Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 15-38/615-209
Karar Türü: Menfi Tespit ve Muafiyet
Konu: Johnson and Johnson Sıhhi Malzeme San. ve Tic. Ltd. Şti. ile Aksel Ecza Deposu Tic. A.Ş. ve Boğaziçi Ecza Deposu Sağlık Hiz. İth. İhr. Ltd. Şti. arasında ayrı ayrı akdedilen “İhale Satış Sözleşmesi” başlıklı 2 adet sözleşmeye muafiyet tanınması talebi
Karar Tarihi: 16.10.2015


Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı : 2015-3-56 (Muafiyet)
Karar Sayısı : 15-38/615-209
Karar Tarihi : 16.10.2015
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Ömer TORLAK
Üyeler : Arslan NARİN, Fevzi ÖZKAN, Dr. Metin ARSLAN,
Doç. Dr. Tahir SARAÇ, Kenan TÜRK
B. RAPORTÖRLER : Cumhur Atalay HATİPOĞLU, Ferhat BOZKAYA
C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : - Johnson and Johnson Sıhhi Malzeme San. ve Tic. Ltd. Şti.
Temsilcisi: Av. Necati Berkhan ÇELEN
Bağdat Cad. No:158/14 Feneryolu/İstanbul
(1) D. DOSYA KONUSU: Johnson and Johnson Sıhhi Malzeme San. ve Tic. Ltd. Şti.
ile Aksel Ecza Deposu Tic. A.Ş. ve Boğaziçi Ecza Deposu Sağlık Hiz. İth. İhr. Ltd.
Şti. arasında ayrı ayrı akdedilen “İhale Satış Sözleşmesi” başlıklı 2 adet
sözleşmeye muafiyet tanınması talebi.
(2) E. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 26.08.2015 tarihinde giren bildirim ve
02.10.2015 tarihinde giren ek bilgiler üzerine düzenlenen 06.10.2015 tarih ve 2015-3-
56/MM sayılı Muafiyet Raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(3) F. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda;
 Johnson and Johnson Sıhhi Malzeme San. ve Tic. Ltd. Şti. (JOHNSON) ile Aksel
Ecza Deposu Tic. A.Ş. (AKSEL ECZA) ve Boğaziçi Ecza Deposu Sağlık Hiz. İth. İhr.
Ltd. Şti. (BOĞAZİÇİ ECZA) arasında ayrı ayrı akdedilen “İhale Satış Sözleşmesi”
başlıklı sözleşmelerin rekabeti kısıtlayıcı hükümler içermesi nedeniyle 4054 sayılı
Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (4054 sayılı Kanun) 4. maddesi
kapsamında olduğu ve bu nedenle aynı Kanun’un 8. maddesi uyarınca anılan
sözleşmeye menfi tespit belgesi verilemeyeceği,
 Anılan sözleşmelerin sağlayıcısı konumundaki JOHNSON’ın pazar payının, en
geniş tanımlamada dahi, 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti
Tebliği’nin (2002/2 sayılı Tebliğ) 2. maddesinde belirlenen eşiği aşması nedeniyle
sözleşmelerin grup muafiyetinden yararlanamayacağı,
 Sözleşmelere 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinin birinci fıkrasında sayılan
şartların tamamının karşılanması nedeniyle bireysel muafiyet tanınabileceği
ifade edilmiştir.
G. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
G.1. Taraflar
G.1.1. JOHNSON
(4) 1986 yılında kurulan JOHNSON, 60 ülkede 275 iştiraki aracılığıyla faaliyet
göstermektedir. Türkiye’de bebek bakım ürünleri, yetişkinlere yönelik harcıalem, seçici
cilt ve saç bakım ürünleri, hijyenik kadın ürünleri, ağız bakım ürünleri, güneş ürünleri,
reçetesiz ilaçlar, kan ölçüm cihazları ve kontak lensler alanlarında faaldir.
15-38/615-209

2/10


G.1.2. AKSEL ECZA
(5) 2011 yılında kurulan ve Selçuk Ecza Holding’in kuruluşu olan AKSEL ECZA, 4734 sayılı
Kamu İhale Kanunu (4734 sayılı Kanun) kapsamında ilan edilen ihalelere Türkiye
genelinde katılım gerçekleştirmektedir.
G.1.3. BOĞAZİÇİ ECZA
(6) 2002 yılında özel hastanelere sağlık hizmeti vermek amacıyla kurulan şirket, halihazırda
özel ve kamu hastanelerine hizmet vermektedir.
G.2. İlgili Pazar
G.2.1. İlgili Ürün Pazarı
(7) Muafiyet başvurusuna konu sözleşmeler, beşeri ilaç üretimi alanında faaliyet gösteren
JOHNSON ile temel olarak toptan satış faaliyetiyle iştigal eden iki ecza deposu arasında
akdedilmektedir. İlgili sektöre ilişkin Rekabet Kurulu tarafından alınan kararlarda, ürün
pazarlarının belirlenmesinde kullanılan sınıflandırmaların temel olarak, ilaçların tedavi
edici özellikleri, içerdiği etken maddeler ve pazarda sunumuna ilişkin formları, miktarları,
orijinal olup olmaması ve reçeteli ya da reçetesiz satılabilmesine göre oluşturulduğu
görülmektedir.
(8) Beşeri ilaçlara ilişkin sınıflandırma, Rekabet Kurulunun muhtelif kararlarında da
belirtildiği üzere, Dünya Sağlık Örgütünün tanımladığı Anatomik Tedavi
Sınıflandırması’na (ATC) göre çeşitli gruplara ayrılmaktadır. ATC’nin üçüncü
kademesinde (ATC-3), ilaçlar kullanım amaçlarına göre ayrılmakta, aynı tedavi edici
özelliklere sahip olan ilaçlar aynı gruba dahil edilmektedir. Daha dar veya daha geniş
pazar tanımları mümkün olmakla birlikte, ATC-3 sınıflandırması ilgili ürün pazarı
tanımlamalarında temel kabul edilmektedir.
(9) Rekabet Kurulu, sağlayıcı ilaç firmalarıyla ecza depoları arasında akdedilen ve mevcut
dosya ile benzer nitelikte ilişkileri düzenleyen geçmiş tarihli bazı kararlarında1, ihale
kanalında birçok ürün kategorisinde toplu ihtiyaca cevap veren satışların
gerçekleştirilmesi, bildirime konu sözleşmelerin ilaç firmasının ürün portföyünü bir bütün
olarak kapsaması ve bildirimin bir bütün olarak değerlendirilmesi gerektiğini dikkate
alarak belirli bir pazar tanımı yapmamıştır.
(10) Diğer yandan Rekabet Kurulunun 30.04.2014 tarihli ve 14-16/292-124 sayılı kararında
ise ilgili ürün pazarı etken madde bazında tanımlanmıştır. Bu nedenle işbu başvuruya
konu dosyaya benzer nitelikli dosyalarda ilgili ürün pazarını tanımlamak için
benimsenen yaklaşımların ilgili dosyaların gerekleri doğrultusunda belirlendiği
görülmektedir.
(11) Başvuruya konu sözleşmeler incelendiğinde, gerek sözleşme kapsamında yer alan
ilaçlar bakımından gerekse sözleşmelerde yer verilen hükümler bakımından
sözleşmelerin birbirinden ayrı olarak değerlendirilmesini gerektirecek ölçüde bir farklılık
olmadığı görülmektedir. AKSEL ECZA ile akdedilen sözleşmeye göre AKSEL ECZA,
sözleşmeye konu olan ilaçların Türkiye’de kamu hastaneleri tarafından açılacak olan
ihalelere katılım noktasında münhasıran yetkilendirilmiştir. Benzer şekilde BOĞAZİÇİ
ECZA Türkiye’de sözleşme konusu ilaçlar için özel hastaneler tarafından açılacak olan
ihaleleri takip noktasında münhasıran yetkilendirilmiştir. Her iki sözleşme bakımından da
28 adet ilacın kamu ve özel sağlık kuruluşlarına dağıtımı söz konusudur.

1 06.04.2012 tarihli ve 12-17/495-138 sayılı “Merck Sharp Dorme/Beşer Ecza Deposu” kararı, 31.05.2012
tarihli ve 12-29/851-251 sayılı “Gilead/Beşer Ecza Deposu” kararı.
15-38/615-209

3/10


(12) İlgili sözleşmelere muafiyet tanınmasını talep eden bildirimde ilgili ürün pazarı
tanımlanmasını gerektiren temel neden, sözleşme kapsamında yer alan ilaçların grup
muafiyetinden yararlanıp yararlanmadığının tespitidir. Bu tespit için başvuru konusu
sözleşmede sağlayıcı konumunda olan tarafın pazar payının %40’ı aşıp aşmadığının
belirlenmesi gerekmektedir.
(13) Bu çerçevede, ATC-3 bazında (geniş) ya da etken madde bazında (dar) yapılacak
herhangi bir pazar tanımlamasının, bildirim konusu sözleşmelerin grup muafiyetinden
yararlanıp yararlanmadığı hakkındaki değerlendirmeleri etkilemeyeceği anlaşıldığından,
bu dosya özelinde bir pazar tanımlanmasına gerek olmadığı kanaatine varılmıştır.
G.2.2. İlgili Coğrafi Pazar
(14) Bildirim konusu iki adet sözleşme uyarınca taraflar, sözleşmelerde yer alan ilaçlar için
Türkiye’deki kamu hastaneleri veya özel sağlık kuruluşları tarafından düzenlenen
ihalelere katılabilmektedirler. Bu nedenle ilgili coğrafi pazar Türkiye olarak belirlenmiştir.
G.3. Değerlendirme
G.3.1. Bildirime Konu Sözleşmeler
(15) Bildirime konu sözleşmeler bir bütün olarak incelendiğinde, sözleşmelerde benzer
rekabet kısıtlarının olduğu görülmektedir. Bu kapsamda, JOHNSON ve anılan ecza
depoları arasında imzalanan sözleşmelerin 4054 sayılı Kanun kapsamında
değerlendirilebilecek olan maddelerine aşağıda yer verilmiştir.
(16) Tek Satıcı Koşulu: Sözleşmelerde, taraf olan ecza depolarına verilen tek satıcılık
hakkına ilişkin hususlar yer almaktadır. AKSEL ECZA ile akdedilen sözleşmenin 2.
maddesinde sözleşmeye konu ilaçlar için devlet hastaneleri, üniversite hastaneleri,
eğitim ve araştırma hastaneleri ile askeri hastanelerce düzenlenen ihalelere AKSEL
ECZA’nın münhasıran katılımı hususu düzenlenmiştir. Benzer şekilde BOĞAZİÇİ ECZA
ile akdedilen sözleşmenin 2. maddesinde de, sözleşmeye konu ilaçlar için özel
hastanelerce düzenlenen ihalelere BOĞAZİÇİ ECZA’nın münhasıran katılımı hususu
düzenlenmiştir. Sözleşmelerin 3.1.2. maddelerinde, JOHNSON’ın taraf ecza depolarına
münhasırlık yetkisi verdiği bölge sınırları içerisinde ve sözleşmeye konu ilaçlar için
hastanelere doğrudan satış gerçekleştiremeyeceği ve hastanelere satış gerçekleştirmek
üzere depo tayin edemeyeceği hususu düzenlenmiştir.
(17) Sözleşmelerin 5.2. maddelerine göre, grup ihaleleri2 ve çerçeve anlaşma ihaleleri
münhasırlık kapsamı dışında bırakılmıştır. Sözleşmelerin 5.3. maddelerinde de
hastanelerin acil ihtiyaçlarını doğrudan sağlayıcı firmadan temin edebilecekleri hususu
düzenlenmiştir. Aynı maddede toplu alım ihaleleri3 konusunda da JOHNSON’ın
doğrudan satış yapma yetkisine sahip olduğu görülmektedir.
(18) Tek Sağlayıcı Koşulu: Sözleşmelerin “Deponun Yükümlülükleri” başlıklı 3.2.
maddelerinde, ilgili ecza deposunun ihaleyi kazandığına dair resmi belgeyi sağlayıcıya
ibraz etmesinin ardından, sağlayıcının ilaçları ilgili ecza deposuna teslim edeceği hükme
bağlanmıştır. Her iki sözleşme bakımından da sağlayıcı firmanın hak sahibi olduğu
ilaçlar, ihalelerin kazanılması halinde yine sağlayıcı firmadan temin edilecektir.
Dolayısıyla sözleşmelerde JOHNSON tek sağlayıcı konumunda yer almaktadır. Ayrıca
sözleşmelerin 3.2.15. maddelerinde, sözleşmelere taraf olan ecza depolarının

2 Grup İhaleleri, hastaneler tarafından düzenlenen, farklı ilaç firmalarına ait birden fazla ilacın tek bir liste
üzerinden alımının yapıldığı ihaleleri ifade etmektedir.
3 Toplu Alım İhaleleri, Sağlık Bakanlığı tarafından hastaneler ve sağlık ocaklarının ilaç ihtiyaçlarını
karşılamak için ülke çapında veya belirli bir bölgede yapılan ihaleleri ifade etmektedir.
15-38/615-209

4/10


Türkiye’de hastanelerin açacağı ihalelere ve alımlara sözleşme konusu ilaçlara rakip
olan başka ilaçlarla katılamayacakları düzenlenmiştir.
(19) Bölge ve Müşteri Sınırlaması: Her iki sözleşmede de bölge olarak Türkiye sınırları
içerisindeki illerin tamamı belirlenmiştir. Bu anlamda sözleşmeler coğrafi bölge
bakımından değil, müşteri grubu bakımından ayrılmaktadır. BOĞAZİÇİ ECZA, Türkiye
sınırları içerisindeki illerde yer alan ve özel hastaneler tarafından düzenlenecek olan
ihalelerin takibi noktasında görevlendirilmişken, AKSEL ECZA kamu hastaneleri
tarafından düzenlenecek olan ihaleleri takip için münhasıran görevlendirilmiştir.
(20) Süre: Her iki ecza deposuyla akdedilen sözleşmede de altı aylık sürelerle sözleşmenin
kendiliğinden yenilenmesi hususu hükme bağlanmıştır. Bu altı aylık sürelerden önceki
15 gün içinde taraflardan herhangi birinin sözleşmenin yenilenmeyeceğine dair diğer
tarafa yazılı bir bildirim yapmaması halinde, sürenin 6 ay daha uzayacağı ve bu şekilde
uzayan sürelerin nihai olarak sözleşmelerin yürürlüğe girdiği tarihten başlayarak 5 yıl
geçerli olabileceği düzenlenmiştir.
G.3.2. Menfi Tespit Değerlendirmesi
(21) Sözleşmelerin 2., 3.1.2., 3.2. ve 3.2.15. maddelerinde yer alan; sözleşmelere taraf olan
ecza depolarına sözleşmelere konu ilaçlar için açılacak olan ihalelere katılım için belirli
müşteri gruplarında ve coğrafi pazarda münhasırlık tanınmasına, ihalelerin kazanılması
halinde taraf ecza depolarının ilgili ilaçları tek sağlayıcıdan temin etme
yükümlülüklerine, sözleşmelere konu olan ilaçlara rakip nitelikte değerlendirilebilecek
olan ilaçlar için ecza depolarına getirilen rekabet etmeme yükümlülüğüne, sözleşmelere
konu olan ilaçlar için ecza depolarına tanınan münhasırlık kapsamında sağlayıcının
başka ecza depolarına yetki veremeyeceğine ve aynı zamanda taraf ecza depolarına
münhasıran tayin edilen müşteri gruplarına sözleşme hükümleri çerçevesinde doğrudan
satış gerçekleştiremeyeceğine ilişkin hükümler nedeniyle sözleşmelerin 4054 sayılı
Kanun’un 4. maddesi kapsamına girdiği, dolayısıyla bildirime konu sözleşmelere 4054
sayılı Kanun’un 8. maddesi uyarınca menfi tespit belgesi verilemeyeceği kanaatine
varılmıştır.
G.3.3. Sözleşmelerin 2002/2 sayılı Tebliğ Çerçevesinde Değerlendirilmesi
(22) Bildirime konu sözleşmeler, niteliği itibarıyla, ilaç sektöründe üretici olarak faaliyet
gösteren JOHNSON ile alt pazarda toptan satış faaliyeti ile iştigal eden ecza depoları
arasında akdedilmiş olup rekabet hukuku bağlamında dikey anlaşmalardır.
(23) 2002/2 sayılı Tebliğ dikey anlaşmalar bakımından 4054 sayılı Kanun’un 4.
maddesindeki yasağa karşı sağlanan grup muafiyetinin koşul ve esaslarını
düzenlemektedir. 2002/2 sayılı Tebliğ’in 2. maddesine göre grup muafiyetinin,
sağlayıcının ilgili pazardaki payının %40’ı aşmaması halinde uygulanacağı hüküm altına
alınmıştır. Yine aynı maddenin devamında, tek alıcıya sağlama yükümlülüğü içeren
dikey anlaşmalarda anlaşmanın Tebliğ ile tanınan muafiyetten yararlanabilmesi için,
alıcının anlaşma konusu malları ve hizmetleri aldığı ilgili pazardaki payının da %40’ı
aşmaması gerektiği belirtilmektedir.
(24) Bildirime konu sözleşmelerde belirtilen ilaçların etken madde bazında son üç yılda elde
ettikleri pazar paylarına ilişkin verilere bakıldığında; 28 adet ilaçtan 14’ünün etken
madde bazında jeneriğinin söz konusu olmadığı görülmektedir. Kalan 14 ilacın ise etken
madde bazında jeneriği mevcuttur. Aşağıdaki tabloda sözleşmelere konu olan ilaçların
isimleri, etken maddeleri ve bu etken maddede 2014 yılı için ciro bazında elde edilen
pazar payı verilerine yer verilmiştir.
15-38/615-209

5/10


Tablo 1: Sözleşme Kapsamında Yer Alan İlaçlar, Bu İlaçların Etken Maddeleri ve Etken Madde Bazında
2014 Yılında Elde Ettikleri Pazar Payları (%)
İlaç Adı Etken Madde Pazar Payı
Motilium Domperidone (…..)
Risperdal Risperidone (…..) Risperdal Consta (…..)
Xeplion Paliperidone Palmitate (…..)
Invega Paliperidone (…..)
Concerta Methylphenidate (…..)
Topamax4 Topiramate (…..)
Sibelium Flunarizine (…..)
Nizoral5 Ketoconazole (…..)
Itraspor Itraconazole (…..)
Duragesic Fentanly6 (…..) Fentanly (…..)
Jurnista Hydromorphone (…..)
Pariet Rabeprazole (…..)
Reminly Galantamine (…..)
Velcade Bortezomıb (…..)
Yondelis Trabectedin (…..)
Caelyx Doxorubicin (…..)
Zytiga Abiraterone Acetate (…..)
Prezista Darunavır (…..)
Intelence Etravirine (…..)
Dacogen Decitabine (…..)
Incivo Telaprevir (…..)
Rapifen7 Alfentanil (…..)
Hypnomidate Etomidate (…..)
Stelara Ustekinumab (…..)
(25) Tablodan anlaşılacağı üzere, etken madde bazında jeneriği olmayan, dolayısıyla pazar
payı %100 olan bu ilaçların yanında etken madde bazında elde edilen pazar payı
%40’ın üzerinde olan ilaçlar da mevcuttur.
(26) Bununla birlikte, ilgili ürün pazarları en geniş haliyle ATC-3 sınıflandırmasına göre
tanımlanmış olsa bile 5 ayrı ATC-3 sınıfında JOHNSON’ın payının %40’ın üzerinde
olduğu anlaşılmaktadır. İlgili ATC-3 sınıflarında JOHNSON tarafından elde edilen
paylara aşağıdaki tabloda yer verilmektedir.



Tablo 2: Sözleşme Kapsamındaki Ürünlerin ATC-3 Sınıfları ve Bu Sınıflarda Elde Edilen Pazar Payları
(Ciro bazında-%)
ATC-3 Sınıfı İlaç Adı Pazar Payı
A03F Gastroprokinetics Motilium (…..)

4 Bildirim Formu’nda Topamax ve Top Sprinkl adlı ilaçların birlikte Topamax olarak belirtildiği
görülmektedir.
5 Nizoral Krem ve Nizoral Medikal Şampuan adlı ürünlerin, Bildirim Formu’nda Nizoral olarak belirtildiği
görülmektedir.
6 Duragesic ve Fentanly adlı ilaçların her ikisinin de etken maddesinin “Fentanly” olduğu görülmektedir.
Fentanly’nin hastane ürünü olmasından dolayı etken madde pazar payının IMS verilerine göre sıfır olarak
gözüktüğü ifade edilmiştir.
7 İlacın etken madde bazında jeneriği bulunmamasına rağmen, aktif olarak satışı bulunmamaktadır.
15-38/615-209

6/10


N05A Antipsychotics Risperdal, Risperdal Consta, Xeplion, Invega (…..)
N06B Psychostimulants Concerta (…..)
N03A Anti-Epileptics Topamax, Top. Sprinkle (…..)
N02C Anti-Migraine Preps Sibelium (…..)
D01A Anti-Fungals Dermatological Nizoral (…..)
J02A Syst. Antifungal Agents Itraspor (…..)
N02A Narcotic Analgesics Duragesic, Jurnista (…..)
A02B Antiulcerants Pariet (…..)
N07D Anti-Alzheimer Products Reminly (…..)
L01X All Other Antineoplastics Velcade, Yondelis (…..)
L01D Antineoplas. Antibiotics Caelyx (…..)
L02B Cyto Hormone Antagonists Zytiga (…..)
J05C HIV Antivirals Prezista, Intelence (…..)
L01B Antimetobolites Dacogen (…..)
J05B Antivirals Excl. Anti-HIV Incivo (…..)
N01A Anaesthetics General Rapifen, Hypnomidate, Fentanyl (…..)
D05B Syst. Antipsoriasis Prds Stelara (…..)
(27) Bu çerçevede, söz konusu anlaşmalar 2002/2 sayılı Tebliğ ile tanınan grup
muafiyetinden yararlanamamaktadır. Bu nedenle, sözleşmelerin 4054 sayılı Kanun’un 5.
maddesi çerçevesinde bireysel muafiyet koşullarını sağlayıp sağlamadığı
değerlendirilmiştir.
G.3.4. Bireysel Muafiyet Değerlendirmesi
(28) 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi kapsamındaki anlaşma, uyumlu eylem ve kararlar,
aynı Kanun’un 5. maddesindeki koşulların varlığı halinde 4. maddenin uygulanmasından
muaf tutulabilmektedir. 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde yer verilen bireysel
muafiyet koşulları çerçevesinde bildirim konusu sözleşmeler aşağıda değerlendirilmiştir.
G.3.4.1. Malların Üretim veya Dağıtımı ile Hizmetlerin Sunulmasında Yeni Gelişme
ve İyileşmelerin ya da Ekonomik veya Teknik Gelişmenin Sağlanması
(29) 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre bireysel
muafiyetten yararlanmanın şartlarından biri, anlaşmayla malların üretim veya dağıtımı
ile hizmetlerin sunulmasında yeni gelişme ve iyileşmelerin ya da ekonomik veya teknik
gelişmenin sağlanmasıdır. Burada ifade edilen ekonomik fayda veya menfaatten,
sadece teşebbüslerin kendi açılarından sağlayacakları menfaat veya kazanç değil,
bunun yanı sıra anlaşmanın ekonomiye yapacağı somut katkı anlaşılmalıdır. Üretim
veya dağıtım maliyetlerinin düşürülmesi, mal arzının artırılması ve devamlılığının
sağlanması, piyasalara yeni girişlerin kolaylaştırılması, kalitenin artırılması ve yeni
ürünlerin ya da üretim tekniklerinin bulunması gibi haller ekonomik yararın sağlandığı
somut haller olarak sayılabilir.
(30) İlaç sektöründe genel olarak sağlayıcı firmalar ihalelere doğrudan katılmamakta, ihale
depolarıyla çalışmayı tercih etmektedir. Muafiyet verilmesi talep edilen sistem ile belirli
bir bölgede JOHNSON ürünleri için daha fazla ihaleye iştirak etme imkanı sağlanacağı,
özellikle dağıtım konusunda maliyet tasarrufu ve etkinlik yaratılabileceği ifade
edilmektedir. Türkiye’nin her bölgesinde gerçekleştirilen ilaç ihalelerinin üretici firma
tarafından takip edilebilmesi için yalnızca açılacak olan ihaleleri takip etmekle görevli
olan bir yapının kurulması gerekmektedir. Böyle bir yapının üretici ilaç firması tarafından
kurulması ciddi maliyetlere katlanmayı zorunlu hale getirebilmektedir. Ayrıca, maliyet
göze alınarak böyle bir yapı kurulsa dahi bu yapının, tek görevi ihaleleri takip etmek
olan bir deponun takip seviyesine ulaşmasının uzun zaman ve mesai gerektireceği
belirtilmektedir. Bu süreçte de ilgili firmaya ait ürünler için açılacak olan ihalelerin takip
15-38/615-209

7/10


edilememesi riski ortaya çıkacak ve dolayısıyla etken madde bazında jeneriği söz
konusu olan ilaçlar bakımından markalar arası rekabetin kısıtlanması gibi olumsuz bir
sonuç ortaya çıkabilecektir. Yine böyle bir sistemin kurulma maliyeti, üretici firma
tarafından maliyetlerin tüketicilere yansıtılması sonucunu doğurabilecektir.
(31) Her iki sözleşmenin 3.2.8. maddesinde taraf olan ecza depolarının sözleşme
kapsamında yer alan ilaçlar için açılacak ihaleleri kaçırması halinde ödenmesi gereken
bir cezai şarta hükmedilmiştir. Bu durum JOHNSON’ın Türkiye coğrafi pazarında
sözleşmelere konu ilaçlar için açılacak tüm ihalelere katılma noktasındaki isteğini
gösteren bir unsur olarak değerlendirilebilecektir. İhalelerin takibinde gösterilecek
özensizliğin cezai şarta bağlanması, jeneriği olan ilaçlar bakımından markalar arası
rekabetin artmasına katkı sağlayacaktır.
(32) Sözleşmeler ile Türkiye’de yetkin olan depolar aracılığıyla, sözleşme konusu JOHNSON
ürünleri için ihalelerin takip edileceği, siparişlerin toplanmasında kolaylık sağlanacağı ve
özellikle de JOHNSON’ın kendi organizasyonu ile katılabileceğinin çok üzerinde ihaleye
katılabilmesine zemin hazırlanacağı bir sistem arzulanmaktadır.
(33) İlaç ihalelerinin; gerek mevzuat açısından, gerekse birbirinden coğrafi açıdan uzak olan
hastaneler tarafından yapılmasından dolayı, teknik uzmanlık gerektiren bir alan olduğu
belirtilmektedir. Mevcut pazarda açılacak olan ihalelerin, JOHNSON tarafından takip
edilebilmesini sağlayacak bir birim oluşturulması, ekonomik açıdan yüksek bir maliyet
gerektirmektedir. Bu yüksek maliyetin söz konusu ihalelerde fiyatların yükselmesine;
dolayısıyla da nihai tüketici için maliyetlerin artmasına neden olacağı
değerlendirilmektedir. Ayrıca, muafiyet talep edilen sistemle JOHNSON ürünlerinin daha
fazla sayıdaki ihalede yer alması mümkün olacaktır. Bu durum jeneriği mevcut olan
ilaçlar bakımından markalar arası rekabetin artmasını sağlayacaktır. İhalelerin
kazanılması halinde de ürünlerin sağlık kuruluşlarına tedarikinde gerek süre, gerekse
hizmet kalitesi bakımından iyileşme sağlanabilecektir.
(34) Yukarıdaki değerlendirmeler dikkate alındığında, bildirim konusu sözleşmelerin,
depoların satış ve dağıtım sürecinde iyileşmeyi beraberinde getireceği, kurulması
planlanan münhasır sistemin malların üretimi ve dağıtımı ile hizmetlerin sunulmasında
yeni gelişme ve iyileşmelerin ya da ekonomik veya teknik gelişmenin sağlanması şartını
sağladığı sonucuna varılmıştır.
G.3.4.2. Tüketicinin Bundan Yarar Sağlaması
(35) 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi, yukarıda değerlendirilen
aynı fıkranın (a) bendine konu ekonomik iyileşmelerden tüketicinin de faydalanması
şartını aramaktadır.
(36) Rekabet Kurulunun bildirime konu sözleşmelerle benzer nitelikli hükümler taşıyan
anlaşmalarla ilgili değerlendirmelerinde8, bu anlaşmaların mal arzında devamlılığını
sağlayarak tüketicilere faydalı olduğu belirtilmiştir. Ayrıca, bildirim konusu sözleşmelerle
tesis edilecek sistemin, etken madde bazında jeneriği olan ilaçlar bakımından
hastanelerin daha düşük fiyatlarla alım yapabilmelerini ve ihalenin kazanılması halinde
ilgili depodan ürün teminini kolaylaştıracağı değerlendirilmektedir. Muafiyet talep edilen
sözleşmelerin, düşük fiyatla ürün temini, kalitenin ve ürün çeşitliliğinin artırılması, yeni
mal veya hizmetlerin sunulması gibi tüketiciye yansıyan faydaları da bulunmaktadır.

8 27.10.2011 tarihli ve 11-54/1389-497 sayılı; 23.02.2012 tarihli ve 12-08/242-73 sayılı; 17.01.2013 tarihli
ve 13-05/47-24 sayılı kararlar.
15-38/615-209

8/10


(37) Sözleşmelerin 3.1.1. maddelerinde taraf ecza depolarına her alımdan önce uygulanacak
vade ve ıskonto oranının yazılı olarak bildirileceği hususu düzenlenmiştir. İlaç firmaları
sürekli çalıştıkları ecza depolarına normalde uyguladıkları ıskonto oranlarından daha
fazla ıskonto uygulayabilmekte ve daha uzun vade sunabilmektedir. Iskonto
oranlarındaki artış neticesinde özellikle jeneriği söz konusu olan ve gelecekte
jeneriklerinin ortaya çıkması beklenen ilaçların hastanelere daha ucuz fiyattan
ulaşımının sağlanacağı değerlendirilmektedir. Ayrıca, sözleşmelerin 3.1.1.
maddelerinde depoların ihalelerde verecekleri fiyat tekliflerinin T.C. Sağlık Bakanlığınca
onaylı fiyatların üzerinde olamayacağı hususu düzenlenerek, özellikle jeneriği söz
konusu olmayan ilaçlarda yüksek fiyat uygulanmasının ve bu durumdan hastanelerin,
kamunun ve nihai olarak hastaların olumsuz etkilenmesinin önü kapatılmıştır.
(38) Sözleşmelere konu olan ilaçlardan jeneriği olanlarda markalar arası rekabet artışının,
kamunun ve dolayısıyla tüketicilerin faydasına etkiler doğurması beklenmektedir.
Jeneriği olmayan ilaçlar bakımından ise T.C. Sağlık Bakanlığının onayladığı fiyatların
üzerinde bir fiyata çıkılamayacağına ilişkin sözleşme hükmü sayesinde hastanelerin ve
tüketicilerin yüksek fiyatlarla ilaç satın almalarının önü kapanmıştır. Dolayısıyla, hem
jeneriği olan ilaçlar bakımından hem de jeneriği olmayan ilaçlar bakımından başvuruya
konu sistem sayesinde tüketici faydasının ortaya çıkması beklenmektedir.
(39) Bu çerçevede; bildirim konusu sözleşmelerin, hastanelere ilaç temininde devamlılık
sağlaması ve dolayısıyla nihai tüketici konumundaki hastaların ürünlere ulaşabilmesini
kolaylaştırması nedeniyle 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinin birinci fıkrasının (b)
bendinde ifade edilen tüketici faydası koşulunu sağladığı kanaatine ulaşılmıştır.
G.3.4.3. İlgili Piyasanın Önemli Bir Bölümünde Rekabetin Ortadan Kalkmaması
(40) 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan şarta göre
ilgili piyasanın önemli bir bölümünde rekabetin ortadan kalkmaması gerekmektedir.
Sözleşmelere konu olan ürünler bakımından halihazırda etken madde bazında jeneriği
olmayan 14 adet ilaç söz konusudur. Sözleşmelerin uygulamaya konmasıyla birlikte,
jeneriği bulunan diğer ürünler açısından markalar arası rekabetin artması
beklenmektedir.
(41) Diğer yandan, konuyla ilgili geçmiş tarihli Rekabet Kurulu kararları incelendiğinde,
birden çok ilacı kapsayan (muadilli ve muadilsiz ilaçların bir arada bulunduğu
sözleşmeler) ve depolara münhasır dağıtım yetkisi veren anlaşmalar bakımından
muadilli ilaçlardaki rekabet artışının ve arz güvenliğine yönelik kazanımların, muadilsiz
ilaçlardaki rekabet kaybını telafi edeceği ifade edilmiş ve ilgili anlaşmalara bu
gerekçeyle izin verilmiştir9.
(42) Taraf ecza depolarının münhasıran ihalelere katılma hakkı, jeneriği olmayan ilaçlar
bakımından, diğer depolar tarafından ortaya çıkarılabilecek olan marka içi rekabeti
ortadan kaldıracaktır. Ancak sözleşmelerin 5.2. maddelerinde grup ihalelerinin ve
çerçeve anlaşma ihalelerinin; 5.3. maddelerinde ise 4734 sayılı Kanun’un 22.
maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi kapsamındaki acil alımların ve toplu alım
ihalelerinin münhasırlık kapsamında yer almadığı belirtilmiştir. Dolayısıyla,
sözleşmelerin kapsamında yer almayan ihalelerde farklı ecza depolarının
görevlendirilmesinin önü açılmakta, JOHNSON’ın bu ihtiyaçları doğrudan karşılaması
da mümkün kılınmaktadır.

9 06.04.2012 tarihli ve 12-17/495-138 sayılı, 27.09.2012 tarihli ve 12-46/1390-463 sayılı, 22.11.2012
tarihli ve 12-59/1570-571 sayılı kararlar.

15-38/615-209

9/10


(43) Bu çerçevede, sözleşmelerin kapsamında yer alan ilaçların önemli bir bölümünde
rekabetin ortadan kalkmayacağı, hatta sözleşmelerle oluşturulan çalışma koşullarının
JOHNSON ilaçlarına rakip olan ilaçların bulunduğu ürünlerde rekabete katkı
sağlayacağı sonucuna ulaşılmıştır.
G.3.4.4. Rekabetin (a) ve (b) bentlerindeki amaçların elde edilmesi için zorunlu
olandan fazla sınırlanmaması
(44) 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde yer alan şarta göre
rekabetin aynı fıkranın (a) ve (b) bentlerindeki amaçların elde edilmesi için zorunlu
olandan fazla sınırlanmaması gerekmektedir. Bildirime konu sözleşmelerle,
JOHNSON’ın mevcut personeli ile katılmasının mümkün olmadığı bölgelerdeki ihalelere,
taraf ecza depoları yoluyla sözleşmelere konu JOHNSON ürünlerinin katılımı
sağlanacaktır. Sektörde JOHNSON’ın rakibi olan teşebbüslerin de JOHNSON’ın kurmak
istediği sisteme benzer bir sistemle kamu ve özel kuruluşların ihalelerine katıldığı göz
önüne alındığında, JOHNSON’ın söz konusu sözleşmeler yoluyla rakipleriyle daha etkin
bir şekilde rekabet edeceği beklenmektedir.
(45) Diğer yandan, sözleşmelerin süresinin 6 aylık süreler halinde ve en fazla 5 yıl için
uzayabilecek olması ise sözleşmelere taraf olan ecza depolarının, JOHNSON’a rakip
olan firmaların ürünlerini de satabilmelerine olanak tanıması açısından önemlidir. Ayrıca
rekabetin 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerindeki
amaçların elde edilmesi için zorunlu olandan fazla sınırlanmadığının önemli bir
göstergesi olarak; sözleşmelerin 3.2.18. maddelerinde düzenlenen “herhangi bir
ihalenin farklı bir depo tarafından kazanılması durumunda sözleşmelere taraf olan
depoların T.C. Sağlık Bakanlığı fiyatlarını aşmamak kaydıyla makul süre içerisinde
ihaleyi kazanan depoya ilaç temin etmekle yükümlü olduğuna” dair hüküm
gösterilebilecektir. Dolayısıyla AKSEL ECZA ve BOĞAZİÇİ ECZA’ya sözleşme konusu
ürünleri diğer ecza depolarına satabilmeleri konusunda serbesti tanınması diğer
depoların pazardan dışlanmalarının önünü kapatmaktadır.
(46) Sözleşmelerin feshinden sonraki süre için ecza depolarına herhangi bir rekabet etmeme
yükümlülüğü getirilmemesi de değerlendirme konusu şartı destekler niteliktedir. Bu
noktada, sözleşmelerin süresi ve rekabet etmeme yükümlülüğünün makul olduğu
anlaşılmıştır.
(47) Bu çerçevede, incelenen sözleşmelerin, bireysel muafiyet koşullarının ilk üç şartını
sağlamasının yanı sıra, rekabetin 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinin birinci fıkrasının
(a) ve (b) bentlerindeki amaçların elde edilmesi için zorunlu olandan fazla
sınırlanmaması şartını da taşıdığı kanaatine ulaşılmıştır.
H. SONUÇ
(48) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre,
1- Johnson and Johnson Sıhhi Malzeme San. ve Tic. Ltd. Şti. ile Aksel Ecza Deposu
Tic. A.Ş. ve Boğaziçi Ecza Deposu Sağlık Hiz. İth. İhr. Ltd. Şti. arasında ayrı ayrı
akdedilen “İhale Satış Sözleşmesi” başlıklı sözleşmelere, içerdiği rekabeti kısıtlayıcı
hükümler nedeniyle 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesine aykırılık teşkil ettiğinden
menfi tespit belgesi verilemeyeceğine,

2- Anılan sözleşmelerin 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği
ile sağlanan grup muafiyetinden yararlanamayacağına,
15-38/615-209

10/10


3- Bununla birlikte, söz konusu sözleşmelere, 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde
sayılan şartların tamamını karşılaması nedeniyle bireysel muafiyet tanınmasına

OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.




Full & Egal Universal Law Academy