Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 13-17/246-121
Karar Türü: Menfi Tespit ve Muafiyet
Konu: Aygaz A.Ş. ve Aytemiz Gaz A.Ş. arasında depolama, dolum hizmeti ve LPG teminine ilişkin olarak 25.12.2012 tarihinde imzalanan sözleşmeye 4054 sayılı Kanun'un 5. maddesi kapsamında bireysel muafiyet tanınması talebi
Karar Tarihi: 28.03.2013

Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2013-1-9 (Muafiyet)
Karar Sayısı : 13-17/246-121
Karar Tarihi : 28.03.2013
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Doç. Dr. Mustafa ATEŞ, İsmail Hakkı KARAKELLE,
Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR, Kenan TÜRK, Fevzi ÖZKAN
B. RAPORTÖRLER : Mehmet Akif KAYAR, Mehmet Selim ÜNAL
C. BİLDİRİMDE
BULUNANLAR : - Aygaz A.Ş.
Temsilcisi: Av. Burcu ŞENER
Büyükdere Cad. No:145/1 Zincirlikuyu Şişli/İstanbul
- Aytemiz Gaz A.Ş.
Temsilcisi: Av. Timuçin YENİARAS
Söğütlüçeşme Cad. No:89 Kadıköy/İstanbul
(1) D. DOSYA KONUSU: Aygaz A.Ş. ve Aytemiz Gaz A.Ş. arasında depolama, dolum hizmeti
ve LPG teminine ilişkin olarak 25.12.2012 tarihinde imzalanan sözleşmeye 4054 sayılı
Kanun'un 5. maddesi kapsamında bireysel muafiyet tanınması talebi.
(2) E. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 21.1.2013 tarih ve 403 sayı ile giren başvuru
üzerine düzenlenen 19.03.2013 tarih ve 2013-1-9/MM sayılı Muafiyet/Menfi Tespit Ön
İnceleme raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(3) F. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda;
- Aygaz A.Ş. (Aygaz) ve Aytemiz Gaz A.Ş. (Aytemiz) arasında 25.12.2012 tarihinde imzalanan
depolama, dolum hizmeti ve LPG teminine ilişkin sözleşmenin, 4054 sayılı Rekabetin
Korunması Hakkında Kanun (4054 sayılı Kanun)’un 4. maddesini ihlal ettiği,
- Bununla birlikte, söz konusu sözleşmeye 4054 sayılı Kanunun 5. maddesinde sayılan
koşulların tamamını sağlaması sebebiyle bireysel muafiyet tanınması gerektiği
ifade edilmiştir.
G. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
G.1. İlgili Pazar
(4) Dosya mevcudu bilgiler çerçevesinde, ilgili ürün pazarları “LPG tedariki”, “LPG Depoculuğu”,
“oto LPG dağıtımı”, “tüplü LPG dağıtımı” ve “dökme LPG dağıtımı”, ilgili coğrafi pazar ise,
“Türkiye” olarak tespit edilmiştir.
G.2. Bildirimin Konusu
(5) Bildirim konusu sözleşme, Aytemiz’in Arsin, Trabzon’da yer alan LPG depolama ve dolum
tesisinde Aygaz ve Aytemiz arasında gerçekleştirilmesi planlanan iki ayrı ticari faaliyeti
düzenlemektedir.
(6) Bu faaliyetlerden ilki, söz konusu tesisin en az yarı kapasitesinin Aytemiz tarafından beş yıl
boyunca münhasıran Aygaz ve Koç Grubu LPG şirketlerine tahsis edilmesi ve yine Aygaz’a
boru hattı geçiş ve gemi tahliye, depolama ve tanker dolum hizmetlerinin verilmesidir.
13-17/246-121
2/5
(7) Özetle, Aygaz tarafından temin edilecek LPG, deniz üstü şamandıradan depolama tanklarına
boru hatları ile taşınacak, tesisin belirli kapasitesi oranında Aygaz adına depolanacak ve
sonrasında Aytemiz tarafından Aygaz’ın kara tankerlerine ikmal edilecek ve doldurulacaktır.
(8) Sözleşmenin düzenlediği ikinci faaliyet ise aynı tesiste Aygaz’ın Aytemiz’e LPG satışı
gerçekleştirmesidir. Sözleşme uyarınca Aytemiz, bahsi geçen tesiste beş yıl boyunca LPG’yi
münhasıran Aygaz’dan temin edecektir.
(9) Taraflar arasındaki sözleşme incelendiğinde, Aygaz’ın depolama ve dolum tesisinde dolumu
yapılacak olan oto LPG’ye ilişkin LPG katkı ve LPG zenginleştirme sistemlerine dönük
yatırımları da üstleneceği anlaşılmaktadır.
(10) Bildirim formunda, sözleşmede münhasırlık hükmüne yer verilmesindeki amacın, tesiste ilk
başta oluşması muhtemel olan atıl kapasitenin önüne geçmek, Aytemiz’in ürün temini
konusunda Aygaz’ın bilgi ve tecrübesinden yararlanmasını sağlamak olduğu belirtilmektedir.
Oto LPG katkı ve LPG zenginleştirme sistemlerine ilişkin olarak Aygaz tarafından yapılacak
yatırım da münhasırlık hükmünün gerekçelerinden biri olarak zikredilmektedir.
(11) Sözleşmenin 13. maddesine göre, münhasırlık hükümleri sözleşmenin yürürlüğe girmesinden
itibaren ilk beş yıl ile sınırlı olmak üzere düzenlenmiştir.
(12) Sözleşme, Rekabet Kurulu tarafından verilecek bireysel muafiyet kararı tarihinde yürürlüğe
girecek ve beş yıl geçerli olacaktır.
G.3. Değerlendirme
(13) Sözleşmenin tarafları olan Aygaz ve Aytemiz, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
(EPDK)’ndan aldıkları dağıtıcı lisansı çerçevesinde LPG dağıtım pazarında faaliyet gösteren
iki rakip teşebbüstür.
(14) Bildirim konusu sözleşme, Aygaz’a Aytemiz’in depolama tesisinden, Aytemiz’e de Aygaz’ın
LPG ithalat tecrübesinden yararlanma imkanı vermektedir ve bu haliyle bir yatay işbirliği
anlaşması niteliği taşımaktadır.
(15) Esasen, yatay işbirliği anlaşmaları, özellikle, birbirini tamamlayıcı faaliyet, beceri veya
varlıkları bir araya getirdiği zaman önemli ekonomik faydalar ortaya çıkarabilmektedir. Yatay
işbirliği, risk paylaşmak, maliyet tasarrufu yapmak, yatırımları artırmak, know-how havuzu
oluşturmak, ürün kalitesi ile ürün çeşitliliğini artırmak ve daha hızlı yenilik yapmak için bir araç
olabilmektedir. Diğer yandan, söz konusu anlaşmaların rekabet sorunlarına yol açmaları ve
Kanun’un 4. maddesi kapsamında ele alınmaları da mümkündür.
G.3.1. 4054 sayılı Kanun’un 4. Maddesi Kapsamında Değerlendirme
(16) Bildirim formunda sözleşmenin iki rakip arasındaki ürün ve hizmet teminini düzenlemesi
gerekçe gösterilerek menfi tespit başvurusu yapılmamış, sadece bireysel muafiyet talebinde
bulunulmuştur.
(17) 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi, belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan veya
dolaylı olarak rekabeti engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi
doğuran yahut doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmaları hukuka aykırı ve
yasak ilan etmektedir.
G.3.1.1. Sözleşmenin “Amaç” Bakımından Değerlendirilmesi
(18) Bildirim formunda yer verilen bilgi ve açıklamalardan, mevcut durumda Aygaz’ın Doğu
Karadeniz ve Doğu Anadolu’ya yaptığı LPG ikmallerini Samsun terminali üzerinden
gerçekleştirdiği, bildirim konusu sözleşme neticesinde Aytemiz’in Trabzon’daki deposundan
13-17/246-121
3/5
istifade ederek söz konusu bölgelere yapılan kara nakliyesini azaltmayı hedeflediği
anlaşılmaktadır. Aytemiz yönünden ise sözleşme ile tedarik güvenliği sağlanmasının ve
faaliyete yeni geçen depoya ilişkin kapasitenin daha verimli kullanılmasının hedeflendiği
görülmektedir. Bu haliyle anlaşmanın rekabeti kısıtlayıcı bir amaç taşıdığını söylemek
mümkün görünmemektedir.
G.3.1.2. Sözleşmenin “Etki” Bakımından Değerlendirilmesi
(19) Bir anlaşmanın rekabeti kısıtlayıcı etkiye sahip olması için, genel olarak anlaşmanın fiyat,
üretim miktarı, ürün kalitesi, ürün çeşitliliği ya da inovasyon gibi pazardaki rekabet
parametrelerinden en az biri üzerinde olumsuz etkisinin bulunması ya da makul bir olasılık
dahilinde böyle bir potansiyele sahip olması beklenmektedir.
(20) Münhasırlık hükümleri içeren ve tarafların karar alma hürriyetlerinin sınırlandırıldığı, rekabete
duyarlı bilgilerin değişimine veya maliyetlerin birbirine yakınlaşmasına imkan tanıyan ve bu
suretle rakipler arasında koordinasyona yol açabilecek yatay işbirliği anlaşmaları, rekabetin
kısıtlanması sonucunu doğurabilecektir. Tarafların ilgili pazarlardaki pazar payları ve pazar
gücü, bu kapsamda değerlendirilmesi gereken unsurlardır. Şüphesiz, pazar payları düşük
olduğunda rekabeti sınırlama etkisinin düşük olmasını beklemek, pazar payı yüksek
olduğunda mutlaka rekabet sınırlanır anlamına gelmemektedir. Diğer yandan işlem taraflarının
yüksek pazar paylarına sahip olması, yatay işbirliği anlaşmasının daha yakından
incelenmesini zorunlu kılmaktadır.
(21) Bilindiği üzere Aygaz, LPG piyasasında pazarın her seviyesinde faaliyet gösteren dikey
bütünleşik bir yapıya sahiptir. Koç Grubu tarafından, TÜPRAŞ vasıtasıyla LPG üretim ve
ithalatı, Aygaz vasıtasıyla ithalat, depoculuk ve dağıtım faaliyeti yürütülmektedir.
(22) EPDK 2011 yılı LPG Piyasası Sektör Raporu verilerine göre, ülkemizin LPG ithalatının
%41,28’i (1.258.495 ton) TÜPRAŞ, Aygaz ve aynı grup içerisinde yer alan Mogaz tarafından
yapılmıştır. TÜPRAŞ tarafından gerçekleştirilen 739.421 tonluk üretim ile birlikte Aygaz’ın
içinde bulunduğu grubun Türkiye LPG tedariki içindeki payı yaklaşık %54,25 seviyesindedir.
Bildirim konusu sözleşmenin diğer tarafı olan Aytemiz’in LPG tedarik pazarında payı
bulunmamaktadır.
(23) LPG Dağıtımına ilişkin pazarlar bakımından Aygaz ve Mogaz’ın pazar paylarına ise aşağıdaki
tabloda yer verilmiştir.
Tablo- Aygaz ve Mogaz’ın 2011 yılı LPG Dağıtım Pazarı Pazar Payları
Dağıtıcı
Tüplü LPG Dökme LPG Otogaz TOPLAM
Satış
(ton)
Pazar
Payı
(%)
Satış
(ton)
Pazar
Payı (%)
Satış
(ton)
Pazar
Payı (%)
Satış
(ton)
Pazar
Payı
(%)
Aygaz 323.947 33,00 27.145 22,22 487.271 18,44 838.363 22,38
Mogaz 68.884 7,02 32.658 26,73 116.516 4,41 218.058 5,82
TOPLAM 392.831 40,02 59.803 48,95 603.787 22,85 1.056.421 28,20
(68) Aytemiz’in pazar payları ise tüplü LPG’de %0,06, dökme LPG’de %0, oto LPG’de %1,74 ve
toplamda %1,24 seviyesindedir.
(69) Son olarak bildirim formunda Aygaz ve Mogaz’ın 2011 yılı için toplam LPG depolama
kapasitesi %31,9 olarak bildirilmiştir. Aytemiz’e ait sözleşme konusu depo ise 9900 m3’lük
kapasitesi ile Türkiye’nin 562,198 m3’lük toplam kapasitesi içinde %1,76’lık paya sahiptir.
13-17/246-121
4/5
(70) Yukarıda yer verilen bilgi ve açıklamalar çerçevesinde, Aygaz’ın LPG piyasasında önemli bir
pazar payına sahip olduğu görülmektedir. Söz konusu pazar payı ve ilgili pazarlardaki
yoğunlaşmış yapı, bildirim konusu sözleşmede yer verilen münhasırlık hükümleri ile birlikte
değerlendirildiğinde, yapılan anlaşmanın rekabetin kısıtlanmasına yönelik
küçümsenemeyecek bir risk taşıdığı sonucuna ulaşılmıştır. Nitekim Kurul, Aygaz ve İpragaz
arasındaki bir yatay işbirliği anlaşmasını değerlendirdiği 22.09.2011 tarih ve 11-48/1213-426
sayılı kararında da benzer gerekçelerle anlaşmanın 4. madde kapsamında olduğuna karar
vermiştir.
G.3.2. Kanun’un 5. Maddesi Çerçevesinde Bireysel Muafiyet Değerlendirmesi
(71) 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi kapsamındaki anlaşma, uyumlu eylem ve kararlar, 4054
sayılı Kanun’un 5. maddesindeki koşulların varlığı halinde 4. maddenin uygulanmasından
muaf tutulabilmektedir.
G.3.2.1. Malların Üretim veya Dağıtımı ile Hizmetlerin Sunulmasında Yeni Gelişme ve
İyileşmelerin ya da Ekonomik veya Teknik Gelişmenin Sağlanması
(72) Bildirim konusu anlaşma neticesinde Aygaz tarafından yapılacak kara nakliye mesafesinin ve
masraflarının ve bu doğrultuda karayolunda oluşabilecek kaza risklerinin azalacağı, Aytemiz’e
ait olan deponun kapasitesinin aksi hale göre daha verimli bir biçimde kullanılacağı ve
Aytemiz’in ürün tedarikinde daha güvenli bir duruma geçeceği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla ilk
olumlu koşulun sağlandığı görülmektedir.
G.3.2.2. Tüketicinin Yarar Sağlaması
(73) Bildirim formunda yer verilen bilgi ve açıklamalardan, anlaşma neticesinde LPG’nin özellikle
depo yakınındaki tüketicilere daha hızlı ve güvenli bir biçimde ulaştırılacağı anlaşıldığından,
bu koşulun da sağlandığı sonucuna ulaşılmıştır.
G.3.2.3. İlgili Piyasanın Önemli Bir Bölümünde Rekabetin Ortadan Kalkmaması
(74) Yukarıda ifade edildiği üzere, bildirim konusu anlaşmanın 4. madde kapsamında ele
alınmasının sebebi esasen Aygaz’ın ilgili pazarlarda sahip olduğu yüksek pazar paylarının
diğer unsurlarla birleşerek yarattığı risktir. Diğer yandan, dosya mevcudu bilgilere göre, işlem
taraflarından olan Aytemiz’in ilgili pazarlardaki payı oldukça düşüktür ve ilgili piyasanın önemli
bir bölümünde rekabetin ortadan kalkması söz konusu değildir.
G.3.2.4. Rekabetin Zorunlu Olandan Fazla Sınırlanmaması
(75) Bildirim konusu anlaşma, içerdiği münhasırlık hükümleri dışında tarafların fiyat, arz miktarı
veya benzeri kararlarını serbestçe almalarını engelleyen başkaca bir husus içermemektedir.
Bu itibarla rekabetin zorunlu olandan fazla sınırlanmadığı anlaşılmaktadır.
(76) Yukarıda yer verilen açıklama ve değerlendirmeler çerçevesinde, bildirim konusu sözleşmeye
4054 sayılı Kanun’un 5. maddesi uyarınca bireysel muafiyet verilebileceği kanaatine
varılmıştır.






13-17/246-121
5/5
H. SONUÇ
(77) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre,
1- Aygaz A.Ş. ve Aytemiz Gaz A.Ş. arasında 25.12.2012 tarihinde imzalanan; depolama,
dolum hizmeti ve LPG teminine ilişkin sözleşmenin 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi
kapsamında olduğuna,

2- Bununla birlikte söz konusu sözleşmeye, 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde sayılan
şartların tamamını karşılaması nedeniyle bireysel muafiyet tanınmasına
OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.



Full & Egal Universal Law Academy