Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 12-53/1480-509
Karar Türü: Rekabet İhlali
Konu: Türk Telekomünikasyon A.Ş. ile İnternet Servis Sağlayıcıları (İSS) arasındaki trafik değişimi kapsamında, Türk Telekomünikasyon A.Ş. tarafından İSS’lere trafik ücreti ödenmemesinin İSS’leri zarara uğrattığı ve Türk Telekomünikasyon A.Ş.’nin pazardaki etkin gücünü kötüye kullandığı iddiası
Karar Tarihi: 01.11.2012


REKABET KURUMU
REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı : 2012-2-86 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 12-53/1480-509
Karar Tarihi : 01.11.2012

A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Prof. Dr. Metin TOPRAK, Doç. Dr. Mustafa ATEŞ,
İsmail Hakkı KARAKELLE, Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR
B. RAPORTÖRLER : Sinan ÇÖRÜŞ, Nimet KAVAK
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : - Grid Telekomünikasyon Hizmetleri A.Ş.
(Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu kanalıyla)
Ayazma Dere Cad. Akşit Plaza No:12/2 Fulya Beşiktaş/İstanbul
D. HAKKINDA İNCELEME
YAPILANLAR : - Türk Telekomünikasyon A.Ş.
Turgut Özal Bulvarı 06103 Aydınlıkevler/Ankara
- TTNET A.Ş.
Esentepe Mah. Salih Tozan Sok. Karamancılar İş Merkezi D Blok
No:16 34394 Şişli/İstanbul
(1) E. DOSYA KONUSU: Türk Telekomünikasyon A.Ş. ile İnternet Servis Sağlayıcıları
(İSS) arasındaki trafik değişimi kapsamında, Türk Telekomünikasyon A.Ş. tarafından
İSS’lere trafik ücreti ödenmemesinin İSS’leri zarara uğrattığı ve Türk
Telekomünikasyon A.Ş.’nin pazardaki etkin gücünü kötüye kullandığı iddiası.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından gönderilen
yazıda özetle;
- Grid Telekomünikasyon Hizmetleri A.Ş.’nin (Grid Telekom) 28.03.2012 tarihinde
kendilerine bir başvuru ilettiği,
- Söz konusu başvuruda, internet abonelerinin internet servis sağlayıcılarının (İSS) veri
merkezindeki içeriklere erişim sağlayabilmeleri için belirlenen tarife üzerinden Türk
Telekomünikasyon A.Ş. (Türk Telekom)’nin İSS’leri ücretlendirdiğinin; diğer İSS’ler
TTNET A.Ş. (TTNET)’den kaynaklanan internet trafiği için ücret öderken Türk
Telekom’un internet trafiği için İSS’lere internet trafik ücreti ödemediğinin, TTNET
abonelerinin diğer İSS’lerin veri merkezindeki içeriklere erişim sağlayabilmeleri için
İSS’lerin Türk Telekom’a internet trafik ücreti ödemeye devam ettiğinin belirtildiği,
- Netone tarafından konuya ilişkin yapılan uzlaştırma talebi neticesinde alınan
15.09.2004 tarih ve 2004/504 sayılı Kurul kararında, internet trafiği değişimi ile ilgili
olarak Erişim ve Arabağlantı Yönetmeliği kapsamında erişim yükümlülüğü
getirilmesinin uygun olmadığının belirtildiği ve bu çerçevede Netone’ın talebinin kabul
edilmediği,
- Benzer şekilde TurkNet İletişim Hizmetleri A.Ş. (TurkNet)’nin TTNET ile uzlaştırma
talebini konu alan 03.06.2009 tarih ve 2009/UK-07/277 sayılı Kurul kararında da söz
konusu talebin reddedildiği,
12-53/1480-509
2/16
- Buna ek olarak, mezkûr konuya benzer nitelik taşıyan bir iddia neticesinde Rekabet
Kurulu tarafından alınmış olan 08.01.2004 tarih ve 04-01/27-9 sayılı bir kararın
bulunduğu,
- Bu kapsamda BTK ile Rekabet Kurumu Arasındaki İşbirliği Protokolü’nün 8.
maddesinde, BTK’nın bir başvuru konusuyla ilgili olarak, 5809 sayılı Kanun ya da bu
Kanun’un uygulanmasını sağlayan mevzuatı kapsamında herhangi bir öncül
düzenlemesi bulunmaması durumunda, başvuruyu Rekabet Kurumuna iletilebileceği
şeklinde bir hüküm bulunduğu,
- Grid Telekom’un 28.03.2012 tarihli yazısının da bu bağlamda Kurumumuza
gönderildiği
ifade edilmektedir.
(3) Grid Telekom’un başvurusunda ise, TTNET haricindeki İSS’lerin kendi aralarında trafik
değişim anlaşması yaptığı ve bu kapsamda birbirleri arasında oluşan trafik için ücret talep
etmedikleri, Türk Telekom’un ise bu yapıya katılmadığı ve TTNET abonesinin diğer
şebekelerde yarattığı trafikten dolayı İSS’leri ücretlendirerek bu işletmecileri zarara
uğrattığı ve pazardaki etkin gücünü kötüye kullandığı iddia edilmektedir.
(4) G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 24.05.2012 tarih ve 4423 sayı ile intikal eden
başvuru üzerine hazırlanan 30.07.2012 tarih ve 2012-2-86/İİ sayılı İlk İnceleme Raporu
09.08.2012 tarihli Kurul toplantısında görüşülerek, 12-41/1201-M sayı ile önaraştırma
yapılmasına karar verilmiştir. İlgili karar uyarınca yapılan inceleme üzerine hazırlanan
23.10.2012 tarih ve 2012-2-86/ÖA sayılı Önaraştırma Raporu görüşülerek karara
bağlanmıştır.
(5) H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda; başvuru konusu ile ilgili olarak Türk Telekom ve
TTNET hakkında 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (4054 sayılı
Kanun)’un 41. maddesi uyarınca soruşturma açılmasına gerek olmadığı ifade edilmiştir.
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. BTK Görüşü
(6) Başvuru konusuna ilişkin olarak, 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu’nun
7. maddesinin, 2. fıkrası uyarınca BTK’dan bilgi talep edilmiştir. BTK yazısında, 15.09.2004
tarih ve 2004/504 sayı ile 03.06.2009 tarih ve 2009/UK-07/277 sayılı Kurul kararlarında
diğer hususların yanısıra, başvuruların BTK tarafından reddedilmesine gerekçe olarak;
- İnternetin küresel çaptaki hiyerarşik şebeke yapısı göz önüne alındığında, karşılıklı
trafik değişimi amaçlı olarak talep edilen Trafik Denkliği (peering)’nin teknik ve ticari
anlamda alternatiflerinin bulunması,
- Türk Telekom ile yapılması talep edilen Trafik Denkliği’nin, (diğer İSS) kullanıcılarına
internet erişim hizmeti sunabilmesi için zorunlu unsura erişim niteliğinde bir unsur
olmadığının değerlendirilmesi
konularının belirtildiğine dikkat çekilmiş, BTK tarafından yapılan başvuru üzerine
yürütülmekte olan inceleme kapsamında değerlendirilmek üzere;
- Kararlarda ifade edilen teknik ve ticari olası alternatiflerin ne olduğu,
- İnternet erişim hız/kalitesi, İSS’ler açısından maliyeti ile kesintisiz, sürekli ve güvenilir
erişim imkânı sağlaması gibi unsurlar bir arada değerlendirildiğinde; İSS’ler arası
trafiğin yönetilmesine dair söz konusu diğer yöntemlerin, trafik denkliğine, teorik bir
alternatif mi, ekonomik ve teknik anlamda ciddi bir ikâme olarak mı değerlendirilmesi
gerektiği
12-53/1480-509
3/16
konularında bilgi talep edilmiştir. Ancak Kurumumuza önaraştırma görevlendirmesi süresi
dahilinde herhangi bir bilgi ulaşmamıştır.
I.2. Şebeke Yapısı ve İşleyişi
I.2.1. Şebekenin Genel Yapısı
(7) İnternet, dünyadaki tüm alt şebekeleri birbirine bağlayan ağ olarak tanımlanmaktadır. Ağlar
arası trafik değişimi, Internet Değişim Noktaları (IXP) aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.
IXP, İSS’lerin kendi aralarındaki trafiği, bir transit taşıyıcı olmaksızın birbirlerine aktardıkları
sistemleri içeren fiziksel altyapıdır.
(8) İnternet trafiğinin oluşmasında kullanıcı ve içerik önem arz eden iki unsur olarak ortaya
çıkmaktadır. İSS’ler sahip oldukları abone tabanı ve içeriğini internete açarak faaliyet
göstermektedir.
(9) İnternet kullanımı belirli bir IP adresinden bağlantı sağlayan bir kullanıcının talebi
doğrultusunda veri indirmesi ve/veya veri yüklemesi temeline dayanmaktadır. Bu bağlamda
talebin ya da arzın kaynağı olarak kullanıcı kavramı önem taşımaktadır. Bireysel bazda
gerçek kişiler, internet kullanımını çeşitli siteleri ziyaret ederek gerçekleştirmektedir.
Bireysel kullanıcının ziyaret ettiği siteler yurt dışında veya yurt içinde konumlanmış siteler
olabilmektedir. Esas itibariyle, ziyaret eden kullanıcılara bir internet sitesi tarafından
sunulan bütünlüğe “içerik” denilmektedir. İçeriğin ne olduğu sitenin kuruluş amacı ile
doğrudan ilgilidir. Kurumsal kullanıcılar internet sitelerinin faaliyet göstermesi için gerekli
olan içeriği “veri merkezleri” denilen kuruluşlarda saklamaktadır. Veri merkezinde kullanıma
hazır halde tutulan veri, kullanıcının talep etmesi halinde kullanıcıya internet üzerinden
aktarılmaktadır. Dolayısıyla, gerek bireysel kullanıcıların (banka hesabına ulaşmak isteyen
ya da video izlemek isteyen birinin) gerekse kurumsal kullanıcıların içeriklerinin internete
erişimi, internet servis sağlayıcıları tarafından sağlanmaktadır. Bireysel kullanıcılar abonesi
oldukları sağlayıcı tarafından, kurumsal kullanıcılar ise içeriklerinin saklandığı veri
merkezlerine hizmet sunan sağlayıcı tarafından internete çıkartılmaktadır.
(10) Farklı İSS’ler tarafından internete çıkartılan son kullanıcı ve içeriğin bir şekilde birbirleriyle
buluşturulması gerekmektedir. Bu bakımdan, İSS’ler birbirleriyle veri alışverişine girmekte
ve alışverişe temel teşkil edecek koşulları aralarında ikili görüşmelerle belirlemektedir. Bu
görüşmeler çerçevesinde, şebekeler arasında gerçekleşen trafiğin ticari anlamda, “transit”
ve “peering” olmak üzere iki farklı tip anlaşma üzerinden gerçekleştiği görülmektedir.
I.2.2. Peering ve Transit Bağlantı
(11) Peering, iki İSS arasında bir şebekede başlayıp diğer şebekede sonlanan trafiğin değişimi
için karşılıklı yapılan anlaşmadır. Peering anlaşmaları ile İSS’ler değişimini yaptıkları trafiği
üçüncü taraf bir şebekeye taşımak yerine kendi şebekesinde veya peering ortaklarının
şebekelerinde sonlandırabilmektedir. Peering genellikle abone sayısı, şebeke büyüklüğü,
şebeke mimarisi veya oluşturulan trafik hacmi açısından mukayese edilebilir şebekeler
arasında gerçekleştirilmektedir. Büyüklükleri birbirine yakın olan İSS’ler arasında
gerçekleştirilen trafiğin birbirine yakın oranda olacağı kabul görmektedir. Anlaşma tarafları
kendi şebekeleri içinde sonlanan mukayese edilebilir büyüklükteki trafik için birbirlerinden
karşılıklı olarak herhangi bir ücret talep etmemeyi seçmektedir. Ücretsiz trafik alışverişi
sadece peering anlaşması yapan İSS’ler arasında mümkün olmaktadır.
(12) Transit ise, peering ilişkisinden farklı olarak transit sağlayıcı konumundaki İSS, kendisinden
erişim hizmeti satın alan diğer İSS’lerin trafiğini tüm internete taşımaktadır. Böylece,
aralarında arabağlantı olmayan iki şebekenin birbiriyle irtibatlandırılması sağlanmaktadır.
Transit erişim hizmeti, trafiği taşıyan omurga işleticileri tarafından genellikle belirli bir süre
için yapılan anlaşmalar çerçevesinde sabit ve aylık olarak ücretlendirilebilmektedir. Transit
12-53/1480-509
4/16
erişim maliyetli olduğu için işletmeciler birbirileriyle denk trafik büyüklüklerine sahip diğer
işletmecilerle peering anlaşması içine girmektedir.
(13) Özet olarak, peering genellikle mukayese edilebilir büyüklükteki ve iki internet şebekesi
arasındaki karşılıklı trafik alışverişi olarak gerçekleşmektedir. Bir tarafın yolladığı trafik
diğer tarafın şebekesinde sonlanmayıp buradan başka noktalara ulaşıyorsa bu trafik
değişimi, transit olarak adlandırılmaktadır.
I.2.3. Türkiye’de Peering Uygulaması – TNAP
(14) BTK tarafından internet servis sağlayıcılığı hizmeti sunmak üzere yetkilendirilmiş yedi
teşebbüs (Superonline İletişim Hizmetleri A.Ş. (Superonline), Vodafone Alternatif Telekom
Hizmetleri A.Ş. (Vodafone), Koç.net Haberleşme Teknolojileri ve İletişim Hizmetleri A.Ş.
(Koçnet), Doğan İletişim Elektronik Servis Hizmetleri ve Yayıncılık A.Ş. (Doğan), Grid
Telekom, TurkNet ve Global İletişim Hizmetleri A.Ş. (Global)) arasında akdedilen sözleşme
ile birbirlerine arabağlantı yaparak üyeler arasında IP bazlı trafik değişimi amacıyla TNAP
isimli iletişim ağı oluşturulmuştur1.
(15) TNAP olarak adlandırılan platform söz konusu taraflar arasında 14.12.2010 tarihinde
imzalanan, 01.01.2010’dan itibaren geçerli olan, “Peering (Trafik Değişim) Çerçeve
Sözleşmesi” (Trafik Değişim Sözleşmesi) ile 3 yıllık bir süre için kurulmaktadır. Bu
sözleşme çerçevesinde anlaşmaya dâhil teşebbüslerin herhangi birinde oluşan veya
sonlanacak trafiğin, Türk Telekom’un internet omurga şebekesine uğramadan, anlaşmaya
dâhil işletmeciler arasında tesis edilmiş bir altyapı üzerinden taşınması öngörülmektedir.
Dolayısıyla, Trafik Değişim Sözleşmesi’yle yeni bir internet omurgasının kurulması
gereksinimi mevcut olacaktır. Anlaşmanın konusu da tarafların ana faaliyet alanlarında
kullanılacak altyapının tesisine ilişkindir. Trafik Değişim Sözleşmesi’ne göre taraflar
sisteme dâhil olan herhangi bir tarafın IP peering bağlantı talebini kabul etmek zorunda
olup, taraflar trafik değişimini ücretlendirmeyecektir. Kurucu taraflar altyapı maliyetleri
konusundaki ortak ilkeleri gereğince altyapı bileşenlerini yüksek kapasite, yüksek yedeklilik
ve düşük maliyetle temin edecek ve maliyetleri karşılayacaktır. Mevcut durum itibariyle,
teşebbüslerce TNAP üzerinden gerçekleştirilen trafiğin toplam yurt içi trafiğine oranının %5-
20 civarında olduğu ifade edilmiştir.
(16) Rekabet Kurulunun, TNAP’a ilişkin “Peering (Trafik Değişim) Çerçeve Sözleşmesi”nin
değerlendirildiği 16.06.2011 tarih ve 11-37/777-243 sayılı kararı neticesinde, Türkiye
Network Altyapı Platformu’nu kuran söz konusu Sözleşme’ye bireysel muafiyet tanınmıştır.
(17) TNAP’a herhangi bir Türk Telekom grup şirketi dahil değildir. Anılan Kurul kararı
kapsamında Türk Telekom ile TTNET’in TNAP’ın oluşumuna dair değerlendirmelerine
başvurulmuştur.
(18) TTNET’in TNAP platformuna katılmama gerekçeleri;
- TTNET’in ve TNAP’ın şebeke mimarileri arasındaki farklılıklar nedeniyle katılımın
maliyetleri artıracağı ve internet erişimi hizmeti sunulmasında IP arabağlantının
(peering) zorunlu unsura erişim niteliğinde olmadığının BTK tarafından 03.06.2009
tarih ve 2009/DK-07/277 sayılı Kurul Kararı ile tespit edilmiş olması nedenleriyle
TNAP altyapısına katılınmadığı,
- TTNET ile benzer altyapıya sahip bazı İSS’lerin de noktadan noktaya kiralık devreler
temin etmek durumunda olduğu, ancak bu devrelerin yaratacağı maliyet artışı
nedeniyle bu şirketlerin de anılan yapıya dâhil olmadıkları

1 Koçnet’in Vodafone tarafından, Global’in Superonline tarafından devralınması sonucu mevcut yapı şu anda
beş farklı teşebbüsten oluşmaktadır.
12-53/1480-509
5/16
şeklinde belirtilmiştir.
(19) Türk Telekom’un TNAP’a katılmama gerekçeleri ise özetle;
- Türk Telekom’a platforma katılım için yapılan davetin tarihinin, sözleşmenin imza tarihi
olan 14.12.2010 olduğu ve Türk Telekom kayıtlarına 21.12.2010 tarihinde intikal ettiği,
- Peering işleminin eşit ve karşılaştırılabilir büyüklüklerde olan operatörler arasında
gerçekleştiği, oysa TNAP platformunu oluşturan İSS’lerin büyüklüklerinin Türk Telekom
ile karşılaştırılabilir olmadığı, bu platformun hedefinin İSS’ler ve amacının Türk Telekom
altyapısına alternatif bir altyapı oluşturmak olduğu,
- Dünya uygulamaları arasında yurtiçinde peering uygulaması yapan yerleşik operatörün
olmadığı, bu uygulama yerine şebekeler arası erişimin metro ethernet, ATM vb. ile
sağlandığı,
- Peering trafiği yönetiminin ve kontrolünün zor olduğu, oluşabilecek kayıpların nereden
kaynaklandığının tespitinin zor olabileceği ve oluşabilecek hatanın tüm trafiği olumsuz
etkileyebileceği2,
- TNAP altyapısının yalnızca kısıtlı bir bölgede ilgili işletmecilerin veri merkezlerini
birbirine bağlayan oldukça sınırlı bir fiber optik ağdan oluştuğu, Türk Telekom
altyapısının, TNAP altyapısına oranla lokalde ve omurgada daha güvenli ve yedekleme
konusunda çok daha başarılı olduğu,
- Platform tarafından üye işletmecilere sunulacak olan hizmetlerin BTK tarafından
onaylanan tarifeler üzerinden Türk Telekom tarafından sunulduğu,
- Peering uygulamasının Metro Ethernet İnternet, ATM İnternet, Noktadan Noktaya
Metro Ethernet gibi Türk Telekom ürünlerine ikame bir özellik taşıdığı ve bu ikame
ürünlerin hangi ücretlerden sunulacağı bilinmemekle birlikte ücretsiz veya çok düşük
maliyetlerle sağlanması halinde Türk Telekom’un çok büyük bir gelirden mahrum
kalmasının söz konusu olduğu,
- Türk Telekom’un yüksek maliyetlere katlanarak kurulan yüz binlerce km fiber optik ve
bakır altyapısının işletme maliyetlerine de Türk Telekom tarafından katlanılıyor iken bu
hizmetleri platformda yer alan işletmecilere ücretsiz ya da tarife dışı bir ücret ile
sunulmasının hakkaniyete uygun olmadığı,
- Söz konusu platforma katılımın tüm İSS’lere açık olduğu belirtilse de kurucu üyelerin
diğer işletmecilere ilave şartlar öne sürdüğü,
- BTK tarafından yetkilendirilen 121 İSS’den 27’sinin aktif olarak faaliyet gösterdiği ve
Türk Telekom’dan hizmet aldığı, platforma üye 7 İSS’nin TTNET‘den sonra en büyük
pazar payına sahip İSS’ler olduğu, BTK’nın 2010 yılı 4. çeyrek için yayınladığı “Üç Aylık
Pazar Verileri Raporu”na göre alternatif işletmecilerin pazar payının azımsanamayacak
büyüklükte olduğu (%6,3), TTNET’in pazar payının ise fiber optik ve mobil genişbantın
etkisiyle gerileyerek %71,3’e indiği, platformun hayata geçirilmesi durumunda Türk
Telekom altyapısına ikame bir yapının ortaya çıkacağı,
- Platformun katılımcı İSS’lerin maliyetlerinde ciddi bir düşüş sağlayacağı ve üye İSS’ler
için önemli bir maliyet avantajı sağlayacağı, ancak ortaya çıkacak faydanın sadece
katılımcı İSS’lere değil tüm topluma ve tüketicilere yansıyıp yansımadığının
değerlendirilmesi gerektiği
ifade edilmiştir.

2 Türk Telekom tarafından gönderilen cevabi yazıda söz konusu değerlendirmelerin TNAP özelinde olmayıp
peering geneli için geçerli teknik değerlendirmeler olduğu ifade edilmiştir.
12-53/1480-509
6/16
I.3. Piyasanın İşleyişi Bağlamında Şikâyet Konusu Uygulamalar
(20) Şikâyet konusu olarak Grid Telekom tarafından öne sürülen (ve diğer İSS’ler tarafından da
belirtilen) husus, yurt içi trafiğin yönlendirilmesinde kendileri tarafından Türk Telekom’a tek
taraflı ve haksız bir şekilde erişim ücreti niteliğinde bir ücret ödeniyor olmasıdır.
(21) Buna göre;
- Türk Telekom kanalıyla internete erişimi sağlanan son kullanıcılar ile yurt içinde
konaklamakta olan ve Türk Telekom tarafından internete erişimi sağlanan içeriğin bir
bütünlük oluşturduğu,
- Benzer şekilde diğer İSS’ler üzerinden internete erişimi sağlanan son kullanıcılar ile
yurt içinde konaklamakta olan ve diğer İSS’ler tarafından internete erişimi sağlanan
içeriğin bir bütünlük oluşturduğu,
- Bu iki grup arasında internetin doğası gereği bir etkileşim gerçekleşmesi gerektiğinde
olası durumların her birinde karşılıklı bir veri alış verişinin söz konusu olduğu,
- Bununla birlikte, Türk Telekom’un veri trafiğindeki bu karşılıklı ilişkiyi göz önüne
almadığı, tek taraflı olarak diğer İSS’lerden “Metro Ethernet İnternet (MEİ)” hizmeti adı
altında ücret talep ettiği,
- Böylece Türk Telekom’un aradaki bağlantı kapsamında tüm maliyetini diğer İSS’lere
haksız bir şekilde yüklediği,
- Hakkaniyetli uygulamanın tarafların birinin maliyetin tamamını karşılamadığı peering
temelli bir paylaşım olacağı
öne sürülmektedir.
I.4. Türk Telekom’un Uygulamalarına Dair Görüşler
(22) Teşebbüslere Türk Telekom ile aralarında gerçekleşen trafik değişiminin mevcut haline
ilişkin görüş, değerlendirme ve alternatif önerileri sorulmuştur. Dosya mevcudu bilgi ve
belgelerden özetle; tüm İSS’lerin, mevcut sistemin hakkaniyetli olmadığı, ortak kullanılan
altyapının tüm maliyetine İSS’lerin katlandığı, İSS’lerce tutulan içeriklere erişim ve İSS’lerin
abonelerinden kaynaklanan trafik için Türk Telekom’un herhangi bir maliyete katlanmadığı,
uygulamanın tek taraflı ve rekabete aykırı olduğu, Türk Telekom ile internet trafiği
kapsamındaki ilişkilerinin peering çerçevesinde yürütülmesi gerektiği yönünde görüş birliği
içinde oldukları anlaşılmıştır.
(23) Ayrıca, İSS’ler tarafından Türk Telekom ile peering ilişkisi kurulması önünde herhangi bir
(hukuki, teknik ya da ekonomik) engel olmadığı ifade edilmekte, daha önce bu konuya
ilişkin gerek BTK nezdinde gerek Türk Telekom nezdinde girişimlerde bulunulduğu,
TNAP’a katılması için Türk Telekom ve TTNET’e davette bulunulduğu, ancak Türk
Telekom’un peering taleplerini reddettiği belirtilmektedir.
(24) Türk Telekom’un konuya ilişkin görüşleri ise özetle;
- Dünyada bu trafik aktarımlarına maliyetlerin yansıtıldığı, ancak bazı eşdeğer
büyüklükteki servis sağlayıcıların karşılıklı olarak eşit miktarlarda data alışverişinde
bulunmaları nedeniyle yaklaşık olarak eşit miktarda para alışverişi yerine, ücretsiz data
alışverişini tercih ettikleri,
- Şirketlerinin, İSS’lerin kendi müşterilerine internet hizmeti verebilmelerini sağlamak
amacıyla gerek yurt içinde gerekse yurtdışında önemli miktarlarda yatırım yaptığı; bu
yatırımların ve diğer maliyetlerin karşılanabilmesi ve sürdürülebilir bir yapıda olması için
BTK tarafından onaylanmış olan tarifeler üzerinden hizmet sunulduğu,
12-53/1480-509
7/16
- Tüm işletmecilerin internet trafiğinin çok önemli bir kısmını oluşturan yurt dışı içeriğe
erişim konusunda alternatiflere sahip bulunduğu; yeni bir alternatifin ortaya çıkmasının
ise ticari olarak mümkün olduğu,
- Kendi yatırımlarına kıyasla çok cüzi miktarda yatırım bütçesinin ayrılması yoluyla
İstanbul, Ankara gibi merkezlerden yurtdışına erişim şebekesinin kurulmasının veya
kurulu bir şebekeden hizmet alınmasının mümkün olduğu,
- Yurt içinden IP alınmasının yerine kendine ait fiber altyapısı bulunan şirketlerin
şebekeleri veya bu şirketlerin oluşturduğu TNAP ismindeki oluşum vasıtasıyla son
kullanıcı trafiği ile yurt dışı ve yurt içi şebekelerin irtibatlandırılması söz konusu
olabildiği, ayrıca İşletmecilerin yeni F/O şebeke kurma ve bu şebekeyi Datacenter, VAE
şebekesi ve kurumsal müşteriler ile irtibatlandırma olanaklarının da mevcut olduğu,
- Turkcell Superonline, Vodafone Alternatif, Mednautilus, Interroute, Grid vb. şirketlerin
yurtdışına bağlantı sağlayan F/O altyapılarının bulunduğunun ve bazı işletmecilerin bu
bağlantıları şehir içinde dağıtacak şebekelerinin kurulu olduğunun bilindiği; F/O altyapısı
bulunan işletmeciler için transmisyon ekipmanları tedarikinin, serbest piyasa
koşullarında maliyet ve zaman açısından son derece uygun bir şekilde temin
edilebileceği
- Bu kapsamda Türk Telekom Grubu olarak herhangi bir İSS ile şu aşamada peering
anlaşması yapılmasının düşünülmediği
şeklindedir.
(25) Türk Telekom Grubu tarafından şebeke mimarisinden kaynaklanan zorluklara ilişkin
açıklamaları ise aşağıdaki şekilde sunulmuştur:
“Şebeke mimarisi açısından, TTNET A.Ş.’nin internet çıkış noktası diğer işletmecilere göre
çok fazladır. Diğer işletmeciler genelde birkaç noktadan internete çıkmakta, abone
trafiklerini merkezi noktalarda toplamaktadırlar.
Abone sayısı az olan işletmeciler, POP noktalarına cihaz yerleştirip internet çıkışı
almaktansa, POP noktalarındaki müşterilerinin hatlarını merkezi noktalara taşımaktadır. Bu
şekilde internet çıkışları merkezi noktalardan yapabilmekte, POP noktalarına cihaz yatırımı
yapmalarına, kira ve enerji ücreti vermelerine gerek kalmamaktadır.
Özellikle Veri Merkezi hizmeti işine odaklanmış ve temelde bu hizmeti veren işletmeciler de
az sayıda internet çıkışına sahip olup, abone sayısı az olan işletmeciler gibidir.
TTNET A.Ş.’nin yaşadığı şebeke mimarisi zorlukları bu sağlayıcılar için geçerli değildir. Bu
yüzden az noktadan internet çıkışı olan işletmecilerin, TNAP gibi bir yapıya katılmaları,
trafikleri zaten toplanmış olduğu için, çok kolay olabilmektedir.
Çok sayıda internet erişim noktasına sahip işletmeciler için ise; abone sayısı artınca, cihaz
yatırımı yapılması ve trafiğin merkezi bir noktaya taşınmadan direk internet kapasitesinin
alınması, farklı noktalardan internete trafiğin eriştirilmesi, maliyet ve müşteri memnuniyeti
açısından zorunluluk haline gelmektedir. TNAP gibi bir yapıya bağlanmak için ise, ya
maliyetleri ciddi anlamda artırıcı çok sayıda hat almak gerekecek ya da çok sayıda internet
çıkışını, az yerde toplamak gerekecektir. Az yerde toplamak ise, bir problem durumunda
daha çok müşterinin kesinti yaşamasına sebep olacaktır. Ayrıca, yüksek miktarda trafiğin
bir yerde yığılması, hedef sunucuya ulaşırken, şebekelerde birkaç defa dolaşarak
ulaşması, hedef sunucularla olan iletişimin yavaşlaması anlamına da gelmektedir. Bu
yüzden TTNET A.Ş. gibi işletmecilerin, tüm internet çıkışlarını TNAP’a dahil etmesi maliyet
ve müşteri memnuniyeti açısından uygun olmayacaktır. TTNET A.Ş.’nin yanı sıra Veri Akış
Erişimi ile hizmet alan ve 33 noktadan hizmet veren diğer İSS’ler de, TTNET A.Ş. ile
benzer durumdadır. Bu İSS’lerden TNAP’a dahil olanlar, tüm 33 noktadan olan
12-53/1480-509
8/16
bağlantılarını TNAP’a dahil etmekte aynı problemi yaşamakta, TNAP’a tüm trafiklerini dahil
edememektedirler.”
I.5. Rekabet Kurulu ve BTK’nın İlişkili Kararları
I.5.1. Rekabet Kurulunun 08.01.2004 tarih ve 04-01/27-9 sayılı Kararı
(26) Türk Telekom’un internet erişim hizmetleri piyasasındaki faaliyetlerinin rekabet koşullarını
bozduğu iddiasının ele alındığı kararda Yeşil Ege Bilişim ve İnternet Hizmetleri A.Ş. (Efes
Net) tarafından;
- Rekabet ihlalleri neticesinde Efes Net‘in kaybettiği aboneler ile Türk Telekom
tarafından internet servis sağlayıcıların erişimine açılmayan altyapılar üzerinden
TTNET tarafından sunulan hizmetler için yeni aboneler kaydedilmesi sonucu, TTNET
abone sayısının sürekli arttığı,
- Efes Net ile TTNET şebekeleri arasında irtibatı sağlayan bağlantının Türk Telekom’dan
kiralandığı ve bu hattın aynı zamanda Efes Net şebekesinin internete bağlantısı için
kullanıldığı,
- TTNET şebekesinin büyümesi sonucu artan trafiği nedeniyle iki şebeke arasındaki
bağlantının kapasitesinin yetersiz kaldığı ve bu nedenle müşteri şikâyetlerinin arttığı,
- Kapasite artışı nedeniyle oluşan maliyetlere Efes Net'in katlanmak zorunda kaldığı,
- Arabağlantının TTNET ile Efes Net arasındaki kısmının ücretsiz olmasının hakkaniyet
gereği olduğu
ifade edilmiştir.
(27) Rekabet Kurulunca 4054 sayılı Kanun’un 9. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca ihlale son
verilmesi yönünde yazılı görüş bildirilmesine yönelik alınan 28.08.2003 tarih ve 03-59/711-
332 sayılı karar çerçevesinde gönderilen Başkanlık yazısı ile Türk Telekom’a;
“a. (1) TTAŞ’nin kendi son kullanıcılarından;
- Diğer İnternet Servis Sağlayıcı (İSS)’lara kapalı olan ve servis sağlayıcı olarak
yalnız TTAŞ tarafından kullanılabilen Kablo, DSL veya 146 üzerinden bağlanan
bireysel son kullanıcılardan ve
- TTAŞ’nin sunduğu web sitelerinden (bazı kamu kurumları ile İhlas, Yimpaş gibi
özel kuruluşların web sayfaları) (kurumsal son kullanıcılardan) kaynaklanan trafik ile
TTAŞ’nin toptan sağlayıcı olarak hizmet verdiği yurtiçi diğer İSS’lerden kaynaklanan
(TTAŞ’nin arkasında yer alan) trafiğin, yurtdışına gidiş ve geliş yönünde taşınan
trafikten ayrılması,
(2) Yurtdışına gidiş ve geliş yönünde taşıdığı trafiğin tek başına fiyatlandırılması
b. Uluslararası karasal kiralık devre fiyatlarının maliyetler ile ilişkili olarak yeniden
düzenlenmesi yönünde uygulamalara başlandığını teyit eden yazılı cevabın ve
c. Uluslararası karasal kiralık devre tarifeleri ile maliyetlerin ilişkisini [TTAŞ’nin fiber optik
kablolar üzerinden sahip olduğu tüm yurtdışı çıkış kapasitesi ve bunlara kaç yıllığına
sahip olduğu (yapılan anlaşmaların süresi), bunlara ilişkin (toplu ödeme miktarları, yıllık
bakım vd. adlar altında) yapılan ödemeleri],
d. Uluslararası karasal kiralık devre satışında diğer İSS’lere yönelik ayrımcı bir uygulama
olmadığını [bu çerçevede diğer İSS’lere yönelik (doğrudan internete erişim vb. adlar
altında) TTAŞ tarafından sunulan toptan hizmete ilişkin ücretlendirmenin hangi maliyet
kalemleri (örneğin; uluslararası karasal kiralık devreler gibi altyapı, işletme gideri vb.)
esas alınarak oluştuğunu] gösterir yazının”
12-53/1480-509
9/16
tebliğ tarihini müteakip 30 gün içerisinde Kuruma gönderilmesi hususlarını içeren yazılı
görüş tebliğ edilmiş, aksi durumda 4054 sayılı Kanun’un 41. vd. hükümleri uyarınca
soruşturma açılacağı bildirilmiştir.
(28) Rekabet Kurulunun 03-59/711-332 sayılı kararı çerçevesinde toptan internet erişimi ve
uluslararası karasal kiralık devre uygulamalarına yönelik olarak Türk Telekom’a 4054 sayılı
Kanun’un 9/3. maddesi uyarınca gönderilen görüş yazısına ilişkin Kurum kayıtlarına intikal
eden Türk Telekom’un beyan ve taahhütleri çerçevesinde,
“a. İnternet toptan erişim hizmetlerine ilişkin olarak;
1. TTAŞ tarafından gönderilen cevap yazısında:
i. Yeni bir ürün olarak sunulacağı taahhüt edilen IP-VPN hizmetinin tarifelerinin
maliyete dayalı olacağı,
ii. Bu hizmetin verileceğine dair çalışmaların başlatıldığı, bu çalışmaların 3 ila 6 ay
arası bir sürede tamamlanacağı,
2. ve sözlü olarak ifade edilen,
iii. IP-VPN hizmetinin sunumuna ilişkin sürenin 4 ay olarak ele alınabileceği,
dolayısıyla da çalışmaların 4 ay içinde tamamlanacağı,
iv. Bu hizmetin sunumu ile beraber eş zamanlı olarak “toptan internet erişimi
konusunda IP-VPN hizmeti dışında kalacak surette yurtiçi diğer erişim hizmetlerini
[TTAŞ’nin kendi (bireysel ve kurumsal) son kullanıcılarını] kapsayacak” yeni bir
ürünün sunulacağı,
v. TTAŞ şartnamesi veya tarifelerinde yeni sunulacak IP-VPN hizmetine yönelik
olarak ortaya çıkması teknik muhtemel sorunların belirlenmesi ve çözülmesine
(halline) yönelik hükümler getirileceği,
yönündeki taahhüt ve beyanlar dikkate alınmak suretiyle;
b. Uluslararası karasal kiralık devre tarifelerine ilişkin olarak ise;
1. Tarifelerin maliyetler ile ilişkili olarak belirlenmesine kadar %20 indirime gidileceği,
2. %20 indirimin Telekomünikasyon Kurulu onayını müteakip hemen uygulamaya
konulacağı,
3. Uluslararası karasal kiralık devrelere ait oluşturulacak yeni TTAŞ tarifesinin Şubat
2004 sonuna kadar Telekomünikasyon Kurumu'nun onayına sunulacağı yönündeki
beyan ve taahhütler dikkate alınmak suretiyle”
Türk Telekom hakkında soruşturma açılmasına gerek olmadığına 04-01/27-9 sayı ile karar
verilmiştir.
I.5.2. 2004/504 ve 2009/UK-07/277 sayılı BTK Kararları
(29) BTK tarafından Rekabet Kurumuna protokol kapsamında yapılan başvuruda 15.09.2004
tarih, 2004/504 sayı ve 03.06.2009 tarih, 2009/UK-07/277 sayılı kararlara atıf yapıldığı
görülmektedir. Buna göre; Netone tarafından konuya ilişkin olarak yapılan uzlaştırma talebi
neticesinde alınan 15.09.2004 tarih ve 2004/504 sayılı karar kapsamında;
- İnternetin küresel çaptaki hiyerarşik şebeke yapısı göz önüne alındığında, karşılıklı
trafik değişimi amaçlı olarak talep edilen Trafik Denkliği’nin (peering) teknik ve ticari
anlamda alternatiflerinin bulunması,
- Trafik Denkliği’nin bugüne kadar taraflar arasında yapılan ticari müzakere/lere dayalı
karşılıklı anlaşmalar ile gerçekleştirilmesi, bu kapsamda internet omurgalarının ve
12-53/1480-509
10/16
internet trafik değişimi için yapılan anlaşmaların doğrudan regüle edilmemesi, internet
omurga sağlayıcılar veya internet servis sağlayıcıların kendi aralarında yapacakları
bağlantılarda uygulanacak usul ve esasları doğrudan kontrol etme noktasında ulusal
düzenleyici otoriteleri yetkili kılan bir düzenleyici dayanağın bulunmaması ve konuya
ilişkin olarak incelenen uluslararası uygulamalarda ülkemize benzer bir yapı ve bu
kapsamda bir düzenleyici müdahale örneğine rastlanılmamış olması, konuyla ilgili
getirilecek herhangi bir yükümlülüğün İSS'ler arasındaki mevcut ve/veya gelecekteki
müzakere sürecini olumsuz etkileyebileceği,
- Türk Telekom ile yapılması talep edilen Trafik Denkliği’nin, Netone’ın kullanıcılarına
internet erişim hizmeti sunabilmesi için zorunlu unsura erişim niteliğinde bir husus
olmadığının değerlendirilmesi,
- ATM ve FR üzerinden internete erişim tarifelerinin Tarife Yönetmeliği kapsamında
düzenlemeye tabi olması ve bu kapsamda konuyla ilişkili olarak halen devam eden
çalışmaların bulunması
hususları dikkate alınarak, mevcut durumda internet trafiği değişimi ile ilgili olarak Erişim ve
Arabağlantı Yönetmeliği kapsamında erişim yükümlülüğü getirilmesinin uygun olmadığı, bu
çerçevede Netone’ın anılan Yönetmelik kapsamında uzlaştırma prosedürü işletilmesi
yönündeki talebinin kabul edilmemesi hususları karara bağlanmıştır.
(30) Benzer şekilde, TurkNet’in TTNET ile uzlaştırma talebini konu alan 03.06.2009 tarih ve
2009/UK-07/277 sayılı karar kapsamında;
- İnternetin küresel çaptaki hiyerarşik şebeke yapısı göz önüne alındığında, karşılıklı
internet trafiği değişimi amaçlı olduğu anlaşılan bahse konu IP arabağlantısının teknik
ve ticari anlamda alternatiflerinin bulunması,
- İSS'ler arası internet trafiği değişiminin bugüne kadar taraflar arasında yapılan ticari
müzakerelere dayalı karşılıklı anlaşmalar ile gerçekleştirilmesi, bu kapsamda internet
trafiği değişimi için yapılan anlaşmaların doğrudan düzenlenmemesi, konuya ilişkin
olarak incelenen uluslararası uygulamalarda düzenleyici müdahale örneğine
rastlanılmamış olması ve konuyla ilgili getirilecek herhangi bir yükümlülüğün İSS'ler
arasındaki mevcut ve/veya gelecekteki müzakere sürecini olumsuz etkileyebileceği,
- TurkNet tarafından kullanıcılarına internet erişim hizmeti sunabilmesinde TTNET ile
yapılması talep edilen doğrudan internet trafiği değişiminin zorunlu unsura erişim
niteliğinde bir husus olmadığı,
- Ülkemizde internet trafiğinin değişimi ile ilgili BTK tarafından bir pazar tanımlanmadığı
ve konuyla ilgili olarak herhangi bir işletmecinin etkin piyasa gücüne sahip işletmeci
statüsünde olmadığı hususları dikkate alınarak, TurkNet’in anılan Yönetmelik
kapsamında uzlaştırma prosedürü işletilmesi yönündeki talebinin reddedilmesi
hükme bağlanmıştır.
I.6. Elde Edilen Bilgi/Belgeler ve Değerlendirme
I.6.1. Teşebbüslerden Elde Edilen Bilgi ve Belgeler
(31) Önaraştırma sürecinde Türk Telekom’da gerçekleştirilen incelemede, Takım Lideri Mahmut
Yıldırım’ın bilgisayarında 15.12.2011 tarihinde İstanbul Hilton Otel’de Türk Telekom ile
diğer İSS’ler (TTNET, Doğan, İşnet, Global, Koçnet, Superonline, Millenicom
Telekomünikasyon Hizmetleri A.Ş. (Millenicom), TurkNet, Vodafone) arasında
gerçekleştirilen bir toplantının tutanağı elde edilmiştir. Bahse konu tutanakta yer alan
ifadeler aşağıdaki şekildedir:
“7. TNAP ve Peering:
12-53/1480-509
11/16
Türk Telekom’un TNAP ve Peering yaklaşımının ne olduğu soruldu. Pantel’in3 alınması ile
bu konuların tekrar değerlendirilebileceği ifade edildi.”
(32) Aynı toplantıya ilişkin ve Takım Lideri Mahmut Yıldırım’a ait olduğu anlaşılan el yazısı
notlarda ise toplantıda ele alınan hususların daha detaylı bir değerlendirmesinin bulunduğu
aşağıdaki ifadelerden görülmektedir:


(TİCARİ SIR)


(33) Önaraştırma sırasında ayrıca, Superonline, Grid Telekom, Doğan, Millenicom, TurkNet ve
Vodafone Net İletişim Hizmetleri A.Ş. (Vodafone Net) ile Türk Telekom’un bilgi ve görüşleri
alınmıştır.
I.6.2. İlgili Pazar ve Hâkim Durum
(34) Başvuruya konu iddialar, 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesi kapsamında incelenmiştir. Bu
çerçevede, hâkim durumun kötüye kullanılmasından bahsedilebilmesi için, ilgili ürün pazarı
tanımlanması, bu pazarda hâkim durumda bulunulduğunun tespit edilmesi ve inceleme
konusu eylemin bir kötüye kullanma olup olmadığının değerlendirilmesi gerekmektedir.
(35) Bununla birlikte, ayrıntılı pazar tanımı yapılmasının sonucu etkilemeyeceği anlaşıldığından,
Türk Telekom’un İSS’lerin faaliyetlerini zorlaştırabileceği bir pazarda hâkim durumda
olduğu varsayımı altında değerlendirme yapılmıştır.
I.6.3. Değerlendirme
(36) Başvuru konusu iddialar, aşağıda yer verilen dört başlık altında değerlendirilmiştir.
I.6.3.1. Diğer İSS’lerden Türk Telekom’a yönelik yurtiçi trafik değişimine dair bir
peering talebi olup olmadığı ve bunun Türk Telekom tarafından reddedilip
reddedilmediği
(37) Yerinde incelemede elde edilen belgelerde son olarak 15.12.2011 tarihinde tarafların bir
araya geldiği, İSS’ler tarafından Türk Telekom’a peering yapması yönünde bir yaklaşım
sunulduğu, ancak bunun Türk Telekom tarafından ileriki bir tarihte olasılık olarak
değerlendirilebileceğinin ifade edildiği dikkat çekmektedir.
(38) Ayrıca,
- Superonline tarafından; Türk Telekom’a TNAP’a katılması noktasında yazılı bir
davette bulunulduğu ancak Türk Telekom tarafından bu davete herhangi bir cevap
verilmediği,
- Vodafone Net tarafından; BTK ve Türk Telekom nezdinde bu konu çeşitli
zamanlarda servis sağlayıcılar tarafından gündeme getirildiği,
- D-Smart tarafından; konuyla ilişkili toplantılarda Türk Telekom’a bu yöndeki talep
iletilse de, yurtiçinde peering yapılmayacağı hususunun Türk Telekom tarafından
defalarca ifade edildiği,
- TurkNet tarafından; kendilerince Türk Telekom’a bu konuda yapılan müteaddit
girişimlerin hiçbirisinden netice alınamadığı, geçmişte peering yapmayı reddeden

3 Türk Telekom’un veri aktarımı alanında faaliyet gösteren bir iştirakidir.
12-53/1480-509
12/16
Türk Telekom için BTK nezdinde uzlaştırma talep ettikleri, ancak BTK’nın peering’i
arabağlantı olarak değerlendirmediği ve arabağlantılar için mevzuatta ve kanunda
yer alan uzlaştırma sürecini çalıştırmadığı,
- Grid Telekom tarafından; Türk Telekom ve TTNET’in ayrı ayrı TNAP’a davet edildiği,
ancak bu kurumların kendilerini TNAP yapısının dışında tuttukları,
- Türk Telekom tarafından ise;
 Türk Telekom’a ilişkin olarak; TNAP platformunun 14.02.2011 sayılı yazısı ile
“Peering (Trafik Değişim) Çerçeve Sözleşmesi”nin imzalandığı, ilgili resmi
kurumlara anılan sözleşme ile ilgili gerekli başvuruların yapılacağı, bahse
konu altyapının daha etkin kullanımı için şirketlerinin de katılımının istendiği,
15.01.2011 tarihine kadar yazılı bildirim yapılması halinde, şirketlerinin
sözleşmeye taraf olması için gerekli her türlü bilgi ve belgenin kendileri
tarafından sağlanacağının şirketlerine bildirildiği, anılan platformun söz
konusu yazısına ilişkin olarak herhangi bir yazılı bildirimde bulunulmadığı,
 TTNET bakımından ise; TNAP olarak adlandırılan yapıya TTNET’in de
katılması yönünde diğer İSS’lerden 14.12.2010 tarihli davet mektubu alındığı,
konunun gerek teknik gerekse mali açıdan değerlendirildiği, TTNET’in TNAP
yapısına katılımının şebeke mimarisinden kaynaklanan zorluklar nedeniyle
maliyeti artıracağının tespit edildiği ve katılmama kararının alındığı
ifade edilmiştir.
(39) Mevcut durum itibariyle, diğer İSS’ler tarafından peering yapmaya davet edilen Türk
Telekom’un bundan imtina ettiği sonucuna varılmıştır.
I.6.3.2. Yurtiçinde gerçekleşen trafiğin büyüklüğü
(40) Şikâyet konusu iddiaların yurtiçi veri transferine ilişkin olmasından ötürü, inceleme
sırasında teşebbüslerden şebekelerinde oluşan trafiğin yurt içi ve yurt dışı yönüne (upload
ve download için ayrı ayrı olacak şekilde) dağılımı talep edilmiştir. Teşebbüslerden alınan
bilgiler4 genel itibariyle toplam internet trafiğinin %(…..) oranında yurt dışı, %(…..) yurt içi
kaynaklı olduğu yönündedir. Bununla birlikte cevabi yazılarda, bahse konu oranların veri
merkezleri ve kurumsal internet kullanıcıları açısından farklılık sergileyebileceği ifade
edilmektedir. Bu nitelikteki aboneler açısından yurt içi trafiğin yurt dışı trafiğine göre ağırlık
kazandığı (%(…..) ila %(…..)) değerlendirmesi yapılmaktadır.
(41) Bu çerçevede, şikâyet konusu iddiaların tüm internet trafiği genelinde olmadığı, toplam
internet trafiğinin bireysel kullanıcılar açısından %(…..), kurumsal kullanıcılar açısından
%(…..) civarında bir kısmıyla sınırlı olduğu kanısına varılmıştır.
I.6.3.3. Mevcut durumda yurtiçi trafiğin Türk Telekom üzerinden aktarılması dışında
başka alternatifler olup olmadığı ve bu alternatif yöntemlerin ne ölçüde ikame teşkil
ettiği
(42) İnceleme sırasında, yurt içi trafiğin Türk Telekom şebekesi aracılığıyla Türk Telekom’un
toptan tarifeleri üzerinden satın alınan hizmet kapsamında yönlendiriliş şekline herhangi bir
alternatif olup olmadığı hususu da değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu çerçevede,
- İSS’lerin mevcut durumda yurt içi trafiği nasıl yönlendirmeyi tercih ettikleri,
- Yurt içi trafiğin yurt dışı üzerinden aktarılması gibi bir alternatif önünde teknik bir
imkânsızlık olup olmadığı,

4 Bazı teşebbüsler bu ayrımı yapacak teknik altyapılarının olmadığını veya verilen sürenin yeterli olmadığını
ifade ederek bu soruya yanıt vermemişlerdir.
12-53/1480-509
13/16
- Maliyet, kalite gibi unsurlar dikkate alındığında böyle bir uygulamanın peering
uygulamasına ne derece bir ikame olarak değerlendirilebileceği
gibi hususlara ilişkin olarak gerek İSS’lerin gerekse Türk Telekom’un görüşleri alınmıştır.
(43) Bu kapsamda İSS’lerden gelen cevaplar incelendiğinde; bilgi talebinde bulunulan tüm
İSS’lerin, yurt içi trafiğin yönlendirilmesinde Türk Telekom’dan hizmet aldıklarını, bu
hizmetin de genellikle toptan seviyede sunulan metro ethernet internet hizmeti olduğunu
belirttikleri dikkat çekmektedir.
(44) Benzer şekilde teşebbüslere yurt içi internet trafiğinin yurt dışından dolanılarak yönetilmesi
önünde herhangi bir teknik imkânsızlık olup olmadığı konusunda yöneltilen soruya cevaben
teşebbüslerin tamamının, herhangi bir teknik imkânsızlık bulunmadığı cevabını verdikleri
ifade edilmelidir.
(45) Bununla birlikte, yurt içinde gerçekleşen trafiğin aktarılması noktasında; Türk Telekom gibi
bir sağlayıcı ile anlaşma yapılması veya trafiğin yurt dışından dolandırılması yöntemlerinin
arasındaki ikame imkânı açısından değerlendirmelerin, kalite anlamında bazı sıkıntılar
yaşanabileceği yönünde olduğu belirtilmelidir.
(46) Dosya mevcudunda yer alan görüşlerden İSS’lerin, yurt içinde gerçekleşen trafiğin
aktarılması noktasında; trafiğin yurt dışından dolandırılması yönteminin yurt içi trafiğinin
Türk Telekom gibi bir sağlayıcı ile anlaşma yapılarak internete çıkarma yöntemine özellikle
kalite açısından alternatif teşkil etmediği konusunda fikir birliği içinde oldukları
anlaşılmaktadır. Ancak Türk Telekom ise bu yöntemlerin birbirine alternatif olduğu yönünde
bir değerlendirme yapmaktadır. Bu bakımdan, esas itibariyle yurt içi trafiğin yurt dışından
dolaştırılması halinde;
- Uçtan uca sürelerin uzayabileceği, bu durumun BTK’nın internet servis
sağlayıcılarının uymasını yükümlü tuttuğu Elektronik Haberleşme Sektöründe
Hizmet Kalitesi Yönetmeliği’nde geçen veri transfer hızının tutturulamaması
sonucunu doğurabileceği,
- Video gibi görsel içerik barındıran web siteleri ile borsa verileri, interaktif
uygulamalar içeren bilgisayar oyunları gibi uygulamalar açısından gecikmenin bir
hizmet kalitesi problemine dönüşebileceği,
- Oluşacak olası teknik sorun riskinin arttığı, teknik sorunlar yaşanması halinde bu
sorunların çözümünün karmaşıklaşacağı,
- Türk Telekom'un yönlendirme ve kapasite tahsis esaslarının hizmet kalitesi
açısından büyük önem taşıyacağı ve Türk Telekom’un bu yöndeki uygulamasının ne
olacağı konusunun belirsiz olduğu
hususlarının vurgulandığı dikkat çekmektedir.
(47) Yurt içi internet trafiğinin yönlendirilmesi açısından, Türk Telekom’un altyapısı haricinde
diğer alternatiflerin varlığı ile bu alternatiflerin altyapıya ne ölçüde ikame ettiğinin tahlil
edilebilmesi hususunun açıklığa kavuşturulması açısından tarafların (bir bütün olarak
İSS’ler ile Türk Telekom) birbirleriyle örtüşmeyen görüşleri de dikkate alındığında, sektörel
düzenleyicinin konuya ilişkin değerlendirmeleri önem kazanmaktadır.
(48) Yürütülen önaraştırma sürecini başlatan, BTK tarafından Kurumumuza gönderilen yazıda;
- İnternetin küresel çaptaki hiyerarşik şebeke yapısı göz önüne alındığında, karşılıklı
trafik değişimi amaçlı olarak talep edilen Trafik Denkliği (peering)’nin teknik ve ticari
anlamda alternatiflerinin bulunması,
12-53/1480-509
14/16
- Türk Telekom ile yapılması talep edilen Trafik Denkliği'nin, (diğer İSS) kullanıcılarına
internet erişim hizmeti sunabilmesi için zorunlu unsura erişim niteliğinde bir unsur
olmadığının değerlendirilmesi
hususlarının belirtildiği görülmektedir. Ayrıca önaraştırma sırasında BTK’dan;
- Kararlarda ifade edilen teknik ve ticari olası alternatiflerin ne olduğu,
- İnternet erişim hız/kalitesi, İSS’ler açısından maliyeti ile kesintisiz, sürekli ve
güvenilir erişim imkânı sağlaması gibi unsurlar bir arada değerlendirildiğinde, İSS’ler
arası trafiğin yönetilmesine dair söz konusu diğer yöntemlerin, trafik denkliğine,
teorik bir alternatif mi, ekonomik ve teknik anlamda ciddi bir ikâme olarak mı
değerlendirilmesi gerektiği
hususlarında bilgi talep edilmiş, ancak herhangi bir cevabi yazı önaraştırma süresince
Kuruma intikal etmemiştir. Bununla birlikte, içtihadı dikkate alındığında sektörel düzenleyici
konumundaki BTK’nın istikrarlı bir şekilde “ticari alternatif” olduğu değerlendirmesinde
bulunduğu dikkat çekmektedir. BTK tarafından, içtihatta vurgulanan diğer bir husus, benzer
bir düzenlemeye yurt dışında rastlanmamış olmasıdır.
(49) Mevcut bilgi ve belgeler ışığında; sektörel düzenleyici tarafından yapılmış, Türk Telekom
altyapısına “ticari alternatif” bulunduğu tespitinin aksini gösterir herhangi bir bulguya
rastlanmamıştır.
I.6.3.4. Türk Telekom’un bu yaklaşımının olası somut etkileri
(50) Bahse konu uygulamaların diğer İSS’lerin faaliyetleri üzerindeki zorlaştırıcı etkisini ve son
kullanıcılar üzerindeki olası etkilerini değerlendirebilmek amacıyla İSS’lerden;
- Türk Telekom’a 2010 ve 2011 yıllarında ve 2012 yılının ilk altı ayında metro ethernet
internet bedeli olarak ödenen toplam tutarın internet maliyetleri içindeki payı (satılan
internet hizmeti maliyeti),
- Türk Telekom’un peering yaklaşımının değişmesi halinde, son kullanıcının katlandığı
internet bedelinde oluşacak tahmini yüzdesel değişiklik ve bunun dışında olası
faydalar
hususlarına ilişkin tespit, tahmin ve değerlendirmeleri talep edilmiştir.
(51) Millenicom %(…..), TurkNet %(…..), Superonline %(…..), Vodafone ve Grid Telekom
%(…..) aralıklarında bir orana işaret etmekle birlikte, diğer İSS’lerin nispi olarak mukayase
edilebilir değerler sunamadığının görülmesi nedeniyle bahse konu harcama kaleminin
mutlak büyüklüğü belirlenmeye çalışılmıştır.
(52) Teşebbüslerin şikâyet konusu maliyet kalemi kapsamında yapılan harcamaları aşağıda yer
almaktadır:
- Grid Telekom tarafından yıllık bazda (…..) TL’lik,
- Vodafone Net tarafından aylık bazda (…..) TL, yıllık bazda (…..) TL’lik,
- TurkNet tarafından yıllık bazda (…..) TL’lik
bir büyüklük belirtilmektedir. Doğan, Superonline ve Millenicom tarafından ise herhangi bir
maliyet sunulamamıştır. Bununla birlikte Türk Telekom tarafından sunulan bilgide, bu
teşebbüslerin kullandığı devrelerin dökümü yer almaktadır. Bu döküm üzerinden mevcut
tarifeler bağlamında bir değerlendirme yapıldığında;
- Doğan açısından yıllık bazda (…..) TL’lik,
- Millenicom açısından yıllık bazda (…..) TL’lik
- Superonline açısından yıllık bazda (…..) TL’lik
12-53/1480-509
15/16
harcama kalemleri ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte, bahse konu bedellerin Türk
Telekom’a verilecek taahhütler aracılığıyla %40’a varan oranlarda düşürülmesinin mümkün
olabildiği görülmüştür.
(53) Mevcut bilgiler itibariyle bahse konu harcama kalemlerinin teşebbüsleri dışlayıcı bir etki
doğuracak büyüklükler olarak değerlendirilmesinin güç olduğu anlaşılmıştır.
(54) Türk Telekom’un peering yaklaşımının değişmesi halinde son kullanıcının bundan ne kadar
faydalanacağı konusuna dair olarak ise;
- Millenicom’un, %(…..) civarında bir maliyet düşüşü olabileceği,
- Vodafone Net’in, Türk Telekom’un peering yaklaşımını değiştirmesi halinde internet
maliyetlerinin ciddi oranda düşeceği,
- Superonline’ın, toptan seviyede yaklaşık %(…..) oranında indirim olması halinde son
kullanıcının ödeyeceği bedeller bakımından (…..) TL arasında değişen seviyelerde
indirim olabileceği,
- D-Smart’ın, veri merkezi tarafında %(…..)'lik bir iyileşme olabileceği,
- TurkNet’in, yurt içi trafiğin operatörler arasında ücretsiz olarak paylaşılması
durumunda son kullanıcının katlanacağı internet bedelinin bireysel kullanıcılar için
%(…..), veri merkezi müşterileri için ise %(…..) azalacağı
görüşlerinde oldukları anlaşılmıştır.
(55) İSS’ler tarafından bireysel ve kurumsal kullanıcı tarifelerinde ciddi oranlarda indirim olacağı
tahminlerinde bulunulduğu anlaşılsa da bu oranlara ilişkin net bir çalışma ve
gerekçelendirme sunulamadığı görülmüştür. Ayrıca İSS’lerin fiyat harici temel olası faydalar
olarak; yurt dışında yerleşik veri merkezlerinin yurtiçine taşınması, ülke kaynaklarının etkin
kullanımı ve elektronik haberleşme sektöründe gelişme ve kalite artışı hususlarını belirttiği
de anlaşılmıştır.
(56) Mevcut bilgi ve belgeler itibariyle, diğer İSS’lerin konuya ilişkin ifadeleri, Türk Telekom’un
beyanları ve yerinde incelemede elde edilen belgeler bakımından Türk Telekom’un peering
yapmayı reddettiği yönünde bir kanı ortaya çıkmakla birlikte;
- Şikâyet konusu eylemin sadece yurt içinde başlayan ve sonlanan trafiğe ilişkin bir
husus olması,
- Diğer İSS’lerin Türk Telekom altyapısına ikame teşkil edebilecek herhangi bir
alternatifin olmadığını belirtmelerine rağmen, sektörel düzenleyici konumundaki
BTK’nın içtihadında Türk Telekom altyapısına ticari alternatiflerin bulunduğunu ve
şikâyet konusuna dair herhangi bir müdahale örneğine yurt dışında rastlanmamış
olduğunu belirtmesi,
- Türk Telekom’un uygulamasının İSS’lerin maliyetlerini arttırdığının kabul edilmesi
halinde dahi yaşanacak olan bu artışın, İSS’ler açısından dışlayıcı bir etki doğuracak
ölçüde olduğu yönünde bir bulgunun bulunmaması,
- Şikâyete konu uygulamanın sonlandırılması halinde bir takım teorik faydaların elde
edileceği öne sürülmekle birlikte, faydaların büyüklüğü ile faydalar ve uygulama
arasında diğer İSS’ler tarafından ikna edici herhangi bir nedenselliğin ortaya
konulamamış olması
unsurlarından hareketle, Kanun’un 6. maddesinin ihlal edilmediği sonucuna varılmıştır.
J. SONUÇ
12-53/1480-509
16/16
(57) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre, dosya konusu iddialara yönelik
olarak 4054 sayılı Kanun’un 41. maddesi uyarınca şikâyetin reddi ile soruşturma
açılmamasına OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.








Başkan
Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI






İkinci Başkan
Prof. Dr. Metin TOPRAK Doç. Dr. Mustafa ATEŞ


İsmail Hakkı KARAKELLE







Dr. Murat ÇETİNKAYA Reşit GÜRPINAR



Full & Egal Universal Law Academy