleri bakımından metro ethernet teknolojisinin zorunlu
olmadığı değerlendirilmektedir.
(84) Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde Kurulun 05.12.2013 tarih ve 13-69/938-398
sayılı kararında ulaşılan sonuçların değişmediği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla Türk
Telekom hakkında, toptan seviyede 5 Mbps altında metro ethernet hizmeti
sunmamasına karşılık perakende seviyede 5 Mbps altında VPN hizmetini sunduğu
iddiası hakkında soruşturma açılmasına gerek olmadığı sonucuna varılmıştır.
I.5.4. Türk Telekom tarafından kiralık devre hizmetlerine ilişkin toptan ve
perakende düzeyde düzenlenen kampanyaların rekabete aykırı olduğu
yönündeki iddialara ilişkin değerlendirmeler
(85) Dosya kapsamında dile getirilen bir diğer şikâyet de Türk Telekom tarafından kurumsal
müşterilere yönelik olarak düzenlenen “Bağlantı Ücreti Bizden” kampanyasının fiyat
sıkıştırmasına sebep olduğu hususudur. Başvuruda Türk Telekom’un söz konusu
kampanya ile perakende seviyede kamu kurumları da dahil tüm kurumsal müşterilerine
24, 36 ve 48 aylık taahhütleri karşılığında noktadan noktaya metro ethernet hizmeti
sunumundan doğan bağlantı ücretini almadığı bununla birlikte toptan seviyede metro
ethernet hizmeti için alternatif işletmecilere 2.500 TL indirim uygulasa da bu tutarın
üzerindeki bağlantı ücretlerini aldığı iddia edilmiştir.
18-33/545-269
25/28

(86) Dosya kapsamında elde edilen bilgi ve belgelerden, Türk Telekom’un başvuru
sahibinin perakende seviyede uyguladığını iddia ettiği Bağlantı Ücret Bizden
kampanyası adı altında kiralık devre hizmetlerinde bağlantı ücretine ilişkin perakende
seviyede bir kampanyasının olmadığı, bununla birlikte “Net Getiri Uygulaması” adı
altında kampanya olarak nitelendirmedikleri bir uygulamalarının olduğu anlaşılmıştır.
Fiber üzerinden verilen data hizmetlerinin tamamı için geçerli olan “Net Getiri
Uygulaması”, bağlantı ücretlerinin 24, 36 ve 48 aylık taahhütler karşılığında
alınmamasına yönelik sürekli bir uygulama olup bu kapsamda; müşterinin yeni tesis
edilecek fiber uçlarından taahhüt süresince elde edilecek toplam gelirin %(…..)’si, uçlar
için oluşan toplam bağlantı ücretinden yüksek ise, bağlantı ücretlerinin toplamı
müşterilerden alınmamakta ve proje kapsamına giren bütün uçlar aynı süre için
taahhüt altına alınmaktadır. Söz konusu uygulamanın metro ethernet kiralık devre
hizmeti kapsamında ilk kez tesis edilecek devrelere uygulandığı ve yeni devrelerin tüm
devrelere oranının 2015 yılında %(…..), 2016 yılında %(…..), 2017 yılında %(…..)
şeklinde görece düşük olduğu öğrenilmiştir. Bu doğrultuda söz konusu uygulamanın
dosya konusu özelinde ele alınmasına gerek görülmemiştir.
(87) Türk Telekom’un perakende düzeyde noktadan noktaya metro ethernet hizmetine
ilişkin yürüttüğü kampanyalara açıklamalarıyla birlikte aşağıda yer verilmiştir.
i. Noktadan Noktaya Metro Ethernet Avantaj Kampanyası (NN ME Avantaj); Söz
konusu kampanya Türk Telekom’un mevcut veya yeni NN ME abonelerine 24 aylık
taahhüt süreleri boyunca her ay %(…..) oranında indirim sağlamaktadır. Perakende
İndirim Sözleşmesi’nden, NN ME Fırsat Kampanyası’nın 12/36 ay taahhüt
seçeneklerinden, NN ME Sadakat Kampanyası’ndan, Ücretsiz/İndirimli LEY
Kampanyası’ndan ve hizmet alımına ilişkin kanun ya da özel protokollerle
belirlenmiş, BTK onayı almış indirimlerden yararlanan aboneler söz konusu
kampanyaya katılamamaktadır.
ii. Noktadan Noktaya Metro Ethernet Fırsat Kampanyası (NN ME Fırsat); Söz konusu
kampanya Türk Telekom’un mevcut veya yeni NN ME kurumsal abonelerine taahhüt
sürelerine ve hızlara göre değişen oranlarda indirim sağlamaktadır. NN ME Sadakat
Kampanyası’ndan, Ücretsiz/İndirimli LEY Kampanyası’ndan ve hizmet alımına ilişkin
kanun ya da özel protokollerle belirlenmiş, BTK onayı alınmış indirimlerden
yararlanan aboneler ilgili kampanyaya katılamamaktadır. Söz konusu kampanyanın
özelliklerine ilişkin özet tablo aşağıda yer almaktadır:
Tablo 12: NN ME FIRSAT KAMPANYASI’ndaki İndirim Oranları(%)
Hız Aralığı / Taahhüt Süresi 12 Ay 24 Ay 36 Ay
5 Mbps - 450 Mbps (…..) (…..) (…..)
500 Mbps - 10.000 Mbps (…..) (…..) (…..)
Kaynak: Teşebbüslerden Elde Edilen Bilgiler
iii. Noktadan Noktaya Hizmetler için Perakende İndirim Sözleşmesi (PİS); İlgili
kampanya noktadan noktaya ATM, noktadan noktaya frame relay, noktadan
noktaya G.SHDSL, noktadan noktaya ADSL hizmetleri ile noktadan noktaya metro
ethernet hizmetinde ATM, frame relay, ADSL, G.SHDSL, metro ethernet teknolojileri
vasıtasıyla Türk Telekom IP MPLS şebekesine erişim amaçlı olarak abonenin
kullanımına sunulan devrelerin toplamına ve taahhüt edilen abonelik süresine bağlı
olarak aylık kullanım ücretlerinde abonelere değişen oranlarda indirim
sağlamaktadır. Söz konusu kampanyanın özelliklerine ilişkin özet tablo aşağıda yer
almaktadır:

18-33/545-269
26/28

Tablo 13: Perakende Tarifelerdeki İndirim Oranları (%)
Devre Sayısı / Uç Sayısı
Sözleşme Süresi
12 ay 36 ay 60 ay
(…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..) (…..)
Kaynak: Teşebbüslerden Elde Edilen Bilgiler

Tablo 14: PİS/ NN ME Fırsat / NN ME Avantaj Kampanyaları Bileşimi (%)
Hız
Aralığı
Uç
Sayısı
12 Ay 24 Ay
36 Ay
(36 Ay Pİ)
36 Ay
(60 Ay Pİ)
(…..)

(…..)
PİS + NN ME FIRSAT
NN ME FIRSAT + NN
ME AVANTAJ
PİS + NN ME
FIRSAT
PİS + NN ME
FIRSAT
(…..) (…..) (…..) (…..)
(…..)
PİS + NN ME FIRSAT
NN ME FIRSAT + NN
ME AVANTAJ
PİS + NN ME
FIRSAT
PİS + NN ME
FIRSAT
(…..) (…..) (…..) (…..)
(…..)
PİS + NN ME FIRSAT
NN ME FIRSAT + NN
ME AVANTAJ
PİS + NN ME
FIRSAT
PİS + NN ME
FIRSAT
(…..) (…..) (…..) (…..)
(…..)
(…..)
PİS + NN ME FIRSAT
NN ME FIRSAT + NN
ME AVANTAJ
PİS + NN ME
FIRSAT
PİS + NN ME
FIRSAT
(…..) (…..) (…..) (…..)
(…..)
PİS + NN ME FIRSAT
NN ME FIRSAT + NN
ME AVANTAJ
PİS + NN ME
FIRSAT
PİS + NN ME
FIRSAT
(…..) (…..) (…..) (…..)
(…..)
PİS + NN ME FIRSAT
NN ME FIRSAT + NN
ME AVANTAJ
PİS + NN ME
FIRSAT
PİS + NN ME
FIRSAT
(…..) (…..) (…..) (…..)
Kaynak: Teşebbüslerden Elde Edilen Bilgiler
(88) Yukarıdaki kampanya açıklamalarından görüldüğü üzere, bir abone aynı anda NN
Avantaj ile PİS’ten ve NN Avantaj ile 12 ya da 26 ay taahhütlü NN Fırsat’tan
yararlanamamaktadır. Aşağıdaki tablo bir abonenin aynı anda katılabileceği
kampanyaları ve yararlanabileceği toplam indirim oranlarını göstermektedir. Tablodan
anlaşılacağı üzere kampanyaların birlikte uygulanabildiği en riskli senaryo altında en
yüksek indirim oranları 5 Mbps - 450 Mbps hız aralığı için %(…..) iken 500 Mbps -
10.000 Mbps hız aralığı için %(…..)’dir.
(89) Diğer taraftan Türk Telekom’dan edinilen bilgiler çerçevesinde NN metro ethernet
hizmetine ilişkin RKDT’te yer alan toptan ücretler, perakende ücretler ve
kampanyaların birlikte uygulanabildiği en riskli senaryo altında hesaplanan indirim
oranları uygulandığında oluşan perakende ücretler ile toptan ücretler
karşılaştırıldığında, toptan ücretlerin perakende ücretlerin oldukça altında olduğu
anlaşılmaktadır. Dolayısıyla söz konusu kampanyaların fiyat sıkıştırmasına yol
açmadığı değerlendirilmektedir. Ayrıca aşağıdaki tabloda Türk Telekom’un NN ME
Fırsat Kampanyası’ndan 2017 yılı ve 2018 yılının ilk yarısında elde ettiği gelirlerin
kiralık devre ve metro ethernet hizmetlerinden elde ettiği gelirleri içerisindeki payına
ilişkin veriler yer almaktadır:
Tablo 15: NN ME Fırsat Kampanyası Gelirinin Kiralık Devre ve Metro Ethernet Geliri İçindeki Payı
2017 2018
Kampanya Geliri (TL) (…..) (…..)
Kiralık Devre Geliri (TL) (…..) (…..)
Pay (%) (…..) (…..)
Metro Ethernet Geliri (TL) (…..) (…..)
Pay (%) (…..) (…..)
Kaynak: Teşebbüslerden Elde Edilen Bilgiler
18-33/545-269
27/28

(90) Tablodan da görüleceği üzere, Türk Telekom’un NN ME Fırsat kampanyasından elde
ettiği gelirin kiralık devre hizmetlerinden elde ettiği gelir içerisindeki payı yıllar itibarıyla
sırasıyla %(…..) ve %(…..), metro ethernet hizmetlerinden elde ettiği gelir içerisindeki
payı ise sırasıyla %(…..) ve %(…..)’tür. Bu oranların NN ME Fırsat kampanyasının
Türk Telekom’un gelirleri üzerindeki etkisinin ihmal edilebilir bir düzeyde kaldığını
gösterdiği değerlendirilmektedir.
(91) Açıklamalar doğrultusunda Türk Telekom hakkında, kiralık devre hizmetlerine ilişkin
toptan ve perakende düzeyde düzenlenen kampanyaların rekabete aykırı olduğu
iddiası ile ilgili olarak soruşturma açılmasına gerek olmadığı kanaatine varılmıştır.
I.6. Geçici Tedbir Talebinin Değerlendirilmesi
(92) Başvuru dilekçesinde ayrıca rekabet ortamını yeniden tesisine yönelik 4054 sayılı
Kanun’un 9. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca geçici tedbir alınması talep
edilmektedir. Ancak yapılan incelemelerde elde edilen bilgi ve belgeler doğrultusunda,
başvuru sahibinin;
a) Türk Telekom’un data hizmeti alımına ilişkin bazı ihalelere sunduğu tekliflerin
maliyetlerini karşılamadığı,
b) TTVPN hizmetinin toptan ve perakende düzeyde farklı özelliklerle sunulmasının
rekabete aykırı olduğu,
c) Türk Telekom tarafından bağlantı ücretine ilişkin perakende düzeyde düzenlenen
Noktadan Noktaya Metro Ethernet Fırsat ve Bağlantı Ücreti Bizden kampanyalarının
rekabete aykırı olduğu
yönündeki iddialarının 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesi kapsamında ihlal
oluşturmayacağı değerlendirildiğinden anılan iddialar hakkında geçici tedbir
uygulanmasına yer olmadığı anlaşılmıştır.
(93) Diğer taraftan başvuru sahibi tarafından ileri sürülen Türk Telekom’un kiralık devre
taleplerinde yüksek bağlantı ücretleri talep etmek ve bağlantı taleplerini uzun sürede
yerine getirmek yoluyla sözleşme yapmayı dolaylı olarak reddettiği iddiası bakımından
ise soruşturma açılması gerektiğine işbu kararın görüşüldüğü Kurul toplantısında
ayrıca karar verilmiştir. Bununla birlikte söz konusu iddianın 2017 yılında gerçekleşen
ihalelere ilişkin olması ve ihale konusu hizmetlerin hâlihazırda tamamlanmış olması
sebebiyle başvuru sahibi bakımından 4054 sayılı Kanun’un 9. maddesinin dördüncü
fıkrasında öngörülen, ciddi ve telafi olunamayacak zararların oluşması ihtimalinin
bulunması durumunun söz konusu olmaması nedeniyle bu iddia kapsamında da geçici
tedbir tesisine gerek olmadığı kanaatine varılmıştır.
J. SONUÇ
(94) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre,
1. 4054 sayılı Kanun’un 41. maddesi uyarınca,
a) Türk Telekom’un data hizmeti alımına ilişkin bazı ihalelere sunduğu tekliflerin
maliyetlerini karşılamadığı,
b) Türk Telekom’un toptan seviyede 5 Mbps altında metro ethernet hizmeti
sunmamasına karşılık perakende seviyede 5 Mbps altında VPN hizmetini
sunmasının rekabete aykırı olduğu,
c) Türk Telekom tarafından kiralık devre hizmetlerine ilişkin toptan ve perakende
düzeyde düzenlenen bazı kampanyaların rekabete aykırı olduğu
18-33/545-269
28/28

yönündeki iddialar bakımından Türk Telekomünikasyon A.Ş. hakkında soruşturma
açılmamasına,
2. 4054 sayılı Kanun’un 9. maddesinin dördüncü fıkrasında öngörülen koşullar
gerçekleşmediğinden geçici tedbir talebinin reddine
gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde Ankara İdare Mahkemelerinde yargı
yolu açık olmak üzere, OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.



Full & Egal Universal Law Academy