Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 17-09/106-48
Karar Türü: Menfi Tespit ve Muafiyet
Konu: Türkiye Garanti Bankası A.Ş.’nin, American Express Limited ile arasındaki lisans ilişkisine dayanarak, Türkiye'de faaliyet gösteren üçüncü bankalarla imzaladığı alt-lisans sözleşmelerinde öngörülen rekabet yasağı hükümlerine menfi tespit verilmesi veya bireysel muafiyet tanınması talebi
Karar Tarihi: 28.02.2017



Rekabet Kurumu Başkanlığından,

REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2016-4-51 (Menfi Tespit/Muafiyet)
Karar Sayısı : 17-09/106-48
Karar Tarihi : 28.02.2017
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Ömer TORLAK
Üyeler : Arslan NARİN, Fevzi ÖZKAN, Adem BİRCAN,
Şükran KODALAK, Mehmet AYAN
B. RAPORTÖRLER: Kerem TOMUR, Cüneyd DAL
C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : Türkiye Garanti Bankası A.Ş.
(1) D. DOSYA KONUSU: Türkiye Garanti Bankası A.Ş.’nin, American Express
Limited ile arasındaki lisans ilişkisine dayanarak, Türkiye'de faaliyet gösteren
üçüncü bankalarla imzaladığı alt-lisans sözleşmelerinde öngörülen rekabet
yasağı hükümlerine menfi tespit verilmesi veya bireysel muafiyet tanınması
talebi.
(2) E. DOSYA EVRELERİ: Rekabet Kurumu kayıtlarına 09.11.2016 tarih ve 6559 sayı ile
giren ve eksiklikleri en son 03.02.2017 tarihinde tamamlanan bildirim üzerine
düzenlenen 20.02.2017 tarih ve 2016-4-51/MM sayılı Rapor görüşülerek karara
bağlanmıştır.
(3) F. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda;
- Türkiye Garanti Bankası A.Ş. (GARANTİ) ile Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O.
(VAKIFBANK), Denizbank A.Ş. (DENİZBANK), Türkiye İş Bankası A.Ş. (İŞ
BANKASI) ve Türk Ekonomi Bankası A.Ş. (TEB) unvanlı dört ayrı banka ile
imzalanan American Express markalı kartların kabulüne ilişkin alt lisans
sözleşmelerinin 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (4054
sayılı Kanun) 4. maddesi kapsamında olduğu ve bu nedenle anılan
sözleşmelere aynı Kanun’un 8. maddesi uyarınca menfi tespit belgesi
verilemeyeceği,
- İmzalanan alt lisans sözleşmelerinin 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin
Grup Muafiyeti Tebliği (2002/2 sayılı Tebliğ) uyarınca grup muafiyetinden
yararlanamayacağı,
- Bununla birlikte bildirime konu alt lisans sözleşmelerinin, 4054 saylı Kanun’un
5. maddesi kapsamında bireysel muafiyetten yararlanabileceği,
sonuç ve kanaatine ulaşıldığı belirtilmiştir.

Temsilcileri: Av. Ayşe Eda BİÇER ÖZEN,
Av. Mustafa DURAKOĞLU
Piyade Sokak, Portakal Çiçeği Apt. No:18 C Blok
Kat 3, 06550 Çankaya / Ankara
17-09/106-48
2 / 8

G. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
(4) American Express Limited (AMEX) ile arasındaki lisans ilişkisine dayanarak GARANTİ
tarafından Türkiye'de faaliyet gösteren üçüncü bankalarla imzalanan alt-lisans
sözleşmelerinde öngörülen rekabet yasağı hükümleri için 4054 sayılı Kanun uyarınca
menfi tespit kararı verilmesinin, bu talebin kabul görmemesi halinde ise söz konusu
hükümlere bireysel muafiyet tanınmasının talep edildiği başvuru ile ilgili olarak
aşağıdaki değerlendirmeler yapılmıştır.
G.1. Alt Lisans Sözleşmelerinin 4054 sayılı Kanun’un 4. Maddesi Açısından
Değerlendirilmesi
(5) Bildirme konu sözleşmeler, AMEX ile arasındaki lisans ilişkisine dayanarak GARANTİ
tarafından, VAKIFBANK’a, TEB’e, İŞ BANKASI’na ve DENİZBANK’a American
Express markalı kartları kabul etme konusunda alt lisans verilmesine ilişkindir.
(6) GARANTİ ile bu dört banka arasında imzalanan alt lisans sözleşmeleri incelendiğinde
bu sözleşmelerde, alt lisans alan bankaların üye işyeri edinme pazarındaki faaliyetlerini
kısıtlayacak şekilde rekabet sınırlamalarına ilişkin hükümlerin yer aldığı görülmüştür.
Örneğin alt lisans alan bankaların, American Express markalı kartların kabulü
konusunda AMEX’in üye işyeri sözleşmesi akdettiği veya akdedebileceği çok uluslu
şirketlere ait işyerleri ile üye işyeri sözleşmesi kuramayacaklarına ve yurt dışındaki
gerçek veya tüzel kişiler ile American Express markalı kartların kabulü için üye işyeri
sözleşmesi kuramayacaklarına ilişkin hükümler, bu bankaların üye işyeri edinme
pazarındaki faaliyetlerini sınırlayıcı türdendir. Söz konusu rekabeti sınırlayıcı sözleşme
hükümleri nedeniyle bildirime konu sözleşmelerin 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi
kapsamında olduğu, dolayısıyla bu sözleşmelere aynı Kanun’un 8. maddesi
çerçevesinde menfi tespit belgesi verilemeyeceği sonucuna ulaşılmıştır.
G.2. Alt Lisans Sözleşmelerinin Muafiyet Açısından Değerlendirilmesi
G.2.1. Alt Lisans Sözleşmelerinin Grup Muafiyeti Açısından Değerlendirilmesi
(7) 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde Rekabet Kurulunun, gerekli muafiyet şartlarının
gerçekleşmesi halinde, belirli konulardaki anlaşma türlerine bir grup olarak muafiyet
tanınmasını sağlayan ve bunların şartlarını gösteren tebliğler çıkarabileceği hükme
bağlanmıştır. Bildirime konu sözleşme hükümleri ve sözleşme taraflarının konumu
dikkate alındığında, söz konusu sözleşmelerin 2002/2 sayılı Tebliğ çerçevesinde
incelenmesi gerekli görülmüştür.
(8) Bildirime konu sözleşmeler ile GARANTİ tarafından VAKIFBANK’a, İŞ BANKASI’na,
DENİZBANK’a ve TEB’e American Express markalı kartların kabulü yetkisi verilerek,
bu bankalara üçüncü kişilerle üye işyeri anlaşması yapma imkanı tanınmıştır. Ancak
burada dikkat edilmesi gereken husus, GARANTİ tarafından söz konusu dört bankaya
American Express markalı kartların sadece kabulü noktasında bir yetkinin verildiği,
American Express markalı kartların ihracı konusunda ise herhangi bir yetkinin
verilmediğidir. Bu bakımdan GARANTİ, AMEX ile arasındaki sözleşme gereği
hâlihazırda Türkiye’de American Express markalı kartları ihraç eden tek banka
konumundadır.

17-09/106-48
3 / 8

(9) Alt lisans sözleşmeleri ile sadece kart kabul yetkisini kazanan bankalar, American
Express markalı kartları ihraç yetkileri olmadığı için, kendi üye işyeri ağlarında
GARANTİ bankası tarafından ihraç edilen kartları kabul etmekle yetinecektir. Bu
bakımdan alt lisans alan bankalar için GARANTİ bir nevi sağlayıcı konumunda olacak
ve üst pazar niteliğindeki kart ihraç pazarında yer alan GARANTİ’nin çıkardığı kartlar,
alt pazar niteliğindeki kart kabul pazarında yer alan dört bankanın üye işyeri ağında
kabul edilecektir. Tüm bu açıklamalar doğrultusunda sözleşme tarafları olan GARANTİ
ile diğer dört banka arasındaki ilişkinin, bildirime konu sözleşmeler açısından dikey bir
nitelik arz ettiği anlaşılmıştır. Her ne kadar bankacılık faaliyetlerinde GARANTİ ile diğer
bankalar birbirlerine rakip konumunda bulunsalar da, incelenen alt lisans sözleşmeleri
açısından sözleşme tarafları arasındaki ilişki dikey niteliktedir.
(10) Alt lisans sözleşmelerinin taraflar arasında dikey bir ilişki tesis ettiği sonucuna
ulaştıktan sonra tetkik edilmesi gereken bir diğer husus ise bu dikey ilişkinin 2002/2
sayılı Tebliğ kapsamında grup muafiyetinden yararlanıp yararlanmayacağıdır.
Bankacılık faaliyetlerinde rakip konumunda olan bankaların American Express markalı
kartların kabulü konusunda dikey bir ilişki içerisinde olmaları nedeniyle öncelikle
sorulması gereken, 2002/2 sayılı Tebliğ’in rakipler arasındaki dikey nitelikteki
anlaşmalara da uygulanıp uygulanmayacağıdır. 2002/2 sayılı Tebliğ’in “Kapsam”
başlıklı 2. maddesinin beşinci fıkrasında bu durum, “Rakip teşebbüsler arasında
yapılan dikey anlaşmalar, bu Tebliğ ile tanınan muafiyetten yararlanamaz. Ancak
sağlayıcının anlaşma konusu malların hem üreticisi hem de dağıtıcısı olduğu, alıcının
ise bu mallarla rekabet eden malların üreticisi değil dağıtıcısı olduğu dikey anlaşmalar
bu Tebliğ ile tanınan grup muafiyetinden yararlanır.” şeklinde ifade edilmiştir.
(11) Söz konusu hükmün dosya konusu anlaşmalara uygulanması neticesinde, kart kabul
pazarında rakip konumundaki bankaların, American Express markalı kartların ihracı
noktasında birbirlerine rakip olmadıkları; ancak alt lisans alan dört bankanın, American
Express markalı kartları ihraç edememelerine karşılık kendi banka ve kredi kartlarını
ihraç ettikleri, bu kartların AMEX’in rakipleri olan Visa ve MasterCard markalı oldukları
ve bu bakımdan bankaların hem kart kabul (üye işyeri edinme) hem de kart ihraç
faaliyetlerinde birbirlerine rakip oldukları kanaatine ulaşılmıştır. Dolayısıyla bildirime
konu sözleşmelerin 2002/2 sayılı Tebliğ kapsamında grup muafiyetinden
yararlanamayacağı sonucuna varılmıştır.
G.2.2. Alt Lisans Sözleşmelerinin Bireysel Muafiyet Açısından Değerlendirilmesi
(12) Bildirime konu sözleşmelerin 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi kapsamında rekabeti
sınırlayan bir anlaşma olduğu ve grup muafiyetinden de yararlanamayacağı
tespitinden sonra nihai olarak söz konusu sözleşmelerin, 4054 sayılı Kanun’un 5.
maddesinde düzenlenen bireysel muafiyet şartlarını taşıyıp taşımadıklarının ortaya
konması gerekmiştir. 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde, bir anlaşmaya bireysel
muafiyet tanınması için iki olumlu ve iki de olumsuz toplam dört koşulun varlığı
aranmıştır. Söz konusu hüküm şu şekildedir:

17-09/106-48
4 / 8

(13) “Kurul, aşağıda belirtilen şartların tamamının varlığı halinde, teşebbüsler arası
anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birlikleri kararlarının 4 üncü madde hükümlerinin
uygulanmasından muaf tutulmasına karar verebilir:
a) Malların üretim veya dağıtımı ile hizmetlerin sunulmasında yeni gelişme ve
iyileşmelerin ya da ekonomik veya teknik gelişmenin sağlanması,
b) Tüketicinin bundan yarar sağlaması,
c) İlgili piyasanın önemli bir bölümünde rekabetin ortadan kalkmaması,
d) Rekabetin (a) ve (b) bentlerindeki amaçların elde edilmesi için zorunlu olandan
fazla sınırlanmaması.”
(14) Bildirime konu alt lisans sözleşmeleri, sayılan her bir şart bakımından aşağıda
incelenmiştir.
G.2.2.1. Ekonomik veya Teknik Gelişmenin Sağlanması Şartı
(15) Muafiyet incelemesinde ele alınan olumlu şartlardan ilki, malların üretim veya dağıtımı
ile hizmetlerin sunulmasında yeni gelişme ve iyileşmelerin ya da ekonomik veya teknik
gelişmelerin sağlanması olup, bu hüküm çerçevesinde hangi hallerin ekonomik yarar
olarak kabul edileceği mevcut sistemin özelliklerine göre değişmektedir. Kısaca etkinlik
kazanımı olarak ifade edilebilen dağıtımda, üretimde vb. alanlarda ekonomik/teknik
gelişme ve kazanımlar; üretim ve dağıtım maliyetlerinin düşürülmesi, kalitenin
artırılması, malın arzında devamlılığın sağlanması, yeni piyasalara girişin
kolaylaştırılması ve yeni ürünlerin ya da üretim tekniklerinin bulunması gibi çeşitli
görünümler arz etmektedir. Bu kapsamda rekabeti kısıtlayıcı bir anlaşmanın muafiyet
korumasından faydalanabilmesi için öncelikle rekabet üzerindeki olumsuz etkisini
bertaraf edebilecek düzeyde bir etkinlik kazanımı sunabilmesi gerekmektedir1.
(16) GARANTİ ile VAKIFBANK, DENİZBANK, İŞ BANKASI ve TEB arasında imzalanan alt
lisans sözleşmeleri ile American Express markalı kartlar, GARANTİ haricinde bahsi
geçen dört bankanın daha üye işyeri ağında kabul edilebilir hale gelmektedir. Bunun
sonucu olarak American Express markalı kartların Türkiye içerisindeki kullanım
imkânları genişlemekte ve üye işyerleri nezdinde yapılan alışverişlerde geçerliliği
artmaktadır.
(17) American Express markalı kartların üye işyerleri nezdinde kabul edilebilirliğinin
artmasıyla meydana gelen etkinliğin yanı sıra, bu kartları yeni bir üye işyeri ağı
oluşturmaya gerek kalmadan kabul etme yetkisini kazanan bankaların, kartların kabulü
ve gerekli diğer süreçler için AMEX’in uluslararası güvenlik ve hizmet standartlarına
uyum sağlama sorumluluğu altına girmesi, bu bankaların üye işyerlerine sundukları
hizmetlerin kalitesinde artışı sağlayarak bir başka etkinlik kazanımı doğurmaktadır.
Sonuç olarak muafiyet incelemesine konu sözleşmelerin, kart kabul ve üye işyeri
edinme hizmetlerinin sunumunda etkinlik kazanımı sağladıkları ve bu nedenle 4054
sayılı Kanun’un 5. maddesinde zikredilen ilk şartı taşıdıkları anlaşılmıştır.


1 Muafiyetin Genel Esaslarına İlişkin Kılavuz, 22. paragraf
17-09/106-48
5 / 8

G.2.2.2. Tüketici Yararının Sağlanması Şartı
(18) Etkinlik kazanımına ilişkin bir önceki başlıkta yer verilen değerlendirmelerden sonra
incelenmesi gereken ikinci konu, söz konusu etkinlik kazanımlarının tüketici faydasına
yansıyıp yansımadığı meselesidir. Zira salt teşebbüslerin yararına gerçekleşip
tüketicinin istifadesine sunulmayan ve anlaşmanın rekabeti sınırlayıcı etkilerini,
tüketiciler nezdinde en azından nötr hale getiremeyen etkinlik kazanımları, 4054 sayılı
Kanun’un 5. maddesi uyarınca muafiyet korumasından faydalanamamaktadır.
(19) American Express markalı kartların kabulünün muafiyet incelemesine konu alt lisans
sözleşmeleri yoluyla dört banka tarafından daha gerçekleştirilmesi ve buna bağlı olarak
bu kartlar ile alışveriş yapılabilecek üye işyeri sayısının artması, nihai olarak kart
hamillerine yani tüketicilere olumlu yansımaktadır. Zira American Express markalı kart
hamilleri, söz konusu alt lisans sözleşmeleri sayesinde hamili oldukları kartlarla çok
daha geniş bir işyeri portföyünde alışveriş yapma imkânına kavuşmaktadır.
(20) İki taraflı bir piyasa görünümü arz eden kredi kartı pazarında, bir kredi kartını kabul
eden işletme sayısındaki artış, bu kredi kartı kullanıcısı tüketicilerin faydasında da artış
meydana getirmekte ve aynı kredi kartını kullanan tüketicilerin sayısındaki artış da bu
kredi kartını kabul eden işletmelerin faydasını etkilemektedir. Bu bakımdan dosya
konusu American Express kartlarını geçerli bir ödeme aracı olarak kabul eden işyeri
sayısının artması, bu kartı kullanan tüketicilerin faydasına olup, tüketici refahını
artırmaktadır. Ayrıca sözleşmeler yoluyla bankaların AMEX’in uluslararası
standartlarında hizmet vermesi yine tüketici refahının yükselmesini sağlayacaktır.
Açıklanan tüm bu nedenler dolayısıyla alt lisans sözleşmelerinin 4054 sayılı Kanun’un
5. maddesinde yer verilen ikinci şartı da karşıladığı kanısına varılmıştır.
G.2.2.3. Piyasanın Önemli Bir Bölümünde Rekabetin Ortadan Kalkmaması Şartı
(21) Alt lisans sözleşmelerine muafiyet tanınması için gereken olumsuz şart ise ilgili
piyasanın önemli bir bölümünde rekabetin ortadan kalkmaması şartıdır. Bu şartın
karşılanıp karşılanmadığının analizi, pazardaki rakiplerin durumu, rakiplerin anlaşma
tarafları üzerinde oluşturduğu rekabetçi baskının seviyesi ve anlaşmanın mevcut
rekabetçi yapı üzerindeki etkisinin incelenmesini gerektirir. İşbu dosya kapsamında
piyasanın önemli bir bölümünde rekabetin devam edip etmediğinin analizi yapılırken
öncelikle AMEX’in2 rakiplerinin durumunun incelenmesinde fayda bulunmaktadır.
(22) Kabulcü banka ile ihraççı banka arasında takas-mutabakat işlemlerinin
gerçekleştirilebilmesi için kartlı sistem kuruluşları faaliyet göstermektedir. Dünyada en
yaygın olan ve bilinen kartlı sistem kuruluşları Visa ve MasterCard’dır. Bunların dışında
Diners Club ve JCB gibi platformlar da hizmet vermektedir3. Yine ülkemizde de kartlı
ödeme sistemi platformu olarak TROY (Türkiye’nin Ödeme Yöntemi) kurulmuştur.


2 AMEX, Visa ve MasterCard’dan farklı olarak hem doğrudan kart ihraç ederek kart kullanıcılarından
ücret almakta hem de üye işyeri anlaşması yaparak komisyon geliri elde etmektedir.
3 Rekabet Kurumu Sektör Raporları, “Tüm Kartları Kabul Kuralına İlişkin Sektör Raporu”
17-09/106-48
6 / 8

(23) AMEX’in kartlı ödeme sistemi işletim hizmetleri pazarında Visa ve MasterCard’ın rakibi
olması, American Express markalı kartların, Visa ve MasterCard markalı kartlar ile
rekabet halinde olmasına neden olmuştur. Nitekim bankalar bu kuruluşların kartlarını
ihraç etmek adına, bu kuruluşlar ile anlaşma yapmakta ve ihraç ettikleri kartları Visa,
MasterCard veya American Express gibi markalar adı altında tüketicilere
pazarlamaktadır. Bildirim Formunda Bankalararası Kart Merkezi A.Ş.’nin (BKM) Eylül
2016 verileri kaynak gösterilerek yer verilen bilgilere göre, American Express
kartlarının geçerli bir ödeme aracı olarak kabul edildiği üye işyerlerinin oranının, toplam
üye işyeri edinme pazarına oranı %(…..)’dur. Bu rakamın (…..) puanı GARANTİ’ye,
(…..) puanı ise alt lisans sahibi bankalara aittir. Söz konusu pazar payları
incelendiğinde işyerlerinde Visa ve MasterCard markalı kartların, American Express
markalı kartlara göre çok daha geniş bir ölçüde kabul gördüğü anlaşılmaktadır. Bu
bakımdan bildirime konu alt lisans sözleşmeleri ile American Express markalı kartların
işyerlerinde kabulünün yaygınlaşacağı ve tüketici nezdinde pazardaki başka markalı
kartlara bir ölçüde alternatif teşkil edebileceği değerlendirilmektedir.
(24) Piyasanın önemli bir bölümünde rekabetin ortadan kalkmaması şartının gerçekleşip
gerçekleşmediğinin tayini için incelenmesi gereken bir diğer husus da bildirime konu
sözleşmeler kurulmadan önceki piyasa durumu ile bu sözleşmelerin uygulamaya
konulmasıyla piyasada ortaya çıkan yeni durumun mukayese edilmesidir. Alt lisans
sözleşmeleri ile sadece GARANTİ tarafından kabul edilen American Express markalı
kartlar VAKIFBANK, DENİZBANK, İŞ BANKASI ve TEB tarafından da kabul edilir hale
gelmiştir. Her ne kadar alt lisans alan bankaların birtakım özelliklere sahip işyerleri ile
üye işyeri anlaşması yapamayacağına ilişkin hükümler sözleşmede yer alsa da,
sözleşmelerin akdedilmesinden önceki durumla karşılaştırıldığında, rekabetin önemli
ölçüde olumsuz etkilenmeyeceği kanaatine varılmaktadır. Ayrıca GARANTİ’nin üye
işyeri anlaşması yaptığı bir işyeri ile alt lisans alan bankaların da üye işyeri sözleşmesi
imzalaması bakımından sözleşmelerde herhangi bir kısıtlamanın bulunmaması,
pazardaki potansiyel rekabeti koruyucu niteliktedir.
(25) Tüm bu açıklamalar ışığında, American Express markalı kartlar ile rekabet halinde olan
Visa ve MasterCard markalı kartların işyerleri nezdinde geniş bir geçerliliğinin olduğu,
American Express markalı kartların ise üye işyeri pazarının küçük bir kesiminde kabul
gördüğü ve rekabetin sözleşmeden önceki döneme nazaran önemli ölçüde
kısıtlanmayacağı anlaşıldığından, bildirime konu sözleşmelerin, 4054 sayılı Kanun’un
5. maddesinde zikredilen piyasanın önemli bir bölümünde rekabetin ortadan
kalkmaması şartını karşıladığı değerlendirilmektedir.
G.2.2.4. Rekabetin Zorunlu Olandan Fazla Kısıtlanmaması Şartı
(26) Muafiyetin sağlanması için zorunlu olan son şart ise muafiyet incelemesine konu
sözleşme hükümleri ile ilgili pazarda rekabetin zorunlu olandan fazla
kısıtlanmamasıdır. Bildirime konu alt lisans sözleşmeleri incelendiğinde, sözleşmede
yer alan rekabet sınırlamalarına ilişkin hükümleri iki ana başlık altında toplamak
mümkündür. Bunlardan ilki sistemin işleyişine ilişkin hükümler, ikincisi ise AMEX’in
uluslararası markalar ile çalışmasını güvence altına alan hükümlerdir.

17-09/106-48
7 / 8

(27) Sistemin işleyişine ilişkin GARANTİ, alt lisans verdiği bankaları birtakım yükümlülükler
altına sokmaktadır. Örnek vermek gerekirse, alt lisans alan bankalar, lisans
sözleşmelerinin 6 numaralı ekinde yer alan hükümler gereğince, American Express
markalı kartlar özelinde dönemsel olarak üye işyeri anlaşması yaptığı işyeri adedini,
bu kartlarla gerçekleştirilen işlem adedini ve ciro bilgisini GARANTİ ile paylaşmak
durumundadır. Bir bankanın bu tip bilgileri rakibi olan diğer bir banka ile paylaşmasının
rekabet hukuku çerçevesinde dikkatle ele alınması gerektiğinden, bahsi geçen
sözleşme hükümlerinin amacı hakkında alt lisans alan bankalardan bilgi talep
edilmiştir. Gelen cevabi yazılarda ise, bu tip bilgilerin ana lisans sahibi GARANTİ’nin
AMEX nezdinde performansının ölçülmesi için gerekli olduğu, diğer taraftan POS
cihazları üzerinde American Express markalı veya diğer ortak programlara dâhil kartlar
kullanıldığında bu bilgilerin, bankacılık işlemlerinin kayıt altında olması yükümlülüğü
gereği, zaten otomatik olarak programın ana lisans sahibi olan finans kuruluşuna
iletildiği belirtilmiştir. Alt lisans alan bankalar tarafından GARANTİ’ye yapılacak
raporlamaların üye işyeri veya işlem bazlı olmayıp, toplam büyüklükleri ifade ettiği
beyan edilmiştir. Ayrıca kartlı ödeme sistemlerinin yapısı gereği üye işyerlerinde
yapılan işlemlerde kart sahibi bankadan onay almak için zaten işlem bilgilerinin
GARANTİ’ye yönlendirildiği bildirilmiştir.
(28) İncelenmesi gereken ikinci konu, AMEX’in uluslararası markalar ile çalışmasını
güvence altına alan hükümlerdir. Söz konusu hükümlerde alt lisans alan bankaların,
AMEX’in sözleşme yaptığı veya ileride yapabileceği çok uluslu şirketlere ait işyerleri ile
ve Türkiye dışında bulunan gerçek veya tüzel kişiler ile üye işyeri sözleşmesi
imzalamasının sınırlandırılması gibi kısıtlar bulunmaktadır.
(29) Gelen cevabi yazıların ve bildirime konu sözleşmelerin incelenmesi neticesinde söz
konusu rekabeti sınırlayan hükümlerin esasen GARANTİ ile AMEX arasında
imzalanan lisans anlaşmasına paralellik teşkil ettiği ve GARANTİ’nin AMEX ile
arasındaki sözleşme maddeleri gereği alt lisans verirken alt lisans sözleşmelerine,
AMEX’in üye işyerlerine erişimini koruyucu hükümler koymak yükümlülüğü altında
olduğu anlaşılmaktadır. Nitekim bu tip hükümlerle AMEX’in, çok uluslu bir kartlı ödeme
sistemi olarak, şirket politikaları dâhilinde bazı çok uluslu şirketlerle (örneğin, bazı hava
yolu şirketleri, otel zincirleri vb.), arada lisans sözleşmesi yaptığı bir banka olmaksızın,
direkt olarak merkezi anlaşmalar yapma yoluyla çalışmayı ön planda tuttuğu
değerlendirilmektedir. Sonuç olarak bahsi geçen rekabeti sınırlayıcı hükümlerin
GARANTİ’den ziyade sistem sahibi kuruluşun yani AMEX’in kuralları olduğu ve AMEX
ile ana lisans sahibi konumundaki GARANTİ arasında akdedilen ana lisans sözleşmesi
gereği GARANTİ’nin alt lisans vereceği bankalarla yapacağı sözleşmelerde yer aldığı
tespit edilmiştir. Tüm bu nedenlerle alt lisans sözleşmelerinin, 4054 sayılı Kanun’un 5.
maddesinde yer alan, rekabetin zorunlu olandan fazla kısıtlanmaması şartını da
karşıladığı kanaatine varılmıştır.
(30) Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, bildirime konu alt lisans sözleşmelerinin,
4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde yer alan şartların tamamını karşılaması
nedeniyle, bireysel muafiyetten yararlanabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

17-09/106-48
8 / 8

H. SONUÇ
(31) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre,
- Türkiye Garanti Bankası A.Ş.’nin, Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O., Denizbank
A.Ş., Türkiye İş Bankası A.Ş. ve Türk Ekonomi Bankası A.Ş. unvanlı dört ayrı
banka ile imzaladığı American Express markalı kartların kabulüne ilişkin alt
lisans sözleşmelerinin 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi kapsamında olduğuna
ve bu nedenle anılan sözleşmelere 4054 sayılı Kanun’un 8. maddesi uyarınca
menfi tespit belgesi verilemeyeceğine,
- Söz konusu alt lisans sözleşmelerinin 2002/2 sayılı Tebliğ uyarınca grup
muafiyetinden yararlanamayacağına,
- Bununla birlikte alt lisans sözleşmelerine, 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde
sayılan şartların tamamını karşılaması nedeniyle bireysel muafiyet tanınmasına
gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde Ankara İdare Mahkemelerinde yargı
yolu açık olmak üzere, OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.



Full & Egal Universal Law Academy