Dairesi: 2. İdari Dava Dairesi
Esas No: 2019/2479
Karar No: 2020/994
Karar Tarihi: 24.06.2020



(3194 S. K. m. 5, 8) (2577 S. K. m. 7, 45) (5015 S. K. m. 8)
 
İSTEMİN ÖZETİ :Afyonkarahisar İli, Emirdağ İlçesi, … Köyü, 115 ada, 40 parsel sayılı davacıya ait taşınmaza ilişkin olarak akaryakıt ve LPG satış istasyonu yapılmasına imkan sağlayacak şekilde uygulama imar planı yapılması talebiyle 20/04/2012 tarihinde yapılan başvurunun yeniden değerlendirilmesi istemiyle 16/05/2018 tarihinde yapılan başvurunun reddine dair Afyonkarahisar İl Özel İdaresinin 10/07/2018 tarih ve E.8827 sayılı işlemi ile aynı köy sınırlarında bulunan 119 ada 69 sayılı parsele ilişkin olarak yapılan ve Afyonkarahisar İl Özel İdaresi İl Genel Meclisinin 05/09/2015 tarih ve 378 sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planının iptaline karar verilmesi istemiyle açılan davada; Afyonkarahisar ili, Emirdağ ilçesi, … Köyü, 119 ada, 69 sayılı parselde kayıtlı taşınmazın, 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planında “Tarımsal Niteliği Korunacak Alan” olarak tanımlı olduğu, Çevre Düzeni Planı hükümlerinde, İl Özel İdaresi yetki alanında kalan yerlerde, sadece kamu kurum ve kuruluşlarına ait yapı ve tesisler çevre düzeni planı değişikliğine gerek kalmaksızın ilgili kurum ve kuruluşlardan alınacak uygun görüşler doğrultusunda yürürlükteki yasal mevzuata uygun yapılabileceği belirtildiğinden, 119 ada 69 parsel için belirlenen imar fonksiyonunun bu anlamda üst ölçekli Çevre Düzeni Planı ile uyumlu olmadığı, imar planlarında kademeli birliktelik ilkesinin gözetilmediği ve planlama aşamasında ilgili Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün 11.11.2014 tarih ve 2007 sayılı yazısı ile belirtilen 1/100.000 ölçekli ÇDP ve plan notlarına uyulması görüşüne riayet edilmediği; davacıya ait 115 ada 40 sayılı parsel ile ilgili henüz ruhsat verme/iptal etme ve imar planı yapım süreçleri tamamlanmadan, Afyonkarahisar İl Özel İdaresinin anılan taşınmaza 1.22 km. mesafede bulunan 119 ada 69 sayılı parseli akaryakıt istasyonuna dönüştürdüğü; 115 ada 40 sayılı parselin halen resmi kayıtlarda akaryakıt istasyonu olarak geçtiği; bu sebeple davalı idare tarafından 119 ada 69 nolu parsele akaryakıt istasyonu yapım izni verilmesinin, mesafe şartını sağlamadığı bu anlamda ilgili mevzuat hükümlerine uyulmadığı anlaşıldığından; Afyonkarahisar ili, Emirdağ ilçesi, … Köyü, 119 ada, 69 sayılı parselde kayıtlı taşınmaza akaryakıt istasyonu yapılmasına yönelik hazırlanan 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planının onaylanmasına dair Afyonkarahisar İl Özel İdaresi İl Genel Meclisinin 05.09.2015 tarih ve 378 sayılı kararının imar mevzuatına, planlama esaslarına, planların kademeli birlikteliği ilkesine ve hukuka uygun olmadığı; bu bağlamda, Afyonkarahisar ili, Emirdağ ilçesi, … Köyü, 115 ada, 40 parselde kayıtlı davacıya ait taşınmaza ilişkin olarak akaryakıt ve LPG satış istasyonu amaçlı uygulama imar planı yapılması talebiyle 20/04/2012 tarihinde davacı tarafından yapılan başvurunun yeniden değerlendirilmesi istemiyle 16/05/2018 tarihinde yapılan davacı başvurusunun, davalı idare yanında katılan tarafından hazırlanan ve Afyonkarahisar İl Özel İdaresi İl Genel Meclisinin 05/09/2015 tarih ve 378 sayılı kararı ile onaylanan imar planındaki asgari mesafe şartlarını taşımadığından bahisle reddine dair Afyonkarahisar İl Özel İdaresinin 10/07/2018 tarih ve E.8827 sayılı işleminin ise dava konusu işleme dayanak alınan Afyonkarahisar İl Özel İdaresi İl Genel Meclisinin 05/09/2015 tarih ve 378 sayılı kararı Mahkememizce hukuka uygun bulunmadığından, hukuka aykırılığı saptanan imar planı uyarınca davacının isteminin reddine ilişkin işlemde de hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle Afyonkarahisar İdare Mahkemesi'nce verilen dava konusu işlemlerin iptaline ilişkin 14/11/2019 gün ve E:2018/772, K:2019/724 sayılı kararın; davalı idare vekilince, dava konusu edilen imar planına ilişkin işlemler tesis edilirken gerekli kurum görüşleri alınarak İmar Kanunu ve Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği hükümlerine uygun davranıldığı, davacının aynı yer için daha önce imar planı yapılması talebinde bulunduğu ancak Karayolları Genel Müdürlüğünce olumlu görüş verilmediği, aradan geçen süre içinde başkaca işlem yapılmadığı, Karayolları Genel Müdürlüğü yazısının gereğinin yerine getirilmemesi üzerine davacının iptalini istediği planın yapıldığı, bilirkişi raporuna yönelik itirazlarının dikkate alınmadığı ileri sürülerek, davalı idare yanında müdahil … tarafından, bilirkişilerin kamu yararını dikkate almadığı, diğer yer için Karayolları Genel Müdürlüğünün olumsuz görüşü olduğu, yeniden keşif ve bilirkişi incelemesi yapılması gerektiği ileri sürülerek istinaf yolu ile kaldırılması istenilmektedir.
 
SAVUNMANIN ÖZETİ :Dava konusu edilen işlemlerin hukuka aykırı olduğu bilirkişi raporu ile sübuta erdiğinden istinaf talebinin reddi gerektiği savunulmuştur.
 
TÜRK MİLLETİ ADINA
 
Karar veren Konya Bölge İdare Mahkemesi 2. İdari Dava Dairesi'nce işin gereği görüşüldü:
 
Dava; Afyonkarahisar İli, Emirdağ İlçesi, … Köyü, 115 ada, 40 parsel sayılı davacıya ait taşınmaza ilişkin olarak akaryakıt ve LPG satış istasyonu yapılmasına imkan sağlayacak şekilde uygulama imar planı yapılması talebiyle 20/04/2012 tarihinde yapılan başvurunun yeniden değerlendirilmesi istemiyle 16/05/2018 tarihinde yapılan başvurunun reddine dair Afyonkarahisar İl Özel İdaresinin 10/07/2018 tarih ve E.8827 sayılı işlemi ile aynı köy sınırlarında bulunan 119 ada 69 sayılı parsele ilişkin olarak yapılan ve Afyonkarahisar İl Özel İdaresi İl Genel Meclisinin 05/09/2015 tarih ve 378 sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planının iptaline karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
 
İstinafa konu kararla üç ayrı işlemin iptaline karar verilmiş olup, istinaf başvurusunun bu işlemler bakımından ayrı ayrı incelenmesi gerekmektedir.
 
Afyonkarahisar İl Özel İdaresi İl Genel Meclisinin 05/09/2015 tarih ve 378 sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planı bakımından;
 
İstinafa konu kararla Afyonkarahisar İli, Emirdağ İlçesi, … Köyü, 119 ada 69 sayılı parsele ilişkin 1/5000 ölçekli nazım imar planının da iptaline karar verilmiş ise de; Afyonkarahisar İdare Mahkemesinin 11.9.2018 tarih ve E: 2018/683 K:2018/625 sayılı dilekçenin reddine yönelik kararı uyarınca yenilenen 04/10/2018 tarihli dava dilekçesinde davacı vekili tarafından sadece "uygulama imar planının" iptaline karar verilmesinin istenildiği, nazım imar planının iptali talebinde ise bulunulmadığı görülmektedir.
 
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 5 inci maddesinde, "Nazım İmar Planı; varsa bölge planlarının mekâna ilişkin genel ilkelerine ve varsa çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklüklerini, nüfus yoğunlukları ve eşiklerini, ulaşım sistemlerini göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, plan hükümleri ve raporuyla beraber bütün olan plandır." şeklinde tanımlanmış, Uygulama İmar Planı ise "tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plandır." şeklinde tanımlanmıştır.
 
Bu kanun hükümlerinden de anlaşılacağı üzere "nazım imar planı" ile "uygulama imar planı" ayrı düzenleyici işlemler olup, davacı tarafından açıkça ve sadece uygulama imar planının iptaline karar verilmesinin istenilmesi karşısında, davacının talebinin genişletilerek nazım imar planının da iptaline karar verilmesine hukuken olanak bulunmadığından, davacının talebi bulunmamasına rağmen nazım imar planının da iptali yönünde verilen istinafa konu kararın bu kısmında hukuki isabet görülmemiş olup, istinafa konu kararın bu kısmının kaldırılmasına karar verilmesi gerekmektedir.
 
Afyonkarahisar İl Özel İdaresi İl Genel Meclisinin 05/09/2015 tarih ve 378 sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı bakımından;
 
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 7. maddesinin birinci fıkrasında " Dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştayda ve idare mahkemelerinde altmış ve vergi mahkemelerinde otuz gündür." hükmüne, dördüncü fıkrasında ise "İlanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresi, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlar. Ancak bu işlemlerin uygulanması üzerine ilgililer, düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilirler. Düzenleyici işlemin iptal edilmemiş olması bu düzenlemeye dayalı işlemin iptaline engel olmaz." hükmüne yer verilmiştir.
 
3194 sayılı İmar Kanununun “Planların hazırlanması ve yürürlüğe konulması” başlıklı 8.maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde ise " İmar Planları; Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planından meydana gelir. Mevcut ise bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğu sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planları ilgili belediyelerce yapılır veya yaptırılır. Bu planlar onay tarihinden itibaren belediye başkanlığınca tespit edilen ilan yerlerinde ve ilgili idarelerin internet sayfalarında bir ay süreyle eş zamanlı olarak ilan edilir. Bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebilir. Belediye başkanlığınca belediye meclisine gönderilen itirazlar ve planları belediye meclisi onbeş gün içinde inceleyerek kesin karara bağlar.
 
Belediye ve mücavir alan dışında kalan yerlerde yapılacak planlar valilik veya ilgilisince yapılır veya yaptırılır. Valilikçe uygun görüldüğü takdirde onaylanarak yürürlüğe girer. Onay tarihinden itibaren valilikçe tespit edilen ilan yerinde ve ilgili idarelerin internet sayfalarında bir ay süreyle eş zamanlı olarak ilan edilir. Bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebilir. İtirazlar valiliğe yapılır, valilik itirazları ve planları onbeş gün içerisinde inceleyerek kesin karara bağlar." hükmüne yer verilmiştir.
 
Dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ilanı gereken düzenleyici bir işlem niteliğinde olduğundan, bu işleme karşı açılacak olan davanın ilan tarihini izleyen günden itibaren 60 günlük yasal dava açma süresi içinde açılması gerekmektedir.
 
Bununla birlikte dava konusu imar planı uyarınca tesis edilecek olan bir uygulama işlemi üzerine ilgililerin, düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabileceği de tabiidir.
 
Dava konusu uygulama imar planının 16.09.2015-16.10.2015 tarihleri arasında ilan edildiği, bu ilan süresi içerisinde davacı tarafından plana karşı her hangi bir itirazın yapılmadığı gibi, ilan tarihini izleyen günden itibaren 60 günlük yasal dava açma süresi içinde her hangi bir davanın da açılmadığı görülmektedir.
 
Davacı tarafından işbu davanın; Afyonkarahisar ili, Emirdağ ilçesi, … Köyü,115 ada, 40 parsel sayılı kendisine ait olan ve uygulama imar planı kapsamında olmayan taşınmazına ilişkin olarak akaryakıt ve LPG satış istasyonu yapılmasına imkan sağlayacak şekilde uygulama imar planı yapılması talebiyle 20/04/2012 tarihinde yapılan başvurunun yeniden değerlendirilmesi istemiyle 16/05/2018 tarihinde yapılan başvurunun reddine dair Afyonkarahisar İl Özel İdaresinin 10/07/2018 tarih ve E.8827 sayılı işlemi üzerine açıldığı anlaşılmakta olup, bu kapsamda 10/07/2018 tarih ve E.8827 sayılı işlemin dava konusu imar planı bakımından bir uygulama işlemi niteliğinde olup olmadığının değerlendirilmesi gerekmektedir.
 
Davacıya ait Afyonkarahisar ili, Emirdağ ilçesi, … Köyü,115 ada, 40 parsel sayılı taşınmaz dava konusu edilen uygulama imar planının kapsamında olmadığı için, davacının uygulama imar planı bulunmayan kendi taşınmazına yönelik olarak uygulama imar planı yapılması istemiyle yaptığı başvurunun reddine dair 10/07/2018 tarih ve E.8827 sayılı işlemin, dava konusu 119 ada 69 sayılı parseli kapsayan 1/1000 ölçekli imar planının uygulanması kapsamında tesis edilmiş bir uygulama işlemi olarak değerlendirilmesi hukuken mümkün değildir.
10/07/2018 tarih ve E.8827 sayılı işlem, dava konusu 1/1000 ölçekli imar planı bakımından bir uygulama işlemi olarak değerlendirilemeyeceğinden, bu işlemin tesis edilmiş olmasının imar planı bakımından geçen dava açma süresini canlandırmayacağı açıktır.
 
Bu duruma göre, Afyonkarahisar ili, Emirdağ ilçesi, … Köyü, 119 ada, 69 sayılı parsele ilişkin olarak yapılan ve Afyonkarahisar İl Özel İdaresi İl Genel Meclisinin 05/09/2015 tarih ve 378 sayılı kararı ile onaylanarak 16.09.2015-16.10.2015 tarihleri arasında ilan edilen 1/1000 ölçekli uygulama imar planının iptali istemiyle ilan tarihinin son günü olan 16/10/2015 tarihini izleyen günden itibaren 60 günlük yasal dava açma süresi içinde ve nihayet 15.12.2015 tarihine kadar bu işlemin iptali istemiyle dava açılması gerekirken, bu süre geçirildikten sonra 04.09.2018 tarihinde açılan davanın bu kısım bakımından süre aşımı nedeniyle reddine karar verilmesi gerekirken işin esasına girilerek, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının iptali yönünde verilen istinaf istemine konu mahkeme kararının bu kısmında da hukuki isabet bulunmamaktadır.
 
Afyonkarahisar ili, Emirdağ ilçesi, … Köyü,115 ada, 40 parsel sayılı davacıya ait taşınmaza ilişkin olarak akaryakıt ve LPG satış istasyonu yapılmasına imkan sağlayacak şekilde uygulama imar planı yapılması talebiyle 20/04/2012 tarihinde yapılan başvurunun yeniden değerlendirilmesi istemiyle 16/05/2018 tarihinde yapılan başvurunun reddine dair Afyonkarahisar İl Özel İdaresinin 10/07/2018 tarih ve E.8827 sayılı işlemi bakımından;
 
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun 8. maddesinde: “Akaryakıt ve LPG istasyonları arasındaki mesafeler, aynı yönde olmak üzere, şehirlerarası yollarda on kilometreden, şehir içi yollarda bir kilometreden az olmamak üzere Kurul tarafından çıkarılacak ve 1.1.2005 tarihinde yürürlüğe girecek yönetmelikle düzenlenir.” hükme ve Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin 45. maddesinde: “İki akaryakıt ve/veya LPG istasyonu arasındaki mesafe, aynı yönde olmak üzere; a) Şehirlerarası yollarda on, b) Şehir içi yollarda bir kilometreden az olamaz.” kuralı yer almaktadır.
 
Yukarıda yer verilen Kanun ve Yönetmelik hükümlerinde açıkça belirtildiği üzere aynı yönde olmak üzere, şehirlerarası yollarda Akaryakıt ve LPG istasyonları arasındaki mesafenin on kilometreden az olmaması gerekmektedir.
 
Davacı tarafından kendisine ait Afyonkarahisar ili, Emirdağ ilçesi, ……. Köyü,115 ada, 40 parsel sayılı taşınmaza ilişkin olarak akaryakıt ve LPG satış istasyonu yapılmasına imkan sağlayacak şekilde uygulama imar planı yapılması talebinde bulunulmuş ise de; davacının taşınmazı ile arasında 1,22 kilometre mesafe bulunan 119 ada, 69 sayılı parsel sayılı taşınmazın Afyonkarahisar İl Özel İdaresi İl Genel Meclisinin 05/09/2015 tarih ve 378 sayılı kararıyla onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planında "akaryakıt ve servis istasyonu" alanı olarak belirlendiği, davacı tarafından bu planlara karşı yasal süresi içinde de dava açılmamış olması nedeniyle bu planların halen yürürlükte olduğu tespit edilmiştir.
 
Bu duruma göre yürürlükte bulunan 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planında "akaryakıt ve servis istasyonu" alanı olarak belirlenen Afyonkarahisar ili, Emirdağ ilçesi, … Köyü, 119 ada, 69 sayılı parsel sayılı taşınmaza 10 kilometreden daha yakın bir mesafede bulunan davacıya ait taşınmaza ilişkin olarak akaryakıt ve LPG satış istasyonu yapılmasına imkan sağlayacak şekilde uygulama imar planı yapılması hukuken mümkün olmadığından, davacının bu yöndeki talebinin ilgili mevzuat hükümleri uyarınca uygun mesafe koşullarını sağlamadığı gerekçesiyle reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmamakta olup, davanın bu işlemin iptali istemiyle açılan kısmının da esastan reddine karar verilmesi gerekirken, bu işlemin iptali yönünde verilen istinaf başvurusuna konu kararın bu kısmında da hukuki isabet görülmemiştir.
 
Davalı İdare Yanında Müdahil Olan Tarafın İstinaf Başvurusuna Gelince;
 
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45.maddesinin 1. fıkrasında, idare ve vergi mahkemelerinin kararlarına karşı, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi, mahkemenin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine, kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde istinaf yoluna başvurulabileceği hükme bağlanmıştır.
 
Dosyanın incelenmesinden, istinaf istemine konu idare mahkemesi kararının müdahile 04.12.2019 tarihinde tebliğ edildiği ve 04.12.2019 tarihini izleyen günden itibaren 30 günlük istinaf yoluna başvuru süresinin başladığı, bu sürenin 03.01.2020 tarihinde Cuma günü sona erdiği, bu tarihin mesai saati bitimine kadar (veya aynı gün saat 24:00'e kadar UYAP üzerinden) istinaf başvurusunda bulunulması gerekirken bu süre geçtikten sonra 06.01.2020 tarihinde istinaf başvurusunun yapıldığı anlaşılmaktadır.
 
Bu durumda; Mahkeme kararının tebliğinden itibaren otuz günlük istinaf kanun yoluna başvurma süresinin son günü olan 03.01.2020 tarihine kadar başvuruda bulunulması gerekirken, istinaf dilekçesinin 06.01.2020 tarihinde Afyonkarahisar İdare Mahkemesi kaydına girdiği görüldüğünden, yukarıda anılan maddede belirtilen otuz günlük süre geçirildikten sonra yapılan istinaf başvurusunun süre aşımı nedeniyle incelenme olanağı bulunmamaktadır.
 
Açıklanan nedenlerle;
 
1-Davalı idare yanında müdahil ….'ın istinaf başvurusunun süre aşımı nedeniyle reddine,
 
2-Davalı idarenin istinaf başvurusunun kabulüne; Afyonkarahisar İdare Mahkemesi'nin 14/11/2019 tarih ve E:2018/772, K:2019/724 sayılı kararının kaldırılmasına,
 
3-Dava konusu işlemlerden Afyonkarahisar İl Özel İdaresi İl Genel Meclisinin 05/09/2015 tarih ve 378 sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı bakımından davanın süre aşımı nedeniyle reddine;
 
4- Afyonkarahisar ili, Emirdağ ilçesi, …. Köyü, 115 ada, 40 parsel sayılı davacıya ait taşınmaza ilişkin olarak akaryakıt ve LPG satış istasyonu yapılmasına imkan sağlayacak şekilde uygulama imar planı yapılması talebiyle 20/04/2012 tarihinde yapılan başvurunun yeniden değerlendirilmesi istemiyle 16/05/2018 tarihinde yapılan başvurunun reddine dair Afyonkarahisar İl Özel İdaresinin 10/07/2018 tarih ve E.8827 sayılı işlemi yönünden davanın reddine,
 
5- İlk derece aşamasına ait olup davacı tarafından karşılanan 2.935,50-TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
 
6- İstinaf aşamasında davalı idare tarafından karşılanan 290,60.-TL yargılama giderinin ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre duruşmalı işler için belirlenen 2.590,00.-TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
 
7- İstinaf aşamasında davalı idare yanında müdahil tarafından karşılanan 192,10.-TL yargılama giderinin müdahil üzerinde bırakılmasına,
 
8- Artan posta ücretinin talep edilmesi halinde derhal, talep edilmemesi halinde ise kararın kesinleşmesinden sonra mahkemesince resen taraflara iadesine,
 
9-2577 sayılı Kanunun 46. maddesi uyarınca kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde Danıştay'a temyiz yolu açık olmak üzere 24/06/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. (¤¤)


Full & Egal Universal Law Academy