Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 14-54/924-419
Karar Türü: Menfi Tespit ve Muafiyet
Konu: OMV Petrol Ofisi A.Ş., Erk Petrol Yatırımları A.Ş. ve USCO Gayrimenkul San. ve Tic. A.Ş. arasındaki dikey anlaşmaya menfi tespit belgesi verilmesi talebi
Karar Tarihi: 25.12.2014

Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2014-1-91 (Muafiyet)
Karar Sayısı : 14-54/924-419
Karar Tarihi : 25.12.2014
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Kenan TÜRK, Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR,
Fevzi ÖZKAN, Doç. Dr. Tahir SARAÇ
B. RAPORTÖRLER: Şamil PİŞMAF, Muhammed Safa UYGUR, Metin DEMİRCİ
C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : OMV Petrol Ofisi A.Ş.
Temsilcisi: Derya GENÇ
Levent Cad. Yeni Sülün Sok. No:1 34330 1. Levent
Beşiktaş/İstanbul
(1) D. DOSYA KONUSU: OMV Petrol Ofisi A.Ş., Erk Petrol Yatırımları A.Ş. ve USCO
Gayrimenkul San. ve Tic. A.Ş. arasındaki dikey anlaşmaya menfi tespit belgesi
verilmesi talebi.
(2) E. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 19.09.2014 tarihinde giren başvuru üzerine
düzenlenen 18.12.2014 tarih ve 2014-1-91/MM sayılı Muafiyet Ön İnceleme Raporu
görüşülerek karara bağlanmıştır.
(3) F. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda;
- OMV Petrol Ofisi A.Ş. (POAŞ), Başak Petrol Ürünleri ve Ticaret A.Ş. (BAŞAK
PETROL), Ar-Ke İnşaat ve Tüketim Maddeleri Ticaret Ltd. Şti. (AR-KE) ve USCO
Gayrimenkul Sanayi ve Ticaret A.Ş. (USCO) arasında muhtelif sözleşmelerle kurulan
dosya konusu dikey ilişkiye 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 4.
maddesi kapsamında bulunması nedeniyle aynı Kanun’un 8. maddesi çerçevesinde
menfi tespit belgesi verilemeyeceği,
- Anılan dikey ilişkinin 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği’nde
düzenlenen istisna kapsamında bulunmadığı, bu bakımdan 07.04.2013 tarihine kadar
aynı Tebliğ ile tanınan grup muafiyetinden yararlandığı, bu nedenle hâlihazırda grup
muafiyeti kapsamı dışında kaldığı,
- Bununla birlikte ilgili dikey anlaşmanın daha önce üzerinde akaryakıt bayilik faaliyeti
yürütülmemiş bir gayrimenkul üzerinde yeni bir istasyon kurulmasına ilişkin olması
nedeniyle 07.04.2008 tarihinden itibaren 10 yıla kadar bireysel muafiyet tanınabileceği
ifade edilmiştir.
G. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
G.1. Taraflar
G.1.1. POAŞ ve Erk Petrol Yatırımları A.Ş.
(4) Dosyadaki bilgilere göre POAŞ; benzin, motorin, oto gaz, jet yakıtı, siyah ürünler, LNG
ve madeni yağ satışı alanlarında faaliyet göstermektedir. 2013 yılı sonu itibarıyla POAŞ,
akaryakıt ve madeni yağlar sektörlerinde, 2.176 akaryakıt istasyonu, bir madeni yağ
fabrikası, 11 akaryakıt, üç LPG dolum terminali, 25 hava ikmal ünitesi ve 1 milyon
metreküpü aşan depolama kapasitesine sahip şekilde faaliyet göstermektedir. POAŞ
hâlihazırda OMV Aktiengesellschaft (OMV) tarafından kontrol edilmektedir. OMV,
Avusturya’nın en büyük halka açık sanayi şirketlerinden biri olup POAŞ'ın hisselerinin de
%41,58'ine sahiptir. Diğer taraftan yine OMV'nin tek başına kontrolü altında bulunan OMV
Petrol Ofisi Holding A.Ş. de POAŞ hisselerinin %55,40'ına sahiptir.
14-54/924-419
2/6

(5) Erk Petrol Yatırımları A.Ş.’nin (ERK PETROL) ana faaliyet alanı, akaryakıt, petrol ve
petrol ürünleri ile LPG ve benzeri diğer her türlü ürünü yurt içinde temin etmek veya ithal
etmek, satmak, dağıtımını tanzim etmekten oluşmaktadır. Hisselerinin tamamına
POAŞ’ın sahip olduğu ERK PETROL, hâlihazırda dosya konusu akaryakıt istasyonunun
işleticisi konumundadır.
G.1.2. BAŞAK PETROL, AR-KE ve USCO
(6) BAŞAK PETROL, akaryakıt ve LPG bayilik lisansına bağlı akaryakıt ve LPG istasyonu
işletmeciliği faaliyeti göstermektedir. Daha önce üzerinde akaryakıt bayilik faaliyeti
yapılmamış dosya konusu istasyon ile ilgili olarak BAŞAK PETROL ile POAŞ arasında
08.04.2008 tarihinde bayilik sözleşmesi yapıldığı görülse de ilgili istasyonda gerekli
izinlerin alınamaması nedeniyle, BAŞAK PETROL’ün bayilik faaliyetini fiilen
gerçekleştiremediği bildirim formunda yer alan bilgiler arasındadır.
(7) POAŞ tarafından gönderilen ek bilgide yer alan tapu kayıtları incelendiğinde, istasyonun
bulunduğu arazi üzerinde bir süre AR-KE ile ortak mülkiyete sahip olan BAŞAK
PETROL’ün, daha sonra payların taksim edilmesiyle 14.01.2013 tarihinde malik sıfatını
kaybettiği; AR-KE’nin ise 04.06.2014 tarihinde ilgili gayrimenkul üzerindeki mülkiyet
hakkını USCO’ya devrettiği görülmektedir. Hâlihazırda istasyonun maliki USCO’dur.
G.2. Taraflar Arasındaki Hukuki İlişkiye Yönelik Tespitler
(8) POAŞ tarafından gönderilen başvuruda özetle;
- İstasyon arazisinin 2008 yılında BAŞAK PETROL ve AR-KE tarafından eşit oranda
hisseli olarak Toplu Konut İdaresi ihalesinden alındığı,
- 07.04.2008 tarihinde taraflar ile POAŞ arasında bir protokol imzalanarak POAŞ lehine
16 yıl süreli intifa hakkı tanındığı,
- POAŞ ile BAŞAK PETROL arasında inşa edilecek olan akaryakıt istasyonunun
işleticiliği konusunda bir bayilik sözleşmesi akdedildiği,
- Çeşitli hukuki ve fiili nedenler nedeniyle istasyonun uzun bir süre faaliyete geçemediği,
- BAŞAK PETROL’ün istasyon henüz faaliyete geçmeden mülk üzerindeki hisselerini
AR-KE’ye devrettiği,
- Dikey ilişkinin daha önce üzerinde hiçbir akaryakıt bayilik faaliyeti yapılmamış arazi
üzerinde kurulmuş yeni bir istasyona özgü olduğu ve yatırımın önemli bir kısmının
POAŞ tarafından karşılandığı,
- Söz konusu istasyonun işletilebilmesi için gerekli GSM ve EPDK lisanslarının ERK
PETROL tarafından 07.10.2013 tarihinde alındığı ve bu tarihten önce istasyonda hiçbir
akaryakıt satış faaliyetinin yapılmadığı,
- BAŞAK PETROL ile yapılan bayilik anlaşmasının hiçbir zaman hayata geçmediği,
- 24.01.2013 tarihinde taraflar arasında imzalanan zeyilname ile akaryakıt istasyonu ve
eklentileri dışındaki bölümler üzerinde bulunan intifa hakkının kaldırıldığı ve İstasyonun
POAŞ veya onun göstereceği bir başka kişi tarafından işletilmesi konusunda taraflar
arasında anlaşma sağlandığı,
- İstasyonun ERK PETROL ile POAŞ arasında 02.09.2013 tarihinde imzalanan bayilik
anlaşması çerçevesinde ERK PETROL tarafından işletildiği,
- Bu bağlamda, her ne kadar BAŞAK PETROL ile bayilik sözleşmesi imzalanmış olsa
da bu sözleşmenin hiçbir zaman hayata geçmediği,
- 2002/2 sayılı Tebliğ’de yer alan istisna hükmünün amaç itibarıyla, intifa süresinin bayi
üzerinde bir baskı unsuruna dönüşmediği durumlarda mülkiyet hakkının korunmasına
hizmet ettiği,
14-54/924-419
3/6

- Somut olayda da intifa hakkının herhangi bir baskı unsuruna dönüşmediği, BAŞAK
PETROL ve AR-KE’nin aralarında hiçbir bayilik ilişkisi kalmamasına rağmen
24.01.2013 tarihli zeyilname ile intifa ilişkisinin devamı yönünde tasarrufta bulundukları
ifade edilerek, 07.04.2008 tarihli Protokol ve bunu tadil eden 24.01.2013 tarihli
Zeyilname’ye 4054 sayılı Kanun’un 8. maddesi uyarınca menfi tespit belgesi verilmesi
talep edilmiştir.
(9) Kurum kayıtlarına USCO vekili tarafından gönderilen 20.11.2014 tarihli yazıda ise özetle;
- Dosya konusu dikey ilişkinin sona ermiş olması nedeniyle istasyon üzerindeki intifa
hakkının terkin edilmesi talebiyle USCO tarafından POAŞ’a 24.06.2014 tarihinde
ihtarname gönderildiği,
- POAŞ’ın çeşitli bahanelerle USCO’yu oyaladığı ve bu arada Rekabet Kurumuna menfi
tespit/muafiyet başvurusunda bulunduğunun öğrenildiği,
- USCO’nun taşınmazı edindiği sırada taşınmaz üzerinde başvurunun konusunu
oluşturan intifa hakkı dışında herhangi bir kayıt ve kısıtlamanın bulunmadığı ve bu
nedenle bu hususların USCO’ya karşı ileri sürülemeyeceği,
ifade edilerek, POAŞ hakkında gerekli işlemlerin yapılması talep edilmiştir.
(10) Taraflarca gönderilen bilgi ve belgelerin incelenmesinden; dosya konusu dikey ilişkinin
07.04.2008 tarihli Protokol ile kurulduğu; Protokolün 2. maddesi ile istasyon üzerinde
POAŞ lehine 16 yıl süreli intifa hakkı kurulmasının kararlaştırıldığı; buna mukabil POAŞ
ile BAŞAK PETROL arasında 08.04.2008 tarihinde beş yıl süreli bir bayilik sözleşmesi
yapıldığı, 09.04.2008 tarihinde de intifa hakkının tapuya şerhinin gerçekleştirildiği
görülmektedir.
(11) Öte yandan, istasyonun faaliyete geçirilebilmesi için gerekli izin ve ruhsatların
alınamaması nedeniyle akaryakıt istasyonu faaliyete geçirilememiş, bunun üzerine
POAŞ, AR-KE ve BAŞAK PETROL arasında 07.04.2008 tarihli Protokole ek olmak üzere
12.02.2013 tarihli Zeyilname imzalanmıştır. Söz konusu Zeyilnamede ilgili gayrimenkul
üzerinde istasyonun yer aldığı bağımsız bölüm harici bölümlerdeki intifa hakkının sona
erdirilmesi ve akaryakıt istasyonunun işleticilik hakkının POAŞ veya POAŞ’ın onay
vereceği üçüncü bir kişiye verilmesi kararlaştırılmaktadır. Tapu kayıtlarının
incelenmesinden, AR-KE ve BAŞAK PETROL arasında yapılan taksim sonucunda
BAŞAK PETROL’ün dosya konusu istasyon üzerindeki mülkiyet hakkının 14.01.2013
tarihinde sonlandığı görülmektedir. Akabinde POAŞ ile ERK PETROL arasında
02.09.2013 tarihi itibarıyla akaryakıt ve otogaz bayilik anlaşmaları imzalanmıştır.
(12) EPDK kayıtlarına göre, ERK PETROL 07.10.2013 tarihinde aldığı bayilik lisansı ile
İstasyon üzerinde hâlihazırda faaliyet göstermektedir. Son olarak, istasyon üzerindeki
mülkiyet hakkının AR-KE tarafından 04.06.2014 tarihinde USCO’ya devredildiği
Kurumumuza sunulan tapu bilgilerinden anlaşılmaktadır.
G.3. Değerlendirme
G.3.1. 4054 sayılı Kanunun 4. Maddesi Kapsamında Değerlendirme
(13) 4054 sayılı Kanun’un “Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar” başlıklı
4. maddesi, belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti
engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut
doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmaların, uyumlu eylemlerin ve
teşebbüs birliklerinin bu tür karar ve eylemlerinin hukuka aykırı ve yasak olduğunu hükme
bağlamaktadır.
(14) 2002/2 sayılı Tebliğ’in 2. maddesinde üretim ve dağıtım zincirinin farklı seviyelerinde
faaliyet gösteren iki ya da daha fazla teşebbüs arasında belirli mal veya hizmetin alımı,
14-54/924-419
4/6

satımı veya yeniden satımı amacıyla yapılan anlaşmalar “dikey anlaşma” olarak
tanımlanmaktadır.
(15) POAŞ tarafından yapılan başvuruda, BAŞAK PETROL ile POAŞ arasındaki bayilik
sözleşmesinin hayata geçirilmediği, bu nedenle taraflar arasında Kanun’un 4. maddesi
kapsamında herhangi bir dikey ilişkinin kurulmadığı öne sürülmektedir.
(16) Bununla birlikte, 07.04.2008 tarihli Protokol ve 08.04.2008 tarihli Bayilik Sözleşmesi
çerçevesinde tarafların 2002/2 sayılı Tebliğin 2. maddesine uygun olarak belirli mal veya
hizmetlerin alımı, satımı veya yeniden satımına ilişkin konuların düzenlendiği
görüldüğünden, bahse konu iddialar yerinde görülmemiştir. Öte yandan, sözleşmede
öngörülen alım-satım ilişkisine girilememiş olması da durumu değiştirmemektedir. Zira ne
4054 sayılı Kanun ne de 2002/2 sayılı Tebliğ bağlamında sözleşmelerin bütün
unsurlarıyla hayata geçirilmiş olması şartına yer verilmektedir.
(17) Yukarıda yer verilen bilgi ve değerlendirmeler çerçevesinde, dosya konusu anlaşmaların
4054 sayılı Kanunun 4. maddesi kapsamında dikey anlaşma niteliğinde olduğu, bu
nedenle aynı Kanunun 8. maddesi çerçevesinde dosya konusu anlaşmalara menfi tespit
belgesi verilemeyeceği sonucuna varılmıştır.
G.3.2. 2002/2 sayılı Tebliğ Kapsamında Değerlendirme
(18) 2002/2 sayılı Tebliğ’in 3. maddesinde rekabet etmeme yükümlülüğü, “alıcının anlaşma
konusu mal veya hizmetlerle rekabet eden mal veya hizmetleri üretmesini, satın almasını,
satmasını ya da yeniden satmasını engelleyen doğrudan veya dolaylı her türlü
yükümlülük” olarak ifade edilmiştir. Tebliğ’in 5/a maddesinde ise, Tebliğ ile tanınan
muafiyetin anlaşmalarda alıcıya getirilen belirsiz süreli veya süresi beş yılı aşan rekabet
etmeme yükümlülüğüne uygulanmayacağı hükme bağlanmıştır.
(19) Anılan Tebliğ ile öngörülen beş yıllık sürenin nasıl hesaplanacağı hususunda ise Dikey
Anlaşmalara İlişkin Kılavuz’un 35. paragrafında, “Beş yıllık rekabet etmeme
yükümlülüğünün süresinin hesaplanmasında başlangıç tarihi olarak, taraflar arasında
süregelen rekabet yasağına dayalı dikey ilişkiye başlangıç teşkil eden ilk anlaşmanın
yapıldığı tarih esas alınacaktır. Taraflar arasındaki, rekabet yasağı içeren bayilik,
işleticilik, tedarik vb. sözleşmeler ile birlikte bu sözleşmelerin süresine etki eden intifa,
tapuya şerh edilmiş kira, ekipman gibi sözleşmelerin hepsinin aynı anda ortadan kalktığı
tarih ise, rekabet yasağının sona erme tarihi olarak değerlendirilecektir.” şeklinde
açıklamalara yer verilmiştir.
(20) BAŞAK PETROL, AR-KE ve POAŞ arasında çeşitli sözleşmelerle kurulan dikey anlaşma
bu çerçevede değerlendirildiğinde, dikey ilişkiye başlangıç teşkil eden 07.04.2008 tarihli
Protokolün imzalanmasından itibaren beş yıl süre ile grup muafiyetinden
yararlanabileceği, bu tarihten sonra ise grup muafiyetinin kapsamı dışında kalacağı
anlaşılmaktadır.
(21) Öte yandan 2002/2 sayılı Tebliğ’in 5/a maddesinde, anlaşmalardaki rekabet etmeme
yükümlülüğüne veya bu yükümlülüğün anlaşmanın asli bir parçası olduğu hallerde
anlaşmanın tamamına yönelik olarak getirilen beş yıllık grup muafiyeti sınırına ilişkin
olarak istisnai bir durum düzenlenmiştir. Söz konusu hüküm, “Alıcının anlaşmaya dayalı
faaliyetlerini sürdürürken kullanacağı tesisin mülkiyeti arazi ile birlikte veya alıcı ile
bağlantısı olmayan üçüncü kişilerden sağlanan bir üst hakkı çerçevesinde sağlayıcıya ait
ise yahut alıcı bu faaliyetini sağlayıcının alıcı ile bağlantısı olmayan üçüncü kişilerden
elde ettiği bir ayni veya şahsi kullanım hakkının konusu olan bir tesiste sürdürecekse,
alıcıya getirilen rekabet etmeme yükümlülüğü, söz konusu tesisin alıcı tarafından
kullanıldığı süreye bağlanabilir; şu kadar ki, rekabet etmeme yükümlülüğü, bu sürenin beş
yılı aşan kısmı bakımından, sadece alıcının söz konusu tesiste yürüteceği faaliyetini
kapsar.” şeklindedir. Bununla birlikte, dikey anlaşmalara ilgili istisna hükmünün
14-54/924-419
5/6

uygulanabilmesi için dikey ilişkinin en başından bu hükme uygun kurulması
gerekmektedir. Dikey Anlaşmalara İlişkin Kılavuz’da buna ilişkin olarak, “Muafiyet
kapsamındaki beş yıllık süre dolmadan; faaliyetlerin sona erdirilmesi, devralma vb.
yollarla dikey anlaşmanın taraflarında değişiklik ortaya çıkması halinde muafiyetten
yararlanılabilecek sürenin uzaması söz konusu değildir.” şeklinde açıklama yapılmıştır.
(22) Bu çerçevede işletici olarak belirlenen BAŞAK PETROL’ün anlaşmanın ilk akdedildiği
tarih itibarıyla aynı zamanda istasyonun maliki olması nedeniyle, bahse konu anlaşmanın
istisna hükmüne uygun kurulmadığı görüldüğünden, dosya konusu dikey ilişkinin Tebliğ
ile öngörülen istisnadan yararlanamayacağı değerlendirilmektedir.
G.3.3. Bireysel Muafiyet Değerlendirmesi
(23) 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde Rekabet Kuruluna, bu maddede belirtilen koşulların
tamamının varlığı halinde teşebbüsler arası anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birlikleri
kararlarının 4. madde hükümlerinin uygulanmasından muaf tutulmasına karar verme
yetkisi tanınmıştır. Kurulumuz tarafından ise akaryakıt sektöründeki dikey anlaşmalara
bireysel muafiyet verilebilmesinin şartları 25.02.2010 tarihli, 10-19/228-86 sayılı OPET ve
10-19/229-87 sayılı DELTA ile 18.03.2010 tarihli, 10-24/338-122 sayılı TOTAL
kararlarıyla belirlenmiş; anılan ve izleyen kararlarda dikey anlaşmaların, daha önce
üzerinde hiçbir gerçek ve/veya tüzel kişi tarafından akaryakıt bayilik faaliyeti yapılmamış
arsalar/araziler üzerinde kurulmuş yeni akaryakıt istasyonlarına ilişkin olmaları ve
akaryakıt istasyonlarına özgü yatırımların dağıtıcı tarafından üstleniliyor olması dikkate
alınarak, bayilerin beşinci yılın sonunda, dağıtım firması tarafından üstlenilen ilişkiye özgü
yatırımın varsa kalan süreye tekabül eden bedelini ödeyerek anlaşmaları sona
erdirebilmeleri konusunda tarafların anlaşmaları koşuluyla 4054 sayılı Kanun’un 5.
maddesinde düzenlenen şartları taşıyacağına ve dolayısıyla 10 yıla kadar muafiyet
tanınmasına karar verilmiştir.
(24) Bununla birlikte, Kurulumuz 20.08.2014 tarih ve 14-29/586-254 sayılı karar ile bireysel
muafiyet koşullarına ilişkin yeni bir değerlendirmede bulunmuştur. Bu yaklaşıma göre; bir
dikey anlaşmaya 10 yıla kadar bireysel muafiyet tanınabilmesi için söz konusu
anlaşmanın, “daha önce üzerinde akaryakıt bayilik faaliyeti yapılmamış arsa/arazi
üzerinde kurulmuş yeni bir akaryakıt istasyonuna ilişkin olması” yeterli kabul edilmiştir.
Müteakip dosyalarda da Kurulumuz benimsediği yeni yaklaşım doğrultusunda karar tesis
etmiştir.
(25) Bu çerçevede başvuru konusu dikey ilişki incelendiğinde; dosya konusu akaryakıt
istasyonunun daha önce üzerinde akaryakıt bayilik faaliyeti yapılmamış arsa/arazi
üzerinde kurulmuş yeni bir akaryakıt istasyonu niteliği taşıması nedeniyle, anılan dikey
anlaşmaya 07.04.2008 tarihinden itibaren 10 yıla kadar bireysel muafiyet tanınabileceği
kanaatine varılmıştır.
H. SONUÇ
(26) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre;
1. OMV Petrol Ofisi A.Ş., Başak Petrol Ürünleri ve Ticaret A.Ş., Ar-ke İnşaat ve Tüketim
Maddeleri Ticaret Ltd. Şti. ve USCO Gayrimenkul San. ve Tic. A.Ş. arasında muhtelif
sözleşmelerle kurulan dikey ilişkiye 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi kapsamında
bulunması nedeniyle aynı Kanun’un 8. maddesi çerçevesinde menfi tespit belgesi
verilemeyeceğine,
2. Anılan dikey ilişkinin 2002/2 sayılı Tebliğ’de düzenlenen istisna kapsamında
bulunmadığına, bu bakımdan 07.04.2013 tarihine kadar aynı Tebliğ ile tanınan grup
muafiyetinden yararlandığına ancak hâlihazırda grup muafiyeti kapsamı dışında
kaldığına,
14-54/924-419
6/6

3. Bununla birlikte ilgili dikey anlaşmanın daha önce üzerinde akaryakıt bayilik faaliyeti
yürütülmemiş bir gayrimenkul üzerinde yeni bir istasyon kurulmasına ilişkin olması
nedeniyle 07.04.2008 tarihinden itibaren 10 yıla kadar bireysel muafiyet tanınmasına
OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.




Full & Egal Universal Law Academy