Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 12-53/1511-529
Karar Türü: Menfi Tespit ve Muafiyet
Konu: Türk Havayolları A.O. ve Türkiye Garanti Bankası A.Ş. arasında imzalanan “THY Frequent Flyer Programı Miles&Smiles Kredi Kartı işbirliği Sözleşmesi”ne menfi tespit belgesi verilmesi veya muafiyet tanınması talebi
Karar Tarihi: 01.11.2012

REKABET KURUMU
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2012-4-241 (Muafiyet)
Karar Sayısı : 12-53/1511-529
Karar Tarihi : 01.11.2012
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Prof. Dr. Metin TOPRAK, Doç. Dr. Mustafa ATEŞ,
İsmail Hakkı KARAKELLE, Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR
B. RAPORTÖRLER : Recep GÜNDÜZ, Canan İÇEL
C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : - Türkiye Garanti Bankası A.Ş.
Levent Nispetiye Mah. Aytar Cad. No:2 34340 Beşiktaş/İstanbul
- Türk Hava Yolları A.O.
THY Genel Yönetim Binası, Atatürk Havalimanı Yeşilköy/İstanbul
(1) D. DOSYA KONUSU: Türk Havayolları A.O. ve Türkiye Garanti Bankası A.Ş. arasında
imzalanan “THY Frequent Flyer Programı Miles&Smiles Kredi Kartı işbirliği
Sözleşmesi”ne menfi tespit belgesi verilmesi veya muafiyet tanınması talebi.
(2) E. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 18.06.2012 tarih ve 4959 sayı ile giren başvuru
üzerine düzenlenen 23.10.2012 ve 2012-4-241/MM sayılı Muafiyet/Menfi Tespit Ön İnceleme
Raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(3) F. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda, bildirimi yapılan sözleşmeye, 4054 sayılı Rekabetin
Korunması Hakkında Kanun (4054 sayılı Kanun)’un 5. maddesi çerçevesinde beş yıl süre ile
bireysel muafiyet tanınabileceği ifade edilmiştir.
G. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
(4) Dosya bakımından; ilgili ürün pazarları olarak “sık uçan yolcu programı mil alım/satım” üst
pazarı ve “ücretsiz veya indirimli havayolu taşımacılığı promosyonu sunan kredi kartları” alt
pazarı, ilgili coğrafi pazar olarak ise “Türkiye” tespit edilmiştir.
G.1. Bildirime Konu Sözleşme
(5) “THY Frequent Flyer Programı Miles&Smiles Kredi Kartı İşbirliği Sözleşmesi” (Sözleşme) Türk
Havayolları A.O. (THY) tarafından düzenlenen teknik ve idari şartnameler paralelinde açılan
ihalenin Türkiye Garanti Bankası A.Ş. (Garanti) tarafından kazanılması sonucunda
imzalanmıştır. Sözleşme, THY Frequent Flyer (sık uçan yolcu) Programı (THY FFP) olan
Miles&Smiles’ın bir parçasını teşkil etmek üzere, THY’nin Miles&Smiles programı üyelerinin
talep etmeleri durumunda Garanti’den temin edecekleri Miles&Smiles markasını taşıyan kredi
kartını kullanarak bonus mili kazanacakları bir işbirliğini öngörmektedir. Shop&Miles markası
altında yürütülen ve Kurulun 30.07.2004 tarih ve 04-50/678-172 sayılı ve 09.09.2009 tarih ve
09-41/994-251 sayılı kararları ile muafiyet almış olan işbirliği Miles&Smiles kredi kartı işbirliği
adı altında programa eklenen başkaca özelliklerle yenilenmiştir.
G.2. Değerlendirme
G.2.1. Menfi Tespit Değerlendirmesi
(6) 4054 sayılı Kanun’un uygulanması bakımından teşebbüs niteliğini haiz THY ve Garanti, dikey
anlaşma niteliğinde olan bir Sözleşme ile tanımlanan ilgili pazarlarda etki doğuracak bir
işbirliğine gitmişlerdir. Taraflar arasındaki Sözleşme’nin “rekabet yasağı” ve “tek alıcıya
sağlama yükümlülüğü”ne ilişkin düzenlemeleri, “ilgili pazarlarda rekabeti kısıtlayıcı nitelikte”
olduğu için 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesine aykırılık teşkil etmektedir.
12-53/1511-529
2/5
(7) Bu nedenle dosya konusu sözleşmeye 4054 sayılı Kanun’un 8. maddesi çerçevesinde menfi
tespit belgesi verilmesinin mümkün olmadığı anlaşılmıştır.
G.2.2. Grup Muafiyeti Değerlendirmesi
(8) THY ile Garanti arasındaki bildirim konusu işbirliği, THY’nin sık uçan yolcu programı millerinin
sağlayıcısı olduğu, Garanti’nin ise bu millerin alıcısı olduğu dikey bir anlaşma olarak
değerlendirilebilir.
(9) Diğer taraftan, 2002/2 sayılı Tebliğ’in 2. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca herhangi bir dikey
anlaşmanın Tebliğ kapsamında grup muafiyetinden faydalanabilmesi için, sağlayıcının ilgili
pazardaki payının %40’ı aşmaması gerekmektedir. Aynı maddenin üçüncü fıkrasında ise, tek
alıcıya sağlama yükümlülüğü içeren dikey anlaşmalarda, alıcının ilgili pazardaki pazar payının
%40’ı aşmaması gerektiği düzenlenmiştir. Bildirim konusu Sözleşme’nin 1.1. maddesinde,
sağlayıcı konumdaki THY’nin Türkiye’de Garanti dışında hiçbir banka ile uçuş mili kazandıran
kredi kartı uygulaması yapmamasını öngören bir “tek alıcıya sağlama yükümlülüğü”
bulunmaktadır. Öte yandan, Dikey Anlaşmalara İlişkin Kılavuz (Kılavuz)’un 57. paragrafında
da belirtildiği üzere, 2002/2 sayılı Tebliğ’in uygulanmasında sağlayıcının pazar payı, alıcılara
satış yaptığı ilgili ürün pazarı ve ilgili coğrafi pazardaki pazar payıdır. Yine, Kılavuz’un 60.
paragrafında belirtildiği üzere, tek alıcıya sağlama yükümlülüğünde alıcının pazar payı, alım
pazarında toplam alımlarındaki payıdır.
(10) Bildirim konusu Sözleşme bu çerçevede değerlendirildiğine, dosya mevcudu bilgilere göre,
sağlayıcı konumundaki THY’nin ve alıcı konumundaki Garanti’nin inceleme konusu dosyada
“üst pazar” olarak belirlenen “sık uçan yolcu programı mil alım/satım pazarı”ndaki payını, en
yakın gösterge olan sık uçan yolcu programlarındaki üye sayıları baz alarak hesaplamak
mümkündür. Buna göre, THY ve Garanti’nin üst pazardaki pazar payları yaklaşık (…..)’dir. Bu
bakımdan THY’nin üst pazardaki pazar payının %40’ı aşması ve sözleşmenin bütünlüğü göz
önüne alındığında, bildirim konusu Sözleşme’nin 2002/2 sayılı Tebliğ kapsamında grup
muafiyetinden faydalanmasının mümkün olmadığı anlaşılmıştır.
G.2.3. Bireysel Muafiyet Değerlendirmesi
(11) Bildirim konusu sözleşmede ilgili pazarlardaki rekabeti etkileyebilecek iki temel kısıtlama
bulunmaktadır. Bunlardan ilki, Sözleşme’nin 1.1. ve 6.2. maddelerinde yer alan ve Garanti’nin
Sözleşme süresince THY dışında hiçbir havayolu şirketi ile kart veya program işbirliği
yapmamasını öngören “rekabet yasağı”; diğeri ise, yine Sözleşme’nin 1.1. maddesinde
belirtilen ve THY’nin Türkiye’de Garanti dışında hiçbir banka ile uçuş mili kazandıran kredi
kartı işbirliği yapmamasını öngören “tek alıcıya sağlama yükümlülüğü”dür.
(12) Söz konusu rekabet kısıtları 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde düzenlenen kriterlere göre
aşağıda değerlendirilmiştir:
- Malların üretim veya dağıtımı ile hizmetlerin sunulmasında yeni gelişme ve
iyileşmelerin ya da ekonomik veya teknik gelişmenin sağlanması
(13) Bildirim konusu işbirliği sonucunda; tarafların ortaklığı ile çıkartılmış olan Miles&Smiles kredi
kartının varlığı devam ettirilmektedir (arzın sürekliliği sağlanıyor). Ayrıca, THY FFP üyeleri,
işbirliği öncesinde sadece uçuşlardan mil kazanırken mevcut işbirliği ile birlikte Miles&Smiles
kredi kartı ile yaptıkları alışverişlerden de mil kazanma imkânına kavuşmaktadırlar. Böylece,
THY FFP programı tüketiciler için daha cazip hale gelmektedir.
(14) Öte yandan, Miles&Smiles kredi kartı işbirliği çerçevesinde THY, Miles&Smiles kredi kartı
kullanıcılarına ödül olarak sunulmak üzere Garanti’ye önceden toplu uçuş mili, diğer bir ifade
ile toplu uçak bileti satmaktadır. Böylece THY, ciddi bir operasyonel maliyete katlanmaksızın
önceden toplu bilet satışı yapmak suretiyle bir yandan ciddi bir gelir elde etmekte; diğer
yandan da uçuşlarını ve yolcu kapasitesini daha iyi organize edebilir hale gelmektedir. Ayrıca
bu işbirliği ile sayesinde THY FFP tüketici sadakatini sağlamaya yönelik bir pazarlama sistemi
12-53/1511-529
3/5
olmanın ötesinde, THY için gelir sağlayan bir ekonomik faaliyet haline gelmektedir.
(15) Bunların dışında aşağıdaki tespitler yapılmıştır:
- THY müşterileri, THY ile Garanti arasındaki Miles&Smiles kredi kartı işbirliğinin bir sonucu
olarak taksitli alışveriş ve kredi imkânına sahip olmaktadırlar.
- THY, Garanti’ye Miles&Smiles kredi kartına ilişkin reklam ve tanıtım hizmetleri sunmasını
zorunlu tutarak THY FFP programının ve Miles&Smiles kredi kartının tanıtımını Garanti
aracılığıyla gerçekleştirmektedir.
- THY, Garanti’den aldığı düzenli raporlar ile orta ve üst gelir segmentinde bulunan FFP
üyelerinin tüketim alışkanlıklarını veya tercihlerini daha iyi gözlemleme imkânına kavuşmakta
ve böylece başta FFP olmak üzere müşterilerine sunduğu hizmetleri tüketici tercihlerine göre
geliştirebilme imkânına kavuşmaktadır.
- Garanti, THY ile yaptığı işbirliği sonucunda, THY’nin orta ve üst gelir segmentinde bulunan
müşterilerine daha az maliyetle ulaşıp bunları kredi kartı müşterisi haline getirebilmekte ve
böylece gelir seviyesi ve alışveriş harcamaları yüksek olan bu müşteri kitlesinin Garanti’nin
kredi kartı ile alışveriş yapması sonucunda önemli bir gelir elde etmektedir.
- Bankacılık ve havayolu taşımacılığı sektörünün iki önemli oyuncusu olan Garanti ve THY
arasında yapılan bu işbirliği, tarafların kurumsal kimliklerine ve marka değerlerine önemli bir
katkı sağlamaktadır.
Bu hususlar dikkate alındığında, 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesi çerçevesinde aranan ilk
şartın gerçekleştiği anlaşılmıştır.
- Tüketicinin bundan yarar sağlaması
(16) Yukarıda da belirtildiği üzere; bildirim konusu işbirliği ile Miles&Smiles kredi kartına ilişin arzın
sürekliliği sağlanmıştır. Ayrıca THY FFP üyeleri, Miles&Smiles kredi kartı işbirliği öncesinde
sadece uçuşlardan mil kazanırken bildirim konusu işbirliği ile birlikte Miles&Smiles kredi kartı
ile yaptıkları alışverişlerden de mil kazanma imkânına kavuşmuşlardır. Mevcut işbirliği ile
kredi kartları pazarında önemli bir ürün farklılaştırması gerçekleşmekte ve böylece tüketicilerin
tercih seçenekleri artmaktadır. Diğer taraftan, Garanti’nin ve THY’nin müşterilerinin tüketim
alışkanlıklarını daha iyi gözlemlemesinin bir sonucu olarak, sundukları hizmetleri tüketicilerin
tercihlerine göre geliştirmeleri de beklenmektedir.
(17) Bu çerçevede, ikinci şartın da gerçekleştiği belirlenmiştir.
- İlgili piyasanın önemli bir bölümünde rekabetin ortadan kalkmaması
(18) Garanti ile THY arasındaki rekabet yasağının bir sonucu olarak Garanti, THY dışında hiçbir
havayolu şirketinden mil alımı yapamayacaktır. Ancak bu yükümlülük, THY’ye getirilen “tek
alıcıya sağlama yükümlülüğü” ile birlikte uygulandığı için, havayolu taşımacılığı pazarında
THY’nin rakibi konumunda bulunan havayolu şirketlerine alıcı konumundaki diğer bankaların
kapatılması durumunu beraberinde getirmemektedir. Nitekim sektörde Pegasus Hava
Taşımacılığı A.Ş. ile HSBC Bank A.Ş. arasında, Lufthansa Alman Havayolları A.Ş. ile
Denizbank arasında benzer işbirliklerinin yapılmış olması da bunun göstergesidir. Ayrıca,
havayolu taşımacılığı pazarında faaliyet gösteren diğer havayolu şirketlerinin benzer
işbirlikleri yapmak istemeleri halinde, işbirliği yapabilecekleri çok sayıda banka bulunmaktadır.
(19) Alıcılara getirilen rekabet yasaklarının, girdi alt pazar için zorunluysa ya da nihai ürünler söz
konusuysa ve alıcı bu pazarda hâkim durumdaysa markalar arası rekabeti ortadan
kaldırabileceği kabul edilmektedir. Ancak inceleme konusu dosya bakımından, THY’nin
satışını yaptığı uçuş milleri, “ücretsiz veya indirimli havayolu taşımacılığı promosyonu sunan
kredi kartları” alt pazarında ücretsiz veya indirimli havayolu taşımacılığı promosyonunun
sunulması için zorunlu bir girdi değildir. Bankalar, herhangi bir havayolu şirketi ile FFP işbirliği
yapmamış olsalar dahi, kredi kartı ile belirli miktarda alışveriş yapan müşterilerine ücretsiz
12-53/1511-529
4/5
veya indirimli havayolu taşımacılığı promosyonu sunabilmektedir. Üstelik bu uygulamayı
yürütürken belirli bir havayolu şirketine bağlı kalmaları ve önceden toplu mil alımı yapmaları
da gerekmemektedir. Bu durumun bir sonucu olarak, ülkemizde “ücretsiz veya indirimli
havayolu taşımacılığı promosyonu sunan kredi kartları pazarı”, sürekli yeni girişlerin olduğu ve
pazarın giderek büyüdüğü dinamik bir pazar özelliği göstermektedir. Nitekim dosya mevcudu
pazar payı değişimleri de bu durumu açıkça ortaya koymaktadır. Söz konusu pazarda,
Garanti’nin (Miles&Smiles kredi kartının) 2008 yılı pazar payı (…..), en yakın rakibi olan
Akbank’ın (Wings kredi kartı) (…..) iken, anılan kartların 2011 yılı itibarıyla pazar payları
sırasıyla (…..) ve (…..)’e düşmüştür. Bu bakımdan 2008 yılı itibarıyla pazarda en büyük pazar
payına sahip olan Miles&Smiles bu unvanı Wings’e kaptırmış, buna karşın Wings’in pazar
payı da düşmüştür. 2009 yılında pazara giriş yapan Maximiles pazar payını 2011 yılında
(…..)’ya çıkarmıştır. Bu durum açık biçimde yoğunlaşma oranının düştüğünü ve alt pazarın
daha rekabetçi bir hal aldığını göstermektedir. Dosya mevcudu pazar payı rakamları ve pazar
yapısı dikkate alındığında, Garanti’nin alt pazarda hâkim durumda bulunduğunu ileri sürmek
mümkün değildir. Dolayısıyla, Garanti’ye getirilen rekabet yasağının alt pazarın önemli bir
kısmında markalar arası rekabeti bozmasının mümkün olmadığı değerlendirilmektedir.
Aksine, bu kısıtlama bankanın Miles&Smiles kredi kartına yoğunlaşmasını sağlayarak alt
pazarda markalar arası rekabeti artırıcı bir etkide bulunabilecektir.
(20) THY’ye getirilen “tek alıcıya sağlama yükümlülüğü” ise THY’nin üst pazardaki hâkim durumu
nedeniyle, gerek üst pazarda gerek alt pazarda Garanti’ye getirilen rekabet yasağından
görece daha ciddi rekabetçi kaygılara yol açabilecektir.
(21) Tek alıcıya sağlama yükümlülüğün bir sonucu olarak, Garanti’nin üst alım pazarı olan “sık
uçan yolcu programı mil alım/satım pazarı”ndaki payı (…..)’e ulaşmakta ve diğer bankaların
THY’den FFP mili almalarının önü kapatılmaktadır. Ancak üst pazarın diğer bankalara
kapatılmasıyla birlikte, üst pazarda Garanti üzerindeki rekabetçi baskının bütünüyle ortadan
kalktığını söylemek mümkün değildir. Zira gerek THY’nin rakiplerinin üst pazardaki
etkinliklerinin artması ve gerekse Garanti’nin rakiplerinin bu firmalarla anlaşma yapabilmeleri
pazardaki rekabetçi yapıya katkı sağlayan unsurlardır.
(22) Öte yandan, THY’ye getirilen tek alıcıya sağlama yükümlülüğünün nihai tüketiciler üzerindeki
olumsuz etkisi üst pazardaki etkisine kıyasla çok daha sınırlı olacaktır. Zira bu kısıtlamanın bir
sonucu olarak Garanti rakiplerine karşı önemli bir rekabet avantajı elde etmiş olsa da,
yukarıda da belirtildiği üzere üst pazardaki girdinin alt pazar için zorunlu bir girdi olmaması ve
alt pazarın yeni girişlere açık, sürekli büyüyen dinamik bir pazar olması nedeniyle söz konusu
kısıtlama Garanti’yi alt pazarda hâkim duruma getirmek için yeterli değildir. Nitekim Garanti
Miles&Smiles markası ile alt pazarda düzenli olarak pazar payı kaybetmektedir.
(23) Yukarıda sunulan değerlendirmeler ışığında, bildirim konusu işbirliği ile ilgili pazarların önemli
bir kısmında rekabetin ortadan kalkmadığı; dolayısıyla bildirim konusu Sözleşme ile Kanun’un
5. maddesi çerçevesinde aranan üçüncü şartın da gerçekleştiği sonucuna varılmıştır.
- Rekabetin (a) ve (b) bentlerindeki amaçların elde edilmesi için zorunlu olandan fazla
sınırlanmaması
(24) Yapılan bildirimde taraflar, bildirim konusu işbirliğinde programın tek elden yürütülebilmesi ve
bu hizmetten yararlanan tüm müşterilerin aynı hizmet kalitesini alabilmeleri açısından
münhasırlığın önem taşıdığını ileri sürmektedirler. Çok sayıda ortağın aynı kredi kartı sadakat
programında yer alması programın eş zamanlı ve uyumlu yönetimini zorlaştıran bir faktördür.
Ayrıca karşılıklı münhasırlığın taraflara getirdiği birtakım avantajlar da bulunmaktadır. Örneğin
Garanti Miles&Smiles kredi kartına yoğunlaşarak kartın yaygınlaşması yönünde daha fazla
emek ve zaman harcaması rekabet yasağının THY açısından avantajı iken, tek alıcıya
sağlama yükümlülüğünün bir sonucu olarak THY’nin müşteri kitlesinden maksimum oranda
faydalanmak da Garanti açısından bir avantajdır.
12-53/1511-529
5/5
(25) THY’ye getirilen tek alıcıya sağlama yükümlülüğü, sadece THY’nin diğer bankalarla uçuş mili
kazandıran kredi kartı işbirliği yapmasını yasaklamaktadır. Bu husus, Sözleşme’nin 1.1.
maddesinin ikinci paragrafında (…..) ifadesi ile açıkça belirtilmiştir. Buna göre, THY’ye
getirilen tek alıcıya sağlama yükümlülüğü, THY’nin kendisinden toplu bilet almak isteyen
bankalara indirimli bilet satmasına engel teşkil etmemektedir. Dolayısıyla, THY’ye getirilen tek
alıcıya sağlama yükümlülüğü, diğer bankaların THY’den indirimli bilet alarak alt pazarda
Garanti ile rekabet etmesini engellememektedir. Bu yönüyle anılan kısıtlamanın sadece FFP
kredi kartı işbirliği ile sınırlı olduğu söylenebilecektir.
(26) Öte yandan, yukarıda da belirtildiği üzere, “ücretsiz veya indirimli havayolu taşımacılığı
promosyonu sunan kredi kartları pazarı”, yeni girişlerin olduğu, büyüyen ve dinamik bir
pazardır. Dolayısıyla, gerek pazarın dinamik yapısı ve gerekse münhasırlık hükümlerinin
hizmet sunumu için oluşturduğu olumlu dışsallıklar birlikte değerlendirildiğinde söz konusu
sözleşmeye, sözleşme süresi olan 5 yıl boyunca muafiyet tanınabileceği kanaatine varılmıştır.
H. SONUÇ
Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre,
1- Türk Havayolları A.O. ve Türkiye Garanti Bankası A.Ş.arasında imzalanan "THY Frequent
Flyer Programı Miles&Smiles Kredi Kartı İşbirliği Sözleşmesi"nde, 4054 sayılı Kanun’un 4.
maddesine aykırı hükümler bulunması nedeniyle menfi tespit belgesi verilemeyeceğine,
2- Bununla birlikte söz konusu sözleşmeye, 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesi çerçevesinde 5
yıl süre ile bireysel muafiyet tanınmasına
OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.



Başkan
Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI

İkinci Başkan
Prof. Dr. Metin TOPRAK



Doç. Dr. Mustafa ATEŞ

İsmail Hakkı KARAKELLE

Dr. Murat ÇETİNKAYA



Reşit GÜRPINAR



Full & Egal Universal Law Academy