Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 14-16/303-132
Karar Türü: Rekabet İhlali
Konu: Konya ilinde faaliyet gösteren hazır beton üreticilerinin 2013 yılı Temmuz ayından itibaren, aralarında anlaşarak, C25-30 beton türüne yaklaşık %50 oranında zam yaptıkları ve aynı fiyatı verdikleri iddiası
Karar Tarihi: 30.04.2014


Rekabet Kurumu Başkanlığından,

REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2014-5-10 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 14-16/303-132
Karar Tarihi : 30.04.2014
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Kenan TÜRK, Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR,
Fevzi ÖZKAN, Dr. Metin ARSLAN
B. RAPORTÖRLER: Kerem TOMUR, Yalçıner YALÇIN, Mehmet TOKGÖZ
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : Gizlilik taleplidir.
D. HAKKINDA ÖNARAŞTIRMA
YAPILAN: Konya Çimento A.Ş.
Horozluhan Mah. Ankara Cad. No: 195 Selçuklu/Konya
Erdinç Hazır Beton ve Mamülleri Nak. Ltd. Şti.
Horozluhan Mah. Başüstü Sok. No: 2 Selçuklu/Konya
As Ado Beton San. ve Tic. A.Ş.
Horozluhan Mah. Dr. Sadık Ahmet Cad. No: 114 Selçuklu/Konya
Emir Hazır Beton İş Makineleri Mad. İnş. ve Nak. Ltd. Şti.
Horozluhan Mah. Dr. Sadık Ahmet Cad. No 120 Selçuklu/Konya
Likit Madencilik Kalsit ve İnş. San. Tic. A.Ş.
Yazır Mah. Büyükşehir Cad. No:71 Selçuklu/Konya
Komyapı Hazır Beton Prefabrik İnş. Taahhüt San. ve Tic. A.Ş.
Horozluhan Mah. Ankara Cad. No:195 Selçuklu/Konya
Yardımcı Beton San. Tic. Paz. A.Ş.
2. Organize Sanayi Bölgesi Lalehan Cad. No: 59 Selçuklu/Konya
Ünal Korkmaz Hazır Beton Çimento Mad. İnş. Gıda San. Tic. Ltd.
Şti.
Horozluhan Mah. Dr. Sadık Ahmet Cad. Gürşahin Sok. No: 4
Selçuklu/Konya
Çallıoğlu Beton Madencilik San. ve Tic. A.Ş.
Horozluhan Mah. Ocak Sok. No: 6/A Selçuklu/Konya
(1) E. DOSYA KONUSU: Konya ilinde faaliyet gösteren hazır beton üreticilerinin
2013 yılı Temmuz ayından itibaren, aralarında anlaşarak, C25-30 beton türüne
yaklaşık %50 oranında zam yaptıkları ve aynı fiyatı verdikleri iddiası.
(2) F. DOSYA EVRELERİ: Rekabet Kurumu kayıtlarına 24.01.2014 tarih ve 504 sayı ile
giren başvuru üzerine hazırlanan 28.02.2014 tarihli Bilgi Notu Rekabet Kurulu’nun
12.03.2014 tarih ve 14-10/194-M sayılı toplantısında görüşülerek konu hakkında
önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir Bunun üzerine hazırlanan 22.04.2014 tarih
ve 2014-5-10/ÖA sayılı rapor görüşülerek karara bağlanmıştır.
14-16/303-132
2/7
(3) G. İDDİALARIN ÖZETİ: Başvuruda özetle, Konya ilinde faaliyet gösteren hazır beton
üreticilerinin aralarında yaptıkları anlaşma sonucunda son dönemde C25-30 beton
türüne yaklaşık %50 oranında zam yaptıkları ve aynı fiyatı verdikleri ifade edilmiştir.
(4) H. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili raporda özetle, önaraştırma konusu iddialar ile
ilgili olarak soruşturma açılmasına gerek bulunmadığı ifade edilmiştir.
I.İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
(5) Rekabet hukuku kapsamında anlaşma olarak nitelendirilebilecek bir ihlalden
bahsetmek için teşebbüslerin ortak bir amaç veya sonuca yönelik niyetlerinin
örtüştüğünü, bu amaca yönelik bağlılığın bilinçli olduğunu göstermek gerekmektedir.
Bu bağlamda, söz konusu ilişkiyi ortaya çıkarmada kullanılan delilleri birincil ve ikincil
deliller olmak üzere iki sınıfa ayırmak mümkündür. Rekabet hukuku çerçevesinde bir
ihlalden bahsedebilmek için, öncelikle bu ihlalin taraflarını, kapsamını ortaya
koyabilecek nitelikteki birincil delillere ihtiyaç duyulmaktadır. Öte yandan, bu tip
delillerin tam anlamıyla var olmadığı, somut bir ihlal şablonunun ortaya konulmasında
yetersiz kalındığı durumlarda ikincil deliller devreye girmekte ve tabloda eksik kalan
noktaların tamamlanması hedeflenmektedir.
(6) Yerinde incelemelerde elde edilen bilgi ve belgelerin incelenmesi neticesinde dosya
kapsamındaki iddialarla ilgili olabilecek nitelikteki belgeler aşağıdaki gibidir:
Teşebbüs yetkilisince pazara ve rakiplere ilişkin olarak yapılan ve yine kendi teşebbüs
çalışanları ile paylaşılan tek taraflı düşünce ve beyanlar,
Fikir alış-verişi yapıldığını ancak bunun rekabeti ihlal amacından uzak bir şekilde,
sektörde başarılı görülen firmaların bilgi ve tecrübesine başvurma amacıyla yapıldığı
izlenimi uyandıran belge,
Teşebbüsçe yine tek taraflı olarak yapıldığı izlenimini veren piyasa araştırması
dokümanı,
Rakip teşebbüsler arasında yapılan beton alış-verişlerini gösteren, ancak teşebbüs
yetkililerince bu tip alış-verişlerin santral arızası durumlarında beton sevkiyatının
aksamaması amacıyla yapıldığı açıklaması getirilen belgeler,
Rakip teşebbüsler arasında yapılan kum-mıcır alış-verişini gösteren, ancak söz konusu
alış-verişin hazır beton imalatında kullanılan hammadde olması bakımından makul
karşılanabilecek nitelikteki alış-verişleri gösteren belge,
İçerik bakımından hangi amaçla yazıldığı belli olmayan ve sadece rakip teşebbüs
yetkililerin isimlerinin yer aldığı not.
(7) Söz konusu bilgi ve belgelerin incelenmesi neticesinde birincil delil niteliğinde olan
herhangi bir bilgi veya belgenin bulunmadığı kanaatine ulaşılmıştır.
(8) Bu noktada ikincil delil olarak nitelendirilebilecek ve soruşturma açılması için gereken
makul şüpheyi oluşturabilecek nitelikteki deliller incelenmiştir. Öncelikle satış
fiyatlarında oluşabilecek değişimleri açıklayabilecek ve pazarın yapısından
kaynaklanabilecek özellikler ortaya konulmaya çalışılmıştır.
(9) Söz konusu başvuruda 2013 yılı Temmuz ayından itibaren %50 oranında fiyat artışı
gerçekleştiği iddia edildiğinden öncelikle teşebbüslerin Ocak 2012’den itibaren hazır
beton satış fiyat seyirlerine bakılmış ve paralel fiyat hareketlerinin yanı sıra, özellikle
2013 yılında, önceki yıllara oranla belirgin bir fiyat artışının varlığı tespit edilmiştir. Bu
durum rakip teşebbüsler arası anti-rekabetçi bir anlaşma olabileceği ihtimalini
güçlendirmiştir. Öte yandan, olaya salt fiyat hareketi üzerinden yaklaşmak doğru bir
yaklaşım olmayacağından bu fiyat artışı diğer sayısal verilerin (maliyet, talep artış
oranları, genel fiyat endeksleri, döviz kurları vb.) eşliğinde irdelenmiştir.
14-16/303-132
3/7
(10) Bu noktada, öncelikle hazır beton satış fiyatlarına doğrudan etkisi göz önünde
bulundurularak, hazır beton imalatında kullanılan ve maliyet içindeki payı %45-55
oranlarında değişen çimento alım fiyatları ve yine doğrudan fiyata etki eden talep
düzeyleri incelenmiş ve talebin büyük ölçüde paralel bir seyir izlediği ve önceki yıldan
farklılaşmadığı görülmüştür. Dolayısıyla, hazır beton satış fiyatlarında ilgili dönemde
yaşanan artışlar talep değişimleri ile açıklanamamıştır.
(11) Fiyat açısından bir diğer önemli kriter ise çimento alım maliyetleridir. Bu maliyet kalemi
bir m3 hazır beton üretim maliyetinin yaklaşık %45-55’lik düzeyine denk gelmektedir.
Önaraştırmaya konu teşebbüslerin ağırlıklı ortalama ile hesaplanan CEM I-II çimento
alımları ve ağırlıklı ortalama fiyatları incelenmiş ve Ocak 2012 – Mart 2013 döneminde
(…..) düzeylerinde seyreden çimento alım fiyatlarının, Mart 2013 sonrası belirgin bir
artış trendine girerek (…..) seviyesinden (…..) seviyesine ulaştığı görülmüştür. %29
seviyesindeki fiyat artışına tekabül eden bu seyir, hazır beton fiyatlarına da
yansımıştır. Dolayısıyla 2013 yılında yaşanan fiyat artışlarının üretimde en önemli girdi
olarak kabul edilen çimento hammaddesi kaynaklı olarak gerçekleştiği anlaşılmıştır.
(12) Dolayısıyla fiyat artışlarının talep ve maliyet kaynaklı olmak üzere iki önemli parametre
tarafından etkilenebileceği savı açısından talep kaynaklı açıklama geçerliliğini yitirmiş,
maliyet kaynaklı açıklama ise hazır beton imalatında maliyetlere etkisi %45-55
dolaylarında olan çimento fiyatının Mart 2013 tarihi ile birlikte %29 artması nedeniyle
geçerliliğini korumuştur. Hazır beton fiyat artışlarının çimento maliyetlerinde yaşanan
artıştan %5 oranında düşük kaldığı, bu durumun fiyat zammına ilişkin olarak yapılan
değerlendirmelerle uyumlu olduğu anlaşılmıştır. Başka bir ifade ile, tedarikçi kaynaklı
fiyat artışları hazır beton pazarındaki fiyat artışlarını beraberinde getirmiştir.
J.SONUÇ
(13) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre, 4054 sayılı Kanun’un 41.
maddesi uyarınca şikayetin reddi ile soruşturma açılmamasına OYÇOKLUĞU ile
karar verilmiştir.











14-16/303-132
4/7


KARŞI OY GEREKÇESİ
(30.04.2014 tarihli ve 14-16/303-132 sayılı Kurul Kararı)

Kurul’un 30.04.2014 tarih ve 14-16/303-132 sayılı toplantısında görüşülen Konya
ilinde faaliyet gösteren hazır beton üreticilerinin, 2013 yılı Temmuz ayından itibaren,
aralarında anlaşarak C25-30 beton türüne yaklaşık %50 oranında zam yaptıkları ve
aynı fiyatı verdikleri iddiasına yönelik olarak hazırlanan rapor ve incelenen dosya
kapsamına göre Kurul'ca alınan 4054 sayılı kanunun 41. maddesi uyarınca
soruşturma açılmaması kararına aşağıdaki gerekçelerim nedeniyle karşıyım.

Dosya konusu ile alakalı başvuruda; Konya bölgesinde faaliyet gösteren hazır
beton firmalarının 2013’den bu yana 70₺/m3 civarında olan hazır betonun fiyatını
110₺/m3 düzeylerine çıkardıkları, her firmanın aynı fiyatı teklif ettiği, bu yüksek fiyatın
bir nedeninin de Konya'ya dışarıdan çimento girişinin olmaması olduğu iddia edilmiştir.

Raportörlerce yapılan incelemelerde, hazır beton üreten teşebbüsler arasında
anlaşma ve uyumlu eylemi ortaya koyabilecek iletişim belgelerine ulaşılamadığı için
yapılacak herhangi bir işlem olmadığı sonucuna ulaşıldığı, ancak iddia konularını
kısmen doğrular biçimde teşebbüslerin Ocak 2012- Mart 2014 döneminde hazır
betonun fiyatını paralel bir biçimde %24 oranında artırıldığı, taraflarca bu artışın
gerekçesinin çimentoya yapılan zam olduğunun ileri sürüldüğü, raportörlerin bu
açıklamaları makul karşıladıkları anlaşılmaktadır.

Hazır betona yapılan zammın çimentoya yapılan zam ile açıklanması halinde
çimentonun hazır beton içindeki payı dikkate alındığında bunun %12’lik kısmının
açıklaması olduğu, kalan kısmın izahının bulunmadığı, iddia edildiği biçimde çimento
zammının Konya’ya dışarıdan çimento girmemesinden mi kaynaklandığı ya da
dışarıdan çimento girişi varsa tüm teşebbüslerin mi fiyatları artırdıkları(16.04.2014
tarih ve 14-15/268-112 sayılı Kurul Gündeminde görüşülen Aydın Hazır Beton
dosyasında çimento üreten bir kısım teşebbüslerin çimento fiyatlarını yüksek oranda
artırırken bazı teşebbüslerin daha az yükselttikleri, diğer bir ifade ile bazı hazır beton
14-16/303-132
5/7
tesislerinin fiyatı daha az artırılmış çimento kullanırken bazılarının daha az artırılmış
çimento kullandıkları tespiti yapılmıştır), çimento üreten teşebbüslerin kendi hazır
beton tesislerine de aynı fiyatı uygulayıp uygulamadıkları, hazır betona uygulanan
fiyatlarla diğer müşterilere uygulanan fiyatlar arasında bir fark olup olmadığı, Konya
daki hazır beton fiyatlarının Konya dışındaki iller ile ülke genelindeki fiyatlarla aynı
olup olmadığı ya da benzer artış trendleri içinde olup olmadığı ve son olarak da hazır
betonda olan fiyat artışlarının ülkemiz ekonomisinin genelinde olan fiyat artışları ile
uyumlu olup olmadığı konusunda karara konu raporda yeterli açıklamalar
bulunmamaktadır.

Tüm bu hususlar göz önünde tutularak hazır betona ve çimentoya yönelik
iddiaların sektörel ve bölgesel anlamda bir bütünsellik içerdiği dikkate alınarak Kuruma
ulaşan çimento ve hazır beton ile ilgili iddiaları bir bütün içinde ele almanın ele
gerekliliği ortaya çıkmaktadır.

Ayrıca karara konu raporda yapılan tespitler içerisinde yer alan bir kısım tespitleri
paralel fiyat hareketlerinin gerekçesini oluşturan deliller olarak da değerlendirmek
mümkündür.

Bilindiği üzere, 4054 sayılı RKHK’nun 4 üncü maddesinin 3 üncü fıkrasında
belirtilen bir anlaşmanın varlığının ispatlanamadığı durumlarda piyasadaki fiyat
değişmelerinin veya arz ve talep dengesinin ya da teşebbüslerin faaliyet bölgelerinin,
rekabetin engellendiği, bozulduğu veya kısıtlandığı piyasalardakine benzerlik
göstermesi, teşebbüslerin uyumlu eylem içinde olduklarına karine teşkil edeceği
belirtilmiştir.
Dosya kapsamında yapılan tespitlerde teşebbüslerin paralel fiyat artırdıklarına
yönelik kuşkuları güçlendiren tespitlerde bulunulmuştur. Bu tespitlerin varlığı adı
geçen teşebbüslerin uyumlu eylem içinde olduğunu ortaya koymaktadır. Ancak bu
tespitlerin anlaşma ya da uyumlu eylem olduklarına dair tespitler yapılamadığından
soruşturma açılamayacağına yönelik kararda oluşan kanaate katılabilmek mümkün
değildir.

Zira RKHK 'un 40.maddesinde geçen “Kurul resen veya kendisine intikal eden
başvurular üzerine doğrudan soruşturma açılmasına ya da soruşturma çoğu kere
14-16/303-132
6/7
açılmasına gerek olup olmadığının tespiti için ön araştırma yapılmasına karar verir”
hükmü ile 41. maddesinde geçen” ön araştırma raporunun Kurula teslimini takip eden
10 gün içinde, Kurul elde edilmiş olan bilgileri değerlendirerek karar vermek üzere
toplanır ve soruşturma açılmasına veya açılmamasına karar verir” hükümlerinin
değerlendirilmesinde aslolanın rekabet ihlali şüphesi olduğu, bu varsa ön araştırmaya
bile gerek olmadan doğrudan soruşturma açılabileceğidir.

Nitekim Danıştay’ın Kurul’un verdiği ön araştırma kararlarının temyizen
incelendiği kararlarında; ön araştırma sürecinde elde edilen bilgi ve delillerin
hiçbir kuşkuya yer bırakmayacak şekilde soruşturma açılmamasını gerektiriyorsa
soruşturma açılmayacağı, ancak bu sonuca ulaşmaya engel olacak bir kuşku varsa
soruşturma açılması gerektiği hususu açık bir şekilde dile getirilmiştir.
Danıştay'ın bu kapsamda Kurul’un uyumlu eylemle ilgili olarak verdiği Maya
kararlarını (27.06.2000 tarih 00-24/255-18 sayılı ve 23.09.2005 tarih ve 05-60/896-241
sayılı) tasdik ettiğinin bilinmesinde yarar bulunmaktadır.

Ön araştırma neticesinde Kanunun 4. maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen
şartların varlığına rağmen delil bulunamadığı gerekçesiyle soruşturma açılmaması
sürecin henüz bitmemiş olması nedeniyle de doğru bir uygulama değildir. Bilindiği
üzere süreç soruşturma sonunda alınacak nihai karara kadar devam etmektedir. Bu
süreç içerisinde yeni delillerin tespitinin mümkün olabilecek olması, bu süreçte aktif
işbirliğinde bulunabilecek teşebbüs yetkililerinin çıkabilecek olması mümkündür.
RKHK’nun 4. maddesinin son fıkrasında teşebbüslerin uyumlu eylem iddiasından
kurtulmalarına imkan verecek savunma yapmalarına imkan verilmeksizin ya da onların
açıklamalarının baştan doğru kabul edilerek onların lehine karar vermek kanunun
verdiği hakların yeterince kullanılmadığı anlamına da gelmektedir.

Nitekim, 23-26/5/2013 tarihlerinde Polonya’da yapılan 12. ICN Konferansı’nın
ikinci günü Otorite Etkinliği Çalışma Grubu’nun inceleme süreçleri başlıklı ana
oturumunda konuşan Alman Rekabet Otoritesi Başkanı Andreas MUNDT'un
otoritelerin kimi durumlarda pro-aktif olmaları gerektiğini belirtirken kendi ülkelerinden
bir örnek vererek net olarak ihlal ortaya koyamadıkları bir dosyada, pazardaki verilerin
de kartele işaret etmesi nedeniyle, son anda ek bir inceleme yaptıklarını bu
incelemenin teşebbüslerde ellerinde bilgi var izlenimi yarattığını ve o dosya ile ilgili
14-16/303-132
7/7
olarak pişmanlık başvurusu aldıklarını ifade etmiştir. Bu da Kurumumuz uygulamaları
için önemli bir uluslararası örneklik oluşturmaktadır.

Uyumlu eylem konusunda doktrinde de teşebbüslerin paralel davranışlarının
uyumlu eylem kabul edilebileceği, paralel davranışlar ile bilinçli paralelliklerin delil
başlangıcı kabul edilip soruşturma açılabileceği oligopolistik yapının mutlaka fiyatları
artırmak şeklinde oligopolistik bağımlılık olarak tecelli etmeyebileceği, kabul
edilmektedir.

Sonuç olarak, Konya’da faaliyet gösteren hazır beton üreticisi teşebbüslerin
birlikte fiyat artırdıklarına yönelik tespitler Kanunun 4. maddesinin üçüncü fıkrasında
belirtilen şartların varlığını ortaya koymakta ve iddiaları doğrulamakta olup, Danıştay
Kararları ve doktrindeki görüşler doğrultusunda mevcut kuşkuları açıklığa kavuşturmak
için soruşturma açılması gerekirken bunun yapılmaması kararına karşıyım.











Fevzi ÖZKAN
Kurul Üyesi





Full & Egal Universal Law Academy