Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 15-08/104-42
Karar Türü: Birleşme ve Devralma
Konu: Olam International Limited tarafından Archer-Daniels-Midland Company’nin kakao işletmesinin devralınması işlemine izin verilmesi talebi
Karar Tarihi: 19.02.2015

Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı: 2015-3-10
Karar Sayısı: 15-08/104-42
Karar Tarihi: 19.02.2015

A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER

Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Kenan TÜRK, Dr. Murat ÇETİNKAYA,
Reşit GÜRPINAR, Fevzi ÖZKAN,
Doç. Dr. Tahir SARAÇ

B. RAPORTÖRLER


: Mazlum YALÇINKAYA, Name AKÇA


C. BİLDİRİMDE
BULUNAN
: Olam International Limited
Temsilcileri: Av. Gönenç GÜRKAYNAK, Av. Ceren ÖZKANLI
Adres: ELİG Lokmanhekim Gürkaynak Ortak Avukat Bürosu,
Çitlenbik Sokak No: 12 Yıldız Mahallesi Beşiktaş/İSTANBUL

(1) D. DOSYA KONUSU : Olam International Limited tarafından Archer-Daniels-
Midland Company’nin kakao işletmesinin devralınması işlemine izin verilmesi
talebi.
(2) E. DOSYA EVRELERİ : Kurum kayıtlarına 05.02.2015 tarih ve 637 sayı ile intikal eden
bildirim üzerine 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 7. maddesi ile
2010/4 sayılı Rekabet Kurulundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar
Hakkında Tebliğ”in ilgili hükümleri uyarınca yapılan inceleme sonucu düzenlenen
13.02.2015 tarih ve 2015-3-10/Öİ sayılı Ön İnceleme Raporu, Kurulun 19.02.2015
tarihli toplantısında görüşülerek 15-08/104-42 sayı ile karara bağlanmıştır.

(3) F. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili raporda özetle; bildirim konusu işlemin
 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 7. maddesi ve bu
Kanun’a dayanılarak çıkarılan 2010/4 sayılı “Rekabet Kurulu’ndan İzin Alınması
Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ”in 5. maddesi kapsamında
bir devralma işlemi olduğu, yine anılan Tebliğ’in 7. maddesi kapsamında ciro
eşiklerini aştığından izne tabi olduğu,
 Söz konusu işlemin 4054 sayılı “Rekabetin Korunması Hakkında Kanun”un 7.
maddesi anlamında hâkim durum yaratan veya mevcut bir hâkim durumu
güçlendiren ve böylece ilgili pazarda rekabetin önemli ölçüde azaltılması
sonucunu doğuran bir işlem olmadığı, dolayısıyla işleme izin verilmesi gerektiği
ifade edilmiştir.

G. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
15-08/104-42
2/5

(4) Konu işlem; Olam International Limited (OLAM) tarafından, Archer-Daniels-Midland
Company’nin (ADM) dünya çapındaki kakao iş kolunun tek kontrolünün
devralınmasına ilişkindir. ADM’nin devre konu kakao iş kolu; ADM’nin dünya sathındaki
kakao faaliyetlerine özgülenmiş varlıkların bütününü, öz sermaye payını ve şirketlerini
kapsamaktadır. ADM’nin kakao işletmesi bünyesindeki varlıklar sekiz işleme tesisi, on
depo, “deZaan®” markası, “UNICAO®” markası, “the Joanes®” markası, dört inovasyon
merkezi ve müşteriler gözünde oluşan imajından oluşmaktadır.

(5) 15 Aralık 2014’te, OLAM ile ADM arasında; OLAM’ın ADM’nin Kakao İşletmelerinin
tek kontrolünü devralmasına yönelik bir Esas Satın Alma Anlaşması imzalanmıştır. Bu
anlaşma kapsamında OLAM’ın ADM’nin kakao işletmesinin tek kontrolünü devralması
öngörülmektedir. Dolayısıyla, kalıcı bir kontrol değişikliği meydana getiren dosya
konusu işlem 2012/3 sayılı Tebliğ ile değişik 2010/4 sayılı Rekabet Kurulu’ndan İzin
Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ’in (2010/4 sayılı Tebliğ)
5/1(b) maddesi uyarınca bir devralma işlemidir.

(6) 2010/4 sayılı Tebliğ’in 7. maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerine göre bir
birleşme veya devralmanın Rekabet Kurulunun (KURUL) iznine tabi olabilmesi için
“işlemin taraflarının Türkiye ciroları toplamının yüz milyon TL’yi ve işlem taraflarından
en az ikisinin Türkiye cirolarının ayrı ayrı otuz milyon TL’yi” veya “işlem taraflarından
birinin dünya cirosunun beş yüz milyon TL’yi ve diğer işlem taraflarından en az birinin
Türkiye cirosunun otuz milyon TL’yi” aşması gerekmektedir.

(7) Tarafların 2014 yılı ciroları incelendiğinde işlem taraflarının Türkiye ve dünya
cirolarının 2010/4 sayılı Tebliğ’in 7. maddesinin (a) ve (b) bendinde öngörülen eşikleri
aşması nedeniyle dosya konusu işlemin 2010/4 sayılı Tebliğ kapsamında izne tabi
olduğu değerlendirilmektedir.

(8) Dosya konusu devralma işlemi OLAM tarafından, ADM’nin kakao pazarındaki
faaliyetlerini yürüten teşebbüslerin ve bunlara ait varlıkların devralınmasını
kapsamaktadır. İşlem tarafları kakao pazarındaki faaliyetleri çerçevesinde genel
itibariyle kakao çekirdeklerinin tedarikini ve kakao çekirdeklerinin işlenerek yarı mamul
haline getirilen ürünlerin ticaretini gerçekleştirmektedir.

(9) Kakao likörü kakao çekirdekleri öğütülerek üretilmektedir. Kakao likörü endüstriyel
çikolata yapımında çikolatanın rengini ve tadını veren temel ürün olarak
kullanılmaktadır ya da daha ileri işlemlere tabi tutularak kakao yağı veya kakao kekine
dönüştürülebilmektedir. Benzer şekilde kakao yağı çikolata üreticileri tarafından
kullanılan endüstriyel çikolatanın temel içeriklerinden biridir. Kakao tozu ise kakao
yağını üretmek için kullanılan presleme sürecinin yan ürünü olarak ortaya çıkmaktadır.
Kakao tozu, kakao yağının kakao liköründen kısmen ayrılmasından sonra elde edilen
kakao kekinin öğütülmesi sonucu üretilmektedir. Kakao tozu çeşitli son tüketici
ürünlerinde (çikolatalı içecekler, kekler ve bisküviler gibi) kakao tadı eklemek için
kullanılmaktadır. Kakao çekirdeğinden elde edilen bu ürünler emtia ürünü olup müşteri
ihtiyaçları yüksek oranda standartlaştırılmıştır. Kakao yağı, kakao tozu ve kakao likörü
üreticiler tarafından küresel çapta pazarlanan ürünlerdendir.

(10) Devralan konumundaki OLAM’ın kakao alanındaki faaliyetleri, kakao çekirdeklerinin
yetiştirilmesi, üretilmesi, işlenmesi ve dağıtılmasını içermektedir. Dünya çapında Batı
Afrika, Andean Bölgesi ve Endonezya dahil olmak üzere birkaç bölgeden kakao
çekirdeği tedarik eden OLAM’ın, İngiltere, İspanya, Fildişi Sahili ve Nijerya’da kakao
işleme tesisleri bulunmaktadır. Öte yandan, OLAM’ın Türkiye’de kakao çekirdeklerinin
15-08/104-42
3/5

tedariki, işlenmesi ve satışı ile kakao likörü ve yağı satışı alanında bir faaliyeti
bulunmamaktadır.

(11) OLAM Türkiye’de Olam Tarım Ürünleri Yem Maddeleri San. ve Tic. Ltd. Şti unvanlı
iştiraki ile faaliyet göstermektedir. Ayrıca, OLAM 2011 yılında, esas olarak fındık işleme
ve ihracatında faaliyet gösteren Progıda Grubunu devralmıştır. ADM’nin ise Türkiye’de
mukim kakao pazarında faaliyet gösteren herhangi bir iştiraki bulunmamaktadır.
ADM’nin kakao likörü, kakao yağı ve kakao tozu satışlarının büyük çoğunluğu
doğrudan yapılmakta olup, bir kısmı acenteler ve bağımsız tacirler tarafından
gerçekleştirilmektedir.

(12) Devre konu ADM’nin kakao işletmesi, ADM’nin yağlı tohum işleme iş kolunun altında
yer almaktadır. ADM’nin kakao işletmesi, kakao çekirdeklerinin temin edilmesi ve
kakao çekirdeklerinin işlenerek kakao likörü, kakao yağı ve kakao tozundan oluşan yarı
işlenmiş kakao ürünlerinin üretiminde faaliyet göstermektedir. ADM ağırlıklı olarak
kakao çekirdeklerinin işlenmesi ile elde edilen yarı mamulleri gıda işleme sanayisine
satışını gerçekleştirmektedir. Bunun yanı sıra, ADM tarafından zaman zaman ihtiyaç
fazlası kakao çekirdeklerinin satışı da gerçekleştirilmektedir.

(13) Bu bağlamda; tarafların dünya sathında kakao pazarındaki faaliyetleri kakao
çekirdeklerinin ticareti ile yarı işlenmiş kakao ürünlerinin üretilmesi ve pazarlanması
bakımından çakıştığı ifade edilebilir. Yukarıda yarı işlenmiş kakao ürünlerinin üretimi
ve kullanım alanlarına ilişkin olarak verilen bilgilerden yola çıkılarak, yarı işlenmiş
kakao ürünleri arasında belli bir seviyede arz ve talep ikamesinin bulunduğunu ifade
etmek mümkündür. Bu noktada, yarı işlenmiş kakao ürünlerinin arz ve talep açısından
kısmen birbiriyle ikame edilebilir olmasının, söz konusu yarı işlenmiş kakao ürünlerini
tek bir ilgili pazar dâhilinde tanımlamaya olanak sağlayıp sağlamayacağı önem
kazanmaktadır. Avrupa Komisyonu’nun kakao pazarına yönelik kararlarında; ayrıntılı
değerlendirmeler neticesinde kakao tozu, kakao yağı ve kakao likörünün ayrı ilgili
pazarlar olarak tanımlandığı görülmektedir. Bu kapsamda işbu dosya bakımından da
kakao tozu, kakao yağı ve kakao likörü pazarlarının birbirinden ayrı pazarlar olarak
tanımlanabileceği düşünülmektedir.

(14) Etkilenen pazar kavramı 2010/4 sayılı Tebliğ’in ekinde yer alan Bildirim Formunun
beşinci maddesinde; “Bildirim konusu işlemden etkilenme ihtimali olan ve a)
Taraflardan iki veya daha fazlasının aynı ürün pazarında faaliyette bulunduğu (yatay
ilişki), b) Taraflardan en az bir tanesinin bir diğerinin faaliyet gösterdiği herhangi bir
ürün pazarının alt veya üst pazarında ticari faaliyette bulunduğu (dikey ilişki) ilgili ürün
pazarları” olarak tanımlanmaktadır. KURUL tarafından kabul edilen “Birleşme ve
Devralmalarda İlgili Teşebbüs, Ciro ve Yan Sınırlamalar Hakkında Kılavuz’da ise
etkilenen pazarın bulunması koşulunun “…taraflardan en az birinin Türkiye’de
faaliyette bulunması kaydıyla, tarafların faaliyetleri arasında yatay ya da dikey çakışma
bulunan herhangi bir ilgili ürün pazarı”nın mevcudiyeti ile sağlanacağı ifadesi yer
almaktadır.

(15) Bildirim Formunda ADM’nin Türkiye’de kakao yağı, kakao likörü ve kakao tozu
pazarlarında faaliyet gösterdiği, OLAM’ın ise Türkiye’ye yalnız çok az bir miktar kakao
tozu satışı bulunduğu; herhangi bir kakao yağı veya kakao likörü satışı bulunmadığı
belirtilmektedir. Bu çerçevede; kakao tozu pazarı bildirime konu devralma işlemi
bakımından yatay etkilenen pazarı teşkil etmektedir. Öte yandan, Tarafların hiçbiri
Türkiye’de kakao çekirdeklerinin temininde ve satışında faaliyet göstermemektedir.
15-08/104-42
4/5

Buna ek olarak, tarafların Türkiye’de herhangi bir dikey tedarik ilişkisi de
bulunmamaktadır. Dolayısıyla bildirime konu işlem bakımından dikey etkilenen pazar
bulunmamaktadır.
(16) Pazara ilişkin üçüncü bir taraftan veri sağlanamamış olup, işlem tarafları mevcut pazar
paylarına ilişkin olarak tahminde bulunmuşlardır. Buna göre; OLAM’ın Türkiye kakao
tozu pazarındaki pazar payının %(…..)’in oldukça altında, hedef işletme ADM’nin ise
2013 ve 2014 yılına ilişkin pazar payının %(…..) civarında olduğu tahmin edilmektedir.
Tarafların pazar paylarına ilişkin beyanları esas alındığında, devralma işlemi
sonrasında pazarın rekabetçi yapısında kayda değer bir değişimin
gerçekleşmeyeceğini ifade etmek mümkündür. Tarafların Türkiye’ye gerçekleştirdikleri
kakao satışı miktarının kendi satışları içindeki ağırlığına bakıldığında; OLAM’ın 2013’te
toplam kakao tozu satışlarının %(…..)’ini 2014’te %(…..)’ünü; ADM’nin Türkiye satışları
ise 2013 ve 2014 yılında toplam satışlarının %(…..)’sini oluşturduğu görülmektedir.
(17) Öte yandan, OLAM’ın ve ADM’nin diğer yarı işlenmiş kakao ürünlerinin de küresel
ölçekte üretim ve ticaretini gerçekleştirmesi nedeniyle, dosya konusu devralma işlemi
sonrasında kakao likörü ve kakao yağı pazarları açısından potansiyel rekabet
unsurunun azalacağı değerlendirilebilir. Zira hâlihazırda OLAM diğer kakao ürünleri
bakımından ADM ile potansiyel rakip konumundadır. Buna karşılık olarak;
yoğunlaşmanın düşük olduğu söz konusu ilgili ürün pazarlarında tarafların Barry
Callebaut, Cargill, Euromar, Guan Chong, Indcresa gibi güçlü rakiplerinin bulunması
ve bu teşebbüslerin piyasaya erişim açısından eşit koşullara sahip olmasının devralma
sonrasında potansiyel rekabet unsurunu canlı tutacak nitelikte olduğu ifade edilebilir.
Ayrıca, söz konusu ürünler niteliği itibariyle büyük ölçüde standartlaştırılmış ve
uluslararası piyasalarda işlem görmekte olan tarımsal emtialardır. Bu tür tarımsal
emtialarda fiyat, büyük ölçüde küresel arz ve talebe göre uluslararası piyasalarda
belirlenmektedir. Dolayısıyla; gerek potansiyel rekabet, gerek ilgili teşebbüslerin
görece düşük pazar payları gerekse de ilgili pazarlardaki ürünlerin temel niteliği
itibariyle, bildirime konu devralma işleminin pazarın rekabetçi yapısı üzerinde kayda
değer bir etki doğurmayacağı düşünülmektedir.
(18) Yukarıdaki değerlendirmeler ışığında, bildirim konusu işlem sonucunda bir hakim
durum yaratılmasının veya var olan bir hakim durumun güçlendirilerek rekabetin
önemli ölçüde sınırlandırılmasının söz konusu olmadığı ve bu çerçevede 4054 sayılı
Kanun’un 7. maddesi uyarınca bildirim konusu işleme izin verilebileceği sonucuna
varılmıştır.

H. SONUÇ
(19) Bildirim konusu işlemin 4054 sayılı Kanun’un 7. maddesi ve bu maddeye dayanılarak
çıkarılan 2010/4 sayılı “Rekabet Kurulundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve
Devralmalar Hakkında Tebliğ” kapsamında izne tabi olduğuna; işlem sonucunda aynı
Kanun maddesinde yasaklanan nitelikte hakim durum yaratılmasının veya mevcut
hakim durumun güçlendirilmesinin ve böylece rekabetin önemli ölçüde azaltılmasının
söz konusu olmaması nedeniyle işleme izin verilmesine OYBİRLİĞİ ile Ankara İdare
Mahkemelerinde yargı yolu açık olmak üzere karar verilmiştir.




Full & Egal Universal Law Academy