Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 13-62/865-371
Karar Türü: Rekabet İhlali
Konu: Doğan Müzik Kitap Mağazacılık Pazarlama A.Ş.’nin raf ve mağaza içi uygulamalarını satın almayan ve Doğan Grubu medya organlarında reklam vermeyen yayınevlerinin kitaplarını satın almadığı, teşhir etmediği veya söz konusu kitapların satışını dolaylı olarak engellediği iddiası
Karar Tarihi: 06.11.2013


Rekabet Kurumu Başkanlığından;

REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2013-2-39 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 13-62/865-371
Karar Tarihi : 06.11.2013
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Kenan TÜRK, Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR,
Fevzi ÖZKAN, Doç. Dr. Tahir SARAÇ
B. RAPORTÖRLER: Ayşe Özlem UZUN, Mustafa SOYDAN
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : Gizlilik talebi bulunmaktadır.
D. HAKKINDA ÖNARAŞTIRMA
YAPILAN : Doğan Müzik Kitap Mağazacılık Pazarlama A.Ş.
Altunizade Mah. Kısıklı Cad. No: 47 Üsküdar/İstanbul
(1) E. DOSYA KONUSU: Doğan Müzik Kitap Mağazacılık Pazarlama A.Ş.’nin raf ve
mağaza içi uygulamalarını satın almayan ve Doğan Grubu medya organlarında
reklam vermeyen yayınevlerinin kitaplarını satın almadığı, teşhir etmediği veya
söz konusu kitapların satışını dolaylı olarak engellediği iddiası.
(2) F. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 22.07.2013 tarih ve 4489 sayı ile giren
başvuru üzerine hazırlanan 16.08.2013 tarih ve 2013-2-39/İİ sayılı İlk İnceleme
Raporu Rekabet Kurulu’nda görüşülmüş ve 29.08.2013 tarih ve 13-49/705-M sayılı
kararla, Doğan Müzik Kitap Mağazacılık Pazarlama A.Ş. (D&R) hakkında
önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir. Bunun üzerine hazırlanan 30.10.2013 tarih
ve 2013-2-39/ÖA sayılı Önaraştırma Raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(3) G. İDDİALARIN ÖZETİ: Başvuruda özetle;
- Başvuru sahibinin yayıncılık alanında faaliyet gösterdiği,
- Doğan Müzik Kitap Mağazacılık Pazarlama A.Ş.’nin (D&R) sahip olduğu
mağaza zinciri ile perakende kitap satışı pazarında tekel oluşturduğu,
- D&R’nin Doğan Medya Grubu yayın organlarına reklam vermeyen ve D&R’nin
raf ve mağaza içi uygulamalarını satın almayan yayınevlerinin kitaplarını satın
almadığı, teşhir etmediği veya söz konusu kitaplardan az sayıda alarak kitapların
satışını dolaylı olarak engellediği,
- Alışveriş merkezleri tarafından mağaza kiraya verilmesinde D&R’ye öncelik
verildiği, bu durumun ise perakende kitap satışı pazarında tekelleşmeye neden
olduğu,
- Yayınevleri ve dağıtım şirketlerinin D&R’den yapacakları tahsilatlarda zorluk
yaşadığı,
- Idefix ve Prefix adlı internet mağazalarının D&R tarafından satın alınmasıyla
birlikte bu şirketlerden yapılacak tahsilatlarda da sorunlar yaşanmaya başlandığı
iddia edilmiştir.
(4) H. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili raporda özetle, önaraştırma konusu iddialar
ile ilgili olarak soruşturma açılmasına gerek bulunmadığı ifade edilmiştir.

13-62/865-371

2/4

I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
(5) İlgili ürün pazarının “perakende kitap satışı pazarı” olarak, ilgili coğrafi pazarın ise
“Türkiye” olarak belirlendiği söz konusu başvuru kapsamında elde edilen bilgi ve
tespitlere aşağıda yer verilmiştir.
(6) D&R tarafından belirtildiğine göre, satın alım sistemi tüm D&R mağazaları için
merkezi bir şekilde işlemekte ve günlük ortalama (…..) civarında yeni ürün bilgisi
D&R’a ulaşmakta olup; alım kararının verilmesi ve alım tutarlarının belirlenmesi, D&R
merkezinde yer alan ve bu alanda uzman kişilerden oluşturulan bir ekip tarafından
yürütülmektedir. Bu ekipçe belirlenen kitaplar ve tutarlar nihai olarak satın alma
müdürü ve direktörü tarafından onaylanmaktadır.
(7) Hangi kitapların alınacağı konusunda çeşitli kriterler dikkate alınmaktadır. Kitap
içeriği, yazarı, (varsa) yazarın önceki eserleri, türü, yayınevi, baskı adedi, (varsa)
çeviri bilgisi, fiyatı, cilt bilgisi baskı kalitesi gibi öne çıkan kıstaslar açısından
değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Belirlenen kriterler doğrultusunda bir kitabın
alınmasına karar verilmesi halinde, hangi mağazalara sevkiyatının gerçekleştirileceği
belirlenmekte ve ardından alım tutarlarına son şekli verilmektedir. Satın alımlarda
genelde tek tip matbu sözleşme kullanılmaktadır. Öte yandan, alıma değer
bulunmayan kitaplar da sisteme kaydedilmekte, tüm mağazalarda özel müşteri
siparişine ve internet satışlarına açık tutulmaktadır.
(8) D&R, (…..) adet kitap tedarikçisi ve (…..) adet yayınevi ile çalışmaktadır. Bu sayının
birbirinden farklı olmasının sebebi bazı yayınevlerinin dağıtıcı üzerinden sevk
yapması (Örneğin Altın, İletişim, Metis vb. yayınevleri Punto tedarikçisi üzerinden
sevk yapmaktadır) ve bazı tedarikçilerin de birden fazla yayınevine sahip olmasıdır
(Örneğin İnkılap tedarikçisinin Mandolin, İnkılap gibi alt markaları bulunmaktadır).
2013 başından itibaren D&R mağazalarına yaklaşık (…..) farklı yayınevine ait, (…..)
çeşit yeni ürün girişi yapılmıştır.
D&R’ın pazarlama faaliyetleri ve mağaza içi tanıtım çalışmaları arasında vitrin, alarm
direk giydirme, ürün standında sergileme, mağaza içi ayaklı fotoblok görseli gibi
çalışmalar bulunmaktadır. Yayınevleri pazarlama bütçelerine uygun olarak, bu
çalışmalardan bir ya da birkaçını tanıtım ve pazarlama faaliyeti olarak
seçebilmektedir. Bazı özel projelerde ise kasa önünde sergileme, stant giydirme ve
yer etiketi gibi çalışmalar yapılabilmektedir. Pazarlama için kullanılan bu alanların
tedarikçiler tarafından kiralanma süresi genel olarak (…..) gün ile sınırlıdır ancak tüm
tedarikçilere açık olan bu görsel çalışmaları yıl boyunca devamlı olarak kullanmak
isteyen tedarikçilerle yıllık sözleşmeler yapılmaktadır.
(9) D&R’ın 2013 yılı pazarlama uygulamalarına ilişkin verilerden,
1 Ocak - 30 Eylül 2013 tarihleri arasında alarm kapı direk giydirme ve vitrin
çalışmaları toplam (…..) ürün için yapılmış olup, bunun (…..) ürünü kitap
kategorisinde olduğu (Seri kitaplar tek ürün olarak kabul edilmiştir).
1 Ocak - 3 Ekim 2013 tarihleri arasında en çok satan ilk (…..) kitaba bakıldığında
ise bunun sadece (…..) adedine mağazalarda tanıtım çalışması yapıldığı
anlaşılmıştır.
(10) Yeni çıkan kitaplar, D&R mağazalarında 1 ay boyunca “yeni çıkan ürün” raflarında
sergilenmektedir. Bu sürenin sonunda ürünler kendi gruplarına göre raflara
13-62/865-371

3/4
yerleştirilmekte, diğer yeni çıkan ürünlere mağazalarda sergileme için yer
açılmaktadır.
(11) Dosya mevcutlarından, gazete ve dergilerde yayınlanmış ya da yayınlanacak olan
kitap reklamlarının satın alımlarda bir kıstas olmadığı, bu reklamların yazarın ya da
yayın evinin kendi pazarlama bütçeleri doğrultusunda verdikleri kararlar olduğu,
Doğan Medya Grubu bünyesinde verilen reklamlara ilişkin D&R’a bilgi verilmediği
anlaşılmıştır. Bu durumu ortaya koyabilmek amacıyla aşağıdaki veriler örnek olarak
verilmiştir.
(12) Hürriyet gazetesi tarafından D&R’a gönderilen listeye göre, toplam (…..) adet
yayınevi tarafından Hürriyet gazetesine reklam verilmiştir. Oysa D&R’ın alım yaptığı
toplam üretici sayısı(…..)’tür. D&R’ın satın alım adetleri içindeki sıralamaya göre
Hürriyet’e ilan veren bu yayınevlerinden Fulya Yayıncılık, (…..) Potkal Kitap (…..) ve
ABM Yayıncılık ise (…..) sırada yer almaktadır. Ayrıca D&R’ın satın alımlarında ilk
(…..)’da yer alan, Yapı Kredi, İş Kültür, İletişim, Okuyan Us, Butik, Tutku Yayınevi,
Hayy Kitap, NTV, Tübitak ve Metis Hürriyet’e ilan verenler listesinde yer
almamaktadır.
(13) Radikal gazetesine ise toplamda (…..) adet reklam veren yayınevi bulunmaktadır.
Hürriyet gazetesindeki duruma benzer şekilde, ilan veren bazı yayınevlerinin, D&R’ın
satın alımları içinde oldukça geri sıralarda kaldığı; D&R’ın alım adedine göre
sıralandığında, Ufuk Yayıncılık’ın (…..) ., Koç Üniversitesi Yayınları’nın, Etkileşim
Yayınevi’nin (…..)., Selis Kitap’ın (…..) ve İkaros Yayıncılık’ın ise (…..) sırada yer
aldığı anlaşılmıştır. Ayrıca D&R’ın satın alımlarında ilk(…..) ’da yer alan Martı,
Arkadaş, Beyaz Balina, Destek, Epsilon, Okuyan Us, Butik, Tutku Yayınevi ve
Tübitak Radikal’e ilan verenler listesinde yer almamaktadır.
(14) İnceleme konusu şikâyet D&R’ın, raf ve mağaza içi uygulamalarını satın almayan ve
Doğan Medya Grubu bünyesinde reklam vermeyen yayın evlerine ayrımcılık
yaptığına yöneliktir. D&R’ın tek başına yaptığı uygulamaları içeren söz konusu
şikâyetin 4054 sayılı Kanun kapsamında bir ihlal teşkil etmesi için D&R’ın hâkim
durumda olması ve Kanunun 6. maddesi anlamında hâkim durumunu kötüye
kullanması gerekmektedir.
(15) D&R’da gerçekleştirilen görüşmelerde, Türkiye’de kitap satışı pazarında bandrolsüz
kaçak satışların bulunması nedeniyle pazar payını tam olarak ölçmenin mümkün
olmadığı; pazarda D&R gibi kitap satışı gerçekleştiren Remzi, Dost, İnkılap, NT,
Nezih gibi kitabevlerinin bulunduğu; ayrıca Migros, Media Market, Şok
mağazalarında ve internet sitelerinde de kitap satışının bulunduğu; yayıncıların
satışları içinde de D&R’ın payının çok yüksek olmadığı, örneğin Can Yayınları
satışları içinde D&R’ın payının %10 civarında, Timaş Yayınları satışları içinde ise bu
payın %10’un altında olduğu bilgisi edinilmiştir.
(16) Her ne kadar D&R’ın perakende kitap satışları pazar içindeki payı tam olarak tespit
edilemese de Rekabet Kurulu’nun 27.12.2012 tarih ve 12-68/1682-618 sayılı
kararında da ortaya konduğu gibi pazarda hem reel olarak hem de internet ortamında
satan çok sayıda satıcı bulunması sebebiyle D&R’ın bu pazarda hâkim durumda
olmadığı söylenebilir. Bu sebeple Kanunun 6. maddesinin ihlalinden söz
edilememiştir.
(17) Benzer şekilde alımlar açısından da bir inceleme yapılmış ve D&R’ın 27 Eylül - 4
Ekim 2013 tarihleri arasında satın aldığı kitaplara, kitapların yazarlarına ve yayın
evlerine bakılmıştır. Buna göre (…..) farklı yayın evinden alım yapıldığı, herhangi bir
13-62/865-371

4/4
yayın evinde yoğunlaşma olmadığı görülmüştür. Buna ek olarak, çalışılan (…..) yayın
evi ve bunlardan alınan kitap adetleri ortaya konmuştur. D&R mağazalarında, 1 Ocak
- 31 Ekim 2013 tarihinde en çok satış yapan 250 kitabı ve yayın evlerini gösterir
belge incelendiğinde de D&R’ın ayrımcı bir uygulamasının varlığından
bahsedilmesinin mümkün olmadığı anlaşılmıştır. Ayrıca, yukarıda yer verildiği üzere,
gerek Hürriyet, gerekse Radikal gazetelerinde reklam verenlerin D&R satışları
içerisinde ayrıcalıklı bir yere sahip olduğunu söylemek de mümkün değildir. Bu
sebeplerle, başvuru konusu şikâyetin 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesi kapsamında
bir ihlal niteliği taşımadığı kanısına ulaşılmıştır.
J.SONUÇ
(18) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre, 4054 sayılı Kanun’un 41.
maddesi uyarınca şikayetin reddi ile soruşturma açılmamasına OYBİRLİĞİ ile karar
verilmiştir.



Full & Egal Universal Law Academy