Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 16-36/607-270
Karar Türü: Özelleştirme
Konu: Elektrik Üretim A.Ş.’ye ait Almus ve Köklüce Hidroelektrik Santralleri ile bu santraller tarafından kullanılan taşınmazların "işletme hakkının verilmesi" yöntemi ile özelleştirilmesi işlemine izin verilmesi talebi
Karar Tarihi: 03.11.2016

Rekabet Kurumu Başkanlığından,

REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2016-1-66 (Özelleştirme)
Karar Sayısı : 16-36/607-270
Karar Tarihi : 03.11.2016
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Ömer TORLAK
Üyeler : Arslan NARİN, Fevzi ÖZKAN, Adem BİRCAN, Şükran KODALAK
B. RAPORTÖRLER: Başak TEKÇAM, İbrahim KUŞCU, Metin DEMİRCİ, Dilan TOPRAK
C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
Ziya Gökalp Cad. No:80 06600 Kurtuluş/Ankara
(1) D. DOSYA KONUSU: Elektrik Üretim A.Ş.’ye ait Almus ve Köklüce Hidroelektrik
Santralleri ile bu santraller tarafından kullanılan taşınmazların "işletme hakkının
verilmesi" yöntemi ile özelleştirilmesi işlemine izin verilmesi talebi.
(2) E. DOSYA EVRELERİ: Özelleştirme İdaresi Başkanlığının (ÖİB) 10.10.2016 tarihinde
Kurum kayıtlarına giren yazısında, Özelleştirme Yüksek Kurulunun (ÖYK) 15.06.2015
tarih ve 2015/55 sayılı kararı ile özelleştirme kapsam ve programına alınan Elektrik
Üretim A.Ş.’ye (EÜAŞ) ait Almus ve Köklüce Hidroelektrik Santralleri (HES) ile bu
Santraller tarafından kullanılan taşınmazların 49 yıl süreyle "işletme hakkının verilmesi"
yöntemi ile özelleştirilmesine ilişkin nihai pazarlık görüşmelerinin 29.09.2016 tarihinde
yapıldığı belirtilerek ÖYK’nın onayına sunulmak üzere aşağıda belirlenen teklif
sahiplerine ilişkin bildirim yapılmıştır:
- Gül Enerji Elektrik Üretim Sanayi ve Ticaret A.Ş. (GÜL)
- Yapısan Elektrik Üretim A.Ş. (YAPISAN)
- Akörenbeli Hidroelektrik Santral Yatırımları Yapım ve İşletim A.Ş. (AKÖRENBELİ)
(3) Eksiklikleri en son 27.10.2016 tarihinde tamamlanan bildirim üzerine, 2013/2 sayılı
“Özelleştirme Yoluyla Devralmaların Hukuki Geçerlilik Kazanabilmeleri İçin Rekabet
Kurumu’na Yapılacak Ön Bildirimlerde ve İzin Başvurularında Takip Edilecek Usul ve
Esaslar Hakkında Tebliğ” (2013/2 sayılı Tebliğ) ile 2010/4 sayılı “Rekabet Kurulundan
İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ” (2010/4 sayılı Tebliğ)
kapsamında yapılan inceleme sonucu düzenlenen 30.10.2016 tarih ve 2016-1-66/ÖN
sayılı Özelleştirme Nihai Bildirim Raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(4) F. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda, teklif sahiplerinden herhangi biri tarafından
gerçekleştirilecek muhtemel devralma işlemine izin verilmesinde sakınca bulunmadığı
ifade edilmiştir.
G. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
G.1. Taraflar
G.1.1. Devredilenler: Almus ve Köklüce HES
(5) Tokat ilinde bulunan incelemeye konu Almus ve Köklüce HES’lerin üretim, kurulu güç,
pazar payı ve ciro bilgilerine aşağıda yer verilmiştir:
Tablo 1: Almus ve Köklüce HES’lerin Üretim, Kurulu Güç, Pazar Payı ve Ciro Bilgileri (2015)
Santral Adı
Kurulu Güç Brüt Üretim Türkiye Kurulu Gücü
İçindeki Payı (%)
Türkiye Elektrik Tüketimi
İçindeki Payı (%) Ciro (TL) MW MWh
Almus 27 93.703,980 0,04 0,03 (…..)
Köklüce 90 200.349,740 0,12 0,08 (…..)
16-36/607-270
2/9
Toplam 117 294.053,720 0,16 0,11 (…..)
TÜRKİYE 73.147 259.690.300,00 100,00 - -
G.1.2. Teklif Sahipleri
G.1.2.1. GÜL
(6) 1997 yılında GÜLSAN Holding A.Ş. (GÜLSAN) bünyesinde enerji sektöründe faaliyet
göstermek amacı ile kurulan GÜL, mevcut durumda %(…..) hissesine sahip olan
GÜLSAN tarafından doğrudan kontrol edilmektedir.
(7) GÜLSAN’ın, enerji, inşaat ve tekstil alanında faaliyetleri bulunmaktadır. GÜLSAN,
halihazırda işletmede bulunan hidroelektrik ve doğal gaz santralleri ile elektrik üretimi
gerçekleştirmektedir. Söz konusu santrallere ilişkin bilgilere aşağıdaki tabloda yer
verilmiştir:
Tablo 2: GÜLSAN’ın Aktif Durumdaki Elektrik Üretim Faaliyetlerine İlişkin Veriler (2015)
Santral Yakıt Tipi Kurulu Güç (MW)
Kurulu Güç
Pazar Payı (%)
Üretim Miktarı
(MWh)
Üretim Pazar
Payı (%)
Paşa HES (Bolu) Hidro (…..) (…..) (…..) (…..)
Gülsan Sentetik1
(Gaziantep) Doğalgaz (…..) (…..) (…..) (…..)
Toplam - (…..) (…..) (…..) (…..)
(8) Ayrıca GÜLSAN’ın 2019 yılında devreye alınması planlanan (…..) MW kurulu güce sahip
biokütle çevrim santrali inşaatı devam etmektedir.
G.1.2.2. YAPISAN
(9) YAPISAN’ın bünyesinde bulunduğu Bilgin Enerji Yatırım Holding A.Ş. (BİLGİN
HOLDİNG) 1992 yılında faaliyete başlamış olup yerli ve yenilenebilir kaynaklardan
elektrik üretim tesisleri geliştirip kurulumunu yapıp işletmektedir. BİLGİN HOLDİNG’in
işletmede bulunan beşi rüzgar santrali ve üçü hidroelektrik santrali olmak üzere toplam
sekiz elektrik santrali bulunmaktadır. BİLGİN HOLDİNG’in yatırım aşamasında bulunup
(…..) ve (…..) yıllarında faaliyete geçmesi planlanan sırasıyla bir adet rüzgar santrali
(Soma RES (…..) MW) ve bir adet doğalgaz santrali (Şarköy (…..) MW) bulunmaktadır.
Aşağıda aktif durumdaki santrallere ilişkin bilgilere yer verilmiştir:
Tablo 3: BİLGİN HOLDİNG’in Bünyesinde Bulunan Şirketlerin Aktif Durumdaki Elektrik Üretim
Faaliyetlerine İlişkin Veriler (2015)
Santral Yakıt Tipi Kurulu Güç (MW)
Kurulu Güç
Pazar Payı
(%)
Üretim
Miktarı
(MWh)
Üretim
Pazar
Payı (%)
Soma RES(Bilgin Rüzgar Santrali
Enerji Üretimi) Rüzgar (…..) (…..) (.....) (…..)
Bergama RES Rüzgar (…..) (…..) (.....) (…..)
Zeytineli RES Rüzgar (…..) (…..) (.....) (…..)
Badırma RES Rüzgar (…..) (…..) (.....) (…..)
Mazı RES Rüzgar (…..) (…..) (.....) (…..)
Hacılar HES Su (…..) (…..) (.....) (…..)
Karıca Regülatörü ve Darıca-l HES Su (…..) (…..) (.....) (…..)
Bucakkışla Regülatörü ve HES Su (…..) (…..) (.....) (…..)
Toplam - (…..) (…..) (…..) (…..)







1 Söz konusu santral herhangi bir satış yapmamakta olup sadece Gülsan Sentetik Dokuma Sanayi ve
Ticaret A.Ş.'nin elektrik ihtiyacını karşılamaktadır.
16-36/607-270
3/9


G.1.2.3. AKÖRENBELİ
(10) AKÖRENBELİ; Akfen Holding A.Ş., Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası ile Milletlerarası
Finansman Kuruluşunun ortağı bulunduğu Akfen Yenilenebilir A.Ş.’nin bünyesinde yer
almaktadır. 2015 yılında cirosunun olmadığı bildirilen AKÖRENBELİ’nin %(…..) hissesine
Akfen Yenilenebilir A.Ş. sahiptir.
(11) AKÖRENBELİ’nin işletmede olan 11’i hidroelektrik santrali ve altısı güneş santrali olmak
üzere toplam 17 elektrik santrali bulunmaktadır. Ayrıca AKÖRENBELİ’nin inşaatı devam
eden ve yatırım aşamasında olan iki hidroelektrik santrali, 16 güneş santrali ve 14 rüzgâr
santrali bulunmaktadır. Aşağıdaki tablolarda söz konusu santrallere ilişkin bilgilere yer
verilmiştir:
Tablo 4: AKÖRENBELİ’nin Aktif Durumdaki Elektrik Üretim Faaliyetlerine İlişkin Veriler (2015)
Santral Yakıt Tipi Kurulu Güç (MW)
Kurulu Güç
Pazar Payı (%)
Üretim Miktarı
(MWh)
Üretim Pazar
Payı (%)
Otluca HES Hidro (…..) (…..) (…..) (…..)
Sırma HES Hidro (…..) (…..) (…..) (…..)
Sekiyaka-2 HES Hidro (…..) (…..) (…..) (…..)
Çamlıca-3 HES Hidro (…..) (…..) (…..) (…..)
Saraçbendi HES Hidro (…..) (…..) (…..) (…..)
Demirciler HES Hidro (…..) (…..) (…..) (…..)
Kavakçalı Hidro (…..) (…..) (…..) (…..)
Gelinkaya Hidro (…..) (…..) (…..) (…..)
Yağmur HES Hidro (…..) (…..) (…..) (…..)
Doğançay HES Hidro (…..) (…..) (…..) (…..)
Doruk HES Hidro (…..) (…..) (…..) (…..)
Farez GES Güneş (…..) (…..) (…..) (…..)
Murel GES Güneş (…..) (…..) (…..) (…..)
Günova GES Güneş (…..) (…..) (…..) (…..)
Yeşildere GES Güneş (…..) (…..) (…..) (…..)
Yeşilvadi GES Güneş (…..) (…..) (…..) (…..)
Yaysun GES Güneş (…..) (…..) (…..) (…..)
Toplam (…..) (…..) (…..) (…..)

16-36/607-270
4/9
Tablo 5: AKÖRENBELİ’nin İnşaatı Devam Eden ve Yatırım Aşamasındaki Elektrik Üretim Faaliyetleri
Santral Yakıt Tipi Planlanan Kurulu Güç (MW) Planlanan Faaliyete Geçme Yılı
Çalıkobası Hidro (…..) (…..)
Çiçekli 1-2 Hidro (…..) (…..)
Solentegre (Lic) Güneş (…..) (…..)
Solentegre (Unlic) Güneş (…..) (…..)
Akfen Yenilenebilir Güneş (…..) (…..)
Amasya Güneş (…..) (…..)
Tokat Güneş (…..) (…..)
ME-SE Güneş (…..) (…..)
MT Doğal Güneş (…..) (…..)
Yaysun (Lic) Güneş (…..) (…..)
IOTA Güneş (…..) (…..)
Omicron Erciş Güneş (…..) (…..)
PSI Güneş (…..) (…..)
Omicron Engil Güneş (…..) (…..)
Yozgat Güneş (…..) (…..)
B&K Güneş (…..) (…..)
Yaysun 2-3 Güneş (…..) (…..)
Zengen Güneş (…..) (…..)
Evciler Rüzgar (…..) (…..)
Mursalı Rüzgar (…..) (…..)
Kubaş Rüzgar (…..) (…..)
Küçükkoraş Rüzgar (…..) (…..)
Erecek Rüzgar (…..) (…..)
Tarlabaşı Rüzgar (…..) (…..)
Kınalar Rüzgar (…..) (…..)
Maden Rüzgar (…..) (…..)
Nohutlu Rüzgar (…..) (…..)
Medar Rüzgar (…..) (…..)
Gökçebel Rüzgar (…..) (…..)
Çankırı Rüzgar (…..) (…..)
Ordu Rüzgar (…..) (…..)
Ela Rüzgar (…..) (…..)
Toplam - (…..) (…..)
(12) AKÖRENBELİ ile aynı ekonomik bütünlük içerisinde yer alan elektrik perakende satış
şirketi Akfen Elektrik Enerjisi Toptan Satış A.Ş. ise 2015 yılında (…..) MWh elektrik
enerjisi satışı gerçekleştirmiş olup, söz konusu şirketin 2015 yılı pazar payı %(…..)’in
altındadır.
G.2. İlgili Pazarlar
(13) Elektrik endüstrisi kapsamında dört temel faaliyet alanı, farklı varlıklar, kaynaklar, piyasa
yapıları ve rekabet şartları içerdiği için geleneksel olarak ayrı ilgili ürün pazarları olarak
nitelendirilmektedir: elektriğin üretimi ve toptan satışı, elektriğin iletimi, elektriğin dağıtımı,
elektriğin nihai tüketicilere satışı. Dosyanın konusunu Almus ve Köklüce HES’leri olmak
üzere iki elektrik üretim santralinin özelleştirilmesi oluşturduğundan, elektriğin homojen
bir ürün olduğu da dikkate alınarak, ilgili pazar genel olarak elektrik üretimi ve satışı
temelinde tanımlanabilecektir. Bununla birlikte, özellikle yeniden yapılanma sürecinde
elektriğin satışına ilişkin ortaya çıkan farklı piyasa yapıları ve elektriğin kendine özgü
niteliklerinden kaynaklanan zamansal ve coğrafi kısıtlar gibi hususlar; gerek ilgili pazar
tanımlarında, gerekse hâkim durum analizlerinde belirleyici olabilmektedir.
16-36/607-270
5/9
(14) Elektrik üretimi ve toptan satışı ile elektriğin nihai tüketicilere satışını içeren ilgili pazar
tanımlarında elektriğin kendine özgü nitelikleri nedeniyle dosya özelinde tarafların
piyasadaki konumları da dikkate alınarak farklı tanımlamalar yapılabilmektedir. Dar pazar
tanımlarının somut anlamda yapılması için ilgili işleme ilişkin tarafların piyasadaki
konumlarının yanı sıra piyasanın serbestleşme seviyesi, bahse konu piyasa yapılarının
işleyişi ile nitelikleri ve de bu yapıların rekabetçi açıdan anlamlı derecede farklılaşıp
farklılaşmadığı gibi hususların öne çıktığı; bununla birlikte, rekabetçi bir risk doğmadığı
sürece nihai pazar tanımlarının yapılmadığı görülmektedir2. Benzer şekilde önümüzdeki
dönemde piyasa serbestleştikçe, üretim ve tüketimin yeri ve yoğunluğu; buna bağlı
olarak da iletim hatlarında oluşabilecek kısıtlardan ötürü farklı coğrafi bölgelerde
oluşabilecek farklı rekabet şartlarının dikkate alınması söz konusu olmakla birlikte,
mevcut durumda Kurulumuz kararlarında, elektrik üretimi ve satışı pazarının coğrafi
boyutunun Türkiye olarak tanımlandığı dikkat çekmektedir.
(15) Yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda, Türkiye’de elektrik toptan satışı pazarının halen
gelişme aşamasında olduğu ve özelleştirmeye tabii santrallerin büyüklükleri göz önünde
bulundurularak, bu aşamada elektrik üretimi ve toptan satışından daha dar bir pazar
tanımı yapılmasına gerek görülmemiş, ayrıca işlem önceki Kurulumuz kararlarında
olduğu gibi Türkiye genelinde değerlendirilmiştir.
G.3. Değerlendirme
G.3.1. Eşikler Bakımından Değerlendirme
(16) Dosyadaki bilgilerden, Almus ve Köklüce HES’lerin 2015 yılındaki toplam cirosunun (…..)
TL olduğu dikkate alındığında, 2013/2 sayılı Tebliğ’de öngörülen eşiğin aşılması
nedeniyle işlemin Kurulumuz iznine tabi olduğu anlaşılmaktadır.
G.3.2. Yatay Yoğunlaşmaya İlişkin Değerlendirme
(17) 4054 sayılı Kanun’un 7. maddesi, hakim durum yaratan ya da mevcut bir hakim durumu
güçlendiren ve böylece rekabetin önemli ölçüde azaltan birleşme/devralma işlemlerini
yasaklamaktadır.
(18) Türkiye elektrik kurulu gücünün kuruluşlara ve üretimin yakıt cinsine göre dağılımına
aşağıdaki tablolarda yer verilmiştir:
Tablo 6: Türkiye Elektrik Kurulu Gücünün Yakıt Cinslerine Göre Dağılımı (2015)
Yakıt Cinsleri Kurulu Güç (MW) Katkı (%) Santral Sayısı
FUEL-OİL + NAFTA + MOTORİN 446,0 0,6 17
YERLİ KÖMÜR(TAŞ KÖMÜRÜ+LİNYİT+ASFALTİT) 9.418,4 12,9 29
İTHAL KÖMÜR 6.064,2 8,3 8
DOĞALGAZ + LNG 21.222,1 29,0 233
YENİLEN.+ATIK+ATIKISI+PİROLİTİK YAĞ 344,7 0,5 69
ÇOK YAKITLILAR KATI+SIVI 667,1 0,9 23
ÇOK YAKITLILAR SIVI+D.GAZ 3.684,0 5,0 46
JEOTERMAL 623,9 0,9 21
HİDROLİK BARAJLI 19.077,2 26,1 109
HİDROLİK AKARSU 6.790,6 9,3 451
RÜZGAR 4.498,4 6,1 113
TERMİK (LİSANSSIZ) 56,5 0,1 24
RÜZGAR (LİSANSSIZ) 4,8 0,0 9
GÜNEŞ (LİSANSSIZ) 248,8 0,3 362
TOPLAM 73.146,7 100,0 1.514

2 Kurulumuzun 24.01.2013 tarih ve 13-07/69-38 sayılı Seyitömer santralinin özelleştirilmesi ile 28.03.2013
tarih ve 13-17/247-122 sayılı Hamitabat santralinin özelleştirilmesine ilişkin kararlarda da nihai bir pazar
tanımı yapılmamıştır. Ayrıca Komisyon’un EdF/British Energy (Case No: M.5224), EdF/AEM/Edison (Case
No: M.3729), Sydkraft/Graninge (Case No: M.3268), Verbund/EnrgieAllianz (Case No: M.2947),
ENI/EDP/GDP (Case No: M.3440) ve DONG/Elsam/Energi E2 (Case No: M.3868) kararlarında da alt
pazar ayrımlarına değinilmekle beraber bu alt pazarlara yönelik nihai pazar tanımları yapılmamıştır.
16-36/607-270
6/9
Tablo 7: Türkiye Elektrik Kurulu Gücünün Üretici Kuruluşlara Göre Dağılımı (2015)
Kuruluşlar Kurulu Güç (MW) Katkı (%) Santral Sayısı
EÜAŞ + EÜAŞ'A BAĞLI ORTAKLIK SANT. 20.322,6 27,8 77
İŞLETME HAKKI DEVREDİLEN SANTRALLAR 946,2 1,3 60
YAP İŞLET SANTRALLARI 6.101,8 8,3 5
YAP İŞLET DEVRET SANTRALLARI 2.309,3 3,2 17
SERBEST ÜRETİM ŞİRKETLERİ 43.129,7 59,0 954
OTOPRODÜKTÖR SANTRALLARI 26,4 0,0 5
LİSANSSIZ SANTRALLERİ 310,7 0,4 396
TOPLAM 73.146,7 100,0 1.514
(19) Türkiye elektrik üretiminin kuruluşlara ve yakıt cinsine göre dağılımına ise aşağıdaki
tablolarda yer verilmiştir:
Tablo 8: Türkiye Elektrik Üretiminin Yakıt Cinslerine Göre Dağılımı (2015)
Kaynaklar Üretim Miktarı (GWH) Katkı (%)
KÖMÜR (Taş+İthal+Linyit+Asfaltit) 73.872,6 28,4
DOĞALGAZ+LNG 98.193,4 37,8
HİDROLİK 66.903,2 25,8
RÜZGAR 11.552,1 4,4
YENİLENEBİLİR ATIK + JEO 4.831,8 1,9
DİĞER-1-(Fueloil+Motorin+Nafta) 4.243,2 1,6
DİĞER-2-(Çok Yakıtlı+Katı+Sıvı) 94,1 0,0
TOPLAM 259.690,4 ~100,0
Tablo 9: Türkiye Elektrik Üretiminin Üretici Kuruluşlara Göre Dağılımı (2015)
Kuruluşlar Üretim Miktarı (GWH) Katkı (%)
EÜAŞ+EÜAŞ'A BAĞLI ORTAKLIK 55.368,8 21,3
İŞLETME HAKKI DEVİR 4.233,2 1,6
OTOPRODÜKRÖR SANTR. 144,0 0,1
SERBEST ÜRETİM ŞİRKETLERİ 144.837,3 55,8
YAP İŞLET SANTRALLARI 42.772,6 16,5
YAP İŞLET DEVRET SANTR. 12.334,4 4,7
TOPLAM 259.690,3 100,0
(20) Bu pazar yapısı çerçevesinde Almus ve Köklüce ile devralan taraflar bakımından mevcut
elektrik üretim miktarları, pazar payı ve ciro bilgilerine aşağıda yer verilmiştir:
Tablo 10: Almus ve Köklüce HES ile Teklif Sahiplerinin 2015 Yılı Pazar Payları
Taraflar Kurulu Güç (MW) Üretim (MWh)
Kurulu Güç
Pazar Payı (%)
Üretim Pazar
Payı (%)
GÜL (…..) (…..) (…..) (…..)
YAPISAN (…..) (…..) (…..) (…..)
AKÖRENBELİ (…..) (…..) (…..) (…..)
Almus ve Köklüce HES (…..) (…..) (…..) (…..)
TOPLAM (…..) (…..) (…..) (…..)
(GÜL ile Almus ve Köklüce)
TOPLAM (…..) (…..) (…..) (…..)
(Yapısan ile Almus ve Köklüce)
TOPLAM (…..) (…..) (…..) (…..)
(Akörenbeli ile Almus ve Köklüce)
(21) Elektrik üretim ve toptan satış piyasasına ilişkin hâkim durum değerlendirmesinde de ilgili
pazarlarda oluşan pazar payı, hâkim duruma ilişkin pazar gücünün göstergelerinden biri
olarak ele alınmaktadır. Yukarıda yer alan tabloda görüldüğü üzere, Almus ve Köklüce
HES’lerin toplam pazar payı verilerine muhtemel alıcı konumundaki teşebbüslerin kurulu
güç ve üretim pazar payları eklendiğindeki toplam değerlerin %(…..) dahi ulaşmadığı
görülmektedir.
16-36/607-270
7/9
(22) Bununla birlikte, elektriğin kendine özgü nitelikleri nedeniyle elektrik piyasasında yatay
yoğunlaşma anlamında hâkim durum analizinde pazar paylarının yanı sıra bazı niteliksel
ve niceliksel göstergelerin de dikkate alınması gerekebilmektedir. Bu çerçevede,
incelemeye konu hususların başında zamansal ya da coğrafi anlamda piyasada oluşan
kısıtların rekabetçi yapıya etkisi gelmektedir. Elektrik talebinin zamansal anlamda
dalgalanması sonucu oluşan yük seviyelerini karşılamak üzere santrallerin devreye
girmesinde, bu santrallerin yakıt türleri ve buna bağlı olarak üretim teknolojileri
sonucunda farklılaşan kapasite, esneklik ile üretim maliyetleri gibi faktörler belirleyici
olmaktadır. Bu durumda her santral her yük seviyesinde çalışamadığından yük
seviyelerine göre rekabetçi şartlar farklılaşabilmektedir. Coğrafi anlamda ise, iletim
kısıtları nedeniyle bazı coğrafi bölgelerde elektrik sevkiyatı gerçekleştirilemediği
dönemlerde o bölgenin, diğer bölgelerden farklı bir rekabetçi yapı sergilemesi sonucu
ortaya çıkan yapı hâkim durum değerlendirmelerinde dikkate alınabilmektedir.
(23) Elektrik piyasalarında gerek hâkim durumun tespiti gerek hâkim durumun kötüye
kullanılmasına ilişkin yapılan analizlerde öne çıkan önemli değerlendirmelerden biri de
teşebbüs ya da teşebbüslerin “kapasite tutma stratejisi” ile piyasa fiyatlarını etkileyebilme
gücüne sahip olması durumudur. Bu strateji çerçevesinde üreticiler, ellerinde bulunan
elektrik üretim kapasitesinin bir kısmı için liyakat sıralamasına göre oluşan bir spot
piyasada teklif vermemekte ya da aşırı yüksek fiyat vererek üretim biriminin liyakat
sıralamasında devre dışı kalmasını ve piyasa denge fiyatının rekabetçi seviyenin
üzerinde oluşmasını sağlamaktadır. Bu stratejiyi sürdüren teşebbüs bakımından
üretilmeyen elektriğin yarattığı “kayıp”, elde kalan elektriğin, piyasada oluşan yüksek
fiyattan satılmasının yaratacağı “gelir”den küçük ise bu strateji üreticiler için kârlı hale
gelmektedir. Kapasite tutma stratejisi sonucu piyasa fiyatlarını etkileme gücü bir anlamda
hâkim duruma işaret edebilmektedir. Bu stratejinin bir diğer özelliği ise piyasa fiyatlarını
etkilemek için çok yüksek pazar paylarına ihtiyaç bulunmamasıdır. Elektrik
endüstrisindeki üretim ile iletimdeki kısıtlar nedeniyle zamansal ve coğrafi anlamda
rekabetçi şartların farklılaşabilmesi de dikkate alındığında talebin fiyat esnekliğinin
oldukça düşük olması, bahse konu stratejinin ciddi tekel kârı ve tüketici zararlarına neden
olabileceğini göstermektedir. Kapasite tutma stratejisinin hâkim duruma etkisine ilişkin
olarak EdF/British Energy kararında3 Avrupa Komisyonu, iki elektrik üreticisi arasındaki
devralmayı incelerken yatay anlamda bu teşebbüslerin kapasite tutarak elektrik
piyasasındaki fiyatları yükseltme riskine dikkat çekmiş ve hâkim durum
değerlendirmesinde bu duruma vurgu yapmıştır. 2007 yılında yayımlanan Avrupa
Komisyonu Enerji Sektör Soruşturmasında4 da elektrik üretimindeki yoğunlaşmanın
kapasite tutma stratejisini beraberinde getirebildiği ve üreticilerin portföyündeki
santrallerin “vazgeçilmez” olması halinde yüksek fiyatların empoze edildiği durumları
ortaya çıkardığı değerlendirmeleri yapılmıştır.
(24) Öte yandan elektrik üretimi pazarında yukarıda yapılan yoğunlaşma düzeyleri
çerçevesinde bildirim konusu işlem ile yatay eksende herhangi bir pazarda hâkim durum
yaratılmasının veya mevcut hâkim durumun güçlendirilmesinin ve böylece rekabetin
önemli ölçüde azaltılmasının söz konusu olmayacağı değerlendirilmektedir.

3 Case No: M.5224 EdF/British Energy
4 European Commission DG Competition Report on Energy Sector Inquiry (10.01.2007)
16-36/607-270
8/9
G.3.3. Dikey Bütünleşmeye İlişkin Değerlendirme
(25) Elektrik endüstrisinin serbestleşme sürecindeki yeniden yapılandırılmasında üretim,
iletim, dağıtım ve perakende satış faaliyetlerinin hukuki olarak ayrıştırılması
öngörülmekle birlikte, üretim ve perakende satış faaliyetlerinin bütünleşmesinin
engellenmediği görülmektedir. Dikey bütünleşme sağlıklı işleyen rekabetçi bir piyasa
yapısı açısından hem olumlu hem de olumsuz sonuçlar doğurabilecektir.
(26) Üretim ve perakende satış bütünleşmesinin sağlanmasıyla elde edilen olumlu
sonuçlardan birinin, tüm tüketicilerin serbest olmasıyla uzun dönemli ikili anlaşmaların
azalması ve üretim yatırımlarının cazibesini kaybetmesi riskini azaltmaya yönelik olarak
üretim yatırımlarının teşvik edilmesi olduğu söylenebilir. Bunun yanında, spot piyasada
oluşacak değişken fiyat seviyelerine karşı da dağıtım/perakende satış firmalarının üretim
ile bütünleşik bir yapıya sahip olmasının avantaj yaratacağı ileri sürülebilir. Tüm
tüketicilerin seçme hakkını kazanmasıyla dikey bütünleşmenin bir risk olmaktan çıkacağı
yönünde görüşler bulunsa da, serbest olmayan tüketicilerden oluşan münhasır bir
müşteri portföyüyle özelleştirilen dağıtım firmaları dikkate alındığında, dikey
bütünleşmenin rekabetçi yapı bakımından hiçbir risk taşımadığını söylemek mümkün
değildir.
(27) Dağıtım bölgelerinde perakende satış faaliyetlerinde rekabetin oluşturulması açısından,
dağıtım şirketlerinin aynı ekonomik bütünlük içindeki üretim şirketleriyle ikili anlaşmalar
yapmaları, elektrik üretim ve toptan satış ya da nihai tüketicilere satış pazarlarında
faaliyet göstermek isteyen ancak alt pazarda faaliyeti olmayan üretim şirketlerinin satış
yapmak üzere yeterli alıcı bulamamalarına; yeterli üretimi olmayan alıcıların da elektrik
tedarik etmek üzere yeterli satıcı bulamamalarına neden olabilecektir. Dikey bütünleşme
sonucu likiditenin azalması anlamına gelecek bu durum toptan satış fiyatlarında yüksek
dalgalanmalar yaratarak yeni yatırımlar için ciddi öneme sahip olan fiyat sinyallerini de
olumsuz etkileyebilecektir.
(28) Tüm bunlara ek olarak, dikey bütünleşme sonucunda dağıtım şirketlerine yapılan satışlar
bakımından yüksek fiyatla alınan elektriğin maliyetinin tüketicilere yansıtılması riski
ortaya çıkabilecektir. Bu nedenle, iyi işleyen ikili anlaşmalar piyasası sağlanabilmesi
açısından dağıtım ve üretim şirketlerinin özelleştirme işlemleri, dikey bütünleşme yönüyle
de ayrıntılı olarak ele alınmalı ve hem yapısal hem de davranışsal olarak rekabetçi bir
toptan satış piyasası oluşturulması sağlanmalıdır. Şüphesiz, üretim-perakende satış
bütünleşmesi ile piyasada hâkim durum yaratma riski, üretim ve/veya perakende satış
seviyelerinde yoğunlaşmanın varlığı halinde ortaya çıkacaktır. Bahse konu dikey
bütünleşme hususu elektrik dağıtım özelleştirmelerine ilişkin Kurulumuz kararlarında
değerlendirilmiş ve bugüne kadarki kararlarda dikey bütünleşme konusunun özellikle -bu
dosyanın da konusunu oluşturan- üretim özelleştirmeleri sürecinde daha ayrıntılı olarak
ele alınacağı belirtilmiştir.
(29) Bu noktada, bir önceki bölümde üretim seviyesinin ele alınmış olmasından hareketle
elektrik dağıtım pazarındaki durumun teklif sahipleri bakımından incelenmesi
gerekebilecektir. Bununla birlikte, işbu özelleştirme işlemi sonucunda teklif sahiplerinin
elektrik üretim piyasasında %(…..) bile ulaşmayan pazar payları ve özelleştirilen
HES’lerin yaklaşık %(…..) pazar payı dikkate alındığında, dikey bütünleşme sonucu
ortaya çıkabilecek pazar kapatma (girdi kapatma/müşteri kapatma) endişesinin bu işlem
bakımından mevcut durumda söz konusu olmadığı kanaatine varılmıştır.
16-36/607-270
9/9
I. SONUÇ
(30) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre,
Elektrik Üretim A.Ş.’ye ait Almus ve Köklüce Hidroelektrik Santralleri ile bu Santraller
tarafından kullanılan taşınmazların 49 yıl süreyle "İşletme Hakkının Verilmesi" yöntemi ile
özelleştirilmesi kapsamında söz konusu varlıkların teklif sahiplerinden;
- Gül Enerji Elektrik Üretim Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Yapısan Elektrik Üretim A.Ş.
- Akörenbeli Hidroelektrik Santral Yatırımları Yapım ve İşletim A.Ş.
tarafından devralınması işleminin,
a) 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 7. maddesi ve bu maddeye
dayanılarak çıkarılan 2013/2 sayılı Özelleştirme Yoluyla Devralmaların Hukuki
Geçerlilik Kazanabilmeleri İçin Rekabet Kurumuna Yapılacak Ön Bildirimlerde ve İzin
Başvurularında Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ kapsamında izne tabi
olduğuna;
b) Adı geçen teklif sahiplerinden herhangi biri tarafından gerçekleştirilecek muhtemel
devralma işlemi sonucunda aynı Kanun maddesinde yasaklanan nitelikte hâkim durum
yaratılmasının veya mevcut bir hâkim durumun güçlendirilmesinin ve böylece
rekabetin önemli ölçüde azaltılmasının söz konusu olmadığına, bu nedenle bildirim
konusu işleme izin verilmesinde sakınca bulunmadığına
OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.



Full & Egal Universal Law Academy