Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 16-09/146-62
Karar Türü: Menfi Tespit ve Muafiyet
Konu: Opet Petrolcülük A.Ş.’nin yapmış olduğu dikey anlaşma ve çeşitli uygulamalar yolu ile 4054 sayılı Kanun’u ve 2002/2 sayılı Tebliğ’i ihlal ettiği iddiası
Karar Tarihi: 10.03.2016

Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2016-1-4 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 16-09/146-62
Karar Tarihi : 10.03.2016
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Ömer TORLAK
Üyeler : Fevzi ÖZKAN, Dr. Metin ARSLAN,
Doç. Dr. Tahir SARAÇ, Kenan TÜRK
B. RAPORTÖRLER: Zeynep MADAN, Metin DEMİRCİ
C. BAŞVURUDA
BULUNANLAR : - Leman TONGUÇ,
- Levent TONGUÇ,
- Tayfun TONGUÇ,
- Sevtap TONGUÇ ve
- İsmail Tonguç Baba Pazarlama A.Ş.
Temsilcileri: Av. Erol ÖZDEMİR
Kozyatağı Mah. Bayar Cad. No:107 Daire:8 Kadıköy/İstanbul
D. HAKKINDA İNCELEME
YAPILAN : Opet Petrolcülük A.Ş.
Barbaros Mah. Gelincik Sok. No:4/A 34746 Ataşehir/İstanbul
(1) E. DOSYA KONUSU: Opet Petrolcülük A.Ş.’nin yapmış olduğu dikey anlaşma ve
çeşitli uygulamalar yolu ile 4054 sayılı Kanun’u ve 2002/2 sayılı Tebliğ’i ihlal ettiği
iddiası.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: Başvuruda özetle; 07.06.2007 tarihli sözleşmeyle başvuruya
konu akaryakıt istasyonu üzerinde Opet Petrolcülük A.Ş. (OPET) lehine tesis edilen 12
yıl süreli intifa hakkının OPET tarafından kaldırılmadığı ifade edilerek, 4054 sayılı
Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (4054 sayılı Kanun) ve 2002/2 sayılı Dikey
Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği’nin (2002/2 sayılı Tebliğ) ihlal edilmesi
nedeniyle gerekli işlemlerin yapılması talep edilmiştir.
(3) G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 11.01.2016 tarihinde giren başvuru üzerine
hazırlanan 10.02.2016 tarih ve 2016-1-4/İİ sayılı İlk İnceleme Raporu, 18.02.2016 tarihli
Kurul toplantısında görüşülmüş ve önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir. Konuya
ilişkin karar uyarınca düzenlenen 03.03.2016 tarih ve 2016-1-4/ÖA sayılı Önaraştırma
Raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(4) H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda;
- Öztürkler Petrol Ürün. Paz. Nak. İç ve Dış Tic. A.Ş. (ÖZTÜRKLER PETROL), Öztürkler
Lojistik Hizmetler ve Petrol Ürünleri Ticaret Ltd. Şti. (ÖZTÜRKLER LOJİSTİK) ve OPET
arasındaki dikey ilişkinin 2002/2 sayılı Tebliğ’in 5. maddesinde düzenlenen istisnadan
yararlanamadığı;
- Söz konusu dikey ilişkinin, 2002/2 sayılı Tebliğ ile tanınan grup muafiyetinden
hâlihazırda yararlanmadığı,
- Dosya konusu dikey anlaşmaya 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesi kapsamında bireysel
muafiyet de tanınamayacağı, bu nedenle, aynı Kanun’un 9. maddesi uyarınca,
taraflara gerekçeli kararın tebliği tarihinden itibaren 30 gün içinde aralarındaki dikey
ilişkiyi sonlandırmaları gerektiği, aksi takdirde haklarında 4054 sayılı Kanun
çerçevesinde işlem başlatılacağı yönünde görüş bildirilmesinin uygun olacağı
16-09/146-62
2/4

ifade edilmiştir.
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. Dosya Konusu Dikey Anlaşmaya Yönelik Bulgular
(5) Yapılan başvuruda özetle;
- Başvuruya konu akaryakıt istasyonunun bulunduğu taşınmaz üzerinde müteveffa
malik İsmail TONGUÇ tarafından OPET lehine tapuda 07.06.2006 tarihinde 12 yıl
süreli intifa hakkı tanındığı,
- Söz konusu istasyon üzerinde OPET bayisi olarak faaliyet gösteren ÖZTÜRKLER
PETROL ile müteveffa malik İsmail TONGUÇ arasında 01.06.2004 tarihinden itibaren
geçerli olmak üzere 10 yıl süreli kira sözleşmesi akdedildiği,
- Taşınmaz üzerindeki intifa hakkının, kira sözleşmesinin ve aralarındaki dikey ilişkiye
dair tüm sözleşmelerin 4054 sayılı Kanun ile 2002/2 sayılı Tebliğ ve Rekabet Kurulu
kararları doğrultusunda geçersiz hale geldiği,
- Bununla birlikte OPET tarafından intifa hakkının terkin edilmediği ve geçersiz olduğu
ileri sürülen söz konusu sözleşmelerin ifaya zorlandığı
ifade edilerek, OPET hakkında gerekli işlemlerin yapılması talep edilmiştir.
(6) Anılan başvuruya ilişkin olarak OPET tarafından gönderilen ve Kurum kayıtlarına
01.03.2016 tarihinde giren yazıda ise özetle;
- İsmail TONGUÇ'un mülkiyet hakkını haiz olduğu gayrimenkul üzerinde OPET lehine
07.06.2006 tarih ve 7795 yevmiye numarası ile 12 yıl müddetli intifa hakkı tesis edildiği,
- İntifa tesisine bağlı olarak malik İsmail TONGUÇ'a 15.02.2007 tarihinde brüt (…..) TL
ödeme yapıldığı,
- Mezkûr taşınmaz üzerinde OPET marka ve logosu altında bayilik faaliyeti yürütülmesi
amacı ile ÖZTÜRKLER PETROL ile 07.06.2006 tarihli, birer yıllık yenilemeler ile azami
beş yıl süreli bayilik sözleşmesi imzalandığı,
- 20.11.2009 tarihinde istasyon üzerinde işletici değişikliği gerçekleşerek işleticilik
faaliyetinin ÖZTÜRKLER LOJİSTİK tarafından devralındığı, bu doğrultuda
ÖZTÜRKLER LOJİSTİK ile OPET arasında 20.11.2009 tarihli, beş yıl süreli ve
27.09.2013 tarihli, beş yıl süreli bayilik sözleşmeleri imzalandığı,
- Taşınmaz maliki İsmail TONGUÇ ile OPET arasında herhangi bir bayilik ilişkisinin söz
konusu olmadığı,
- Mezkûr akaryakıt istasyonunun işleticiliğinin verildiği ÖZTÜRKLER PETROL ve
ÖZTÜRKLER LOJİSTİK ile İsmail TONGUÇ arasında herhangi bir hissedarlık
ilişkisinin olmadığı hususunun Ticaret Sicil Gazeteleri ile sabit olduğu,
- OPET lehine tesis edilen intifa hakkının halen yürürlükte ve hukuken geçerli olduğu,
intifa hakkının 4054 sayılı Kanun’a, Rekabet Kurulu karar ve düzenlemeleri ile 2002/2
sayılı Tebliğ’e uygun şekilde tesis edildiği
ifade edilmiştir.
I.2. Değerlendirme
(7) Akaryakıt sektöründe uygulanan dikey anlaşmalara ilişkin olarak 4054 sayılı Kanun ve
2002/2 sayılı Tebliğ çerçevesinde Kurulumuz ile Danıştay tarafından alınan çok sayıda
karar ile sabit olduğu üzere, bayilik sözleşmeleri ile bu sözleşmelerde yer alan rekabet
etmeme yükümlülüğünün süresine etki eden intifa sözleşmeleri ve kira sözleşmelerinin
tamamı tek bir dikey anlaşma olarak kabul edilmektedir. Yine yerleşik kararlarında
16-09/146-62
3/4

Kurulumuz, bu tür sözleşmelerin yapıldıkları tarihten itibaren en fazla beş yıl süre ile
2002/2 sayılı Tebliğ’de düzenlenen grup muafiyetinden yararlanabileceğine ve bu tarihten
sonra muafiyet koşullarının ortadan kalkacağına; bu sürelerin hitamından itibaren intifa
hakkı çerçevesinde bayilerin yeniden sözleşme yapmaya zorlanması halinde 4054 sayılı
Kanun’un 4. maddesi çerçevesinde işlem başlatılacağının ilgili taraflara bildirilmesine
karar vermiştir.
(8) Dosya mevcudu bilgi ve belgelerden, söz konusu istasyon üzerinde faaliyet göstermek
amacıyla akaryakıt istasyonu işleten ÖZTÜRKLER PETROL ile müteveffa malik İsmail
TONGUÇ arasında 01.06.2004 tarihinden itibaren geçerli olacak şekilde on yıl süreli kira
sözleşmesi imzalandığı, 07.06.2006 tarihinde İsmail TONGUÇ tarafından OPET lehine
12 yıl süreli intifa hakkı tanındığı, aynı tarihte (07.06.2006) ÖZTÜRKLER PETROL ile
OPET arasında birer yıllık yenilemeler ile azami beş yıl süreli bayilik sözleşmesinin
imzalandığı, 20.11.2009 tarihinde ise aynı istasyon üzerinde ÖZTÜRKLER LOJİSTİK ile
OPET arasında beş yıl süreli bayilik sözleşmesinin imzalandığı, daha sonra bu
sözleşmenin feshedilerek 27.09.2013 tarihinde taraflar arasında beş yıl süreli yeni bir
bayilik sözleşmesinin imzalandığı anlaşılmaktadır.
(9) 2002/2 sayılı Tebliğ’in açıklanmasına ilişkin olarak çıkarılan Dikey Anlaşmalara İlişkin
Kılavuz’un (Kılavuz) 35. paragrafında “…Taraflar arasındaki, rekabet yasağı içeren
bayilik, işleticilik, tedarik vb. sözleşmeler ile birlikte bu sözleşmelerin süresine etki eden
intifa, tapuya şerh edilmiş kira, ekipman gibi sözleşmelerin hepsinin ortadan kalktığı tarih
ise, rekabet yasağının sona erme tarihi olarak değerlendirilecektir. Bayilik, işleticilik,
tedarik vb. sözleşmeler sürmekteyken intifa, kira, ekipman vb. sözleşmelerin sona
erdirilmesi veya tam tersine; intifa, kira, ekipman vb. sözleşmeler sürmekteyken mevcut
bayilik, işleticilik, tedarik sözleşmeleri sona erdirilerek bu nitelikte yeni bir sözleşme
yapılması hallerinde dikey ilişkinin kesintiye uğramadığı kabul edilecek ve beş yıllık süre
bu doğrultuda hesaplanacaktır....” hükmü yer almaktadır. Dolayısıyla söz konusu istasyon
üzerinde dağıtıcının sahip olduğu intifa hakkı dikey anlaşmadaki rekabet etmeme
yükümlülüğünün süresine etki ettiğinden, taraflar arasındaki sözleşmelerin ve tapuya şerh
edilmiş intifa ve kira gibi hakların hepsinin ortadan kalktığı tarih rekabet yasağının sona
erme tarihi olarak değerlendirilecek ve dikey anlaşma, taraflar arasında süregelen
rekabet yasağına başlangıç teşkil eden ilk anlaşmanın (bayilik sözleşmesi) yapıldığı
tarihten itibaren en fazla beş yıl süre ile 2002/2 sayılı Tebliğ’de düzenlenen grup
muafiyetinden yararlanabilecektir.
(10) Bununla birlikte belirli koşulların varlığında, ilgili dikey anlaşmanın 2002/2 sayılı Tebliğ’in
5. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde düzenlenen istisna kapsamında kabul
edilmesi ihtimal dâhilindedir. Ancak bir dikey anlaşmanın anılan Tebliğ’in ilgili
maddesinde öngörülen istisna hükmünde kabul edilebilmesi için, dikey anlaşmanın
kurulduğu andan itibaren malik ile işletici arasında herhangi bir hukuki veya iktisadi
bağlantının bulunmaması gerekmektedir.
(11) Bu noktada, malik İsmail TONGUÇ ile alıcı (bayi) ÖZTÜRKLER PETROL arasında
rekabet hukuku açısından bağlantı sayılabilecek herhangi bir ilişkinin mevcut olup
olmadığı incelenmelidir. OPET tarafından gönderilen konuya ilişkin yazıda, İsmail
TONGUÇ ile ÖZTÜRKLER PETROL arasında herhangi bir hissedarlık ilişkisinin
bulunmaması nedeniyle bağlantının mevcut olmadığı iddia edilmektedir. Bununla birlikte,
dosya mevcudu bilgi ve belgelerden, İsmail TONGUÇ ile ÖZTÜRKLER PETROL
arasında Edirne 2. Noterliğinin 08.02.2004 tarih ve 1725 sayısı ile tasdikli olan ve
01.06.2004 başlangıç tarihli olmak üzere 10 yıl süreli kira sözleşmesinin imzalandığı
anlaşılmaktadır. Kurulumuzun önceki kararlarında1 da görüleceği üzere, alıcı ile malik

1 Kurulumuzun; 04.02.2010 tarihli, 10-13/135-55 sayılı; 24.01.2013 tarihli, 13-07/72-41 sayılı; 13.08.2014
tarihli, 14-28/563-244 sayılı ve 20.08.2014 tarihli, 14-29/586-254 sayılı kararları.
16-09/146-62
4/4

arasında istasyonun kurulu bulunduğu taşınmaza ilişkin olarak düzenlenen kira
sözleşmeleri taraflar arasında bağlantı olarak kabul edilmektedir.
(12) Bu çerçevede taraflar arasında kurulan dikey ilişkinin, kurulduğu tarih itibarıyla söz
konusu istasyonda faaliyet gösteren bayi ile malikin ilişkili olması sebebiyle, 2002/2 sayılı
Tebliğ’in 5. maddesinde öngörülen istisna hükmü kapsamında olmadığı; ayrıca dosya
konusu istasyonun yeni bir istasyon niteliği de taşımaması nedeniyle Kurulumuzun
yerleşik kararlarında ortaya koymuş olduğu koşulları karşılamadığı ve dikey anlaşmaya
bireysel muafiyet de tanınamayacağı değerlendirilmektedir.
(13) Yukarıda açıklanan nedenlerle ÖZTÜRKLER PETROL, ÖZTÜRKLER LOJİSTİK ve
OPET arasındaki dikey ilişkinin 2002/2 sayılı Tebliğ’de öngörülen istisna hükmünden ve
halihazırda 2002/2 sayılı Tebliğ ile tanınan grup muafiyetinden yararlanamadığı ayrıca
dosya konusu dikey anlaşmaya 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesi kapsamında bireysel
muafiyet de tanınamayacağı kanaatine varılmıştır.
J. SONUÇ
(14) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre;
1. Öztürkler Petrol Ürün. Paz. Nak. İç ve Dış Tic. A.Ş., Öztürkler Lojistik Hizmetler ve
Petrol Ürünleri Ticaret Ltd. Şti. ve Opet Petrolcülük A.Ş. arasındaki dikey ilişkinin
2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği’nin 5. maddesi
kapsamında istisna hükmünden yararlanmadığına OYBİRLİĞİ ile,
2. Söz konusu dikey ilişkinin 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti
Tebliği kapsamında grup muafiyetinden yararlanmadığına OYÇOKLUĞU ile,
3. Dosya konusu dikey anlaşmaya 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesi kapsamında
bireysel muafiyet de tanınamayacağına; bu nedenle, taraflara gerekçeli kararın tebliği
tarihinden itibaren 30 (otuz) gün içinde aralarındaki dikey ilişkiyi sonlandırmaları
gerektiği, aksi takdirde haklarında 4054 sayılı Kanun uyarınca işlem başlatılacağı
yönünde aynı Kanun’un 9. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca görüş bildirilmesi için
Başkanlığın görevlendirilmesine OYÇOKLUĞU ile
karar verilmiştir.
KARŞI OY GEREKÇESİ

(10.03.2016 tarihli ve 16-09/146-62 sayılı Kurul Kararı)

Kurulun 10.03.2016 tarih ve 16-09 sayılı toplantısında görüşülen Opet Petrolcülük A.Ş.’
nin yapmış olduğu dikey anlaşma ve çeşitli uygulamalar yolu ile 4054 sayılı Kanun’u ve
2002/2 sayılı Tebliğ’i ihlal ettiği iddiasına yönelik olarak düzenlenen rapora ve incelenen
rapor kapsamına göre alınan kararın 2. ve 3. maddelerine;

İhtilafa konu akaryakıt istasyonunun faaliyette olduğu 2006 yılından bu yana ve özellikle
de akaryakıt istasyonunun bayiye geçmesinden sonra bayii ile dağıtıcı şirket arasında
yapılan sözleşmelerin 5 yılı geçmediği sözleşmelerin ilkinin 2006 yılında yapıldığı, 2009
ve 2013 yıllarında da yenilendiği anlaşıldığından ve ayrıca akdolunan sözleşmelerin
tarafların iradeleri aleyhine imzalandığına ilişkin bir iddianında bulunmaması sebebiyle
sözleşmelerin grup muafiyeti kapsamında kabul edilmeleri gerektiği görüşüyle alınan
çoğunluk görüşüne katılabilmemiz mümkün olmamıştır.

Fevzi ÖZKAN
Kurul Üyesi


Full & Egal Universal Law Academy