Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 18-15/279-138
Karar Türü: Rekabet İhlali
Konu: BİM Birleşik Mağazalar A.Ş., Yeni Mağazacılık A.Ş., Şok Marketler Ticaret A.Ş. ve Hakmar Gıda Tur. Hayv. İnş. San. Tic. Ltd. Şti.’nin mağazalarında satışa sundukları ürünlerin fiyatlarını birlikte belirledikleri iddiası
Karar Tarihi: 22.05.2018

Rekabet Kurumu Başkanlığından,

REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2018-3-21 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 18-15/279-138
Karar Tarihi : 22.05.2018
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Ömer TORLAK
Üyeler : Arslan NARİN, Adem BİRCAN,
Şükran KODALAK, Mehmet AYAN
B. RAPORTÖRLER: Cumhur Atalay HATİPOĞLU, Ebru İNCE, Ömer Volkan YAZAR,
Dilara Nur CANSU, Ebrar KOCAMAN
C. BAŞVURUDA
BULUNANLAR : - Hasan Yıldırım
(…..)
- Mesut Kömürcü
(…..)
D. HAKKINDA İNCELEME
YAPILANLAR : - BİM Birleşik Mağazalar A.Ş.
Abdurrahmangazi Mahallesi Ebubekir Caddesi No:73
Sancaktepe/İSTANBUL
- Yeni Mağazacılık A.Ş.
Saray Mahallesi, Naya Sok. No:2/A Kat:2 Ümraniye/İSTANBUL
- Şok Marketler Ticaret A.Ş.
Kısıklı Mah. Hanımseti Sok. No:35 B/1 Üsküdar/İSTANBUL
- Hakmar Gıda Tur. Hayv. İnş. San. Tic. Ltd. Şti.
Yayalar Mah. Ankara Cad. No: 173 Pendik/İSTANBUL
(1) E. DOSYA KONUSU: BİM Birleşik Mağazalar A.Ş., Yeni Mağazacılık A.Ş., Şok
Marketler Ticaret A.Ş. ve Hakmar Gıda Tur. Hayv. İnş. San. Tic. Ltd. Şti.’nin
mağazalarında satışa sundukları ürünlerin fiyatlarını birlikte belirledikleri iddiası.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: Rekabet Kurumu (Kurum) kayıtlarına 28.02.2018 tarih, 1743
ve 1745 sayılar ile giren başvurularda özetle; başvuru sahiplerinin ikamet ettikleri
ilçelerde yer alan BİM Birleşik Mağazalar A.Ş. (BİM), Yeni Mağazacılık A.Ş. (A101),
Şok Marketler Ticaret A.Ş. (ŞOK) ve Hakmar Gıda Tur. Hayv. İnş. San. Tic. Ltd. Şti.
(HAKMAR) gibi hızlı tüketim malları (HTM) perakendecilerine ait mağazalarda fiyat
karşılaştırmaları yaptıkları, ilgili fiyat karşılaştırmalarında aynı türdeki gıda maddelerinin
fiyatlarının bahsigeçen farklı teşebbüslere ait mağazalarda kuruşu kuruşuna aynı
olduğunu gözlemledikleri, bu bağlamda 27.02.2008 tarihinde A101, BİM ve ŞOK
mağazalarında 5 lt. sıvı yağ fiyatının 24,90 TL olduğu, bir gün önce her üç firmada da
18,50 TL olan kaşar peynirinin fiyatının ise 19,90 TL’ye yükseltildiği, bir mağazada 1,5
lt ve 5 lt suyun fiyatı değişince diğer teşebbüslere ait mağazalarda da su fiyatlarının
anında değiştiği, bu durumun bal, süt, fındık gibi birçok üründe de geçerli olduğu,
firmaların kendi aralarında anlaşarak aynı türdeki gıda maddelerine, aynı anda ve aynı
oranda zam yaptığı, bu durumun rekabet ortamını yok ettiği iddia edilmiştir.
18-15/279-138
2/19

(3) G. DOSYA EVRELERİ: Anılan başvuruya istinaden hazırlanan 21.03.2018 tarih, 2018-
3-21/İİ sayılı İlk İnceleme Raporu, Rekabet Kurulunun (Kurul) 29.03.2018 tarihli
toplantısında görüşülmüş ve 18-09/174-M sayı ile BİM, A101, ŞOK ve HAKMAR
hakkında önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir.
(4) Yapılan önaraştırma kapsamında, 10.04.2018 tarihinde BİM, A101, ŞOK ve
HAKMAR’ın merkez ofislerinde yerinde inceleme yapılmıştır. Buna ek olarak
teşebbüslerden bilgi talebinde bulunulmuş, A101’den gelen bilgiler 24.04.2018 tarih,
3306 sayı; BİM’den gelen bilgiler 24.04.2018 tarih, 3302 sayı; ŞOK’tan gelen bilgiler
24.04.2018 tarih, 3271 sayı; HAKMAR’dan gelen bilgiler 02.05.2018 tarih, 3504 sayı ile
Kurum kayıtlarına girmiştir.
(5) Önaraştırma sonucunda düzenlenen 08.05.2018 tarihli ve 2018-3-21/ÖA sayılı
Önaraştırma Raporu 22.05.2018 tarihli Kurul toplantısında görüşülmüş ve 18-15/279-
138 sayı ile karara bağlanmıştır.
(6) H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda; başvuru konusu iddialar hakkında 4054 sayılı
Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (4054 sayılı Kanun) 41. maddesi uyarınca
soruşturma açılmasına gerek olmadığı ve şikâyetlerin reddedilmesi gerektiği ifade
edilmiştir.
I. İNCELEME, GEREKÇE VE HUKUKİ DAYANAK
I.1. Hakkında İnceleme Yapılan Teşebbüsler
I.1.1. BİM
(7) 1995 yılında kurulmuş olan BİM, organize perakende sektöründe satışını yaptığı
ürünleri düşük fiyatla sunma amacıyla faaliyet göstermektedir. 21 mağazayla
faaliyetlerine başlayan BİM, 2017 yılı sonu itibarıyla 647 tanesi yurtdışında olmak üzere
toplamda 6.765 mağazaya sahiptir. BİM’in organizasyon yapısının temelini, belirli
bölgeler için oluşturulan bölge müdürlükleri oluşturmaktadır. 2017 yılı sonu itibarıyla
52’si yurt içinde 5’i yurt dışında olan 57 bölge genel müdürlüğü bulunmaktadır. BİM,
tedarikçilerden bölge müdürlüklerine gelen ürünleri kendi lojistik ağı ile mağazalara
ulaştırmaktadır.
(8) Portföyünde yaklaşık (…..) SKU (stock keeping unit, stok kalemi) bulunan BİM’in
faaliyetlerinin önemli bir kısmını, özel markalı ürünler oluşturmaktadır. BİM’in özel
markalı ürün sayısı (…..) olup, bu ürünlerin ciro payı 2017’de %(…..)’ye ulaşmıştır.
BİM’in ortaklık yapısı aşağıdaki gibidir:
Tablo 1: BİM’in Ortaklık Yapısı
Hissedar Hisse Oranı (%)
Merkez Bereket Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. (…..)
Naspak Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. (…..)
Abdulrahman El Khereiji (…..)
Firdevis Çizmeci (…..)
Ahmed Hamdi Topbaş (…..)
Ahmet Hamdi Topbaş (…..)
Ali Ömer Topbaş (…..)
İbrahim Halit Çizmeci (…..)
Halka Açık Kısım (…..)
TOPLAM 100,00
Kaynak: Teşebbüsten edinilen bilgiler

18-15/279-138
3/19

I.1.2. A101
(9) Perakende, denizcilik, sağlık, tekstil ve yapı gibi alanlarda da faaliyet gösteren ve
bünyesinde Memorial Sağlık Grubu, Aydın Örme, English Home gibi şirketleri
barındıran Turgut Aydın Holding A.Ş. tarafından kontrol edilen ve 2008 yılında kurulan
A101’in, çeşitli şehirlerde 40 deposu ve 7.400 mağazası bulunmaktadır. A101’in özel
markalı ürün sayısı (…..) olup, bu ürünlerin ciro payı 2017 yılında yaklaşık %(…..)’dur.
A101’in ortaklık yapısı aşağıdaki gibidir:
Tablo 2: A101’in Ortaklık Yapısı
Hissedar Hisse Oranı (%)
Aydın Perakendecilik Yatırımları A.Ş. (…..)
Ahmet Yaşar Aydın (…..)
Ayhan Aydın (…..)
Aydan Aydın Sağlık (…..)
İrfan Hacıosmanoğlu (…..)
Hasan Sayın (…..)
Murat Sungurlu (…..)
Zehra Aydın (…..)
Atiker Dış Ticaret A.Ş. (…..)
Turgut Aydın (…..)
Asım Sayın (…..)
İDB Bilgisayar Yazılım ve Ticaret Ltd. Şti. (…..)
TOPLAM 100,00
Kaynak: Teşebbüsten edinilen bilgiler
I.1.3. ŞOK
(10) Perakende sektöründe faaliyet göstermek üzere 1999 yılında kurulan ŞOK, ağırlıklı
olarak gıda perakendeciliği alanında faaliyet göstermektedir. 31 Aralık 2017 itibarıyla
ŞOK’un Türkiye genelinde 5.100 adet mağazası1 ve 24 dağıtım merkezi
bulunmaktadır. ŞOK’un özel markalı ürün sayısı (…..) olup, bu ürünlerin ciro payı 2017
yılında yaklaşık %(…..)’dir.
(11) ŞOK’un üç bağlı ortaklığı bulunmaktadır. Bunlar; Taze Sebze Meyve Sanayi ve Ticaret
A.Ş., Teközel Gıda Temizlik Sağlık Marka Hiz. San. ve Tic. A.Ş. (Teközel) ve UCZ
Mağazacılık Ticaret A.Ş.’dir (UCZ Mağazacılık).
(12) Perakende sektöründe faaliyet gösteren UCZ Mağazacılık ve toptan seviyede satış
yapan Bizim Toptan Satış Mağazaları A.Ş.’nin kontrolü dolaylı olarak ŞOK’un
hissedarlarında bulunmaktadır. ŞOK’un ortaklık yapısı aşağıdaki gibidir:


1 Yer verilen 5.100 adet mağaza bilgisi, ŞOK’un bağlı ortaklıklarından UCZ Mağazacılık'ı
kapsamamaktadır. 31.12.2017 tarihi itibarıyla UCZ Mağazacılık'ın mağaza sayısı 498'dir. Diğer bağlı
ortaklıkların ise toptan veya perakende mağazası bulunmamaktadır.
18-15/279-138
4/19

Tablo 3: ŞOK’un Hissedarlık Yapısı
Hissedar Hisse Oranı (%)
Turkish Retail Investments B.V. (…..)
Turkish Holdings Coöperatief U.A. (…..)
Gözde Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş. (…..)
Templeton Strategic Emerging Markets Fund IV, LDC. (…..)
Uğur Demirel (…..)
Yasemin Tokuş (…..)
Hüseyin Avni Metinkale (…..)
Yahya Ülker (…..)
Mustafa Yaşar Serdengeçti (…..)
TOPLAM 100,00
Kaynak: Teşebbüsten edinilen bilgiler
I.1.4. HAKMAR
(13) 1997 yılında kurulan HAKMAR, İstanbul, Kocaeli ve Sakarya’da bulunan toplam 25
mağaza ile faaliyetlerini sürdürmektedir. HAKMAR’ın hâlihazırda özel markalı ürün
satışı bulunmamaktadır. HAKMAR’ın ortaklık yapısı aşağıdaki gibidir:
Tablo 4: HAKMAR’ın Ortaklık Yapısı
Hissedar Hisse Oranı (%)
Zeki Doruk (…..)
Soner Doruk (…..)
İsa Albayrak (…..)
Tuncay Dursun (…..)
Yavuz Doruk (…..)
TOPLAM 100,00
Kaynak: Ticaret Sicili Gazetesi
I.2. İlgili Pazar
I.2.1. Sektör Hakkında Genel Bilgi
(14) Dosya kapsamında ele alınan iddiaların, hızlı tüketim malları (HTM) olarak tabir edilen,
büyük ölçüde raf ömürleri kısa, stok devir hızları yüksek gıda maddeleri, içecek
maddeleri, temizlik maddeleri, kişisel bakım ürünleri ve tütün ürünlerinin tüketicilere
perakende satışı ile iştigal eden zincir marketler şeklinde faaliyette bulunan işletmelere
-organize HTM perakendecilerine- yönelik olduğu görülmektedir.
(15) HTM perakendeciliği ülkemizde 1990’lı yıllardan itibaren, teknolojik gelişmelerin
işletmelere sunduğu ölçek ve kapsam ekonomilerini genişletme imkânı ve paralelinde
tüketici tercihlerinin tek duraklı alışverişe yönelmesi ile önemli bir yapısal dönüşüm
sürecine girmiştir. Bu dönüşüm içerisinde büyük ölçüde aile işletmesi niteliğinde olan
bakkal, orta market ve açık pazarlardan oluşan geleneksel kanal daralırken, tek
merkezden yönetilen ulusal veya yerel pazarlarda zincir marketler şeklinde faaliyette
bulunan işletmeleri içeren organize kanal güç kazanmaya başlamıştır. (…..).
(16) Organize HTM perakendecilerinin sahip olduğu ölçek ve kapsam ekonomisi avantajı bu
işletmelere sağlayıcılar karşısında önemli pazarlık gücü vermekte, bu durum organize
HTM perakendecilerine geleneksel kanal oyuncularına nazaran önemli maliyet avantajı
sunmaktadır. HTM perakende pazarındaki rekabet ölçüsünde bu maliyet avantajı
tüketicilere düşük fiyatlar ve yüksek çeşitlilik üzerinden yansıtılmaktadır. Bu temel
çerçeve dâhilinde, aynı imkânlara sahip olmayan geleneksel kanalın rekabette
organize kanalın gerisinde kaldığı gözlemlenmektedir. Organize kanal geleneksel kanal
üzerinde önemli rekabetçi baskı yaratmakla birlikte, geleneksel kanalın organize kanal
üzerindeki etkisi oldukça sınırlıdır.
18-15/279-138
5/19

(17) Organize HTM perakendeciliği pazarında 2000’li yılların ortalarından itibaren
gözlemlenmeye başlayan ve pazarın rekabetçi yapısı üzerinde önemli etki doğuran
değişim ise indirim marketlerinin yükselişidir. İndirim marketleri, satış alanı bakımından
büyük ölçüde 400 m2’den küçük mağaza alanına sahip küçük süpermarket
kategorisinde yer alan2, bu yönüyle kendilerini mahalle aralarında müşteriye yakın
konumlandıran, az çeşitlilikte ürün portföyü ve düşük fiyat politikasına dayalı olarak
faaliyette bulunan HTM organize kanal üyeleridir. İndirim mağazalarının ürün
portföyünde diğer organize HTM perakendecilere kıyasen az sayıda stok kalemi (SKU)
bulunmakta, aynı zamanda kendi adlarına ürettirdikleri özel markalı ürünler (private
label) önemli yer teşkil etmektedir.
(18) İndirim mağazalarının yükselişinin temelinde yatan düşük fiyat politikasının önemli bir
dayanağını özel markalı ürünler oluşturmaktadır. Özel markalı ürünler, marka sahipliği
perakendeciye ait olan, dolayısıyla yalnızca ilgili perakendecinin mağazalarında satışa
sunulan; marka bağımlılığı perakendeci lehine gelişen bu yönüyle de perakendecinin
sahip olduğu marka imajını ürün portföyüne genişletmesine olanak sağlayan, üretici
markalı ürünlere kıyasen genel olarak daha düşük fiyatlarla tüketiciye sunulan
ürünlerdir. Özel markalı ürünlere yönelik tüketici talebi gelişimi incelendiğinde, bunlara
karşı ilk aşamada “düşük fiyat-düşük kalite” algısının baskın olduğu, perakendecinin
marka imajını kuvvetlendirmeye başlamasından itibaren ise düşük kalite algısının
azaldığı, buna paralel olarak ürünün fiyat-performans bakımından üretici markalarla
benzer konumlandırılmaya başlandığı görülmektedir3.
(19) Ülkemizde organize HTM perakendeciliği pazarında temel olarak ulusal zincirler, yerel
zincirler ve indirim mağazaları yer almaktadır. Bunlardan ulusal zincirler ve indirim
mağazaları ülke genelinde (ulusal çapta) faaliyette bulunurken, yerel zincirlerin
faaliyetleri bir veya birkaç il ile sınırlıdır. Ulusal çapta faaliyette bulunan Migros,
CarrefourSa, BİM, A101 ve ŞOK firmalarından Migros ve CarrefourSa ulusal zincir;
BİM, A101 ve ŞOK ise indirim mağazası segmentinde yer almaktadır. İndirim
marketlerinin yaygınlaşması ve yerleşmesiyle tüketici tercihleri özel markalı ürünlere
yönelmeye başlamış, bu süreç ulusal zincirlerin ürün portföylerine özel markalı
ürünlerin dâhil edilmesiyle devam etmiştir. Daha önce de ifade edildiği üzere, bu ürün
grubu indirim mağaza portföyünde daha fazla ağırlık kazanmaktadır. Yerel zincirler
bakımından ise sahip oldukları bireysel ölçek, kendilerine ait özel markalı ürün
faaliyetlerini önemli ölçüde sınırlandırmaktadır. Sayıları 400’ün üzerinde olan yerel
organize perakendecilerin4 önemli bir kısmı Türkiye Perakendeciler Federasyonu (TPF)


2 Organize kanal mağazaları mağaza alanı büyüklüklerine göre hipermarket (>2500 m2), büyük
süpermarket (1000 m2-2500 m2), süper market (400 m2-1000 m2) ve küçük süpermarket (olarak kategorize edilebilmektedir.
3 GUPTA, S. ve RANDHAWA, G. (2008), Retail Management, s. 285
4 Organize perakende kanalına tabi olunması bakımından kullanılan ölçütlerden bir tanesi ilgili
teşebbüsün sahip olduğu mağaza sayısıdır. Ancak, bu ölçüt için kimi kaynaklarda 10 kimi kaynaklarda
ise beş sayısı esas alınmakta, bu durum yerel zincir sayısında farklılaşmaya sebep olmaktadır. Bu
bağlamda Türkiye’deki yerel organize perakendeci sayısı, sahip olunan mağaza sayısı için beş rakamı
esas alındığında 400; 10 rakamı esas alındığında ise 140 civarındadır.
18-15/279-138
6/19

üyesi olup, mevcut durumda TPF’nin kayıtlı HTM organize perakendeci üye sayısı
361’dir5. TPF önderliğinde TPF’ye üye olan yerel perakendecilerin ortaklığında kurulan
Fayda Mağazacılık San. ve Ticaret A.Ş. (FAYDA) ortak girişimi yerel perakendecilerin
alımlarını toplulaştırarak bu perakendecilere özel markalı ürünleri portföylerine dahil
etme imkanı sunmuştur. Yatay işbirliği niteliğini haiz bu ortak girişime Kurul’un
11.11.2009 tarih, 09-54/1291-325 sayılı kararıyla bireysel muafiyet tanınmıştır.
(20) Türkiye organize HTM perakendeciliği pazarı segmentlerine ait satışlar bazında son 10
yıldaki büyüme hızları karşılaştırıldığında, %(…..) ortalama ile indirim mağazalarının en
hızlı büyüyen segment olduğu görülmektedir. Satışlar bakımından BİM ilk sırada yer
alan firma konumunda olup 2009 yılından itibaren Migros’tan aldığı bu konumu
korumaktadır. (…..)6. BİM, A101, ŞOK, Migros ve CarrefourSa’nın portföylerinde
sırasıyla (…..) ve (…..) SKU bulunmaktadır7.
I.2.2. İlgili Ürün Pazarı
(21) Başvuruya konu iddialar, bu iddiaların yöneltildiği teşebbüsler ve bu teşebbüslerin
faaliyetleri dikkate alınarak ilgili ürün pazarı “organize HTM perakendeciliği” olarak
tanımlanmıştır.
I.2.3. İlgili Coğrafi Pazar
(22) HTM perakendeciliği pazarında rekabet yerel bazda, müşteri çekim alanları temelinde
gerçekleşmektedir. Bu çerçevede mağaza alanları dikkate alınarak belirlenen müşteri
çekim alanları, bir mağazanın rekabetçi baskı yarattığı ve üzerinde rekabetçi baskı
yaratan perakendecilerin belirlenmesinde en doğru sonucu veren ve bu kapsamda da
teşebbüslerce yapılan rakip analizlerinde sıklıkla kullanılan bir ölçüttür. Ancak dosya
kapsamında ele alınan iddialar her ne kadar ilgili teşebbüsler yerel düzeyde rekabet
içerisinde olsalar da ülke geneline yaygın uygulama alanı bulan davranışlara yöneliktir.
Bu nedenle mevcut önaraştırma bakımından ilgili coğrafi pazarın tanımlanmasına
gerek görülmemiştir.
I.3. Dosya Kapsamında Yapılan İnceleme ve Tespitler
I.3.1. Yerinde İncelemede Elde Edilen Bilgi ve Belgeler
(23) Önaraştırma kapsamında 10.04.2018 tarihinde BİM, A101, ŞOK ve HAKMAR’da
yerinde incelemeler yapılmıştır. Yerinde incelemelerde alınan belgelerin dosya
kapsamında yapılacak incelemeler açısından önem arz edenlerine aşağıda özetle yer
verilmektedir.


5
6 (…..)
7 Teşebbüslerden temin edilen bilgiler.
18-15/279-138
7/19

I.3.1.1. BİM’den Elde Edilen Belgeler
(24) BİM Satın Alma Genel Müdürü (…..) tarafından İcra Kurulu Üyesi ve COO8 (…..)‘a
gönderilen 23 Mart 2018 tarih ve “Sancaktepe depo ve saha ziyaret raporu” başlıklı e-
posta silsilesinde aşağıdaki ifadelere yer verilmiştir:
“Merhaba (…..), (…..)'in 9 Mart tarihinde gerçekleştirmiş olduğum Sancaktepe
Bölge ve Saha ziyaret raporunu ekte bilgilerinize sunarım. Özellikle rakip
nokta bilgileri çok değerli…
Ziyaret Edilen Bölge
♦ SANCAKTEPE BOLGE
Ziyaret Edilen Mağazalar
♦ Ulusal Marketler
> BİM > ŞOK
> A 101 >FİLE
♦ Sancaktepe Bölge
Bölge Satın Alma Müdürü (…..) ile birlikte Sancaktepe bölgesine ait BiM,
A101, ŞOK VE FİLE mağazalarına ziyaretler yapılarak bölge ile ilgili satış
tespitleri yapıldı.
….
A101
…
 Taze tavuk dolabında Poşet Piliç ürününün hiç olmaması, mağazada sıfır
yaşandığı konusuna dikkat çekti.
 Mağaza sıfır problemini yansıtan bir diğer bulgu da; dolapta Dana Kuşbaşı
ürününün yokluğu oldu.
 Bizim mağazalarımızda düzenli satışta olmayan Pınar Hindi Sosis 170 Gr ve
290 Gr ürünleri ile beraber Keskinoğlu Piliç Sosis ürününün de raflarda yer
aldığı tespit edildi.
 Ziyaret edilen A101 mağazasında, bizden farklı olarak Cumhuriyet Dana
Kangal Fermente sucuğun düzenle satışta olduğu tespit edilmiştir. Satış
Fiyati: (…..)
ŞOK
 İşlenmiş piliç ürünlerinde Şenpiliç markasının hâkim olduğu gözlendi.
 Bizim de ulusala yaygınlaştırdığımız Piliç Schnitzel ürününün ŞOK ‘ta da
düzenli satışta olduğu gözlemlendi.
 ŞOK PL markası Mis Puding çeşitlerinden bizden farklı olarak muzlu puding
çeşidinin de düzenli satışta olduğu tespit edildi. Satış Fiyatı: (…..) TL
 Şenpiliç tarafından üretilen annemin köftesi piliç Parmak Köftenin düzenli
satışta olduğu tespit edildi. Satış Fiyatı: (…..)
 Konya ve Nilüfer bölgelerimizde denemesini yaptığımız PL 10'lu Dana Ham.
Köftesine muadil olarak Superfresh 540 Gr 10'lu Dana Hamburger Köftenin
donuk köfte grubunda konumlandırıldığı görüldü. Satış Fiyatı: (…..)”


8 Chief Operating Officer.
18-15/279-138
8/19

(25) BİM Satın Alma Genel Müdürü (…..) tarafından MSA Grup Müdürü (…..)‘a gönderilen
15 Mart 2018 tarih ve “Halka Açık Bilgi” başlıklı e-posta silsilesinde aşağıdaki ifadelere
yer verilmiştir:
“…(…..) merhaba,
Rafta satmış olduğumuz omo'nun fiyatı bozuldu. A101 ve Migros fiyatları
gramajdan dolayı düşürmekteler. Bizim fiyatımız pahalı kalıyor. Bu firmaların
hiçbiri fiyatı koruyamıyor. Ve bu BiM 5,5 kg senaryosunu unilever yapmıştı.
A101 yüksek gramajı daha uyguna satma prensibinden dolayı 6,5 kg'yu
(…..)'e indirdi. Migros da 6 kg'yu (…..)'e indirdi. Bunların endeksine göre bizim
de (…..)a inmemiz gerekiyor. Mevcut fiyatımız (…..) TL, Burçak bey ile
görüşmenizde gündeme getirmeniz için bilgilerinize sunarım.
Saygılarımla…”
(26) BİM Satın Alma Genel Müdürü (…..) tarafından İç Denetim Müdürü (…..)‘e gönderilen
2 Nisan 2018 tarih ve “FW: Fiyat Değişikliği” başlıklı e-posta silsilesinde aşağıdaki
ifadelere yer verilmiştir:
(…..):
“(…..) günaydın,
Cuma günü (…..) saat 14.29 da bilgi işlem, bölge PM sekreterlerine, bölge
BSA ve bölge bilgi işlem departmanlarına fiyatlarını düşüreceğimiz 4 adet
ürünü bildirmiş.
Ben saat 18:02 de aşağıdaki yazıyı tüm GM'ler ile paylaştım. Buradaki basılı
yayında olmayan en kritik ürün Nutella.
Cumartesi sabahı yaptığımız kontrollerde A101 Nutella fiyatı bizim Cuma günü
belirtiğimiz fiyatın altına düşmüş ve fiyat etiketi de basılmış şekilde reyona
konmuş. Bu A101'in bizden Cuma günü bilgi aldığı anlamına gelmektedir.
Konunun araştırılmasını rica ederim.
Saygılarımla,
(…..):
“Merhaba (…..),
Değişikliklere ilişkin şüphe duyulan sızıntı, sistemlerimiz aracılığı ile (örn. E-
mail) gerçekleşmiş ise tespiti mümkün, araştırıp size dönüş, yapacağız. İyi
çalışmalar, saygılar.”
(27) BİM Satın Alma Genel Müdürü (…..) tarafından İcra Kurulu Üyesi ve COO (…..) ‘a ve
Genel Satın Alma Komitesi Üyesi (…..)’e gönderilen 6 Nisan 2018 tarih ve “Çorum
A101 fiyatları” başlıklı e-posta silsilesinde aşağıdaki ifadelere yer verilmiştir:
“(…..) bey, (…..) bey,
Çorum GM aradı. A101 et fiyatlarını düşürmüş. Kendisi de düşürmek ister.
Bilgilerinize.”
18-15/279-138
9/19

(28) BİM Muğla Genel Müdürü (…..) tarafından Genel Satın Alma Komitesi Üyesi (…..)’e
gönderilen 12 Şubat 2018 tarih ve “CP YÜKSEK İLK 150 ÜRÜN FİYAT ARAŞTIRMASI
HAKKINDA” başlıklı e-posta silsilesinde aşağıdaki ifadelere yer verilmiştir:
“Merhaba (…..) Bey,
Ekte yer alan tabloda, Ocak 2018 Genel CP en yüksek 150 kalem urunun fiyat
araştırma tablosu yer almaktadır. Raporu özetlemek gerekirse 150 kalem urun
toplam ciromuzun %49'unu oluşturmaktadır.
Bim 150 kalem / A101 146 kalem / Şok 146 kalem üründe karşılaştırma
yapılmış olup, BiM 100 iken A101 endeks (…..), ŞOK endeks (…..) çıkmıştır.”
A101’e göre BİM Düşük Fiyatlı Ürün Sayısı (…..)
ŞOK’a göre BİM Düşük Fiyatlı Ürün Sayısı (…..)
A101’e göre BİM’den Ucuz Olduğu Sayısı (…..)
ŞOK’un BİM’den Ucuz Olduğu Ürün Sayısı (…..)
BİM ve A101 Satış Fiyatı Eşit Ürün Sayısı (…..)
BİM ve ŞOK Satış Fiyatı Eşit Ürün Sayısı (…..)
I.3.1.2. A101’den Elde Edilen Belgeler
(29) A101 yetkilisi (…..) tarafından bir diğer A101 yetkilisi (…..)’a gönderilen 3 Nisan 2018
tarih ve “03.04.2018 KURUYEMİŞ RAKİP FİYAT GEÇİŞİ HK.” başlıklı e-posta
silsilesinde aşağıdaki ifadelere yer verilmiştir:
“(…..) Bey Merhaba,
Bugün itibari ile rakip BİM’de aşağıdaki ürünlerin raf fiyatlarında değişiklik
olmuştur. Fiyat değişiklik formunu ekte paylaşıyorum. Yarından itibaren geçerli
olacak şekilde ürünlerimizde aşağıda belirtilen fiyatlar tanımlanacaktır.”

ÜRÜN
KODU
ÜRÜN ADI
ESKİ RAF
FİYATI(TL)
YENİ RAF
FİYATI (TL)
RAKİP
ÜRÜN
RAKİP RAF
FİYATI (TL)
UYARLAMA
15000841
KURUYEMİŞ
ÇİĞ FINDIK
150 G
ÇEREZYA
(…..) (…..)
KURUYEMİŞ
ÇİĞ FINDIK
160 G
SİMBAT
(…..) (…..)
15000813
KURUYEMİŞ
PREMİUM
KARIŞIK 200
G ÇEREZYA
(…..) (…..)
KURUYEMİŞ
PARTY 200
G SİMBAT
(…..) (…..)
18-15/279-138
10/19

(30) A101 yetkilisi (…..) tarafından A101 Satın Alma Genel Müdürü (…..)’e gönderilen 30
Mart 2018 tarih ve “13. Endeks Fiyatları-Kozmetik Grubu” başlıklı e-postada aşağıdaki
ifadelere yer verilmiştir:
“Merhaba (…..) Bey,
Bozuk olanlar için yeni fiyatlarımız ve açıklamaları aşağıdaki gibidir.
Bilgilerinize sunarım.”
SAP
KODU
ÜRÜN
SATIŞ
FİYATI
BİM ŞOK CARREFOUR MİGROS
Yeni
Fiyat
Açıklama
24001683
DİŞ MAC. 50 ML
PARODONTAX
(…..)

(…..) (…..) (…..)
2 haftalık
aktivite
tanımlayacağız.
24002094
BEBEK
ŞAMPUANI 750
ML DALİN
(…..)

(…..) (…..)

Pazartesi günü
firma dönüş
yapacak
24001071
TIRAŞ BIÇAĞI
3'LÜ BLUE 3
GILLETTE
(…..)

(…..) (…..) (…..)

Rakiplerdeki
ürün 6lı
24001061
TIRAŞ BIÇAĞI
YEDEK 2'Lİ MACH
3 GILETTE
(…..)

(…..) (…..) (…..) (…..)
Şokta 4lü
üründen
uyarlama
24001366
SAÇ KREMİ SIVI
200 ML GLISS
(…..)

(…..) (…..) (…..)

12,90'dan 40%
indirimde
24001364
SAÇ VE CİLT
BAKIM YAĞI 50
ML EXTREM
(…..)

(…..)

(…..)
Rafı yükselttik,
şok bizi takip
etmedi
(31) A101 yetkilisi (…..) tarafından A101 yetkilisi (…..)’e gönderilen 3 Nisan 2018 tarih ve
“BİM FİYAT GEÇİŞLERİ HK.” başlıklı e-posta silsilesinde aşağıdaki ifadelere yer
verilmiştir:
“Merhaba (…..) Bey,
Bim fiyat geçişine istinaden yarından geçerli ekteki ürünlerin fiyatları sisteme
tanımlanmıştır.
Bilgilerinize sunarım.”
18-15/279-138
11/19

S
I
R
A
N
O
(…) (…) (…) (…) (…) ÜRÜN
B
Ö
L
G
E
CP
SATIŞ
MİKTARI
MBS
ESKİ
NET
YENİ
NET
SATIŞ
FİYATI
NET
MARJ
SATIŞ
FİYATI
NET
MARJ
YENİ
FİYAT
NET
MARJ
SON FİYAT
DEĞİŞİKLİĞİ
YENİ
FİYATLI
ALIM
TARİHİ
BİM
1 (…) (…) (…) (…) (…)
BİSKÜVİ PETİBÖR 1000 G
HÜRMET
TÜM (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
2 (…) (…) (…) (…) (…)
BİSKÜVİ ÇİK KAPL MARSM
8X30 G XROLL
TÜM (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
3 (…) (…) (…) (…) (…)
KRAKER FİYONK 180 G
ÇITKIRILDIM
TÜM (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
4 (…) (…) (…) (…) (…)
GOFRET
BİTT.ÇİKOLATALI&FINDIK.32G
XROLL
TÜM (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
5 (…) (…) (…) (…) (…)
HİJ. PED PLATİNUM
NORMAL/GECE/UZUN ORKİD
TÜM (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
18-15/279-138
12/19
(32) A101 yetkilisi (…..) tarafından A101 Satın Alma Genel Müdürü (…..)’e gönderilen 10
Nisan 2018 tarih ve “150 Ürün Endeksi” başlıklı e-posta silsilesinde aşağıdaki ifadelere
yer verilmiştir:
“Şubat 2018 150 ürün endeksi güncel hali ektedir. Bilgilerinize sunarım”
AY/MONTH A 101 CARREFOUR MİGROS ŞOK BİM
ARALIK/DECEMBER 17 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
OCAK/JANUARY 18 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
ŞUBAT/FEBUARY 18 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(33) A101 yetkilisi (…..) tarafından A101 Satın Alma Genel Müdürü (…..)’e gönderilen 9
Nisan 2018 tarih ve “FALIM” başlıklı e-posta silsilesinde aşağıdaki ifadelere yer
verilmiştir:
(…..):
“Çok da iyi satmış. BİM inmedi değil mi fiyatını?
Selamlar,”
(…..):
“İnmedi. Yarınki fiyat değişikliğinde net göreceğiz.
Saygılarımla.”
(34) A101 Satın Alma Genel Müdürü (…..) tarafından A101 yetkilisi (…..)’e gönderilen 25
Mart 2018 tarih ve “Kozmetik Fiyat Geçişleri” başlıklı e-posta silsilesinde aşağıdaki
ifadelere yer verilmiştir:
“Saç boyası Palette BİM’de var. BİM fiyat geçmeden geçemiyoruz.”
(35) A101 Satın Alma Genel Müdürü (…..) tarafından A101 yetkilisi (…..)’e gönderilen 22
Mart 2018 tarih ve “150 Ürün Endeksi” başlıklı e-posta silsilesinde aşağıdaki ifadelere
yer verilmiştir:
“(…..) ben onayladım mı bu fiyat geçişlerini?
Selam
Malzeme Malzeme kısa metni
Yeni
Fiyat
Eski
Fiyat
Artış
(%)
17000593
KEK MARSM. KAKAOLU/SADE 8X23 G
LUPPO
(…..) (…..) (…..)
17002060 KEK FRAMBUAZLI 100G BİSCOLATA PİA (…..) (…..) (…..)
27000012
BİSKÜVİ ÇİK. DOLG. 110 G BİSCOLATA
MOOD
(…..) (…..) (…..)
(…..):
(…..) Merhaba,
Bim’in geçtiği fiyatlar, BİM rafı geçince otomatik biz de geçeriz kuralı ile
geçmiştik.
Alışta vs. bir şey vermedik.
(…..):
Tamam.
Bu fiyat geçişlerini haber etsinler asistanlar fiyat geçiş günü demiştim.
Selamlar”
18-15/279-138
13/19


(36) Sultan Et ve Gıda Üre. Tic. Paz. Ltd. Şti. çalışanı (…..) tarafında A101 yetkilisi (…..)’e
gönderilen 16 Mart 2018 tarih ve “Fiyat Geçişi hk.” başlıklı e-postada aşağıdaki ifadelere
yer verilmiştir:
“Merhaba (…..) Bey,
Daha önceki toplantılarımızda BİM’de fiyat geçişi sağlandığında sizlerin de ürün
alış fiyatlarınızı güncelleyeceğinizi bildirmiştiniz. 8 Mart itibariyle BİM’de
yaptığımız geçiş oranlarımızı birebir yansıtarak 19 Mart 2018 tarihi itibariyle
sizlere sevk etmekte olduğumuz ürünlerimizin adet fiyatlarını;
Baştacı dilimli 150g kavurma: (…..) + KDV
Sultan Gurme Fermente Parmak Sucuk: (…..) + KDV olarak güncellemek
istiyoruz. Konu ile ilgili onayınızı rica eder, iyi çalışmalar dilerim.”
(37) A101 yetkilisi (…..) tarafından A101 Satın Alma Genel Müdürü (…..)’e gönderilen 22
Mart 2018 tarih ve “BİM Çok Al Az Öde*ÖNEMLİ*” başlıklı e-posta silsilesinde aşağıdaki
ifadelere yer verilmiştir:
“Merhaba,
BİM’in Çok Al Az Öde ürünlerine cevap verdiğine dair bilgi aldık; konuyla ilgili
ürün ve fiyat bilgisi alırsanız tarafıma bildirmenizi rica ederim. Konu önemlidir.
Teşekkürler.”
I.3.1.3. ŞOK’tan Elde Edilen Belgeler
(38) ŞOK Kuru Gıda Kategori Yöneticisi (…..) tarafından ŞOK yetkilisi (…..)’e gönderilen 8
Mart 2018 tarih ve “SEYiDOGLU TOPLANTI NOTLARI 07.03.2018 16.00” başlıklı e-
posta silsilesinde aşağıdaki ifadelere yer verilmiştir:
“…Zam artışları Bime endexlenecek…”
(39) ŞOK yetkilisi (…..) tarafından (…..)’a gönderilen 13 Mart 2018 tarih ve “FW: 14-20 mart
fiyatlari” başlıklı e-posta silsilesinde aşağıdaki ifadelere yer verilmiştir:
“(…..) bey, 14-20 Mart Şok satış, fiyatlarımız sisteme tanımlanmıştır. İstanbul
Anadolu yakası ve Erzurum bölgede, BİM açık ürün fiyatları dikkate alınmıştır.”
I.3.1.4. HAKMAR’dan Elde Edilen Belgeler
(40) SEBA Kimya Satış Operasyon Yöneticisi (…..) tarafından HAKMAR Satın Alma Müdürü
(…..)’ya gönderilen 2 Mart 2016 tarih ve “YENİ FİYATLARIMIZ” başlıklı e-posta
silsilesinde aşağıdaki ifadelere yer verilmiştir:
“(…..) hayırlı akşamlar,
Son dönemlerdeki kur yükselişleri ile birlikte maliyetlerimizde beklenmedik
şekilde artışlar olmuştur. Bu sebeplerden dolayı fiyatlarımızı güncellememiz
gerekmektedir. Fiyat artışlarımızı minimize tutmaya çalıştık. Yeni fiyatlarımız
ek'te bilgilerinize sunulmuştur.
Yeni fiyatlarımız sisteminize tanımlanmasını arzu ederiz. Fiyatlarımız 05 Aralık
2016 tarihinden itibaren geçerlidir.
(…..):
“(…..) fiyat geçişi için discount ve rakiplerdeki fiyat geçişinin tamamlanması
gerekiyor ve piyasa satış fiyatlarınında artması gerekiyor ki biz de satış
fiyatlarımızı değiştirelim bim a101 şok ve diğer market genel fiyatlarda
oluştuğunda bu işlemi yapabiliriz. bu şekilde direk fiyat geçemeyiz piyasa
şekillensin ona göre hareket edelim bu teklifte ilk sizden geldi herkes piyasa
fiyatlarının oluşmasını bekliyor.”
18-15/279-138
14/19


(41) Satın Alma Müdürü (…..) tarafından HAKMAR Yetkilisi (…..)’a gönderilen 27 Aralık 2016
tarih ve “YENİ FİYATLARIMIZ” başlıklı e-posta silsilesinde aşağıdaki ifadelere yer
verilmiştir:
“(…..) a101 fiyatları bende kontrol ettim değişmiş yarın sok fiyatlarını da kontrol
ettirip ona göre değişiklik yapabiliriz. genelde a101 fiyatları değiştiriyor 3-4 hafta
sonra fiyatları tekrar eski haline getiriyor bu da sıkıntı oluyor. birde a101 persil
6,5kg fiyatı (…..) bizde 6kg ürün satılıyor baz aldığımızda fiyatı 21,95 e göre
aksiyon almamız gerekiyor.
bref 2li urun bim fiyatı (…..) ürün sabit raf ürünü tekli oranı (…..) gibi oluyor
bizim bunu (…..) yapmamız çok doğru olmaz bim fiyatı güncellenecek mi bilgi
verebilir misin.”
(42) HAKMAR Tedarik Zinciri Uzmanı (…..) tarafından HAKMAR Satın Alma Müdürü (…..)’e
gönderilen 22 Mart 2018 tarih ve “BİM Çok Al Az Öde*ÖNEMLİ*” başlıklı e-posta
silsilesinde aşağıdaki ifadelere yer verilmiştir:
“BİM nive deoyu (…..) satıyor. Fiyat yükselinceye kadar biz de (…..) çeklim.
Bugün fiyatı gönderiyorum. Firma ile görüşebilir misiniz ?”
I.3.2. Teşebbüslerden Talep Edilen Bilgi ve Belgeler
(43) İnceleme sürecinde yerinde incelemelere ek olarak taraflardan, faaliyetlerine ve
fiyatlandırma davranışlarına yönelik bilgi taleplerinde bulunulmuştur. Bu bilgi taleplerine
yönelik gelen cevabi yazılarda teşebbüslerin fiyatlandırma karar mekanizmaları ve
stratejilerine ilişkin verdikleri bilgilere teşebbüs bazında aşağıda özetle yer verilmektedir.
I.3.2.1. BİM
(44) BİM’in özel markalı ürünlerde ağırlıklı olarak açık maliyet üzerinden çalıştığı, ham
madde, nakliye, işçilik vb. girdilerin maliyet yapısına bakarak alış fiyatı anlaşması
yaptığı, satış fiyatının ise kategorinin kar marjı hedefini göz önünde tutarak oluşturduğu
belirtilmiştir. Üretici markalı ürünlerde ise BİM’in pazar fiyat araştırması yaparak fiyat
değişikliklerinde ham madde, genel işçilik giderleri, döviz kuru artış ve azalışlarını göz
önünde bulundurduğu, tedarikçilerin fiyat değişiklik taleplerini buna göre
değerlendirmeye aldığı, alış fiyatı anlaşmasını yaptıktan sonra ise o ürünün pazardaki
fiyat gelişimi ve rakip noktalardaki satış fiyatlarını gözlemleyerek ilgili satın alma grup
müdürü tarafından bir satış fiyatı önerisi oluşturulduğu, söz konusu önerinin ise Genel
Satın Alma Komitesi tarafından karara bağlandığı ifade edilmiştir. Ayrıca her bölgenin
verilen yetki dâhilinde piyasa fiyatlarını gözeterek bazı ürünlerin fiyatlarını indirebilme
yetkisine sahip olduğu sorumluluğun Bölge Genel Müdürlerine ait olduğu belirtilmiştir.
(45) Haftada bir gün rakip firmaların raf fiyatlarının takibinin BİM’in satınalma birimi
çalışanları tarafından bizzat piyasaya çıkılarak gerçekleştirildiği, tespitlerin Satın Alma
Genel Müdürüne rapor edildiği, ayrıca bu konuda yardımcı olması için bir araştırma
şirketi ile anlaşıldığı ve BİM’in belirlediği ürünlerde rakiplerin raf satış fiyatları
değiştiğinde araştırma şirketi tarafından BİM’e rapor sunulduğu ifade edilmiştir.
I.3.2.2. A101
(46) A101’den gelen cevabi yazıda, ürün fiyatlandırmalarının yıl içinde üç veya dört defa
yapılan genel satınalma toplantılarında (GST) belirlendiği, söz konusu toplantıya bütün
İcra Kurulu Üyeleri, Bölge Genel Müdürleri ve Merkezi Satınalma Müdürlerinin katıldığı,
toplantıda listeli tüm ürünlerin raf fiyatlarının gözden geçirildiği, bunun sonucu yeni ürün
listeleme veya listeden çıkarma (delist) kararlarının alındığı belirtilmiştir.
18-15/279-138
15/19


(47) A101’in merkezi satın alma fiyatı değişiklik (raf fiyatlarının değişikliği) kararlarını,
tedarikçi firmanın alış fiyatlarında değişiklik olması, müşteri artışını tetiklemek için bir
kampanya tasarlanması, rakiplerin raf fiyatlarında değişiklik olması, ürün satış
performansı beklentinin altında seyretmesi, üründe stokların beklenenin çok üzerinde
olması, yeni ürün lansmanı hallerinde aldığı ifade edilmiştir. Söz konusu durumlarda
merkezi olarak, çarşamba ve cumartesi sabahlarından itibaren geçerli olmak üzere fiyat
değişikliklerini yaptıkları belirtilmiştir. Ani gelişen durumlarda rakiplere yönelik fiyat
aksiyonları ihtiyacı gibi çarşamba veya cumartesi günleri haricinde de fiyat geçişinin
olduğu belirtilmiştir. Ayrıca bölgesel fiyat değişikliklerinin de yapıldığı, teşebbüs
bünyesinde 40 bölgenin bulunduğu, meyve sebze ve ekmek gibi belli ürünlerin bölgesel
olarak tedarik edildiği, bu ürünlerde fiyat değişikliği yapma yetkisinin bölgelerde olduğu
ifade edilmiştir. A101’in söz konusu yetki ile A101 mağazalarına en yakın mağazalar ile
rekabet etme gücünün arttırıldığı belirtilmiştir. Bölge yönetimi, rakiplerin faaliyetleri,
ürünün son kullanım tarihinin çok yaklaşması, bölgesel kampanya, meyve sebze,
ekmek, yufka fiyat değişiklikleri sebepleriyle bölgesel olarak fiyat revizyonlarının
yapılabildiği ifade edilmiştir.
(48) A101’in fiyat geçişlerinin merkezi fiyat geçişi ya da bölgesel fiyat geçişi olarak
planlandığı, planlama sonrası birim yöneticilerinin onayları alınarak teşebbüsün
kurumsal kaynak planlamasını yapan SAP programından (Systems Analysis and
Program Development) giriş yapıldığı belirtilmiştir. SAP programının her 12 saatte bir
fiyat değişikliği olan ürünleri belirlediği, fiyat değişikliği olacak ürünler için dosya
oluşturarak mağaza kasalarının bağlı olduğu sunuculara gönderdiği, tüm kasaların ise
dakikalar içinde yeni fiyatlarla güncellendiği, tüm bu süreçte yeni fiyatlı ürünlerin fiyat
etiketleri otomatik olarak oluşturularak mağaza bilgisayarlarına pdf formatında
gönderildiği ifade edilmiştir.
(49) Rakip firmaların fiyatlarının takibine ilişkin soruya vermiş oldukları yanıtta ise bölge
sorumlarının kendi bölgelerinde rakip mağazaları gezme zorunluluğu olduğu, bu sayede
hem perakende dünyasında yaşanan gelişmelerden hem de rakip fiyatlardan haberdar
oldukları belirtilmiştir. Buna ek olarak en büyük rakip olarak nitelendirdikleri BİM’in fiyat
değişikliklerini Salı ve Cuma günü yaptığı ve bu günlerde kendi personellerinin BİM
mağazalarından raf fiyatlarının tespiti amacıyla BİM mağazalarına giderek, MİGROS’un
fiyatlarını ise MİGROS’un internet sitesi aracılığıyla takip ettikleri ifade edilmiştir.
I.3.2.3. ŞOK
(50) ŞOK’tan gelen cevabi yazıda ŞOK’un fiyatlama politikasının, rakiplere göre daha uygun
ya da aynı fiyatları sunmak yönünde olduğu belirtilmiştir. Şirketin fiyatlama politikasının,
bütün mağaza ağını kapsayacak şekilde belirlendiği, fiyatların belirlenmesinde temel
olarak maliyetlerin ve rakip şirketlerin raf satış fiyatlarının dikkate alındığı, bu noktada
özelikle indirim marketçiliği alanında lider ve pazar belirleyici konumda olan BİM
tarafından uygulanan satış fiyatlarının kendileri açısından çok önemli bir gösterge
olduğu ifade edilmiştir. BİM’in raf fiyatlarında yaptığı değişikliklerin tedarikçiler ile ŞOK
arasındaki alım fiyatlarına dair pazarlıkları da etkilediği belirtilerek söz konusu durumun
ŞOK bakımından, BİM tarafından uygulanan raf fiyatlarının takibini ve buna göre
fiyatlama yapmayı adeta zorunlu kıldığı ŞOK’un pazarda BİM’i lider kabul ettiği ve fiyat
politikalarını da BİM’e göre pozisyon alarak belirlediği belirtilmiştir. ŞOK’tan gelen
bilgilerde ŞOK’un rekabetçi olma çabasının sonucu olarak, BİM tarafından yapılan
indirimleri karşılayabilmek adına belirli zamanlarda zararına satış yapabildiği ifade
edilmiştir.
18-15/279-138
16/19


(51) ŞOK’un fiyat değişikliklerini, ticaret direktörünün ve şirket CEO'sunun onaylamasını
takiben yaptığı, sipariş yönetim sistemi (OBASE Enterprise Resource Planning
çözümleri) üzerinden merkezi olarak fiyatların güncellendiği, güncellenen fiyatların ertesi
gün mağaza içerisinde değiştirildiği ifade edilmiştir. ŞOK’un sebze meyve ürünleri hariç
olmak üzere, tüm mağaza bölgelerinde satış planlamasını aynı satış fiyatı üzerinden
gerçekleştirdiği, sebze meyve ürünlerinin fiyatlarının ise bölgesel olarak belirlendiği
belirtilmiştir. Fiyat belirlenirken sektörün ana belirleyicisi BİM ve ilgili bölgenin en güçlü
yerel marketinin haftalık fiyatlarının dikkate alındığı ifade edilmiştir.
(52) Özel markalı ürünler bakımından ŞOK’un fiyatlama politikasının pazar liderinin takibi ile
pazarda rekabetçi bir pozisyon kapma amacına yönelik olduğu belirtilmiştir. ŞOK ticari
komitesi düzenli fiyatlama stratejisine ek olarak, müşteri trafiğini ve ortalama sepet
büyüklüğünü artırmak için geniş bir promosyon yelpazesi belirleyerek sadece haftada bir
promosyon sunan diğer indirim marketlerinin aksine, promosyonlarını daha çeşitli ve
daha sık olarak gerçekleştirerek indirim marketlerle rekabet etmektedir. Ayrıca yeni
mağaza açılışı veya rakip mağaza açılışı gibi istisnai durumlarda, mağaza özelinde kısa
süreli özel indirimler de yapmaktadır.
(53) Rakip firma fiyatlarının takibinin rakip mağazaların ziyaret edilmesi yoluyla
gerçekleştirildiği, rakip fiyatlarında değişiklik tespit edilmesi halinde ise kendilerinin de
ilgili ürünün raf fiyatını değiştirdikleri ifade edilmiştir.
I.3.2.4. HAKMAR
(54) HAKMAR’dan gelen cevabi yazıda ise, HAKMAR mağazalarının tamamında aynı fiyatın
uygulandığı, bununla birlikte bölgedeki rakiplere göre bölgesel kampanyalar veya
indirimler yapılarak farklı aksiyon fiyatlarına geçilebildiği belirtilmiştir.
I.4. Değerlendirme
(55) 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi, teşebbüsler arasındaki rekabeti sınırlayıcı anlaşma,
uyumlu eylem ve teşebbüs birliği kararlarını yasaklamaktadır. Dosya kapsamındaki
başvurularda, incelemeye konu teşebbüslerin mağazalarında satışa sundukları ürünlerin
fiyatlarını birlikte belirledikleri, bu bağlamda ilgili teşebbüslerin fiyat tespitine yönelik bir
anlaşma veya uyumlu eyleme taraf oldukları iddia edilmektedir.
(56) Başvuru konusu iddialara yönelik olarak öncelikle belirtilmesi gereken husus,
önaraştırma kapsamındaki teşebbüslerde yapılan yerinde incelemeler neticesinde,
teşebbüslerin fiyatlarını birlikte belirlediklerine işaret eder nitelikte herhangi bir delilin
elde edilememiş olmasıdır. Bununla birlikte önaraştırma kapsamında, söz konusu
teşebbüslerin fiyat hareketleri de incelenmiştir.
18-15/279-138
17/19


(57) Bu çerçevede, şikâyet başvurularında dile getirilen, önaraştırmaya konu teşebbüslerin
mağazalarında belirli ürünlerin fiyatlarının birebir aynı olduğu yönündeki iddia, yerinde
incelemelerde elde edilen belgelerden de teyit edilmiştir. Hatta eş veya çok yakın
fiyatların yalnızca şikâyet başvurularına yansıyan ürünlerle sınırlı olmadığı,
karşılaştırılabilir nitelikteki birçok ürün için de geçerli olduğu görülmüştür. Zira BİM’in
kendi iç değerlendirmesinde kullanmak üzere, en fazla satışa konu olan 150 ürün
bakımından rakiplerin fiyatları ile kendi fiyatlarını endeksleme yoluyla analiz ettiği, bu
analizde aylık olarak ve her bir rakip için hesaplanan fiyat endekslerinin birbirine yakın
olduğu görülmektedir. Aşağıdaki tabloda BİM tarafından Ocak 2017 - Mart 2018 dönemi
için aylık olarak yapılan endeksleme çalışmalarına topluca yer verilmektedir9.
Tablo 5: BİM fiyatlarına göre diğer ulusal indirim mağazalarının fiyat endeksleri10
Aylar BİM ŞOK A101
Ocak.17 (…..) (…..) (…..)
Şubat.17 (…..) (…..) (…..)
Mart.17 (…..) (…..) (…..)
Nisan.17 (…..) (…..) (…..)
Mayıs.17 (…..) (…..) (…..)
Haziran.17 (…..) (…..) (…..)
Temmuz.17 (…..) (…..) (…..)
Ağustos.17 (…..) (…..) (…..)
Eylül.17 (…..) (…..) (…..)
Ekim.17 (…..) (…..) (…..)
Kasım.17 (…..) (…..) (…..)
Aralık.17 (…..) (…..) (…..)
Şubat.18 (…..) (…..) (…..)
Mart.18 (…..) (…..) (…..)
Kaynak: BİM
(58) Yukarıdaki tabloya yansıyan veriler, yerinde incelemede A101’den elde edilen ve önceki
bölümlerde yer verilen A101 analiziyle de büyük ölçüde teyit edilmektedir. Aşağıdaki
tabloda A101’in fiyat endeksi çalışmasına yer verilmektedir.
Tablo 6: A101 fiyatlarına göre diğer ulusal indirim mağazalarının fiyat endeksleri11
Aylar A 101 ŞOK BİM
Aralık 2017 (…..) (…..) (…..)
Ocak 2018 (…..) (…..) (…..)
Şubat 2018 (…..) (…..) (…..)
Kaynak: A101
(59) Her ne kadar yukarıdaki tablolarda görüldüğü gibi önaraştırma kapsamındaki
teşebbüslerin fiyatları birbirine eş veya çok yakın olsa da bu durumun aşağıda
açıklandığı üzere, teşebbüsler arası bir anlaşma veya uyumlu eylemden ziyade HTM
perakendeciliği pazarının işleyiş yapısından kaynaklanan bir sonuç olduğu
değerlendirilmektedir.


9 BİM’in çalışmasında MİGROS ve CARREFOUR fiyatları da endekslenmektedir. Ancak önaraştırma
kapsamında olmadıklarından anılan teşebbüslerin fiyat endekslerine tabloda yer verilmemiştir.
Önaraştırma kapsamında olan ve fakat BİM’in analizinde yer almayan yerel zincir niteliğindeki HAKMAR
da tabloda yer almamaktadır.
10 Bu analizin Ocak 2018 döneminde yapılmadığı görülmüştür.
11 A101’in çalışmasında da MİGROS ve CARREFOUR fiyatları endekslenmektedir. Ancak önaraştırma
kapsamında olmadıklarından anılan teşebbüslerin fiyat endekslerine tabloda yer verilmemiştir.
Önaraştırma kapsamında olan ve fakat A101’in analizinde yer almayan yerel zincir niteliğindeki HAKMAR
da tabloda yer almamaktadır.
18-15/279-138
18/19


(60) Dosya kapsamında pazarın işleyişine ilişkin elde edilen bilgiler, rekabetin yerel düzeyde,
mağazaların müşteri çekim alanları çakışması temelinde gerçekleştiğini ortaya
koymaktadır. Pazardaki rekabetin bu niteliği, şikâyet başvurularında da ortaya
çıkmaktadır. İndirim mağazalarının müşterileri kendi bölgelerindeki perakendecilerin
fiyatlarını yakından takip etmekte ve mağazalar arasındaki fiyat farklılıklarına hassasiyet
göstermektedir. Özellikle özel markalı ürünler bakımından müşterilerin gözündeki en
önemli ayırt edici farkın fiyat olduğu değerlendirilmektedir. Bu tüketici davranışı
karşılığında da, bir mağaza başta kendisine yürüme mesafesindeki mağazalar olmak
üzere tüketicinin kendisine alternatif olarak değerlendirebileceği diğer organize HTM
perakendecilerine (rakiplere) ait mağazalardaki fiyatları yakından takip etmektedir. Bu
kapsamda her bir teşebbüs önemli sayıda saha elemanı çalıştırmakta, bu çalışanlar
rakiplerin ilgili gündeki fiyatlarını bölge müdürlerine ve merkezdeki yetkililere
aktarmaktadır. Teşebbüslerden temin edilen bilgiler rakip fiyat değişikliklerine göre hızla
aksiyon alınabildiğini, aynı gün içerisinde rekabeti karşılamak üzere fiyatların
düşürülebildiğini veya rakibi takip etmek üzere fiyatların artırılabildiğini göstermektedir.
(61) Organize HTM perakendeciliği pazarında ciro bakımından lider durumda bulunan BİM,
indirim mağazaları arasında da en büyük ciroya sahiptir. Elde edilen belgelerden ve
önaraştırma taraflarının açık ifadelerinden, BİM’in fiyatlandırma davranışlarının özellikle
diğer indirim mağazaları tarafından sürekli takip edildiği, bu anlamda BİM’in fiyat seyri
bakımından sektördeki lider firma olduğu görülmektedir. Diğer indirim mağazalarının
herhangi bir ürünün fiyatını BİM fiyat artışına gitmeden yükseltmekten kaçındığı, ancak
BİM’in fiyat artışını takiben fiyatlarını BİM’in fiyat düzeyine getirmeyi tercih edebildikleri
anlaşılmaktadır.
(62) Yukarıda bahsi geçen ve pek çok durumda lider firmanın takip edilmesi şeklinde ortaya
çıkan bu paralel fiyatlama davranışı, görece az sayıda firmanın bulunduğu (oligopol
pazar), fiyatların kolaylıkla takip edilebilmesi yönüyle şeffaflık arz eden, ürünlerin
homojen ve karşılaştırılabilir olduğu, giriş engellerinin bulunduğu, maliyetlerin benzeştiği
pazarlarda, pazarın anılan yapısal özelliklerine bağlı olarak oluşabilmekte, bu durum
bilinçli paralellik veya oligopolistik bağımlılık olarak adlandırılmaktadır. Mevcut dosya
bakımından da geçerli olduğu değerlendirilen bu durum, teşebbüslerin, rakiplerinin
davranışlarını dikkate alarak ancak tek taraflı olarak kendi pazar davranışlarını
belirlemesi nedeniyle, fiyat paralelliği doğuruyor olsa da rekabet hukuku bakımından
ihlal teşkil etmemektedir.
(63) Yukarıda yer verilen çerçeve dâhilinde, mevcut dosya kapsamında yapılan yerinde
inceleme ve bilgi talebi sürecinde elde edilen bilgi ve belgeler ile sektördeki rekabetçi
işleyişe yönelik yapılan analizler sonucunda, inceleme tarafı teşebbüslerin fiyatlarını,
rakiplerinin fiyatlama davranışlarını dikkate alarak tek taraflı olarak belirledikleri, bu
durumun pazarın yapısı ve işleyişi ile açıklanabildiği, teşebbüsler arasında bir anlaşma
ve/veya uyumlu eylem bulunduğuna dair herhangi bir belge, bilgi ya da bulgunun
mevcut olmadığı kanaatine varılmıştır.
18-15/279-138
19/19


J. SONUÇ
(64) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre, 4054 sayılı Kanun’un 41.
maddesi uyarınca şikayetin reddi ile soruşturma açılmamasına, gerekçeli kararın
tebliğinden itibaren 60 gün içinde Ankara İdare Mahkemelerinde yargı yolu açık olmak
üzere, OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.


Full & Egal Universal Law Academy