Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 13-48/671-287
Karar Türü: Menfi Tespit ve Muafiyet
Konu: Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. tarafından niceliksel seçici dağıtım sistemi esaslarına göre hazırlanan ve Otokoç Otomotiv Tic. ve San. A.Ş. ile imzalanan ağır ticari araç servis sözleşmesine muafiyet tanınması talebi
Karar Tarihi: 21.08.2013

Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı : 2013-4-17 (Muafiyet/Menfi Tespit)
Karar Sayısı : 13-48/671-287
Karar Tarihi : 21.08.2013

A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER

Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Doç. Dr. Mustafa ATEŞ, Dr. Murat ÇETİNKAYA,
Reşit GÜRPINAR, Fevzi ÖZKAN
B. RAPORTÖRLER: Burcu CAN, Buket ARI

C. BİLDİRİMDE
BULUNAN :- Ford Otomotiv Sanayi A.Ş.
Temsilcisi Av. Dr. İ. Yılmaz ASLAN
Gazi Umur Paşa Sok. Bimar Plaza 38/8 Balmumcu Beşiktaş/İstanbul

(1) D. DOSYA KONUSU: Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. tarafından niceliksel seçici dağıtım
sistemi esaslarına göre hazırlanan ve Otokoç Otomotiv Tic. ve San. A.Ş. ile imzalanan
ağır ticari araç servis sözleşmesine muafiyet tanınması talebi.
(2) E. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 15.02.2013 tarih ve 918 sayı ile giren bildirim
üzerine düzenlenen 06.08.2013 tarih ve 2013-4-17/MM sayılı Menfi Tespit/Muafiyet Raporu
görüşülerek karara bağlanmıştır.
(3) F. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili raporda özetle; Ford Otomotiv Sanayi A.Ş.’nin Ford
marka ağır ticari araçların satış sonrası yedek parça, bakım ve onarım hizmetleri
pazarındaki pazar payının %30’un altında olması sebebiyle, ilgili pazara yönelik olarak
2005/4 sayılı Motorlu Taşıtlar Sektöründeki Dikey Anlaşmalar ve Uyumlu Eylemlere İlişkin
Grup Muafiyeti Tebliği (2005/4 sayılı Tebliğ)’nin 4. maddesinin birinci fıkrası uyarınca
niceliksel seçici dağıtım sisteminin uygulanabileceği; Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. ile Otokoç
Otomotiv Tic. ve San. A.Ş. arasında imzalanacak olan sözleşmenin 2005/4 sayılı Tebliğ
uyarınca grup muafiyetinden yararlanabileceği kanaat ve sonucuna ulaşıldığı ifade
edilmiştir.
G. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
G.1.Taraflar
G.1.1. Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. (Ford)
(4) Türkiye’de 1959 yılında Otosan A.Ş. unvanı ile kurulan Ford, Gölcük (Kocaeli), İnönü
(Eskişehir), Tübitak (Kocaeli) ve Kartal’da (İstanbul) bulunan 4 tesisi ile otomobil, kamyon,
her nevi nakil vasıtalarının imalat ve montajı, parçalarının üretimi ve satışı ile ithalat ve
ihracatını gerçekleştirmektedir. Ford, Ford Motor Company ve Koç Holding’in eşit oranda
hisse sahibi oldukları halka açık bir ortak girişimdir.
G.1.2. Otokoç Otomotiv Tic. ve San. A.Ş. (Otokoç)
(5) Koç Holding iştiraki olan Otokoç, Ford’un perakende dağıtım ağında bulunan ve yetkili
satıcılıkla servislik faaliyetlerini sürdüren bir teşebbüstür. Ford’un Otokoç’ta herhangi bir
hissesi bulunmamaktadır.

13-48/671-287
2 / 5

G.2. İlgili Pazar
G.2.1. İlgili Ürün Pazarı
(6) Geçmiş tarihli Kurul kararlarında1 da ifade edildiği üzere, satış sonrası hizmetlerin markalara
ve bazı durumlarda modellere özgü farklılıklar gösterebildiği dikkate alınarak, Ford ile yetkili
servisleri arasında imzalanması planlanan “Ağır Ticari Araç Yetkili Servis Sözleşmesi”
(Sözleşme) ile düzenlenen Ford marka ağır ticari araçların satış sonrası hizmetlerine yönelik
ilgili ürün pazarı "Ford marka ağır ticari araçların satış sonrası yedek parça, bakım ve onarım
hizmetleri pazarı" olarak tespit edilmiştir.
G.2.2 İlgili Coğrafi Pazar
(7) İlgili coğrafi pazar "Türkiye" olarak belirlenmiştir.
G.3. Yapılan Tespitler ve Hukuki Değerlendirme
G.3.1. Niceliksel Dağıtım Sistemine Geçilmesine İlişkin Değerlendirme

(8) Dosya konusu Sözleşme ile Ford’un halihazırda niteliksel seçici dağıtım sistemi ile faaliyet
gösteren satış sonrası hizmetler ağının niceliksel seçici dağıtım sistemine geçirilmesi
öngörülmektedir. Bildirime konu sözleşmenin yürürlüğe girmesi ile birlikte mevcut yetkili
servislerle yapılmış olan sözleşmelerin 02.02.2014 tarihi itibarıyla feshedileceği dosya
içeriğinden anlaşılmıştır.
(9) Niceliksel dağıtım sistemine geçilmesinde Ford’un iki temel saiki bulunmaktadır. Bunlardan
ilki ağır ticari araçların bakım ve onarımı pazarında yapılan yatırımların maliyetinin yüksek
olması ve bunların geri dönüşünün uzun bir sürece yayılmasıdır. Niceliksel seçici dağıtım
sistemi ile yetkili servislerin yatırımlarının geri dönüşünün hızlandırılması amaçlanmaktadır.
Ford’un söz konusu sisteme geçmeyi istemesindeki ikinci neden ise, ağır ticari araçlar için
sağlanan satış sonrası hizmetlerde kalite ve güvenilirlik sağlanmadır. Böylelikle servis
hizmetlerini sunan teşebbüslerin sayısı kontrol edilerek kalitenin artırılması ve belli bir
seviyede sürdürülmesi hedeflenmektedir.
(10) Yapılan başvuruda ilgili coğrafi pazar bakımından giriş engeli olarak nitelendirilebilecek bir
faktör bulunmadığı, ilgili ürün pazarına girişlerde katlanılan maliyetlerin ise batık maliyet
olmadığı, başka markaların yetkili satıcısı/servisi olarak da kullanılabileceği, bu nedenle
klasik anlamda pazara giriş engeli olan herhangi bir faktörün olmadığı belirtilmiştir.
(11) 2005/4 sayılı Tebliğ’in “Muafiyetin Genel Koşulları” başlıklı 4. maddesinden, Tebliğ
kapsamına giren herhangi bir anlaşmanın grup muafiyetinden yararlanabilmesi için gerekli
olan önkoşulun pazar payı eşiklerine bağlı olarak uygun dağıtım sisteminin benimsenmesi
olduğu anlaşılmaktadır. 2005/4 sayılı Tebliğ’in Açıklanmasına Dair Kılavuz’un 51. sorusunda
bakım onarım hizmetleri pazarında pazar payının, söz konusu markaya ait araçların yetkili
servislerde yapılan bakım onarımların değeri ile özel servisler veya diğer markalara ait
servislerde yapılan bakım onarımların değerinin karşılaştırılması suretiyle belirleneceği ifade
edilmektedir.
(12) Dosya içeriğinde yer alan verilerden, Ford’un pazar payının üç farklı yöntemle hesaplandığı
görülmektedir. İlk yöntemde servisleri ziyaret eden toplam araç adetleri ile araç parkındaki
(trafiğe kayıtlı) toplam araç adetleri karşılaştırılmıştır. İkinci yöntemde ise işçilik süresi en az
olan ağır ticari araç modeli Ford Cargo referans alınarak belirtilen aracın standart, ana ve
uzun süreli bakım işlemleri kapsamında ortalama işçilik saatleri hesaplanmış, araçların imal
yılına göre yıllık bakım ihtiyaç adedi tespit edilmiş, araç parkına dahil olan araçların yaşlarına
göre ihtiyaç duydukları işçilik saati hesaplanarak toplam işçilik saatine ulaşılmış ve Ford

1 22.04.2010 tarih ve 10-33/512-186 sayılı, 14.08.2008 tarih ve 08-50/740-296 sayılı, 17.07.2007 tarih ve 07-59/684-240
sayılı Kararlar.
13-48/671-287
3 / 5

yetkili servislerinde satılan işçilik hizmetleri saatleri belirtilen toplam rakama oranlanmıştır.
Son olarak üçüncü yöntemde trafikte dolaşımda olan bütün Ford Cargo araçların yedek
parça satışlarından elde edilen ciro, toplam bakım adedi ve ortalama yedek parça ihtiyacı
çarpılarak hesaplanmış ve Ford yetkili servislerindeki satışlardan elde edilen ciro toplam
ciroya oranlanmıştır. Yapılan başvuruda, belirtilen hesaplamalar çerçevesinde Ford’un 2011
yılı pazar payının;
- Servise giren araç adedi bazında %(…..),
- İşçilik saati bazında %(…..),
- Yedek parça satışlarından elde edilen ciro bazında ise %(…..) olduğu
bildirilmiştir. Ford tarafından yapılan hesaplamalardan Ford’un bakım onarım hizmetleri
pazarındaki pazar payının %30’un altında kaldığı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla, pazar payı
eşiği bakımından Ford’un niceliksel seçici dağıtım sistemine geçmesi 2005/4 sayılı Tebliğ
hükümleri uyarınca mümkündür.
(13) 2005/4 sayılı Tebliğ kapsamında niceliksel seçici dağıtım sistemi, sağlayıcının, dağıtıcılarını
veya yetkili servislerini seçerken onların sayılarını doğrudan sınırlandıracak ölçütler
kullandığı seçici dağıtım sistemi olarak kabul edilmişken, niteliksel seçici dağıtım sistemi,
sağlayıcının, dağıtıcılar veya yetkili servisler için sadece niteliksel olan, anlaşma konusu mal
veya hizmetlerin niteliğinin gerektirdiği, dağıtım sistemine katılmak için başvuran tüm aday
teşebbüsler için aynı olacak şekilde belirlenen ve ortaya konan, ayrımcı bir biçimde
uygulanmayan ve dağıtıcıların veya yetkili servislerin sayısını doğrudan sınırlamayan
ölçütler kullandığı bir sistemdir. Dolayısıyla ilgili tanımlardan ve her iki sistemin farklı pazar
payı eşiklerine bağlandığından yola çıkılarak niceliksel seçici dağıtım sisteminde
sağlayıcının hareket alanının daha fazla olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.
(14) Belirtilen husus dikkate alınarak, ağır ticari araç pazarının önemli oyuncularından biri olan
Ford tarafından benimsenen niceliksel seçici dağıtım sisteminin diğer büyük ağır ticari araç
sağlayıcıları tarafından da tercih edilmesi halinde, pazarın önemli bir bölümünde
gerçekleşecek olan yetkili servis sayısının sınırlanması, paralel ağlarla pazara yeni yetkili
servislerin girişine kapanabilecektir.
(15) Öte yandan, 2005/4 sayılı Tebliğ’in Genel Gerekçesinde “sağlayıcılara dağıtım ve servis
ağını oluşturmada esneklik sağlamanın” amaçlandığı belirtilmiştir. Ayrıca sağlayıcının pazar
payının %30’un altında olduğu dağıtım ağlarında ilave bir koşul bulunmaksızın niceliksel
seçici dağıtım sisteminin tercih edilebileceği belirtilerek, bağımsız servislerin yarattığı
rekabet baskısının pazardaki rekabet koşullarının dengelenmesi için yeterli görüldüğü
anlaşılmaktadır. Nitekim mevcut dosyada Ford’un pazar payı, en yüksek orana ulaşılan
hesaplama yöntemi esas alınarak değerlendirildiğinde dahi %(…..) oranında kalmakta;
pazarın minimum %(…..) oranındaki bölümü ise bağımsız servisler ile başka markaların
yetkili servisi olduğu halde Ford marka ağır ticari araçlara bakım onarım hizmeti sunan yetkili
servislerin faaliyetlerine ait bulunmaktadır. Bu çerçevede, onarım hizmetleri pazarında yetkili
servislerin sayısının azaltılmasına yönelik riske rağmen, mevcut sözleşmenin grup
muafiyetinden yararlanmasında sakınca bulunmadığı kanaatine varılmıştır.
G.3.2. Sözleşme Hükümlerinin 2005/4 sayılı Tebliğ Çerçevesinde Değerlendirilmesi
(16) Başvuru konusu yetkili servis sözleşmesinin öngördüğü seçici dağıtım sistemi değişikliğinin
yanı sıra, sözleşmede 2005/4 sayılı Tebliğ bağlamında incelenmesi gereken bazı
hükümlerin de yer aldığı tespit edilmiştir.
(17) Sözleşmenin 12.4. maddesine göre; sözleşme ile yetkilendirilen servis, Ford yedek
parçalarını, başka bir servise kendi tesislerinde yapacağı bakım ve onarımlar için tedarik
edebilecektir. Fakat servis, belirtilen yedek parçaların yeniden satışını yapamayacak, ancak
bakım ve onarımda kullanılmak üzere yetkili dağıtım ağında bulunan bayiler, servisler ile
araç kullanıcılarına tedarik edebilecektir. 2005/4 sayılı Tebliğ’in 5. maddesinin (d) bendinde
otomobiller ve hafif ticari araçlar dışındaki motorlu araçların, seçici dağıtım sisteminde, her
13-48/671-287
4 / 5

türlü yedek parça ya da bakım onarım hizmetinin aktif yahut pasif satışının kısıtlanması
yasaklanmıştır. Sözleşme hükmü incelendiğinde ise Ford yetkili servisinin bakım ve onarım
amacıyla yapacağı satışlar için herhangi bir sınırlama öngörülmediği; yalnızca yedek
parçanın yeniden satışının engellendiği, bu bakımdan 2005/4 sayılı Tebliğ’e aykırılık teşkil
etmediği anlaşılmaktadır.
(18) 2005/4 sayılı Tebliğ’in 5. maddesinin birinci fıkrasının (j) bendinde sözleşmeyi grup muafiyeti
kapsamı dışına çıkaran düzenlemelere yer verilmiştir. Sözleşmenin 12.5.a. maddesinde
sağlayıcının orijinal ve eşdeğer parçalar dışındaki parçaların satış sonrası hizmetlerde
kullanılmasını yasaklamasını engelleyen herhangi bir hüküm bulunmamaktadır.
(19) 2005/4 sayılı Tebliğ’in 3. maddesinin (b) bendi uyarınca alıcının bir önceki takvim yılındaki
alımları esas alınarak ilgili pazardaki anlaşma konusu mal veya hizmetlerin ya da bunların
ikamelerinin %30’undan fazlasının sağlayıcıdan ya da onun göstereceği başka bir
teşebbüsten satın alınmasına yönelik olarak getirilen yükümlülükler rekabet etmeme
yükümlülüğü sayılmaktadır. Belirtilen hüküm uyarınca anılan mal ve hizmetlerin %30’una
kadar olan kısmının sağlayıcıdan alınmasına ilişkin anlaşma hükümlerinin rekabet yasağı
teşkil etmediği ve muafiyet değerlendirmesine dâhil edilmeyeceği anlaşılmaktadır. Nitekim
Sözleşmenin 12.6. maddesi ile yetkili servise getirilen alım yükümlülüğü sözü geçen %30
sınırının altında kalmaktadır. Bu bakımdan bahse konu maddenin 2005/4 sayılı Tebliğ’e
aykırılık teşkil etmeyeceği kanaatine varılmıştır.
(20) Sözleşmenin 12.7. maddesi yetkili servis tarafından uygulanacak satış fiyatlarının tavsiye
edilmesi ve azami satış fiyatı belirlenmesine ilişkindir. Tavsiye fiyatların bağlayıcı
olmayacağı; azami fiyatların ise Ford tarafından gerektiği durumda belirlenebileceği
anlaşılmaktadır. 2005/4 sayılı Tebliğ m. 5/1-a bendinde yetkili servisin kendi satış fiyatını
belirleme hakkına ilişkin kısıtlamalar grup muafiyet kapsamından çıkarılmış ancak
sağlayıcının azami ve tavsiye fiyat belirlenmesi serbest kılınmıştır. Bu bakımdan
Sözleşmenin 12.7. maddesinde yer alan hükmün 2005/4 sayılı Tebliğ kapsamında yasak
sınırlamalardan biri olmadığı kanaatine varılmıştır.
(21) Sözleşmenin 13.2. maddesi, Ford’un yetkili servise yaptığı yatırımların diğer markalar lehine
oluşabilecek bedavacılık sorununun engellenmesine ilişkindir. Ford, yetkili servis tesisine
yapacağı yatırımların amortismanı için rakip firmaların bu yatırımdan yararlanmasının önüne
geçmek istemektedir. Bu hüküm, dikey anlaşmaların getireceği etkinlik kazanımlarının
değerlendirmesinde nazara alınan ve pazar kapama etkisi oluşturmadığı sürece yan
sınırlama olarak kabul edilen bir duruma işaret etmektedir. Buna karşılık sözleşme
maddesine bakıldığında belirtilen hükme aykırı davranış için özel bir ceza öngörülmediği
yahut yetkili servise bu anlamda herhangi bir tek marka sınırlaması getirilmediği
görülmektedir. Bu nedenle anılan sözleşme maddesi, 2005/4 sayılı Tebliğ koşullarına
aykırılık taşımamaktadır.
(22) Sözleşmenin 18. maddesi süre ve fesih koşullarına ilişkindir. Bu hükme göre sözleşme
süresiz olarak akdedilmiş olmakla birlikte, 2005/4 sayılı Tebliğ’in yürürlükten kalkması
halinde sözleşme kendiliğinden sonra ermiş sayılacaktır. Olağan fesih süresi 2005/4 sayılı
Tebliğ’e uygun olarak 2 yıl şeklinde belirlenmiştir. Özel fesih hallerinde ise 1 yıllık süre
öngörülmüştür. Sözleşmede öngörülen fesih süreleri ve koşulları 2005/4 sayılı Tebliğ’in 4.
maddesinde yer verilen muafiyet genel koşullarına paralel olarak düzenlenmiştir.
(23) Sözleşmenin 19.2. maddesi ise anlaşmazlıkların çözümüne ilişkin olup uygulanacak hukuk,
yetkili mahkeme seçimi ve bağımsız uzman veya hakeme gitme hakkını düzenlemiştir.
2005/4 sayılı Tebliğ’in 4. maddesinin son fıkrası uyarınca bağımsız uzman yahut hakeme
gitme hakkı muafiyet koşulları arasında sayılmıştır. Diğer bir deyişle konusu itibarıyla 2005/4
sayılı Tebliğ kapsamında kalan bir dikey anlaşma hakem şartını karşılaması durumunda
grup muafiyetinden faydalanabilecektir. Bu bakımdan Sözleşme’nin anılan hükmü de 2005/4
sayılı Tebliğ’e uygundur.
13-48/671-287
5 / 5

H. SONUÇ
(24) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre; Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. ile
Otokoç Otomotiv Tic. ve San. A.Ş. arasında imzalanan ve niceliksel seçici dağıtım sistemi
esaslarına göre hazırlanan “Ağır Ticari Araç Yetkili Servis Sözleşmesi”nin 2005/4 sayılı
Motorlu Taşıtlar Sektöründeki Dikey Anlaşmalar ve Uyumlu Eylemlere İlişkin Grup Muafiyeti
Tebliği kapsamında grup muafiyetinden yararlandığına OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.





Full & Egal Universal Law Academy