Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 13-44/560-254
Karar Türü: Menfi Tespit ve Muafiyet
Konu: Anadolu Restoran İşletmeleri Ltd. Şti. ile bağımsız işletmeciler arasında imzalanan “İşletme Lisans Sözleşmesi” ve bu sözleşmenin eki mahiyetindeki sözleşme ve bu sözleşmeyle bağlantılı diğer uygulamalara bireysel muafiyet tanınması talebi
Karar Tarihi: 11.07.2013

Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2013-4-12 (Muafiyet)
Karar Sayısı : 13-44/560-254
Karar Tarihi : 11.07.2013
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Kenan TÜRK, Doç. Dr. Mustafa ATEŞ, İsmail Hakkı KARAKELLE,
Reşit GÜRPINAR, Fevzi ÖZKAN
B. RAPORTÖRLER: Ali Fuat KOÇ, Muhammet GÜNDOĞDU
C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : Anadolu Restoran İşletmeleri Ltd. Şti.
Temsilcisi: Efser Zeynep ERGÜN
Büyükdere Cad. No:127 Astoria A Kule K: 6-24-26-27 34394
Esentepe/İstanbul
(1) D. DOSYA KONUSU: Anadolu Restoran İşletmeleri Ltd. Şti. ile bağımsız işletmeciler
arasında imzalanan “İşletme Lisans Sözleşmesi” ve bu sözleşmenin eki mahiyetindeki
sözleşme ve bu sözleşmeyle bağlantılı diğer uygulamalara bireysel muafiyet tanınması
talebi.
(2) E. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına en son 22.03.2013 tarihinde giren başvuru üzerine
düzenlenen 18.06.2013 tarih ve 2013-4-012/MM sayılı Muafiyet/Menfi Tespit Ön İnceleme
raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(3) F. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda;
- Bildirim konusu sözleşme ve uygulamalara; franchise alan teşebbüsün, Anadolu Restoran
İşletmeleri Ltd. Şti. (McDonalds) tarafından onaylanan ürünleri satma zorunluluğu
bulunmasının yanı sıra, rekabet etmeme ve gizliliğe ilişkin yükümlülükler içermesi nedeniyle
menfi tespit belgesi verilemeyeceği,
- İşletme Lisans Sözleşmesi (Sözleşme)’nin, rekabet yasağına ilişkin 11(a) ve (b) hükümleri
dışında 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyet Tebliği kapsamında grup
muafiyetinden yararlanabileceği,
- Diğer yandan rekabet yasağına ilişkin hükümlerle ilgili olarak Sözleşme’nin 11(a) maddesine
10 yıl süre ile ve 11(b) maddesine de sözleşme bitiminden itibaren bir yıl süre ile 4054 sayılı
Kanun’un 5. maddesi kapsamında bireysel muafiyet verilebileceği
ifade edilmiştir.
G. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
G.1. İlgili Pazar
(4) McDonald’s’ın faaliyetleri ve bildirim konusu dikkate alınarak, ilgili ürün pazarı “fast-food
restoranları pazarı” şeklinde tespit edilmiştir. Öte yandan, ilgili coğrafi pazar, ilgili ürün
pazarında yer alan faaliyetler ülke genelinde benzer nitelik arz ettiğinden “Türkiye” olarak
belirlenmiştir.
G.2. Değerlendirme
G.2.1. Menfi Tespit Değerlendirmesi
(5) Bildirime konu franchise sözleşmesi, McDonald’s tarafından franchise alana McDonald’s
restoranının işletilmesi için gerekli belirli bir yer ile McDonald’s ticari ve hizmet markalarının,
know-how, ticari sırlarının ve diğer sınai mülkiyet haklarının verilmesi hakkındadır.
13-44/560-254
2/4
(6) 10 yıllık olan Sözleşme ile McDonald’s sözleşme süresince franchise alana belirli hizmetleri
sağlamak ve franchise alanı desteklemek, franchise alan ise Sözleşme’de belirtilen hizmetlerin
sağlanması, ilgili hakların kullandırılması ve restoranın işletilmesi karşılığında bir lisans ücreti
(royalty) ödemekle yükümlüdür.
(7) Bildirimde bulunulan Sözleşme’sinde, franchise sistemlerinin özünde bulunan, ancak menfi
tespit verilmesini engelleyen rekabet kısıtlamaları yer almaktadır. Buna göre, McDonald's
tarafından onaylanan kaynaklardan ürünlerin satın alınması ve yine onaylanan ürünleri satma
zorunluluğu getirilmesi ile rekabet etmeme yükümlülüğü, gizlilik, ticari sır gibi kısıtlamalar
nedeniyle dosya konusu Sözleşme’ye menfi tespit belgesi verilmesi mümkün değildir.
G.2.2. 2002/2 sayılı Tebliğ Açısından Değerlendirme
(8) Kurulumuzun 02.06.2005 tarih ve 05-38/491-119 sayılı kararı ile McDonald's ile bağımsız
işletmeciler arasında imzalanan lisans sözleşmeleri incelenmiş ve sözleşmelerin 2002/2 sayılı
Tebliğ kapsamında olduğuna karar verilmiştir. Ancak bildirim formunda yer alan bilgilere göre;
ilerleyen dönemlerde lisans sözleşmelerinde yeni bir model benimsenmiş ve “Alo Servis
Sözleşmeleri” gibi ek sözleşmeler imzalanmaya başlanmış; “Doğum Günü Parti Sözleşmeleri”
gibi müşterilerle imzalanan sözleşmelerle de yeni uygulamalar getirilmiştir. Bu nedenle, lisans
sözleşmelerinde gerçekleşen bu değişikliklerin Sözleşme’yi grup muafiyeti kapsamından
çıkarıp çıkarmayacağının tespiti lüzumlu hale gelmiştir. Dolayısıyla bildirim konusu
Sözleşme’nin 2002/2 sayılı Tebliğ bakımından değerlendirilmesi gerekmektedir.
(9) 2002/2 sayılı Tebliğ’in 2. maddesinde dikey anlaşma tanımına yer verilerek, bunların taşıması
gereken unsurlar belirtilmiştir. Aynı maddenin ikinci fıkrasında ise, mal veya hizmetlerin
kullanımı, satımı veya yeniden satımına ilişkin düzenlemelerle birlikte fikri hakların alıcıya
devri veya alıcı tarafından kullanımıyla ilgili hükümler içeren dikey anlaşmaların belirli koşulları
taşıması durumunda grup muafiyetinden yararlanacağı belirtilmiştir.
(10) Buna göre:
- Fikri haklara ilişkin hükümler anlaşma konusu mal veya hizmetlerin kullanımı, satımı veya
yeniden satımı ile doğrudan ilgili olmalıdır.
- Fikri hakların alıcıya devri ya da alıcı tarafından kullanımı, anlaşma konusu mal veya
hizmetlerin alımı, satımı veya yeniden satımına yardımcı nitelikte olmalı ve anlaşmanın esas
amacını oluşturmamalıdır.
- Anlaşma fikri hakların sağlayıcı tarafından alıcıya devredilmesi ya da kullandırılması
hakkında olmalıdır.
- Fikri hakların devri ya da kullanımını düzenleyen hükümler Tebliğ ile muaf tutulmayan dikey
anlaşmalarla aynı amaç veya etkiye sahip sınırlamalar barındırmamalıdır.
(11) Bildirime konu Sözleşme, McDonald’s tarafından franchise alana McDonald’s restoranının
işletilmesi için gerekli belirli bir yerin ve McDonald’s ticari ve hizmet markalarının, know-how,
ticari sırlarının ve diğer sınai mülkiyet haklarının verilmesine ilişkin olması nedeniyle, Tebliğ’in
2. maddesi anlamında dikey anlaşma niteliğindedir.
(12) Ayrıca, 2002/2 sayılı Tebliğ’in 4. maddesinde, anlaşmalarda yer almaları durumunda
anlaşmanın grup muafiyetinden yararlanmasını engelleyen sınırlamalara yer verilmiştir.
Bildirim konusu Sözleşme bu bağlamda incelendiğinde, Sözleşme’nin tamamını grup muafiyeti
kapsamı dışına çıkartan bu türden bir düzenlemenin bulunmadığı saptanmıştır. İşbu bildirimin
yapılmasını lüzumlu hale getiren “Alo Servis” ve “Doğum Günü Parti” sözleşmelerinde yer alan
hükümlerin de Sözleşme’nin grup muafiyetinden yararlanmasını engelleyici nitelikte
olmadıkları değerlendirilmektedir.
13-44/560-254
3/4
(13) Diğer yandan Sözleşme’nin rekabet etmeme yükümlülüğünü düzenleyen hükümleri Tebliğ ile
tanınan grup muafiyetinin dışında kalmaktadır. Grup muafiyetinin dışında kalan bu hükümlere
aşağıda yer verilmiştir.
(14) Dikey Anlaşmalara İlişkin Kılavuz (Kılavuz)’un 183. paragrafının (ii) bendinde “Franchise
alanın satın aldığı mal ve hizmetlerle ilgili olarak rekabet etmeme yükümlülüğü, bu
yükümlülüğün franchise ağının ortak kimliğini ve prestijini korumak bakımından gerekli olduğu
hallerde Kanun’un 4. maddesinin kapsamı dışındadır. Böyle bir durumda, rekabet etmeme
şartının süresi de, franchise anlaşmasının süresini aşmadığı taktirde 4. madde kapsamında bir
sorun yaratmayacaktır” denilmektedir. Kılavuza göre franchise veren tarafından, sahip olduğu
franchise ağının kimliğini ve prestijini korumak adına frachise alana getirilen ve sözleşme
süresi ile sınırlı rekabet etmeme yükümlülüğü 4. madde kapsamına girmeyecektir.
(15) Bu bağlamda, mevcut durum ele alındığında Sözleşme’de tanınan ve franchise alana getirilen
sözleşme süresi olan 10 yıllık rekabet etmeme yükümlülüğünün 4. madde kapsamında yer
almadığı kanaatine varılmıştır. Diğer yandan, Sözleşme’de franchise alana Sözleşme’nin
bitiminden itibaren 12 aylık rekabet etmeme yükümlülüğü getirilmektedir. Bu hususta; 2002/2
sayılı Tebliğ’in 5. maddesinin (b) bendi uyarınca, genel olarak anlaşmanın bitiminden sonraki
dönem için franchise alana rekabet etmeme yükümlülüğü getirmek mümkün olmamakla
birlikte, anlaşma konusu mal ya da hizmetlerle rekabet halindeki mal veya hizmetlere ilişkin
olması, anlaşma süresince alıcının faaliyette bulunduğu tesis ya da arazi ile sınırlı olması ve
franchise veren tarafından franchise alana devredilen know-how’ı korumak için zorunlu olması
koşullarıyla, franchise alana, anlaşmanın sona ermesinden itibaren bir yılı aşmamak kaydıyla
rekabet etmeme yükümlülüğü getirilebilmektedir. Sözleşme bu koşullar açısından
değerlendirildiğinde öncelikle söz konusu rekabet yasağının anlaşma konusu mal ve
hizmetlerle rekabet halinde olan mal ve hizmetlerle sınırlı olduğu görülmektedir. Üstelik
sistemin kendisinin yoğun bir know-how aktarımı içerdiği dikkate alındığında bir yıl süreyle
getirilen rekabet yasağının makul olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Ancak söz konusu rekabet
yasağı alıcının faaliyette bulunduğu tesis ya da arazi ile sınırlı olmalıdır. Bu hüküm ise mevcut
haliyle Tebliğ’in ilgili maddesi ile uyumlu değildir.
(16) Söz konusu yasağa ilişkin hükmün 2002/2 sayılı Tebliğ ile uyumlu olmaması nedeniyle, bu
hükümün bireysel muafiyet kapsamında değerlendirilmesi uygun olacaktır.
G.2.3 Bireysel Muafiyet Değerlendirmesi
(17) 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde belirtilen iki olumlu, iki olumsuz koşulun birlikte
karşılanması halinde, teşebbüsler arası anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birlikleri
kararlarının 4. madde hükümlerinin uygulanmasından muaf tutulmasına karar
verilebilmektedir.
(18) Yapılan bildirim bu bağlamda incelendiğinde, uygulanan sisteme dahil işletme sayısının
önümüzdeki 3 yılda (…..) adet artmasının beklendiği görülmektedir. Dolayısıyla, sisteme
girecek yeni restoranlar ile markalar arası rekabetin artacağı, bu artan rekabetten tüketicilerin
de olumlu etkileneceği açıktır. Ayrıca aktarılan know-how ile de fast food hizmetinin
sunulmasında etkinlik yaratılacaktır. Bu bağlamda, incelemeye konu olan ana lisans
anlaşması Kanun’un 5. maddesinin her iki olumlu koşulunu da sağlamaktadır.
(19) Kanun’un 5. maddesindeki ilk olumsuz koşul, (c) bendindeki ilgili piyasanın önemli bölümünde
rekabetin ortadan kalkmamasıdır. Bildirim formunda yer alan bilgiler, McDonald’s’ın ilgili ürün
pazarındaki payının 2012 yılı itibarıyla (…..) olduğunu göstermektedir. Aynı dönemde pazarın
lideri konumundaki Burger King’in pazar payı ise (…..) olarak bildirilmiştir. Bu teşebbüsleri
sırasıyla (…..), (…..) ve (…..) ile Dominos Pizza, KFC&Pizza Hut ve Simit Sarayı unvanlı
13-44/560-254
4/4
teşebbüsler izlemektedir. Bu itibarla, fast-food restoran pazarının rekabetçi bir yapıda olduğu
açıktır.
(20) 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinin (d) bendindeki son şart, (a) ve (b) bentlerindeki amaçların
elde edilmesi için, yani üretimin, dağıtımın gelişmesi ya da ekonomik veya teknik gelişmenin
sağlanması için zorunlu olandan fazla oranda rekabetin sınırlanmamasıdır. Sözleşme ile
franchise alanlara sözleşme bitiminden sonra da bir yıl rekabet yasağı getirilmektedir. Bu
rekabet yasağı uygulamasının McDonald’s restoran sisteminin korunması ve geliştirilmesi için
önemli olduğu açıktır. Diğer taraftan fast-food pazarında oldukça yoğun rekabetin olması,
rakip firmaların tüketicilere ulaşmak için franchise alan teşebbüslerin restoranlarına ihtiyaç
duymamaları, bu pazarın söz konusu rekabet yasakları nedeniyle rakiplere kapanması riskinin
yüksek olmadığını göstermektedir. Dolayısıyla, Sözleşme’nin bitiminden sonraki bir yıllık
rekabet yasağı gereğinden fazla bir rekabet sınırlaması yaratmayacaktır.
H. SONUÇ
(21) Düzenlenen Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre,
1. Anadolu Restoran İşletmeleri Ltd. Şti. ile bağımsız işletmeciler arasında imzalanan İşletme
Lisans Sözleşmesi ve bu sözleşmenin eki mahiyetindeki sözleşme ve bu sözleşmeyle
bağlantılı diğer uygulamalara; franchise alan teşebbüsün, Anadolu Restoran İşletmeleri Ltd.
Şti. tarafından onaylanan ürünleri satma zorunluluğu bulunmasının yanı sıra, rekabet etmeme
ve gizliliğe ilişkin yükümlülükler içermesi nedeniyle menfi tespit belgesi verilmesinin mümkün
olmadığına,
2. Sözleşmenin, rekabet etmeme yükümlülüğüne ilişkin 11 (b) hükümü dışında 2002/2 sayılı
Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyet Tebliği kapsamında grup muafiyetinden
yararlandığına,
3. Diğer yandan rekabet yasağına ilişkin hükümlerle ilgili olarak Sözleşme’nin 11(b) maddesine
sözleşmenin bitiminden itibaren 1 yıl süre ile 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesi kapsamında
bireysel muafiyet tanınmasına
(22) OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.



Full & Egal Universal Law Academy