Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 12-68/1682-618
Karar Türü: Rekabet İhlali
Konu: Kitap basım, yayın ve dağıtım alanında faaliyet gösteren bazı teşebbüslerin Kanun'un 4. maddesi kapsamında rekabeti kısıtlayıcı uygulamalar içinde bulunup bulunmadığının tespit edilmesi
Karar Tarihi: 27.12.2012


Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı : 2012-2-138 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 12-68/1682-618
Karar Tarihi : 27.12.2012
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Doç. Dr. Mustafa ATEŞ, İsmail Hakkı KARAKELLE,
Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR, Kenan TÜRK
B. RAPORTÖRLER : Bülent GÖKDEMİR, Sinan ÇÖRÜŞ
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : - Resen
D. HAKKINDA İNCELEME
YAPILANLAR : - Alfa Basım Yayım Dağıtım Tic. ve San. Ltd. Şti.
Ticarethane Sok. No:53 34410 Cağaloğlu/ İstanbul
- Altın Kitaplar Yayınevi Tic. A.Ş.
Göztepe Mah. Kazım Karabekir Cad. No:32 Mahmutbey
Bağcılar/İstanbul
- Can Sanat Yayınları Yapım, Dağıtım, Ticaret ve Sanayi Ltd. Şti.
Hayriye Cad. No:2 34430 Galatasaray/İstanbul
- Doğan Egmont Yayıncılık ve Yapımcılık Ticaret A.Ş.
19 Mayıs Cad. Golden Plaza No:1 K:10 Şişli/İstanbul
- İletişim Yayıncılık Gazetecilik Basın Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Binbirdirek Meydanı Sok. İletişim Han No:7/3 Cağaloğlu/İstanbul
- İnkilap Kitabevi Yayın San. ve Tic. A.Ş.
Çobançeşme Mah. Sanayi Cad. Altay Sok. No:8
Yenibosna/İstanbul
- Mia Organizasyon Restorasyon Yayıncılık Ltd. Şti.
Mevlüt Pehlivan Cad. Cem Apt. No:20/1
Gayrettepe 34394 Şişli/İstanbul
- Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları İş-Türk Ltd. Şti.
İstiklal Cad. Meşelik Sok. No:2 Kat: 4 Beyoğlu/İstanbul
- Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş.
İstiklal Cad. No:161 Beyoğlu/İstanbul
- Türkiye Yayıncılar ve Yayın Dağıtımcıları Birliği Derneği
Prof. Kazım İsmail Gürkan Cad. Ortaklar Han No:12/3
34440 Cağaloğlu/İstanbul
- Diğer basım, yayın ve dağıtım teşebbüsleri
(1) E. DOSYA KONUSU: Kitap basım, yayın ve dağıtım alanında faaliyet gösteren bazı
teşebbüslerin Kanun'un 4. maddesi kapsamında rekabeti kısıtlayıcı uygulamalar
içinde bulunup bulunmadığının tespit edilmesi.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: İnternet üzerinden gerçekleştirilen incelemeler neticesinde, kitap
basım, yayın ve dağıtım alanında faaliyet gösteren teşebbüslerin rekabeti kısıtlayıcı
davranışlar içinde bulunuyor olabileceğini ortaya koyan bulguların varlığı üzerine inceleme
başlatılmıştır.
12-68/1682-618
2/21
(3) G. DOSYA EVRELERİ: Yapılan inceleme üzerine hazırlanan 23.07.2012 tarih ve 2012-2-
138/BN sayılı Bilgi Notu 09.08.2012 tarihli Kurul toplantısında görüşülerek, 12-41/1202-M
sayı ile önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir. İlgili karar uyarınca yapılan inceleme
sonucunda hazırlanan 19.12.2012 tarih ve 2012-2-138/ÖA sayılı Önaraştırma Raporu
görüşülerek karara bağlanmıştır.
(4) H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda; elektronik kitap yayıncılığı alanındaki faaliyetleri
aracılığıyla, Kanun’un 4. maddesini ihlal edip etmediklerinin tespiti amacıyla unvanlarına
yukarıda yer verilen şirketler ve Dernek hakkında Kanun’un 41. maddesi uyarınca
soruşturma başlatılmasının uygun olacağı ifade edilmiştir.
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. İlgili Pazar
I.1.1. Pazar Hakkında Genel Bilgiler
(5) Dosya kapsamında; kitap basım, yayın ve dağıtım alanıyla iştigal eden teşebbüslerin
faaliyetleri incelenmiştir.
(6) Kitap yayıncısı, normal bir tüccarın uymak zorunda olduğu tüm hukuki ve mali kurallara
uygun olarak bir şirket kurmak ve Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca Kültür ve Turizm
Bakanlığı’na başvurarak “Yayıncı Sertifikası” almak zorundadır.
(7) Yazar tarafından oluşturulan eser yayınevine teslim edildiğinde editörler tarafından
incelenmekte, eserin yayımlanmaya uygun olup olmadığı çoğunlukla yayın kurulunda
tartışılmakta, ürün portföyünü tamamladığı düşünülen kitaplar için yayımlama kararı
verilmektedir. Sözleşmenin imzalanmasının ardından, eser yayın programına alınmaktadır.
Yabancı eserler açısından durum bir ölçüde farklılaşmakta doğrudan yazarlarla değil,
yurtiçi veya yurtdışı ajanslarla veya yurtdışındaki yayınevleriyle görüşülmesi gerekmektedir.
Hak sahibiyle bir anlaşmaya varılması halinde eser Türkçe’ye çevrilmektedir.
(8) Yazar ya da çevirmenden gelen metin, eserin basıma hazırlanması amacıyla editöre
gönderilmektedir. Editör tarafından gerçekleştirilen çalışmanın ardından kitap baskıya
girmekte, bu sırada kitabın kaç adet basılacağı, fiyatı, izlenecek pazarlama stratejisi gibi
hususlar da belirlenmektedir. Basımı yapılacak eserin, raflara ulaştırılması ise sıklıkla
dağıtımcılar üzerinden gerçekleştirilmektedir. Belli başlı dağıtımcılarla anlaşmak veya
doğrudan kitabevleriyle çalışmak suretiyle kitaplar nakledilmekte ve zincir marketler
(Migros, Carrefour vb.), zincir kitabevleri (D&R, Remzi, Dost) gibi farklı satış noktalarına
ulaştırılmaktadır.
(9) Türkiye Yayıncılar ve Yayın Dağıtımcıları Birliği Derneği (TÜRKYAYBİR) verilerine göre,
2011 yılı sonu itibariyle Türkiye perakende kitap yayıncılığı piyasasının toplam büyüklüğü
2.425 milyon dolar civarındadır. Bu büyüklüğün 1.095 milyon dolarlık kısmını eğitim
kitapları, 1.084 milyon dolarlık kısmını kültür kitapları, 196 milyon dolarlık kısmını
akademik yayınlar, 107 milyon dolarlık kısmını ise ithal yayınlar oluşturmaktadır. Türkiye
kitap yayıncılığına dair bazı verilere aşağıdaki tabloda yer verilmektedir:
Tablo 1: Türkiye’de Kitap Yayıncılığına Dair Bazı Veriler
Yayınevi Sayısı 8150
Kitabevi Sayısı 6.000
Dağıtım Şirketi 150
Yayınlanan Başlık Sayısı 43.190
Bandrol Alan Kitap Adeti 289.193.982
Ücretsiz Dağıtılan Ders Kitabı Adeti (MEB) 204.275.661
Üretilen Toplam Kitap Adeti 493.469.643
(10) Eğitim yayınları olarak nitelendirilebilecek eserlerin ortalama fiyatı 1,2 dolar seviyesinde
seyretmektedir. İlkokul ve ortaokul ders kitapları MEB tarafından devlet okullarına ücretsiz
verilmektedir. MEB tarafından verilen bu kitapların söz konusu kategorinin %45’ini
12-68/1682-618
3/21
oluşturduğu tahmin edilmektedir. Bu alandaki diğer yayınlar yardımcı kitap olarak
değerlendirilebilecek yayınlardır.
(11) Kültür yayınları ise yerli ve yabancı olmak üzere kurgu ve kurgu dışı ana kategorileri altında
yer alan eserleri kapsamaktadır. Daha alt dallara inildiğinde, kültür yayınlarını; düzyazı, şiir,
toplum, tarih, biyografi, felsefe, ekonomi, eğlence/mizah, bilimkurgu gibi kategoriler altında
ele almak da mümkündür.
(12) Yayınevleri yayınladıkları kitapları doğrudan son satış noktalarına pazarlayabildikleri gibi,
toptan seviyede faaliyet gösteren dağıtım şirketlerinden de yararlanabilmektedir. Doğrudan
nihai satıcıya yönelik pazarlama ya da dağıtıcı aracılığıyla pazarlama kararı açısından
temel belirleyici yayıncının pazarlama kapasitesidir. Kitap satışları perakende düzeyde
temel itibariyle; zincir marketler, kitabevleri, zincir kitabevleri, fuarlar ve internet üzerinden
gerçekleştirilmektedir.
(13) Alternatif son satış noktaları üzerinden gerçekleşen satışların büyüklüklerini anlayabilmek
bakımından Doğan Egmont Yayıncılık ve Yapımcılık Ticaret A.Ş. (Doğan Kitap), İletişim
Yayıncılık Gazetecilik Basın Sanayi ve Ticaret A.Ş. (İletişim), Yapı Kredi Kültür Sanat
Yayıncılık A.Ş. (YKY) ve TÜRKYAYBİR’den her bir kanal üzerinden gerçekleşen satışların
toplam satışlar içerisindeki yeri konusunda talep edilen bilgilere göre hazırlanan tablo
aşağıda sunulmuştur.
Tablo 2: Türkiye’de Kitap Yayıncılığında Son Satış Noktası Bazında Kırılım
Satış Kanallarına Göre Kırılım (%) (2011) Doğan Kitap İletişim YKY1 TÜRKYAYBİR2
Zincir Kitabevleri (…..) (…..) (…..) 35-40
Dağıtım Şirketleri/Toptancılar (…..) (…..) (…..) -
Zincir Market (…..) (…..) (…..) 3-6
Bağımsız Kitapevleri ve Satış Noktaları (…..) (…..) 50-60
İnternet Kitap Satış Siteleri (…..) (…..) (…..) 10-15
Fuar Satışları (…..) (…..) (…..) 2-5
Diğer (…..) (…..) (…..) -
Toplam 100 100 100
I.1.2. Elektronik Kitap (E-Kitap) Yayıncılığı
(14) E-kitap; her türlü masa üstü, diz üstü ve avuç içi bilgisayar aracılığıyla okunabilmesi için
özel olarak tasarlanmış bir bilgisayar dosya formatıdır. E-kitap, basılı benzerinin kâğıt hariç
bütün özelliklerini kapsamakla birlikte ek olarak ses, görüntü (video) ve etkileşimli
bağlantıları da içermektedir. E-kitap, kolaylıkla internetten indirilebilecek, elektronik posta
ile gönderilebilecek yapıdadır. E-kitabın; kolay güncellenmesi, kolay taşınması, depolanma
sorununun olmaması, baskı maliyetlerini ortadan kaldırması, ses, video ve etkileşim
olanaklarının bulunması gibi birçok avantajı bulunmaktadır3.
(15) TÜRKYAYBİR verilerine göre 2010 yılında üretilen kitap başlıklarından 646’sı e-kitap,
35.575’i basılı formattadır. 2011’de ise 1314 e-kitaba karşılık 43.190 başlık basılı kitap
üretilmiştir. Bu verilerden; e-kitabın toplam yayıncılık sektörü içerisindeki payının 2010
yılında %2, 2011 yılında ise %3 civarında olduğu sonucunu çıkartmak mümkündür. Öte
yandan gerek TÜRKYAYBİR, gerekse bilgi istenen teşebbüsler tarafından, e-kitabın kitap

1 YKY tarafından gönderilen cevap yazısında, internet satışlarını ayrı bir şekilde sunulamadığını
belirtmektedir.
2 TÜRKYAYBİR sektörel bazda bu bilgiyi toplamadığını belirtmekte ve bir tahmin sunmaktadır. Bahse konu
tahmin; perakende düzeye ilişkin olup dağıtıcıların yaptığı satışların son satış noktalarına dağıtılmış haline
ilişkindir.
3 YKY tarafından e-kitabın matbu kitaba göre %(…..) ile (…..) arasında değişen oranlarda daha ucuz satıldığı
ifade edilmektedir.
12-68/1682-618
4/21
yayıncılığı içerisindeki payının mevcut durumda %(…..) oranının altında bulunduğu ifade
edilmektedir4.
(16) Türkiye’de mevcut aktörler tarafından e-kitap piyasasının gelişimi ve geleceğine ilişkin
değerlendirmeler bazı noktalarda benzeşmekte, bazı konularda ise ayrışmaktadır. Söz
konusu değerlendirmelerin ortak paydası kısa ve orta erimde e-kitap yayıncılığının
mütevazı bir büyüme gerçekleştireceği biçimindedir. Buna karşılık piyasa aktörlerinin uzun
erimli değerlendirmeleri farklılaşmakta, bazı aktörler sektörün satış hacminin basılı kitap
piyasası büyüklüğünü yakalayacağını, bazı aktörler ise basılı kitap satış hacmini
etkilemeksizin toplam kitap piyasası pastasını büyüteceğini ifade etmektedir.
I.1.3. İlgili Pazar
(17) Dosya kapsamında; ilgili ürün pazarının sınırlarının belirlenmesi noktasında;
- Alt ayrımları dışlayarak bütün olarak kitap yayıncılığı faaliyetini temel alan,
- Yayıncılık alt kategorilerini temel alan (kültür kitapları yayıncılığı, eğitim kitapları
yayıncılığı vb.),
- Kitabın nihai satış noktasını temel alan (zincir market, zincir kitabevi vb.),
- Kitabın matbu olup olmadığını temel alan (matbu kitap yayıncılığı, elektronik kitap
yayıncılığı)
bakış açılarından değerlendirme yapmak mümkündür.
(18) Bununla birlikte dosya konusu, kitap basım, yayın ve dağıtım alanında faaliyet gösteren
bazı teşebbüslerin faaliyetlerinin Kanun'un 4. maddesi kapsamında değerlendirilmesidir. Bu
itibarla, ilgili ürün pazarının net bir biçimde tanımlanmasının yapılan değerlendirmeler
üzerinde belirleyici bir etkisi olmayacağı dikkate alınarak, ilgili ürün pazarı
tanımlanmamıştır. Aynı gerekçelerle dosya kapsamında coğrafi pazarın belirlenmesine de
gerek duyulmamıştır.
I.2. İlk İnceleme Kapsamında Elde Edilen Bilgi ve Belgeler
(19) İnternet üzerinden gerçekleştirilen incelemeler esnasında; teşebbüs birliği olan
TÜRKYAYBİR tarafından 2009 yılı Aralık ayında “Ulusal Yayın Kongresi” düzenlendiği,
bahse konu kongrede tartışılan hususların ise 2011 yılı Şubat ayı itibariyle kitap haline
getirildiği ve yayınlandığı tespit edilmiştir.
(20) Söz konusu kongrede bazı konu başlıklarının belirlendiği, bu konu başlıklarını ele almak
üzere alt komisyonların kurulduğu, alt komisyonların çalışmaları sırasında elde edilen
bulguların Kongre’de diğer katılımcılarla paylaşıldığı anlaşılmıştır. Kurulan alt
komisyonların; yayıncılıkta devletin rolünden, telif haklarına, kütüphanecilikten çeviri
politikalarına çok sayıda konuyu ele aldığı görülmüştür. Bu bağlamda;
 Sektörel Yapı Komisyonu’nda;
- “Sektörün ana arter istatistikleri olan, yayınevi adedi, telif ve yazar ajansı adedi,
kitap adedi, tür – kitap – yazar – çevirmen – editör vb. bazlarda satış adetleri,
yayınevlerinde çalışan insan kaynağı, kitap satış noktaları hakkındaki bilgiler,
satın alınan ve satılan telifler, diziler ve tür bazında detay bilgilerin içerisinde yer
alacağı dokümanların hazırlanması ve belirli periyotlarda istatistiklerin
oluşturulması, oluşturulan bu bilginin, sektörün ulusal ve uluslararası tüm
aktörleri ile düzenli olarak paylaşılmasının sağlanması Sektöre giriş yapacak yeni

4 YKY ve TÜRKYAYBİR %(…..), Doğan Kitap %(…..)’lük bir orandan bahsetmektedir. Oranlar arasındaki
farkın teşebbüslerin ciro temelli bir yaklaşım benimsiyor olmasından kaynaklanması mümkündür.
12-68/1682-618
5/21
kişi ve kuruluşların, bu tanımlar çerçevesinde oluşturulmuş yayıncılık
standartlarına uygunluğunun yayıncılık örgütleri tarafından denetlendikten sonra
yayıncılık sertifikasını alabilmelerinin sağlanması istatistik verilerin toplanması ve
paylaşımı (ISBN, ISSN, bandrol, sertifika vb. veriler) hususunda ilgili kurumların
yazılımlarının entegre edilmesi, veritabanlarının kendi aralarında ulaşılabilir ve
ortak bilgi havuzu çerçevesinde çalışabilir hale gelmesinin sağlanması ve ilgili
kurum departmanlarının ortak çalışmalar ile istatistik geliştirmesi ve
çeşitlendirmesinin sağlanması
- AB ülkelerindeki sabit fiyat uygulamasının (fixed prices) ulusal yayıncılık
sektörüne uygulanabilirliğine ilişkin altyapı çalışmalarının yapılması ve
uygulanması”,
 Kitapçılık, Dağıtımcılık, Satış ve Pazarlama Komisyonu’nda;
- Zincir mağazalar ve marketlerdeki uygulamalar bağlamında;
“- Haksız rekabeti engellemek amacıyla taksitli satışlar 4 ay ile
sınırlandırılmalıdır,
- Haksız rekabeti engellemek için üretici yayıncının ilk belirlediği perakende
satış fiyatı en az 6 ay süreyle geçerli olmalıdır. Bunun altında bir fiyata
kitaplar satılmamalıdır. Üretimden 6 ay sonra üreticinin istemesi hâlinde
ve duyurusunu yapmasını takiben en az 1 ay sonra bu fiyatta indirim
yapmışsa ancak düşük fiyatta satılabilmelidir (sabit fiyat uygulaması)”,
- Dijital ortamda kitapçılık: Dijital tanıtım, dağıtım ve satış yöntemleri (internet,
kitap ağları, e-ticaret) bağlamında;
“- İnternet ortamında yapılan satışlarda sabit fiyat uygulamasında bir istisna
getirilmeli ancak yıkıcı indirim yapılmaması da engellenmelidir”,
- Kitap fuarları, şenlik, panayırlar ve okullarda kitap satışı bağlamında;
“- Fuarlarda yıkıcı indirimler yapılmamalıdır.
- 1 veya 2 gün profesyonellere ayrılmalı ve bu günlerde halka ziyaret
kapatılmalıdır”,
- Perakende de promosyon uygulamaları bağlamında;
“- Gazete veya dergiler kültür ürünlerini kesinlikle promosyon malzemesi
olarak ücretsiz veya kupon karşılığı dağıtmamalıdır”
kararlarının alındığı görülmektedir.
(21) Kitapçılık, Dağıtımcılık, Satış ve Pazarlama Komisyonu’nun tespitlerini aktarması
sonrasında; komisyon raporunda yer alan hususlara ilişkin olarak bazı katılımcıların yaptığı
yorumlara aşağıda yer verilmektedir:
“Metin CELAL (Parantez Yayınları): Raporda yer alan önemli bir madde var. Kitapta
indirim yapılmaması, kitapların sabit bir fiyatla satılması konusu. Bu Avrupa Birliği
ülkelerinde yaygın olarak kabul edilen bir kural. Bunun uygulanması, fuarlarda
indirim, diğer konulardaki bütün alanlarda çok etkili olacaktır. Bu anlamda bir
bildirimde bulunulması lazım… Kitap fuarlarıyla ilgili 1. ve 2. maddeyi pek
anlayamadım. 1. maddede fuarlarda en fazla %10 indirim yapılması… Sanıyorum
kitapevleriyle haksız bir rekabet yaratıldığı düşünülüyor. Ama bunun yasal bir
uygulama olmadan sağlanacağını sanmıyorum. 2. maddede bir veya iki günün
profesyonellere ve öğretmenlere ayrılmalı deniyor. Sanıyorum sadece bir fuar
düşünülerek yazılmış.
12-68/1682-618
6/21
Arman FİKRİ (İnkılap Kitapevi): Söz konusu madde TÜYAP İstanbul düşünülerek
yazılmıştır. Bu maddeyi uluslararası kitap fuarı diye değiştirilebiliriz. 1. maddede yer
alan %10 indirim konusunda da biz bunu Yayımcılar Birliği ve fuarlar arasından
çözümlensin diye düşünmüştük ama komisyondaki arkadaşların isteğiyle kongrenin
takdirine sunduk.
Cengiz AVCILAR (Toptan Kitap Dağıtımcıları Derneği): Komisyonda olan yayınevi
temsilcileri “Bizim asıl amacımız fuarlarda perakendeciye kitap satmak değil
editörümüzle, yazarımızla, personelimizle kaynaşmaları ve kitaplarımızın
tanıtılmasını sağlamak.” derler. Biz de kitapçıların ve dağıtımcıların sağlıklı bir
şekilde ayakta kalabilmesi için fuarlarda yapılan bu %70’lere varan indirimlerin
sınırlandırılmasını istiyoruz. Madem yayınevlerinin asıl amacı kitaplarının tanıtılması,
o zaman %10’luk indirime itiraz edilmemeleri gerektiğini düşünüyorum. İkinci bir
husus da biz satış ve dağıtımcılar olarak nitelikli personel gücüne sahip olmak
istiyoruz. Bunun içinde yayınevlerinden destek bekliyoruz. Yayınevlerinin gerek
yazarlarıyla gerek editörleriyle kitaplarının tanıtımında bizim personellerimizle
dayanışma yapmalarını istiyoruz.
Tuğrul PAŞAOĞLU (Yayıncılar Birliği Başkanı): Ülkemizde geçerli rekabet hukuku
kurallarına göre alıcının, tüketicinin aleyhine bir sınır koyulamaz. Bu rekabet
hukukuna aykırıdır. Ancak bu durum sektör içinde bir anlaşma yapılarak mümkün
olabilir.
Kenan KOCATÜRK (Yayıncılar Birliği Eşbaşkanı): Türkiye’deki yayıncılık endüstrisi
keşke hiç perakende satış yapmayan bir fuarlar organizasyonu hâline gelse…
İnternette veya kitabevlerinde %50 indirimlerden hepimiz muzdaripiz. Daha önce de
biz bu konuyu tartıştık, araştırdık. Bize 2 şey önerdiler. Birincisi, ticari alanda kendi
aranızda işbirliği; ikincisi, dava ettiğinizde rekabet kurulunun tüketicinin en iyi
koşullarda AB bünyesinde çıkmış bir yasa var. Sizin sektörünüzde satış dağıtım
indirim oranlarının incelettiğinizde bir oran çıkar. Bu oranları dikkate alarak yıkıcı
indirimi tespit edip yıkıcı indirim yapanları ticaretten menedebilirsiniz. %80’lere varan
yıkıcı indirimlerin fuarlarda olmaması için gerekir. Bana göre sabit fiyat uygulaması
çıkana kadar bu meseleyi kendi içimizde tartışalım. Raporda sabit fiyat kavramı
yerine yıkıcı indirim yapılmaması kavramının getirilmesine karar verelim.
Muharrem KAŞITOĞLU (BAŞYAYBİR Başkan Yard.): Yıkıcı indirim kavramlarının
getirilmesi konusunu komisyonda tartıştık ancak karara varamadık. Çünk yıkıcı
indirim göreceli ve geniş bir kavram. Kimine göre %20’lik oran yıkıcıdır. Kimine göre
de %30… Yayıncılar olarak yüksek iskontolar ve vadeler gibi içsel sorunlar
yüzünden zaten maliyetlere fahiş yüklemeler yapıp kendimize göre haklı
gerekçelerle kitabın fiyatını olması gerekenden daha yüksek tutuyoruz. İşte bu
indirimlerin kaldırılmasıyla sabit fiyat uygulaması da zaten orta ve uzun vadede
okuyucuya ucuz kitap olarak dönecektir. Bu da göz ardı edilmemelidir.
İsmet YILMAZ (Kültür ve Turizm Bakanlığı Müsteşarı): Raporda %10 gibi bir indirim
kavramı var, bu kavram Kanun’a aykırı bir kavramdır. Bu bölümü “Haksız rekabete
yol açıcı yıkıcı indirimler yapılmamalı” şeklinde düzeltelim. Bir de diziler için senaryo
yazan yazarlara bu senaryolarda kitap okuma bölümlerinin konulmasının önerilmesi
bölümünün de raporda kalmasını oylarınıza sunuyorum. Çoğunluğun oyuyla kabul
edilmiştir”.
I.3. Yerinde İncelemede Elde Edilen Belgeler
(22) Önaraştırma kapsamında; Alfa Basım Yayım Dağıtım Tic. ve San. Ltd. Şti (Alfa Yayınları),
Can Sanat Yayınları Yapım, Dağıtım, Ticaret ve Sanayi Ltd. Şti. (Can Yayınları), Doğan
12-68/1682-618
7/21
Kitap, İletişim, YKY ile TÜRKYAYBİR’de inceleme gerçekleştirilmiştir. Değerlendirme
açısından önem teşkil edebilecek belgelere aşağıda yer verilmiştir.
(23) YKY’de gerçekleştirilen incelemede elde edilen Sevi Sönmez’den Tülay Güngen, Raşit
Çavaş, Özgür Akın, Aslıhan Dinç, Levent Altunbek’e gönderilen 19.03.2010 tarihli
elektronik postada aşağıdaki ifadeler yer almaktadır;
“Dünkü toplantıda bizim bir süredir konuşmakta olduğumuz konular paylaşıldı.
Sözleşmelerde kesinlikle hakların tamamen verilmemesi gerektiği, servis
sağlayıcılara içerik sağlayıcı olanın yayınevleri olmasının zorunluluğu konuşuldu.
Herkesin ortak kanısı ise gerekli sözleşmelerin hemen ve bir an önce yazarlarla
imzalanması.
Bir başka sorun ise vergilendirmede yaşanacakmış; %8 ve %18 arasında daha
kesin bir anlaşma sağlamak zor (ki bu Levent bey in çok daha anlayabileceği bir
konu) Satış konusunda genel kanı satış fiyatından %(…..) Iskonto uygulanması.
Fakat TTNET biliyorsunuz başka bir uygulama peşinde Yazar teliflerinde genel
olarak yarı yarıya bölüşüm hakim. Sözleşmemiz bu açıdan uygun.
Toplantının bizim bildiklerimiz dışındaki tek katkısı düşünmediğimiz maliyetleri de
düşündürmesi oldu. Mesela kitaplarımızın enteraktif bir ortamda bulunması bize bir
web editörüne de ihtiyaç duyabileceğimizi düşündürdü. Belki maliyetler acısından
daha detaylı bir araştırma gerekecek.
Toplantıda elbette çok fazla ayrıntı vardı. Size yakında daha detaylı olarak
raporlamak isterim. 29 Martta görüşmek üzere”.
(24) Doğan Kitap’ta yapılan incelemede 15.07.2010 tarihinde TMMOB-Taksim’de
gerçekleştirilmiş TÜRKYAYBİR Dijital Yayıncılık Toplantısı’na dair bir sunum elde
edilmiştir. Alef, Altın, Arkeoloji ve Sanat, BKY, Bilgi Üniversitesi Yay., İletişim, İnkılap,
İthaki, Literatür, Metis, PAN, Semerkant, Sistem Yay., YKY, Yordam yayınevlerinin katıldığı
anlaşılan toplantıda yapılan sunumda yer alan ifadeler aşağıda yer almaktadır;
“Türkiye Yayıncılar Birliği, dijital yayıncılık için teknoloji temelli bir operasyon olarak
kurgulanan "online bir platform" kurmayı hedefliyor. Bu Platformun, tüm yayıncıları
kapsaması hedeflenmekte ancak ilk aşamada niyetli yayınevleri ile başlatılması
öngörülmektedir.
"Dijital Yayıncılık Platformu - DYP" olarak kurgulanan bu platform farklı modüllerden
oluşmaktadır.
DYP için ön çalışmalar yapılmış, kurulumu için de TYB tarafından sponsorluk
görüşmeleri tamamlanmıştır.
Türkiye genelinde tespit edilen 1750 aktif yayımcı bulunmakta, DYP için ilk başta
hedeflenen katılımcı yayıncılarla 60.000 in-print yüklemenin platforma yapılmasının
sağlanmasıdır (Burada alt yapısı olmayan yayınevlerine destek sağlanması
öngörülmektedir)….
DYP, daha çok kurumsal iş ortaklıklarına satışı hedefleyen bir sistem; doğrudan
okura satış bulunmamaktadır.
DYP Hak Yönetim Modülü:
Hak Yönetimi Modülü'nde hedeflenenler özetle;
Tüm yayınevlerinin mevcut içeriğini dijital ortama aktarabilmek ve bu alan üzerinden
tüm içerik haklarını toplu olarak savunabilmek,
Eser, hak sahiplerinin güvenini sağlamak,
12-68/1682-618
8/21
Dijital Bandrol Sistemini uygulamak,
"Dijital Bandrol Denetleme Sistemi" ile "Kayıt - Tescil" araçları oluşturmak ve online
takip sürecini kolaylaştırmak,…
DYP İş Yönetimi Modülü:
Hangi koşullarda, nereye satacağımız, ne kadar satış olduğu, fiyatların nasıl
belirlendiği gibi durumlar "iş yönetimi modülünde planlanıyor.
DYP'de, okurlara doğrudan satış yok! Yayınevi isterse kendisi buradan kuruma özel
"İnternet Satış Modeli"ni oluşturabilir; satış modülü oluşturup, satıcı konumuna
gelebilir. Eğer 3. partilere satış yapacaksa da ayrı bir model oluşturabilir. Bu modül,
satışlarla ilgili bilgileri veren, faturalarla ilgili detayları gösteren bir yapıdadır…
İlk başlangıçta e-kitaplar tek tek (a la carte satışlar halinde satılacak) gelecekte ise
abonelik sistemi ile - streaming (online / çevrimiçi oku - kapat) gibi yapılar adapte
edilecektir (kütüphane modelleri).
DYP Pazarlama Yönetimi Modülü:
Ürün Çeşitlendirmesi (Alt Yapıya Müzik Ekleme, İnteraktif Forumlara Yerleştirme...)
Tarifelendirme,
Lisanslama söz konusu olmaktadır.
Pazarlama modülü tamamıyla ticari bir platform olup, yayıncıların katkılarıyla
geliştirilecektir.
DYP – Üyelik:
Sisteme üyelik için öncelikli istenenler,
Niyet mektubu (TYB, bu mektupla ilgili içeriği yayıncılara gönderecektir.)
Ağustos başında "Dijital yayıncılık sitesi” açılacak... Bir forum ile %'ler, oranlar
konuşulacak. Sadece üyelerin katılabileceği bir site ve belli bir katılım ücreti
gerektiriyor.
Fiyatlandırma ve Telif Oranları – 1:
Kitapların fiyatı ne olacak? Dışarıdaki örnekler nelerdir? E-kitapları, fiziki kitap ile
aynı fiyata satan da var. %20 - 30 arasında fiyat düşürenler de var. Amerika ve Kıta
Avrupasında farklı fiyat politikaları izleniyor; örneğin Kıta Avrupası %20 daha düşük
fiyattan satıyor.
E-Kitaplar ilk piyasaya çıktığında fiziki kitabın %20'si oranında maliyetini oluşturan
üretim maliyetinin sıfırlanacağı varsayılmıştı ve telif maliyetleri bu varsayımla
belirlenmişti... Ancak zaman içinde üretim maliyetinin sıfırlanmadığı web editörleri,
web aktarmaları, online pazarlama ek maliyetlerin geldiği anlaşıldı; şu anda telif
oranları bu giderlere göre belirlenmeye çalışılıyor. Henüz bir netlik kazanmış
durumda değil...
Fiyatlandırma ve Telif Oranları – 2:
Net gelir (dağıtım komisyonu düşüldükten sonra fatura edilen rakam) üzerinden telif
verilmesi yaygın olarak kullanılıyor. %25 eser sahibine, %75 yayınevine gibi oranlar
söz konusu...
Amazon'da %35 Yayınevi %65 Amazon (içerik yönetimi, iş yönetimi vb. hepsini
yapıyor) şeklinde bir model kullanılmaktadır. Eğer içerik, iş yönetimini yayınevi
12-68/1682-618
9/21
yapıyorsa %65 yayınevine kalmakta ama bu işleri yapmıyor sadece PDF vermekle
yetiniyorsa %35 oranı söz konusu olmaktadır”.
(25) Doğan Kitap’ta gerçekleştirilen yerinde incelemede Pazarlama Direktörü’nün notlarında
elde edilen “Bilgi Notu” başlıklı belgede aşağıdaki ifadeler yer almaktadır;
“BİLGİ NOTU:
Dijital Yayın Platformu (DYP) yayıncıların, çoğaltma, yayma ve umuma iletim
haklarını kullandıkları telif ve çeviri eserler için;
 Hak ve çıkarlarını koruyarak,
 Tasarrufu ve sahipliği kendilerinde kalmak üzere,
 Kendi belirleyecekleri yer, zaman ve koşullarda,
 Tek bir dağıtıcı-satıcıya, donanıma ya da yazılıma bağlı olmadan,
 Mevcut ve gelecekteki format, ürün ve yöntemlerin tümünü kapsayacak
biçimde,
 Basılı kitap üzerlerinde oluşmuş hakların ve emeklerinin karşılığını koruyarak,
e-kitaba dönüştürerek dijital yayın olarak satışa sunmalarını amaçlıyor…
Dijital Yayıncılık Platformunun hak yönetimi, içerik yönetimi, iş yönetimi
modüllerinden oluşan üç ana bileşeni var.
Hak Yönetimi;
Hak Yönetimi modülü, oluşturacağı telif hakkı kayıt ve izleme sistemiyle; satışa
sunulan dijital içeriğin telif haklan bakımından sorunsuz olmasını, yani yayıncıların,
dağıtıcı ve satıcıların eser sahiplerinin veya üçüncü şahısların telif haklan ihlallerine
ilişkin hak ve menfaat talepleriyle karşılaşmalarını güvence altına alacak. …
Hak Yönetim Modülü İçerik ve İş Yönetimi sistemlerini sürekli dinleyerek, dijital satış
ve lisanslama verilerini gerçek zamanlı kayıt altına alarak, hak sahipleri ve DYP
katılımcısı yayıncıların bilgisine sunacaktır…
İçerik Yönetimi:
Katılımcı yayıncılar dijital dolaşıma sokacakları eserleri pdf formatında İçerik yönetim
sistemi veri tabanına yükleyecekler ve bu eserlerin kullanım koşullarını ve iletim
yöntemlerini belirleyeceklerdir. Veri tabanında yer alacak tek tek eserlerin hak sahibi
onları kayıt eden yayıncılar, bütün olarak veri tabanın sahibi ise Meslek Birliği
olacaktır. …
İş Yönetimi:
İş yönetimine ilişkin çeşitli iş modelleri önerileri vardır. Bu modeller DYP katılımcısı
yayıncılarla tartışılıp karara varılacaktır.
Benimsenecek iş modeline göre:
DYP katılımcısı yayıncılar dijital dolaşıma sunacakları eserleri, ürün çeşitlerini, satış
koşullarını (iskonto, vade, kampanya), çalışacakları dağıtıcı-satıcı bilgilerini İş
Yönetim Sistemine girecekler, ayrıca bu modülde eserlerinin çevrimiçi tanıtımını
yapabilecekleridir.
İş Yönetimi modülü yayınevlerinin anlaşma yaptığı dağıtıcı ve satıcılardan B2B
bazında gelen siparişleri İçerik Yönetime iletecek, işlenmiş ve iletilmiş siparişlerin
(gerçekleşmiş satışların) kaydını tutacak ve katılımcı yayınevlerine iletecektir.
12-68/1682-618
10/21
DYP katılımcısı yayınevleri isterlerse birlikte hareket edebilecek ya da her yayınevi
kendi tercih ettikleri yöntemlerle satış yapabilecektir. Yayınevleri kendi web
sitelerinde oluşturacakları satış sistemleri aracılığıyla doğrudan okura perakende
satış yapabilecekleri gibi internet kitapevleri, erişim sağlayıcıları, mobil iletişim
operatörleri, kütüphaneler vb kurumsal aboneler, donanım/yazılım sağlayıcıları ile
anlaşmalar yaparak da toptan satabileceklerdir.
Hizmet Bedelleri
Katılımcı yayıncıların; eserlerinin hak ve içerik yönetimini Dijital Yayıncılık Platformu
üzerinden yapacaklarına ilişkin taahhütname imzalayacaklar ve sisteme sokacakları
her eser için mali hak kullanım yetki belgesi verecekler…
DYP katılımcısı yayıncılardan; gerçekleşmiş her satış üzerinden çoğaltılmış/iletilmiş
dijital kopya başına belli bir hak ve içerik yönetim hizmet bedeli alınacaktır.
Sonuç Olarak
Öngörülen yapı bir ticari işletme değildir.
Katılımcıların uygulamalarını kullanarak dijital dolaşıma sunacakları eserlerin
haklarını kayıt ve güvence altına alacakları, eserleri depolayacakları, istenen
formatlara dönüştürebilecekleri, belirledikleri koşullarla iletebilecekleri, bu işlemlere
ilişkin veri ve bilgilere ulaşabilecekleri, üzerinden tek tek ya da diğer katılımcılarla
birlikte yeni iş modelleri ve ürün çeşitleri geliştirebilecekleri ve yalnızca gerçekleşmiş
işlemler ve tutarlar üzerinden hizmet komisyonu ödeyecekleri bir dijital yayın
platformudur…”.
(26) Doğan Kitap’ta gerçekleştirilen incelemede 05.01.2012 tarihinde yapılan TÜRKYAYBİR
Yönetim Kurulu Toplantısı’nın tutanağı elde edilmiştir. Tutanakta aşağıdaki ifadeler yer
almaktadır;
“E-Kitap uygulaması hakkında yapılması gerekenler:
E-kitap konusunda önde gelen yayıncılarla 16-20 Ocak arasında belirlenecek bir
tarihte toplantı yapılacak. Bu toplantıda e-kitabın fiyatlandırması (E-kitabın
gelirlerinin hesaplanması ve dağıtılması, e-kitabın KDV'si için uygun oran, e-kitabın
satış fiyatını belirlemek için basılı kitap fiyatı üzerinden hesaplanacak %) ve e-kitap
sözleşmeleri üzerine konuşulacak.
E-kitapta toplu hak yönetimi üzerine tartışıldı. Tüm yayıncıların uzlaşması ihtimali
yok ancak 10-15 büyük yayıncının birleşik, belki yarı-resmi belki sivil bir
organizasyon kurarak ortak karar alabilirler. Bu şekilde toplu kitap alımlarında ve
satış ayağında işbirliği sağlanabilir.
Yazarlarla sözleşmelerde yayıncıların ortak bir tutumu olmadığından yazarlara bazı
firmalar tarafından, yayıncılara zarar verecek çok yüksek telif %'leri önerilmeye
başlandı. Bunun önüne geçmek için yayıncı ile yazar arasında yapılacak e-kitap
sözleşmelerinde önerilecek %’lerin belirlenmesi önemli.
Yayıncılarla yapılacak e-kitap toplantısı öncesi bir taslak metin hazırlanıp dağıtılarak
onun üzerinden tartışma yürütmek daha verimli olabilir.”
(27) Can Yayınları’nda gerçekleştirilen incelemede elde edilen TÜRKYAYBİR tarafından
gönderilen 10.04.2012 tarihli elektronik postada aşağıdaki ifadeler yer almaktadır;
“Konu: Kitap fuarlarında kitapta iskonto oranları
Birliğimize ulaşan şikayet ve kitapçı meslek kuruluşlarının taleplerinden, değişik
illerde yapılmakta olan kitap fuarlarında bazı katılımcıların fuarlarda yaptıkları
12-68/1682-618
11/21
iskontoların yerelde perakendeci kitapçı esnafın aldığı iskontoların üzerinde olması,
okurlarla yaşanan sıkıntıların bölgelerdeki toptancı ve perakendeci kitapçı esnafının
tepkisine neden olduğu anlaşılmaktadır.
Fuarlarda fiyat ve iskonto politikalarının bu şekilde devamı halinde yerelde kitap
satan esnafın özellikle kitap fuarları ertesinde iş yapamaz duruma geldiği fuarlarda
yüksek indirimlerle kitap satışının sürmesi halinde tamamen kepek indirme
noktasına sürükleneceği ifade edilmektedir.
Yayıncılık sektörünü oluşturan yayıncı, dağıtımcı, kitapçı zincirinin halkalarının daha
sağlam hale getirilmesinin hem sektörün geleceği hem de tüm bileşenlerinin ortak
çıkarı açısından taşıdığı önem yadsınamaz.
Bu nedenle fuarlara katılan / katılacak üyelerimizin fiyat – iskonto politikalarını bir
kez daha gözden geçirerek indirimler konusunda duyarlılık göstereceklerine; yüksek
oranlı indirimlerden kaçınacakları, haksız rekabet ortamı oluşturmayacak şekilde
davranacaklarını bekliyor, çalışmalarınızda başarılar diliyoruz.
Türkiye Yayıncılar Birliği”.
(28) Ayşe Şeyda Nevruz (TTNET), Banu Ünal (Günışığı), Bilal Eren (Sürat Teknoloji), Kenan
Kocatürk (TÜRKYAYBİR), Onur Büyükceran (Can Yayınları), Özgür Akın (YKY), Yonca
Cingöz’ün (TÜRKYAYBİR) katılımıyla 01.06.2012 tarihinde TÜRKYAYBİR’de yapılan
toplantının, Doğan Kitap’ta gerçekleştirilen incelemede elde edilen tutanağında aşağıdaki
ifadeler yer almaktadır:
“Kenan KOCATÜRK: Yayıncıların projeyle ilgili iki yönelimi; dijital hak yönetiminin
tamamlanmasını beklemek ve beklemeyip iş geliştirmek için pazarlama planını
incelemek. Basılı kitap bir maliyetler zinciri. E-kitapta eğer dağıtım maliyeti
düşüyorsa pazardaki dağıtım payı da düşmeli, zira buna karşılık pazarlama satış
maliyeti artıyor.
Bilal EREN: Projede TTNET sadece satış ve pazarlama, ürünü cazip hale getirme ile
ilgilenecek. Sosyal sorumluluk projesi olarak sürdürecek. Sürat Teknoloji ise
teknoloji kısmı ve yayıncılarla görüşmeleri sürdürecek. Platform bir elektronik pazar
yeri. Her yayıncının bir hesabı olacak. (…..).
Ayşe Şeyda NEVRUZ: TTNET dörtlü bir yapı: ADSL/internet, klasik telefon, Tivibu
ve mobil hizmetler. Bunlar dışında oyun, müzik gibi farklı servislerimiz de var. E-
kitap da iş modeli olarak bunlara benziyor. (…..).
Platform, TTNET markalı bir portal olacak. Adres (henüz açıklanmadı)
Sitede "TTNET içeriklerden sorumlu değildir" yazacak. Bu basılı
kitapta olduğu gibi yasal çerçeveyi ifade ediyor. İçeriklerin yasal uygunluğunun
sorumluluğu yayıncıya ait. (…..).
Vergilendirmede yalnızca %18 KDV uygulanıyor, iletişim vergileri uygulanmıyor. Bu
verginin %8'e indirilmesi için yayıncılara destek vereceğiz.
Ayşe Şeyda NEVRUZ: Cihazlar bariyer oluşturabilir ancak Türkiye'de tablet
kullanımının sevilmesi avantajımız. (…..).
TTNET 6 milyon haneye ulaşıyor. TTNET Müzik portalının tekil kullanıcı sayısı (…..).
E-kitapta içeriğin sahibi kim ise o olmaya devam edecek. (?) Müzikteki gibi, kitabın
bir bölümünü "önizleme" imkanı var. Ne kadarının görülebileceğini yayıncı
belirleyecek. Rating sistemi istemiyoruz. Müzikteki gibi, çok bakılanlar otomatik
olarak öne çıkacak. Arama yapmak, bir esere ulaşmak daha kolay. Bir de yurtdışı
bacağı var, oradaki Türk vatandaşlara yönelik satışlar.
12-68/1682-618
12/21
Kenan KOCATÜRK: Pazarlama yapısı nasıl olacak? Yayıncılar gelecekte sorunlarını
Sürat ile mi TTNET ile mi çözecek? Sektörün ortak çıkarlarının yanı sıra farklı
yönetim modellerini barındırabilecek bir yapı olmalı. Meslek birliğinin dijital hak
yönetimi (DRM), ONIX, DOl standartları bu sisteme uygulanacak mı?
Ayşe Şeyda NEVRUZ: Yayıncı TTNET ile kampanya yapamaz, Sürat Teknoloji'nin
her şeyden haberi olacak. Sürat de pazarlamanın bir tarafı ve yayıncı onu muhatap
alarak planlama yapacak. Kendi kampanyalarımızı Sürat olmadan planlayabiliriz
ancak yayıncılarla birebir görüşemeyiz, anlaşamayız.
Bilal EREN: Nelerin kaç adet satıldığı gibi tüm bilgilerin log'unu tutuyoruz. Bu bilgiler
kullanılarak çapraz satış yapılacak. Meslek Birliği’nin DRM'ine entegrasyonumuz
eylülü geçer. BASYAYBİR'in de talebi buydu ancak Adobe'un bu sistemi kabul
etmesi zaman alır. Dijital hak yönetimiyle ilgili bizim sistemimiz de çok detaylı.
Sözleşme süresi, adet gibi bilgiler var ve sözleşme bittiği anda eser sistemden
silinecek.
Kenan KOCATÜRK: İş modelinde oranların kurulduğu şekilde süreceği düşünülüyor.
E-kitabın ciddi dönüştürme ve pazarlama maliyetleri var. İki temel görüş: 1. Bu
rakamlar pazarın geleceği için tehlikeli. 2.Bir yıl gibi kısa süreliğine denenebilir ancak
sonra yeniden karar alınmalı. Örneğin bir senelik %(…..)+%(…..) şeklinde anlaşma
yapılıp ertesi sene %(…..) düşürme gibi bir seçenek var mı?
Özgür AKIN: Epuba dönüştürme ve matbaa maliyetleri aynı oluyor, maliyet
düşmüyor. Ayrıca yabancı yayıncıların ve yazarların telif ve satış konusunda baskısı
var. E-kitaba girerken bir fark yaratmamız bekleniyor. Bir portal açılırken maddi
sürdürülebilirliği önemli. İçeriğimizi ne kadar farklılaştırabilirsek o kadar dikkat
çekecektir. Dönüştürmeyi bizim yapmamız daha uygun olur ancak var olan
oranlardan geriye düşmek istemeyiz, bunu karşılayamayız.
Onur BÜYÜKCERAN: Epub maliyeti belli bir sayıya kadar matbaadan daha yüksek.
Biz edebiyat yayıncısıyız ve Epub dönüştürmemiz kolay. Buna rağmen maliyeti
karşılamak için en az (…..) bin kitap satmamız gerekiyor.
Ayşe Şeyda NEVRUZ: Sürdürülebilirlik için müşteriyle yakın temas gerekli. Şu anda
e-kitapları kimin alacağına dair tahminlerimiz var ama her zaman şaşırtan gelişmeler
olur. Bu platform yasal güvencesiyle korsancılığa da darbe vuracaktır. Başlamak için
engel yok. Gerekli yatırım yapıldı ve yapılıyor. Çevirmesi kolay eserlerinizle az
maliyetle başlayabilirsiniz.
Banu ÜNAL, Özgür AKIN, Kenan KOCATÜRK: Başlangıç koşulları ilerisi için
piyasayı belirleyici olacak. Çeviri eserde yurtdışı eser telifi, çevirmen ve yazar telifleri
gibi unsurlar var. Öncelikle az maliyetli, az satan kitapları vermek satış miktarını ve
işin gidişatını belirler. Idefix projesinde denemek için girildiğinde bu gelir dağılımı ile
ancak az satılan, elde kalmış kitaplar sunulabildi ve satış çok az oldu, pazar
büyümedi. Pazarın büyümesi için çok çeşitle girmek, çok satanları verebilmek ve
onları nasıl sunacağımıza kafa yormak, içerik geliştirirken fark yaratmak gerek.
Yayıncılar Birliği'nin de desteğiyle anlaşma yapılsa bile bu oranlarla bu projeden
fazla satış olmaz.
Kenan KOCATÜRK: Farklı yayıncılık segmentleri için yüzdeler farklılaşabilir mi?
Akademik yayıncılıkta indirim yüzde (…..) geçemez. Fatih Projesi ile 18 milyon
haneye Internet girecek. Bu konuda planınız nedir?
Ayşe Şeyda NEVRUZ: Akademik yayıncılığı niş bir alan olarak kabul edip özel
olarak çalışabiliriz. (…..).
12-68/1682-618
13/21
Ayşe Şeyda NEVRUZ: Oranlarda esneme ancak yayıncının satış rakamı üzerinden
taahhüt vermesiyle olabilir.
Özgür AKIN: Yalnızca satılabilecek başlıkları verebiliriz. Satış ve pazarlamadan
TTNET sorumlu iken ne kadar satılacağının taahhüdünü yayıncı veremez.
Not: Satış rakamı taahhüdünde, ldefix'in satış rakamı olan (…..) binin biraz üzerinde,
(…..) bin gibi bir rakam beklendiği izlenimi edinildi”.
(29) Doğan Kitap’ta gerçekleştirilen incelemede, Sevi Sönmez (YKY), Raşit Çavaş (YKY),
Hande Demirtaş (Günışığı), Can Öz (Can Yayınları), Gülgün Çarkoğlu (Doğan Kitap),
Nurgül Şenefe (ZNN Ajans), Ayser Ali (Lir Ajans), Hatice Gök (ONK Ajans), Zeynep Güzel
(ONK Ajans), Berrak Hadımlı (Akan Ajans), F. Cihan Akkartal (Kalem Ajans), Nermin
Mollaoğlu (Kalem Ajans), Atilla İzgi Turgut (Akçalı Ajans), Mustafa Ürgen (Akçalı Ajans),
Muhtesim Güvenç’in (Anatollalit Ajans) katılımıyla 25.06.2012 tarihinde Beyoğlu Peak
Otel’de gerçekleştirilmiş bir toplantının tutanağı elde edilmiştir. Tutanakta kullanılan
ifadelere aşağıda yer verilmiştir;
“Gündem:
Kenan Kocatürk Dijital Yayıncılık iş modelleri üzerine sunum yaptı. TYB Dijital
Yayıncılık Komisyonu'nun hazırlığını sürdürdüğü Dijital Hak Yönetimi ile
standartların oturtulacağından söz etti.
Gülgün Çarkoğlu pek çok yayıncıya yabancı şirketlerden gelen tekliflerde metadata
gibi standartlara ilişkin bilgiler istendiğini, bu bilgilere kolay ulaşmanın yayıncıların
ihtiyacı olduğunu söyledi. Yurtdışına pazarın büyüdüğü izlenimi vermenin önemli
olduğunu belirtti.
Cihan Akkartal, Kalem Ajans'ın da partner olduğu dijital yayıncılık konusunda
bilgilendirme ve rekabet gücünü artırma amaçlı konsorsiyum programından söz etti.
Vergilendirme üzerine konuşuldu. E-kitap vergisinin yüzde 18 olarak belirlenmesi,
aplikasyonlar içinse ek olarak Özel İletişim Vergisi uygulanmasının yarattığı
zorluklardan bahsedildi.
TYB sunumunda önerilen oranlar üzerine fikirler paylaşıldı.
Atilla İzgi Turgut, genellikle Türkiye'deki çeviri maliyetinin Avrupa ve ABD'li
yayıncılarca dikkate alınmadığını, bu nedenle yalnızca yazar için %(…..) pay
istediklerini, tüm hak sahipleri için %(…..) oranının gerçekçi olmadığını söyledi. Dijital
Hak Yönetimi'ni önemli bulduğunu belirtti.
Can Öz, e-kitap üretim haklarının yayıncıda kalması için piyasada e-kitapların
sayısının artması, bir piyasa oluşması gerektiğini belirtti. Avans söz konusu
olduğunda orta ve küçük ölçekli yayıncıların piyasaya giremeyeceğini, piyasa
oluşana kadar telif ajanslarının yayıncılara, avanssız hak almak konusunda yardım
etmeleri, hak için yayıncılara yönlendirmelerinin faydalı olacağını söyledi.
Nermin Mollaoğlu, yurtdışında Türkiye'deki e-kitap pazarının iş planıyla ilgili sorularla
karşılaştıklarını belirtti. Telif için Türkiye'deki yayıncıların yüzde (…..) oranında ısrarlı
olduklarını bitirebileceklerini ve çeviri maliyetine dikkat çekebileceklerini söyledi.
Çevirmen haklarıyla ilgili ÇEVBİR’in görüşünün alınmasını önerdi.
Fiziki kitap ile e-kitap sözleşmelerinin sürelerinin aynı olmasının zorunlu olup
olmadığı konuşuldu. Turgut sözleşme bir arada yapılıyorsa ikisi için tekbir süre
verildiğini söyledi.
12-68/1682-618
14/21
Hatice Gök, fiziki kitap sözleşmelerine "E-kitapta öncelik hakkı yayıncıya aittir"
şeklinde, konuyu önce yayıncıyla konuşarak karar vereceklerini belirten bir ek
madde koyduklarını anlattı. Turgut yayıncı talep etmediği sürece sözleşmeye e-kitap
maddesi koymadıklarını, talep ettiyse dahi Türkiye'deki sistem oturmadığı için
konamayabildiğini anlattı.
Piyasa oluşmadığı halde indirim talebini düşük oranda tutmanın nasıl mümkün
olacağı tartışıldı. Türkiye'deki genç nüfusun, elektroniğe olan ilgi ve satış oranının
yüksekliğinin, e-kitap satışına doğrudan yansıyacağı kesin olmasa da önemli
göstergeler olduğu ve bu verilerin ilgililere sunulması gerektiği söylendi.
Özet:
Yayıncılar ve ajanslar fiziki kitap haklarında anlaştıkları yayıncı ile e-kitap haklarında
da anlaşmalı.
Çevirmen hakları sorunu Anglosakson dünyanın gündemine getirilmeli, oran
%(…..)'ye çekilmeli.
Dijital yayıncılık özet raporu hazırlanacak ve yayıncılık dünyası ile paylaşılacak.
Telif ajanslarına, Editeur ve IFFRO'dan gelen uzmanların yaptıkları sunumların
özetleri ile Uluslararası Yayıncılar Birliği'nin ilettiği bilgilerin derlendiği bir sunum
talebe bağlı olarak yapılabilir”.
(30) Söz konusu toplantının tutanağında özetle;
- E-kitaba ilişkin bir piyasa oluşmadığı halde yayıncılardan talep edilen indirim
talebini düşük oranda tutmanın nasıl mümkün olacağı tartışılmakta,
- Çevirmen haklarına ilişkin bir yaklaşım benimsenmesi ve çevirmenlere verilen
oranın % (…..)’yi geçmemesi gerektiği sunulmakta,
- Aynı esere ilişkin fiziki kitap ile e-kitabın farklı yayınevleri kanalıyla piyasaya
sürülmesinin önüne geçilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
(31) Kenan Kocatürk (TÜRKYAYBİR), Özgür Akın (YKY), Can Oz (Can Yayınları), Erden Heper
(Altın Yayınları), Gülgün Çarkoğlu (Doğan Kitap), Yonca Cingöz (TÜRKYAYBİR), Hande
Demirtaş (Günışığı), Metin Celal (TÜRKYAYBİR), Onur Büyükceran (Can Yayınları),
Osman Okçu, Rengin Karan (İş Kültür), Sedat Koç (Doğan Kitap), Tuğrul Paşaoğlu
(İletişim), Tülay Güngen (YKY), Vahit Uysal (Doğan Kitap) Arman Fikri (İnkilap Yayınları)
arasında 7-13.07.2012 tarihlerinde gerçekleştirilen “Kitapyum'la olan görüşme” konulu e-
posta silsilesinde kullanılan ifadelere aşağıda yer verilmektedir;
“Kenan KOCATÜRK (TÜRKYAYBİR):
KİTAPYUM toplu dijital kitap satışları için bizimle görüşmek ister. Bazı
arkadaşlarımızla görüşmüşler ama konu pazarlama ve fiyatlama olduğundan
benden randevu istedi. TTNET ile ilgili görevlendirilmiş olan komite aynı şekilde
KİTAPYUM ile görüşebilir diye düşündük. Perşembe sabah saat 10.00 da YKY'de
görüşmeyi yapacağız, Görüşmeye katılmak isteyeniniz var mı? Varsa bana bildirin
lütfen
Can ÖZ (Can Yayınları):
Bu süreçlerin ilerleyişinden, yayıncılar birliğinin aldığı birleştirici, yön gösterici
tavırdan çok memnunum. Özellikle TTNET ile yapılan görüşmelerden epey sonuç
çıktı. Bunları ayrıntılarıyla herkesle paylaşmadık henüz. Biliyorsunuz telif ajanslarıyla
da görüştük. Oradan da bir takım ilke kararları çıkardık.
12-68/1682-618
15/21
Şimdi, bundan sonra ne yapacağımızı, ortak hareket edip edemeyeceğimizi görmek
için KİTAPYUM görüşmelerinden sonra tekrar birlikte bir toplantı yapmayı
öneriyorum.
Kenan KOCATÜRK (TÜRKYAYBİR):
Sevgili Arkadaşlar
Dün yapılan KİTAPYUM görüşmesinin aktarılması ve sektörde yaşanan gelişmelerle
ilgili bilgilendirme yapmak ve değerlendirmelerde bulunmak için bir araya gelmekte
fayda var ancak araya giren yaz tatilleri nedeniyle 2-9 arasındaki haftada dilerseniz
toplanalım derim. 8 Ağustos Çarşamba saat 14.00 size uygun olur mu?
Rengin KARAN (İş Kültür Yayınları):
Bu görüşmelerin çok faydalı olduğu tartışılmaz. 8 Ağustos bana uyar
Can ÖZ (Can Yayınları):
Kenan Abi'cim, Ağustos çok geç. Amazon sene sonu piyasaya girecek. Büyük
yatırım yapacaklar gibi dedikodular var. Samsung, Vodafone, Turkcell, Migros
kapıda. Fatih Projesi suya düştü düşecek. Basın Yayın Birliği'nden Münir Bey ve
Sürat Teknoloji'den İsmet Bey ile çok ilginç görüşmelerimiz oldu. TTNET konusunda
da ilginç gelişmeler var.
Bu işi hızlandırmazsak geride kalırız, geç kalırız.
Ama herkes tatildeyse de napabiliriz elbette.
Gülgün ÇARKOĞLU (Doğan Kitap):
Merhabalar
Piyasaya yeni oyuncuların katılıyor olması ne güzel, bizim acımızdan çok değerli:)
Diğer yandan yayıncılar birliği tarafından beslenmemizde fayda var yanlış adim
atmamak için. Örneğin Avrupa da bazı ülkelerde satış fiyatı belirlenemiyor, diğer
yandan çoğu telif anlaşmalar kapak fiyatı üzerinden, Amazon ile çalışıldığında lojistik
nasıl yapılmalı, yurtdışında bu isler nasıl yapılıyor vs vs gibi bir dolu sektöre özel
bilgi eksikliğini giderebilirsek süper olur.
E-booklar ülkeden ülkeye farklı fiyatlandırıldığında legal bir engelimiz olur mu vs vs
Hukuken uygulamada Avrupa ve Amerika da ne tur farklıklar var bilmemizde
bilgilenmemizde fayda var diye düşünüyorum.
Can ÖZ (Can Yayınları):
Özgür Hanım’ın katılması da çok önemli, ancak sanıyorum çok uzatmadan
Ağustos'ta bir toplantı daha yapabiliriz. Hızlı gelişmeler bizi bekliyor dolayısıyla biz
de neticede hızlı davranmalıyız (acele değil) diye düşünüyorum”.
(32) Doğan Kitap’ta gerçekleştirilen incelemede Kenan Kocatürk (TÜRKYAYBİR), Rengin Karan
(İş Kültür), Vedat Bayrak (Alfa Kitap), Can Mirza Acar (Alfa Kitap), Arman Fikri (İnkılap),
Metin Celal (TÜRKYAYBİR), Can Öz (Can Yayınları), Erden Heper (Altın Yayınlan), Batu
Bozkurt (Altın Yayınları), Gülgün Çarkoğlu (Doğan Kitap), Erkan AKPINAR’ın (İletişim),
Banu Ünal (Günışığı) katılımıyla TÜRKYAYBİR toplantı salonunda 25.07.2012 tarihinde
gerçekleştirilen toplantının tutanağı elde edilmiştir. Tutanakta yer alan ifadeler aşağıda
sunulmuştur;
“Gündem:
Telif ajanslarıyla yapılan toplantı:
12-68/1682-618
16/21
Yalnızca dijital hakları almaya çalışan firmalara karşı ajanslardan yayıncıları
atlayarak sözleşme yapmamaları istendi.
Yurtdışı anlaşmalarda avans söz konusu olmaması ajanslardan istendi. Yüzde 20
satış geliri üzerinden anlaşma yapılması gerektiği ajanslara anlatıldı.
TTNET projesindeki gelişmeler: TTNET'in e-kitap satışına yatırım yapan diğer büyük
firmaların çalışmaları nedeniyle aceleci davrandığı, pek çok eksiği olan projenin
kabul edilmesi halinde burada istenen yüksek indirim oranının piyasayı belirleyerek
rekabet eşitsizliği yaratma tehlikesi taşıdığı konuşuldu. Can Öz, Basın Yayın
Birliği'nden Münir Üstün ile görüşmelerinde, yayıncıların ortaklaştığı indirim oranını
zorlamanın nedenlerini, bu projenin risklerini anlattıklarını aktardı. TTNET'in projeye
birkaç yayıncıyla da olsa başlamasının e-kitap fikrinin yerleşmesi için bir fırsat
olduğu söylendi.
Kitapyum ile görüşmenin ayrıntıları: Kitapyum kendisini diğer e-kitap satış
projelerinden ayırırken, yayıncılıktan geldiklerini ve yayıncılarla ortak fayda
istediklerini vurguluyor. Kitapyum projesi lokomotif olması amacıyla perakende değil
toptan satışlar, kurumlarla anlaşmalar üzerine kurulu. Ancak onlar da yayıncılardan
yüksek bir oran (%(…..)) talep ediyorlar. Nedenini, kullanılan satış ve ödeme
kanallarının çok farklı yelpazede olması ve masrafları şeklinde açıklıyorlar. Ancak
AppStore ve SMS ile ödemenin projenin dışında olması bu açıklamayla çelişkili
bulundu. Toplu satışlarda özel anlaşmalar yapabilecekleri öğrenildi. Hak Yönetim
Sistemi'ne bittiği andan itibaren 20 günde hazır olabilirler. Kitapların dönüşümü
yayıncının işi olacak.
Yayıncıların e-kitaba dönüştürme yatırımları: Tabletler şu anda EPUB 3 çalıştırmada
yavaş kalıyor, işlemcilerin hızlanması gerekli. Herkes kendi DRM'ini Adobe
sistemine göre yapıyor zira şu anda standardı Adobe oluşturuyor. E-kitaba
dönüştürmelerin verimli yürümesi için yayıncı İle satıcının teknolojik altyapı ve
düzeylerinin paralel olması gerekli. Yayınevlerinin öncelikle yayıncıları tanıyan
firmalarla çalışması, daha sonra yayınevi bünyesinde teknik ekipler oluşturması,
yenilikleri bizzat takip edip kitaplarda düzeltme ve geliştirmeleri kendilerinin yapması
gerekli.
E-kitap pazarının geleceği: Yayıncılar bir an önce tüm eserlerini e-kitaba
dönüştürüp, belirlenen indirim oranından taviz vermeden olabildiğince çok firma ile
anlaşmalı ve satışlara başlamalı ve eserlerinin tüm dijital haklarını ellerine almalı.
Uluslararası firmalar pazarda yerleşmeden önce sağlıklı bir yerli e-kitap pazarı
oluşmalı. Yurtdışına çeviri maliyetleri anlatılmalı, % (…..) oranla yabancı kitap hakları
acilen alınmalı. Amazon vb. kapalı devre sistemlerin yerleşmesi orta ve küçük ölçekli
şirketlerin yokluğunda yayıncıların zararına olacak.
*Kurumsal toplu satışlarda standart oluşturma: Mümkün olup olmadığı konuşuldu.
Can Öz, anlaşmalarına (…..) şartı koyduklarını söyledi. Vedat Bayrak (…..) şeklinde
alt limit koyduklarını söyledi. Kenan Kocatürk MÜYAP'ın derecelendirmen
fiyatlandırması ile ilgili bilgi verdi. Türlere göre farklı fiyatlandırma standartları olup
olamayacağı, standart belirlemek için bir grup oluşturulması mı yayıncının karar
vermesi mi daha iyi diye konuşuldu.
Kararlar:
Alfa Yayınian'nın girişimi adresine katılım genişletilebilir, iç
yazışmalarla piyasa koşulları duyurulabilir.
*Büyük satıcılarla komite olarak görüşülecek, anlaşmaları revize etmeleri istenecek,
karşılığında tüm büyük yayıncıların tüm kitaplarını hızla e-kitaba dönüştürerek
12-68/1682-618
17/21
piyasaya süreceği söylenecek. Anlaşmalarda promosyon önerileri dahi gelse indirim
oranıyla ilgili karara uyulmalı. Görüşme yapacak komite: Banu Ünal, Can Öz, Kenan
Kocatürk, Özgür Kalyoncu Akın.
Şirketlerin sözleşmeleri incelenecek. Sözleşme örnekleri hazırlanacak. Genel
temayül belirlenip duyurulacak.
TTNET ile ilgili yayıncıların promosyon bazlı anlaşma yapmaları durumunda
birbirlerini haberdar etmeleri, bu konuda şeffaf olunması önerildi.
*Orta ve küçük ölçekli yayınevleri e-kitap toplantıları, dünya ve Türkiye'de pazar,
büyük yayıncıların kararları, iş modelleri, kontratlar ile ilgili TYB tarafından
bilgilendirilmeleri gereği konuşuldu.
Dijital Yayıncılık Forumu'na, üye olduğumuz kuruluşlardan gelen bilgilerin de
girilmesi istendi 5”.
(33) İletişim Yayınları’nda gerçekleştirilen incelemede elde edilen 01.08.2012 tarihli Alper Zorlu
tarafından; Kenan Kocatürk, Tuğrul Paşaoğlu ve Metin Celal’e gönderilen elektronik
postada aşağıdaki ifadeler yer almaktadır;
“YKY'de görüştüğümüzde konuştuğumuz konuların özeti ekte.
Bu durum, bilhassa Iskontolar konusunda sektörün bundan sonra alacağı tavra da
bir temel teşkil edebilir.
Rollere göre standart Iskonto oranlan belirleyebilirsek, özel durumları zaten
protokollerle hallederiz.
Herhangi bir ekleme ya da soru işareti olursa haber verin lütfen. Yoksa, diğer
arkadaşlara siz dağıtırsınız”.
(34) Doğan Kitap’ta gerçekleştirilen incelemede Kenan Kocatürk, Metin Celal, Niyazi Şimşek,
Raşit Çavaş, Sibel Talay ve Vahit Uysal’ın katılımıyla 02.08.2012 tarihinde yapılan
TÜRKYAYBİR Yönetim Kurulu toplantısının tutanağı elde edilmiştir. Tutanakta kullanılan
ifadelere aşağıda yer verilmiştir;
“TYB E-Kitap Komitesi'nin etkinlikleri
TTNET Projesi ile ilgili yayıncılarla ve TTNET proje grubuyla görüşmeler yapıldı.
Yayıncıların ortak fikirleri: Fiyatın düşmesi bekleniyor olsa da maliyetler düşmüyor,
pazarlama ve yatırım maliyetleri artıyor. Bu nedenle indirim maksimum yüzde (…..),
hatta yüzde (…..)'lerde olmalı.
Telif ajansları ile e-kitap hakları ile ilgili toplantı yapıldı. Çıkan sonuçlar: Sadece
elektronik versiyonun haklarını isteyen firmalar piyasada görülmeye başlandı. Buna
karşı yayıncılar zarar görmemek için kitapların tüm haklarını ellerinde bulundurmalı
ve satışlara başlanmalı. Satışlarda teliflendirme net satışlar üzerinden yapılmalı.
Çeviri eserlerde telif oranlarının düzelmesi için yabancı yayıncılara Türkiye'deki
çeviri oranı ve masraflarıyla ilgili bilgi verilmeli, telif ajanslarından bu konuda işbirliği
istendi.
Satıcılarla görüşmeler yapılıyor. Kitapyum ile görüşüldü.

5 Alfa Kitap’ta gerçekleştirilen görüşmede Alfa Yayın Grubu Başkanı tarafından bahse konu kararlara ilişkin
şu ifadelerin kullanıldığı görülmektedir: “Toplantıya notta belirtilen kişiler katılmıştır. Öncelikle elektronik kitap
ile ilgili bir bilgilendirme yapılmıştır. Sonra da katılımcılar elektronik kitap hakkındaki görüşlerini ifade etti.
Toplantıda herhangi bir karar alınmamıştır. Elektronik kitap hakkında şeffaf olunması konusunda ve
toplantıya katılmayan diğer yayın evlerine toplantı hakkında bilgi verilmesi kararı alındı. Şeffaflık ile elektronik
kitabın yeni bir sektör olması sebebiyle konu hakkındaki teknik bilgilerin paylaşılması kastedilmektedir.”
12-68/1682-618
18/21
Yayıncı görüşmeleri değerlendirildi: Amazon Türkiye'ye geliyor. Barnes & Noble
görüşmelere başladı. Yandex satışlara başlıyor. D&R atak yapmayı planlıyor. Öte
yandan D&R ve İdefix'in yanlış uygulamaları nedeniyle yayıncılar pazara girmeye
isteksiz.
Dijital Hak Yönetimi için altyapı tamam. Serverlann duracağı yer sorunu var, bu da
yakında çözülüyor. Amazon'a konma kararını bekliyorlar”.
(35) Can Öz (Can Yayınları), Yonca Cingöz (TÜRKYAYBİR), Banu Ünal (Günışığı), Arman Fikri
(İnkilap Yayınları), Erden Heper (Altın Yayınları), Erkan Akpınar (İletişim), Gülgün Çarkoğlu
(Doğan Kitap), Hande Demirtaş (Günışığı), Onur Büyükceran (Can Yayınları), Özgür Akın
(YKY), Rengin Karan (İş Kültür), Sedat Koç (Doğan Kitap), Tuğrul Paşaoğlu (İletişim
Yayınları), Tülay Güngen (YKY), Vahit Uysal (Doğan Kitap), Vedat Bayrak (Alfa Kitap), Can
Mırza (Alfa Kitap), Batu Öztürk, Metin Celal (TÜRKYAYBİR) arasında 09.08.2012 tarihinde
gerçekleştirilen elektronik posta silsilesinde aşağıdaki ifadeler yer almaktadır;
“Özgür KALYONCU AKIN (YKY):
9 Ağustosta yapılan YKY-TTNET toplantısına benim dışımda, İlker Koçak -
Pazarlama Genel Müdür Yardımcısı Murat Eren - İş Geliştirme Departman Müdürü
Ayrıca Ayşe hanım ve Bilal bey katıldı.
%(…..) ile çalışıldığı noktada yayıncıların kazancının arttığını gösteren bir tablo
hazırlamışlar. Yanlış olan alanları gösterip tekrar hazırlayıp Yayıncılar Birliği ile
paylaşmalarını istedik.
En azından birkaç kitapla başlayalım, ilk yıl (…..) gelirlerini size bırakabiliriz birkaç
kitabın, benzeri teklifleri oldu.
Biz de istediğimiz oranlarda anlaşmayı yapalım, ondan sonra birçok kampanyayı
kurgularız dedik. Değerlendirip önümüzdeki hafta bize yeni bir görüş
bildirebileceklerini ilettiler.
Kenan KOCATÜRK (TÜRKYAYBİR):
TTNET verilen cevaptan sonra TTNET Bazı büyük yayınevleriyle birebir görüşmeler
yapmakta ve bazı kampanya teklifleriyle önerilen indirimle sözleşme yapmayı
istemekte.
15 gün önce Gülgün Çarkoğlu-Doğan Egmont ile yapılan görüşmeyi Gülgün Hanım
bana aktarmıştı. Kendisine de anılan indirimli haliyle sözleşme yapılması halinde
anlamlı satın almalar yapma teklifini Gülgün Hanım da nazikçe geri çevirmiş.
Sektörün durumunu ve gelişmeleri aktararak görüşmeyi sonlandırmışlar. Bugün de
YKY Özgür Akın Hanımın aşağıdaki mailinden anlaşılacağı üzere benzer bir
görüşme olmuş. Özgür hanım'ın bana yazdığı bilgilendirme notu aşağıda
Görüşme yapacak arkadaşların konunun hassasiyeti açısından bilgilerine sunulur.
Can ÖZ (Can Yayınları)
Sevgili dostlar.
TTNet ile bundan 1,5 ay kadar önce, yaklaşık 2 hafta boyunca, biri 9 saat süren çok
sayıda toplantı yaptık. Excel tablolarında anlattık, sektörü anlattık, bu anlaşmanın
risklerini tekrar tekrar anlattık. Bu süreç içinde Can Yayınları’nı öne çıkarabilecek
çok kârlı önerilerden, Onur BÜYÜKCERAN'ın şahsına özel tekliflere kadar çok
sayıda seçenek karşımıza sunuldu.
Biz ise ısrarla indirim oranlarını düşürmeye ikna etmeye çalıştık; anlaşmanın bu
şartlarda yapılmasının tüm sektöre ve çok kısa süre içerisinde bize büyük zararı
12-68/1682-618
19/21
olacağını düşündüğümüzü belirttik. Benzer tekliflerin sizlere de geldiğini veya
geleceğini tahmin ediyorum.
Bilgilerinize”.
(36) Doğan Kitap’ta gerçekleştirilen incelemede Akın Dirik, Emrah Özpirinççi, Kenan Kocatürk,
Metin Celal, Niyazi Şimşek, Raşit Çavaş, Sibel Talay, Vahit Uysal, Yonca Cingöz, Tuğrul
Paşaoğlu ve Ümit Altaş’ın katılımıyla 07.11.2012 tarihinde yapılan TÜRKYAYBİR Yönetim
Kurulu toplantısının tutanağı elde edilmiştir. Tutanakta yer alan ifadeler aşağıda
sunulmaktadır;
“Hak Yönetimi Sistemi: Tanıtılabilecek aşamaya geldi. 30 Kasım'da basın toplantısı
düzenlenecek. Bu toplantı öncesinde, büyük paydaşların bilgisine sunulmasına karar
verildi. Bu ön sunum fuarda hafta İçi bir gün yapılabilir. Gün belirlenecek. (YK)”.
(37) Alfa Yayınlarında gerçekleştirilen yerinde incelemede elde edilen 26.11.2012 tarihinde
Koray Seçkin tarafından Alper Zorlu, Kadri Emrah Özpirinççi, Mustafa Nemutlu, Serhat
Baysan, Tuğrul Paşaoğlu, Vedat Bayrak, Limit Altas, Metin Celal, Kenan Kocatürk, Doğan
Ergün ve Sebahat Özkan’a gönderilen elektronik postada aşağıdaki ifadeler yer almaktadır;
“Merhaba,
Yönetim Kurulu üyelerimizin çeşitli manileri nedeniyle geçtiğimiz Cuma toplantı
yapılamadı, fakat 30 Kasımda üyelerimize tanıtılacak olması nedeniyle YHY (Yayım
Hakları Yönetimi) projesiyle ilgili Doğan'ın yaptığı kısa bir sunum oldu.
Bu sunum sırasında proje ile ilgili henüz netleşmemiş bazı hususlar olduğu ve Cuma
gününden önce bunların tartışılarak açıklığa kavuşturulması gerektiği konuşuldu.
Benim tekrar bu hafta içerisine İstanbul'a gelme imkanım olmadığı için düşüncelerimi
e-postayla iletmek istedim.
 Netleştirilecek alanlar;
 Sisteme üyelik paralı mı olacak?
 Sistemden sadece TYB-YayBir üyeleri mi faydalanacak?
 Sistem yazarlara açık olacak mı?
 Toplantıya katılan yayınevlerine hazır bir 'Kitap Yayın Sözleşmesi' sunacak
mıyız?
Yukarıdaki sıraya bağlı kalmayarak şunları söylemek istiyorum;
Proje, ülkemizde yayınlanan tüm eserler üzerindeki hakların, haklara sahip olanların
ve hakları kullananların dijital ortamda, şeffaf bir şekilde takip edilebilmesini
sağlamayı amaçlıyor.
Dolayısıyla en önemli hedef eksiksiz olarak tüm eserlerin, hak sahiplerinin ve hakları
kullananların bu veritabanında yer almasını sağlamak olmalıdır. Eğer biz bu
kapsayıcılığı sağlayamazsak, bunu yapabilecek bir alternatif ihtiyacı hep ortada
olacak ve belki devlet, belki bir başka STK bu işi kendi yapmaya niyetlenecektir…”.
(38) YKY Genel Müdürü Tülay Güngen’in el yazısı notlarında aşağıdaki ifadeler yer almaktadır;
“TTNET % (…..) İndirimle Eylül’de başlayacak,
Yayıncılar Birliği – karar %(…..) indirimle piyasayı oturtalım; çevirmeleri kendimiz
yapalım.
Barnes & Noble %(…..) ile D&R’la konuşmuş”.

12-68/1682-618
20/21
I.4. Değerlendirme
(39) Önaraştırma; Kültür Bakanlığı uhdesinde yürütülen ve ilgili kamu kuruluşlarının yanı sıra
TÜRKYAYBİR’in de aktif katılım sağladığı “Ulusal Yayın Kongresi” kapsamında dile
getirilen ve kamuoyu ile paylaşılan bazı değerlendirmeleri konu edinmiştir. Anılan
Kongre’de yayıncılık alanında faaliyet gösteren bazı teşebbüsler ile teşebbüs birlikleri
yöneticilerinin;
- Sektörde, tüm aktörlerin kullanımına açık bir şekilde ortak bir bilgi havuzu
oluşturulması suretiyle; yayınevi adedi, telif ve yazar ajansı adedi, kitap adedi, tür –
kitap – yazar – çevirmen – editör vb. bazında satış adetleri, kitap satış noktaları,
satın alınan ve satılan telifler gibi bilgilerin paylaşılması,
- Zincir mağaza ve marketlerdeki taksitli satışların sınırlandırılması,
- Yayıncı tarafından belirlenen fiyatın altı ay boyunca değişmemesi,
- Fuarlarda ve internet ortamında gerçekleştirilen satışlarda yıkıcı indirim
yapılmasının engellenmesi, indirim oranlarının fuarlarda %10’u geçmemesi,
- Rekabet Hukuku bağlamında alıcı tarafından, tüketicinin aleyhine getirilecek
sınırlamalara izin verilmeyebileceğinden ötürü, sektör içerisinde bir anlaşmaya
gidilmesinin gerekebileceği
şeklinde ifadeler kullandıkları görülmüştür.
(40) Önaraştırmada elde edilen bulguların, yayıncılık sektörü geneline ilişkin bulgular ve e-kitap
yayıncılığı alanına ilişkin bulgular olarak ikiye ayrılması mümkündür. Bu çerçevede, yerinde
inceleme elde edilen bir belgede, TÜRKYAYBİR üyesi yayıncılara;
- Fuarlarda yüksek indirimlerle kitap satışının sürmesi halinde yerel esnafın kepek
indirme noktasına sürükleneceği,
- Yayıncılık sektörünü oluşturan yayıncı, dağıtımcı, kitapçı zincirinin halkalarının daha
sağlam hale getirilmesinin hem sektörün geleceği hem de tüm bileşenlerinin ortak
çıkarı açısından önem taşıdığı,
- Bu nedenle fuarlara katılan/katılacak üyelerden fiyat – iskonto politikalarını bir kez
daha gözden geçirmelerinin, indirimler konusunda duyarlılık göstermelerinin ve
yüksek oranlı indirimlerden kaçınmalarının beklendiği
değerlendirmelerini içeren bir elektronik posta gönderildiği görülmektedir.
(41) Yukarıda yer verilen ifadelerin, bir açıdan TÜRKYAYBİR’in, maliyetin altında satışın
engellenmesine dönük bir talebi olarak nitelendirilmesi mümkünken, diğer açıdan, üye
yayıncılara belirli bir ölçünün ötesinde rekabet etmekten kaçınmalarını tavsiye ve teşvik
eden ifadeler şeklinde değerlendirilmesi de söz konusudur. Benzer ifadelerin, Ulusal Yayın
Kongresi’nde de dile getirildiği görülmektedir. Bununla birlikte, söz konusu tavsiyeye
uyumun sağlanması ve uygulamaya geçirilmesi noktasında ne TÜRKYAYBİR tarafından ne
de rakip yayıncılar tarafından herhangi bir girişimde bulunulduğunu ortaya koyan bilgi ya da
belgenin varlığına rastlanılmamıştır. Bu itibarla Ulusal Yayın Kongresi’nde kayıtlara geçen
ve önaraştırma sırasında elde edilen belgede yer verilen ifadenin rekabetin ortadan
kaldırılmasını hedefleyen bir teşebbüs birliği kararı olmaktan çok, maliyet altı satışlar
konusunda hassasiyet gösterilmesini amaçlayan bir temenni ifadesi olarak
nitelendirilebileceği sonucuna ulaşılmıştır.
(42) E-kitap yayıncılığına ilişkin olarak ise yerinde incelemede elde edilen ve ayrıntılarına
yukarıda yer verilen belgeler incelendiğinde teşebbüslerin özetle;
- E-kitabın fiyatının nasıl belirleneceği, basılı kitap fiyatı üzerinden ne kadar iskonto
12-68/1682-618
21/21
yapılacağı,
- Telif haklarına ödenen meblağların sınırlandırılması,
- E-kitapların çeviri maliyetlerinin sınırlandırılması,
- Aynı eserin telif haklarının, e-kitap formunun ayrı, basılı formunun ayrı olacak
şekilde alınmasının önüne geçilmesi,
- Bütün sektörü kapsayan bir birliktelik zor olduğundan başlıca büyük yayınevlerinin
katılımıyla daha dar bir oluşum içerisinde hareket edilmesi,
- E-kitapların ticareti için bir platform kurmaya çalışan, TTNET, Turkcell, Vodafone,
Kitapyum gibi teşebbüslerle ortak olarak görüşülmesi, bu gibi teşebbüsler ile tek
taraflı bir şekilde görüşüldüğünde bunun diğer teşebbüslere bildirilmesi
hususlarında görüştükleri anlaşılmaktadır.
(43) Bu çerçevede, e-kitap piyasasında faaliyet gösteren belli başlı aktörler ile bu aktörlerin
ortak hareket zemini olarak işlev gören TÜRKYAYBİR’in 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi
kapsamında değerlendirilebilecek eylem ve davranışlar içinde bulunduğu kanaatine
ulaşılmıştır. Ancak, e-kitap yayıncılığının basılı kitap yayıncılığı pazarına rakip olarak
Türkiye’de gelişmekte olan bir pazar olduğu, e-kitabın toplam yayıncılık sektörü içerisindeki
payının yaklaşık 2010 yılında %2, 2011 yılında ise %3 gibi oldukça düşük bir değerde
gerçekleştiği ve yukarıda ayrıntılarına yer verilen görüşmelerin piyasadaki etkisinin
muğlâklığı dikkate alınarak, bu aşamada soruşturma açılmamasının, ancak ilgililere görüş
bildirilmesinin yerinde olacağı kanaatine varılmıştır.
J. SONUÇ
(44) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre,

1. Kitap basım, yayın ve dağıtım alanında faaliyet gösteren inceleme konusu teşebbüsler
hakkında 4054 sayılı Kanun’un 41. maddesi uyarınca soruşturma açılmasına gerek
olmadığına,
2. Bununla birlikte, Alfa Basım Yayım Dağıtım Tic. ve San. Ltd. Şti., Altın Kitaplar Yayınevi
Tic. A.Ş., Can Sanat Yayınları Yapım, Dağıtım, Ticaret ve Sanayi Ltd. Şti., Doğan Egmont
Yayıncılık ve Yapımcılık Ticaret A.Ş., İletişim Yayıncılık Gazetecilik Basın Sanayi ve
Ticaret A.Ş., İnkilap Kitabevi Yayın San. ve Tic. A.Ş., Mia Organizasyon Restorasyon
Yayıncılık Ltd. Şti., Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları İş-Türk Ltd. Şti. ve Yapı Kredi Kültür
Sanat Yayıncılık A.Ş. ile Türkiye Yayıncılar ve Yayın Dağıtımcıları Birliği Derneği’nin e-
kitap piyasasına yönelik olarak dosya kapsamında incelenen eylemlerinin 4054 sayılı
Kanun’un 4. maddesi kapsamında değerlendirilebilecek nitelikte olması nedeniyle, bu tür
eylemlerden kaçınılması gerektiğinin, aksi takdirde anılan Kanun çerçevesinde haklarında
işlem başlatılacağının, Kanun’un 9. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca ilgili teşebbüslere
ve teşebbüs birliğine görüş bildirilmesi ve konu hakkında ilgili kurum/kuruluşların
bilgilendirilmesi için Başkanlığın görevlendirilmesine
OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.



Full & Egal Universal Law Academy