T.C.
KAYSERİ
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
6. HUKUK DAİRESİ
ESAS NO: 2023/548
KARAR NO: 2023/593
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
B Ö L G E A D L İ Y E M A H K E M E S İ K A R A R I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ: KAYSERİ 1. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TARİHİ: 22/12/2022
ESAS NO: 2021/434
KARAR NO: 2022/1018
DAVANIN KONUSU: Alacak
İSTİNAF KARAR TARİHİ: 29/03/2023
İSTİNAF KARAR YAZIM TARİHİ: 29/03/2023
Kayseri 1. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 22/12/2022 tarih ve 2021/434 Esas - 2022/1018 sayılı kararı davacı vekili tarafından istinaf incelemesi için Dairemize gönderilmekle dosyadaki tüm bilgi ve belgeler incelendi;
TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMALARININ ÖZETİ: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davalıların davacı bankadan krediler kullandığını, ... Ltd. Şti.'nin kullanmış olduğu kredilere karşılık keşidecisi ... olan davaya konu ... seri numaralı 75.000,00 TL tutarındaki çeki verdiğini, davalı çektiği kredileri zamanında ödemeyince ihtarname gönderildiğini ancak yine de borcun ödenmediğini, davalılardan ...'in davacı bankadan kullanmış olduğu çeşitli krediler için kendisinin yaptığı işlerden almış olduğu senet, çek gibi kıymetli evrakları bankaya olan borçlarından mahsup etmeleri için verdiğini ancak ilgili çekin sebepsiz yere ödenmediğini ileri sürerek; 10/12/2016 vade tarihli, keşidecisi ... olan davaya konu ... seri numaralı 75.000,00 TL tutarındaki belge bedelinin keşide tarihi olan 10/12/2016 tarihinden itibaren ticari faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, yargılama gideri ve vekalet ücretinin davalılar üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; Davacı tarafından aynı konu hakkında önceden dava açıldığını davanın derdest olup istinaf incelemesinde olduğunu, davalı ...'ın ... Ltd. Şti.'ye borçlu olmadığının tespiti ve anılan çeklerin bedelsiz kalması nedeniyle iadesi konularında Arabuluculuk anlaşması imzalandığını, davanın zamanaşımı nedeniyle reddedilmesi gerektiğini, davalıya husumet yöneltilemeyeceğini, banka ile davalı arasında ticari ilişki bulunmadığını, çekin ... ... Ltd. Şti.tarafından bankaya rehnedildiğini, bankanın davaya konu çekte yetkili hamil olmadığını ileri sürerek davanın reddine, yargılama gideri ve vekalet ücretinin davacı taraf üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Davalı ... ... Ltd. Şti.'ye dava dilekçesi tarihinde usulüne uygun olarak tebliğ edilmiş olmasına rağmen yasal 2 haftalık kesin süre içerisinde cevap dilekçesi sunmamıştır. Davalı tarafın HMK'nın 128/1. maddesi gereği dava dilekçesinde ileri sürülen vakıaların tamamını inkar etmiş sayılacağı tespit edilmiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ: İlk derece mahkemesi tarafından yapılan yargılama sonucunda; "...Dava, süresi içinde ibraz edilmemesi nedeni ile zamanaşına uğrayan çekin 75.000,00TL çek nedeniyle alacak davasıdır.
İşbu dava konusu çekte davalı ... keşideci, diğer davalı ... Ltd Şti ile lehdar/ilk cirantadır. Çeki elinde bulunduran hamil davacı, keşideci ...'a karşı 6102 sy. TTK'nın 732. maddesi uyarınca sebepsiz zenginleşme hükümleri çerçevesinde talepte bulunabilir. Buna göre keşideci davalı ... sebepsiz zenginleşmediğini kanıtlamakla yükümlüdür. Nitekim Yargıtay 19. Hukuk Dairesi Başkanlığı'nın 2011/8797 Esas 2012/1820 Karar sayılı içtihadı da bu yöndedir; "Dava süresinde ibraz edilmeyen zamanaşımına uğramış çek nedeniyle icra takibine yapılan itiraz üzerine açılan itirazın iptali davasıdır. Davalı dava konusu çekte keşideci olup davacı ise ciranta olduğundan davacı ile davalı arasında temel bir ilişki bulunmamaktadır. Bu durumda davacı TTK'nun 644 maddesi uyarınca sebepsiz zenginleşme hükümlerine dayalı olarak davalıdan alacak isteminde bulunabilir".
TTK 732/4 maddesi gereğince poliçenin zamanaşımına uğraması halinde, zamanaşımına uğradığı tarihten itibaren 1 yıl içinde sebepsiz zenginleşme davasının açılabileceği düzenlenmiştir. Dava konusu çekin 10.12.2016 tarihli olduğu ve iş bu davanın ise 14.06.2021 tarihinde açıldığı, davalı süresinde zamanaşımı itirazı bulunduğundan ilgili davalı ... yönünden davanın reddine karar verilmiştir. Davacı dava öncesinde Kayseri 2. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 2016/879 esas sayılı dosyasında aynı istem için dava açmış ancak ilgili dosya açılmamış sayılmasına karar verildiği ve kesinleştiğinden önceki davada zamanaşımını kesen sebep olan dava açılması hususu geriye etkili olarak kalktığı anlaşılmıştır. Dava konusu çek süresinde ibraz edilmediğinden davacı, kendisinden önce gelen cirantaya karşı temel ilişkiye dayanarak alacak talebinde bulunabilir. Zamanaşımına uğramış çek artık yazılı delil başlangıcı sayılacağından davacı kendisinden önce gelen cirantadan olan alacağını, tanık dahil her türlü delil ile ispatlayabilir. Nitekim Yargıtay 19. Hukuk Dairesi Başkanlığı'nın 2012/11651 Esas 2012/15266 Karar sayılı içtihadı; "Dava konusu çek zamanaşımına uğramış olduğundan bu çeke dayalı olarak kambiyo hukukundan doğan haklar yitirilmiş olur. Ancak arada temel ilişki varsa bu belgeye yazılı delil başlangıcı olarak dayanılabileceğinden somut olayda davacı aralarında temel ilişki bulunduğu davalı ... Tic.Ltd.Şti'ne temel ilişkiye dayalı olarak alacak iddiasında bulunabilir. Diğer davalı ... arasında temel ilişki bulunmaması nediyle anılan davalıya başvurma imkanı bulunmamaktadır". Nitekim davacı da dava dilekçesinde çeki, kredi sözleşmesine istinaden ... Ltd Şti firmasından aldığı ve kredi sözleşmesi kapsamında borcu bulunduğu bilirkişi raporu ile anlaşıldığından davanın kabulüne karar verilmiştir.
Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu 14.07.2020 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan 25.12.2019 tarih 2019/1 Esas, 2019/8 Karar ile; zamanaşımına uğrayan ve bu nedenle kambiyo senedi vasfını kaybederek (yazılı) delil başlangıcına dönüşen bonodaki vade tarihinin, temel ilişkiye dayanılarak yapılan bir takip veya açılan bir davada temerrüde esas alınamayacağına karar vermiş olup, davacı yanca dava tarihinden önce takip ve dava konusu asıl alacak miktarı yönünden davalıyı ihtar vs yollarla usulüne uygun olarak temerrüde düşürüldüğünün kesin delillerle ispatlanamadığından faiz başlangıcına dair istem uygun görülmemiş..." gerekçesiyle Davacının davalı ...'a karşı açmış olduğu davasının reddine, Davacının davalı ... Ltd. Şti.'ye karşı açmış olduğu davasının kabulü ile; 75.000,00 TL'nin davalı ... Ltd. Şti.'den alınarak davacı tarafa verilmesine, alacağa dava tarihinden itibaren ticari avans faizi uygulanmasına, faiz başlangıç tarihine ilişkin istemin reddine karar verilmiştir.
İşbu kararı davacı vekili süresinde istinaf etmiştir.
İSTİNAF SEBEPLERİ: Davacı vekili istinaf başvuru dilekçesinde özetle; Kayseri 1. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 2021/434 E. 2022/1018 K. sayılı ilamını davalılardan ... yönünden verilen ret kararının diğer davalı yönünden de faizin başlangıç tarihi yönünden kararın ortadan kaldırılarak davalı ... yönünden kabulü yönünde yeniden hüküm kurulması, diğer davalı yönünden de çek keşide tarihinden faizin başlangıcı yönünden yeniden hüküm kurulması için istinaf ettiklerini, ilk derece mahkemesinin davada, davaya konu çek keşidecisiyle ilgili vermiş olduğu ret kararı usul ve esasa aykırı olduğunu, delillerin takdirinde yanılgıya düşüldüğünü, ortada herhangi bir zamanaşımının söz konusu olmadığını, buna ilişkin gerekli açıklamalar ayrıntılarıyla açıklanmış, emsal kararlar gösterildiğini, ( HGK 18.09.1996 tarih 1996/19-461 E., 1996/607 K.) davalı ..., diğer davalı şirket nam ve hesabına davaya konu çeki, davacı bankaya verildiğini, aradaki işlemin kayıtsız ve şartsız bir hukuki işlem olduğunu, hal böyle iken mahkemenin zamanaşımı gerekçesinin doğru olmadığını, bu nedenle davalı ... yönünden verilen ortadan kaldırılması gerektiğini, diğer davalı yönünden ise, faiz başlangıcının dava tarihinden verilmesi usul ve esasa aykırı olduğunu, talebi gibi keşide tarihinden itibaren faiz hükmedilmesi gerekirken aksi durumun hükmün ortadan kaldırılması sebebi olduğunu, tüm bu nedenlerle dava dilekçesini tüm delilleri tekraren, ilk derece mahkemesi'nin davalı ... yönünden reddine ilişkin kararın ve yine diğer davalı yönünden faizin başlangıcına ilişkin karara ilişkin hükmün ortadan kaldırılarak; davalılardan ... yönünden davanın kabulü yönünde, diğer davalı yönünden ise faizin başlangıcına ilişkin hükmün ortadan kaldırılarak yeniden hüküm kurulmasını talep etmiştir. Davalı vekili istinafa cevap dilekçesinde özetle; Davacının haksız ve hukuki dayanaktan yoksun istinaf başvurusunun reddine, Kayseri 1. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 22.12.2022 tarihli 2021/434E. 2022/1018K.sayılı ilamının onanmasına karar verilmesini talep etmiştir.
HUKUKİ NİTELENDİRME, DELİLLERİN VE İSTİNAF SEBEPLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: Dairemizce HMK'nın 355. maddesi uyarınca istinaf nedenleriyle ve resen kamu düzeniyle sınırlı olarak istinaf incelemesi yapılmıştır.
Davacı zamanaşımına uğramış senede dayanarak senet keşidecisi Tahsin'e ve kendi cirantası ... Ltd. Şti'ye karşı alacak isteminde bulunmuştur. Davacı hamil, zamanaşımına uğramış senede dayanarak keşideciye karşı sebepsiz zenginleşme, kendi cirantasına karşı da temel ilişkiye dayanarak alacak talebinde bulunabilir. Sebepsiz zenginleşmede keşideci sebepsiz zenginleşmediğini ya da ödeme yaptığını kanıtlamak durumundadır. Temel ilişkide ise kendisinden önceki ciranta ile arasındaki temel ilişkiyi kanıtlamak zorundadır. Dava konusu alacağın dayanağı olan çek senet vasfını, kambiyo vasfını kaybetmiş olup buna bağlı olarak çekteki vadeye ilişkin belirleme hükümsüz hale geldiğinden artık asıl alacağa vade tarihinden itibaren faiz talep edilemez. (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2012/14154 Esas 2012/18575 Karar) Davacının bu nedenle alacağa keşide tarihinden itibaren faiz işletilmesine yönelik istinaf isteminin reddi gerekmiştir. 6102 sayılı TTK’nın 732. maddesinde bu nitelikteki bir davanın dava konusu çekin zamanaşımına uğramasından itibaren 1 yıllık süre içinde ikame edilmesi gerektiği belirtilmiştir. Alacağın çeke dayalı olduğu anlaşılmakla, hamil olan davacının keşideci olan davalı Tahsin'e başvuru hakkının aralarında temel ilişki bulunmadığından sebepsiz zenginleşme hükmüne dayanacağı, davanın hukuki sebebinin sebepsiz zenginleşme olması nedeniyle 6102 sayılı TTK’nın 796/1 maddesi uyarınca 10.12.2016 keşide tarihli dava konusu çekin ibraz müddetinin bittiği 20/12/2016 tarihinden itibaren TTK.749 mad gereği başlayacak 3 yıllık sürenin geçmesiyle hamil davacının başvuru hakkı zaman aşımına uğrayacaktır. Bununla birlikte TTK'nın 818 Maddesi delaletiyle 750 maddesinde zamanaşımını; dava açılması, takip talebinde bulunulması, davanın ihbar edilmesi veya alacağın iflas masasına bildirilmesinin keseceğinin düzenlendiği, TTK'nın 751/2 maddesine göre ise, zamanaşımının kesilmesi ile kesildiği tarihten itibaren yeni bir zamanaşımının işlemeye başlayacağı, dosya içersindeki icra dosyası evraklarından icra takibinin 04.04.2017 tarihli olup, en son 07.04.2017 tarihinde ödeme emri tebliğ işlemi yapıldığı ve zaman aşımını kesen işlemin bu olduğu görülmüştür. Bu durumda hamilin TTK 732/4 maddesi uyarınca sebepsiz zenginleşmeye dayanarak bu tarihten itibaren 1 yıl içerisinde en geç dava açmasının gerektiği, TTK.732/4 maddesi gereği 1 yıllık sürenin de eklenmesi suretiyle 07/04/2021 tarihinde zamanaşımının dolduğu, iş bu davanın 14.06.2021 tarihinde açıldığı ve davalı borçlunun cevap dilekçesi ile zamanaşımı def'inde bulunduğu anlaşılmıştır.( Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2020/3113 Esas 2021/3145 Karar, 2018/4972 Esas 2019/6656 Karar) Fakat davacının davalılara karşı Kayseri 2. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 2017/946 Esas 2021/135 sayılı dosyasında 10.12.2016 vade tarihli, keşidecisi ... olan 75.000,00 TL bedelli çekin bedelinin davalılar yönünden sebepsiz zenginleşmeye yol açtığından çek üzerindeki keşide tarihi olan 10.12.2016 tarihinden itibaren işleyecek ticari faiziyle davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini talep ettiği, 02.03.2012 tarihinde davanın açılmamış sayılmasına karar verildiği, istinaf incelemesi sonucunda Kayseri Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi'nin 25/06/2021 tarih 2021/979 Esas 2021/1132 sayılı kararı ile kesin olmak üzere davacının istinaf başvurusunun HMK'nın 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine karar verildiği, iş bu davanın 14.06.2021 tarihinde açıldığı anlaşılmıştır. Derdestlik 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 114/1-ı maddesinde olumsuz dava şartı olarak düzenlenmiştir. Buna göre önceden açılmış bir dava devam etmekte iken aynı konuda yeniden dava açılamaz, buna rağmen açılırsa yeni dava usulden reddedilir. Bunun için, aynı davanın iki kere açılmış olması ve birinci ile ikinci davanın aynı olması gerekir. Aynı dava olduğunu söyleyebilmek için, birinci ile ikinci davanın taraflarının, konularının ve dava sebeplerinin aynı olması gerekir. Mahkeme, yaptığı, inceleme sonucunda, iki davanın taraflarının, konularının ve dava sebeplerinin aynı olduğu kanısına varırsa ikinci davanın dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verir.(KURU, Baki; İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medeni Usul Hukuku, Yetkin Yayınları,2017,s.140-141)
Derdestlik nedeniyle davanın reddine karar verilebilmesi için her iki dava sebebi vakıaların aynı olması gerekir. Davacının, iş bu davayı 14.06.2021 tarihinde açtığı, aynı maddi vakıaya dayandığı, aynı çekten kaynaklı alacak talep ettiği, Kayseri 2. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 2017/946 Esas sayılı kararının 25.06.2021 tarihinde kesinleştiği görülmekle davacının aynı olay ile ilgili henüz karar kesinleşmeden tarafları ve dava konusu aynı olan ikinci bir dava açması nedeniyle mahkemece davanın 6100 sayılı HMK'nın 114/1-ı maddeleri uyarınca derdestlik nedeniyle davalı Tahsin yönünden dava şartı yokluğundan usulden reddi kararı verilmesi gerekirken davanın zamanaşımı yönünden reddi kararı yerinde görülmemiştir. Fakat bu husus ayrıca yargılama yapılmasını gerektirmediğinden davacının istinaf isteminin bu nedenle kısmen kabulü ile kararın kaldırılarak, hükmün bu yönleriyle HMK.353/1-b.2 mad gereği düzeltilmesine karar verilmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-Davacı vekilinin istinaf başvurusunun KABULÜ İLE ; HMK'nın 353/1-b,2. maddesi gereğince düzelterek yeniden karar verilmek üzere KAYSERİ 1. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ'nin istinafa konu edilen 22/12/2022 tarih ve 2021/434 E. - 2022/1018 sayılı nihai kararının KALDIRILMASINA,
Düzeltilerek yeniden bir karar verilmesine, buna göre;
"1-Davacının davalı ...'a karşı açmış olduğu davasının HMK.'nun 114/1-ı maddesi delaleti ile 115/1-2. Maddesi gereğince derdestlik dava şartı yokluğu nedeniyle usulden REDDİNE ,
2-Davacının davalı ... Ltd. Şti.'ye karşı açmış olduğu davasının kabulü ile; 75.000,00 TL'nin davalı ... Ltd. Şti.'den alınarak davacı tarafa verilmesine, alacağa dava tarihinden itibaren ticari avans faizi uygulanmasına, faiz başlangıç tarihine ilişkin istemin reddine,
3-Davacının ...'a karşı açmış olduğu davası yönünden 492 sayılı Harçlar Kanunu'na ekli (1) sayılı tarife gereğince; alınması gereken 80,70 TL harcın 1.280,82 TL harçtan mahsubu ile bakiye 1.200,12 TL harcın peşin harç olarak ele alınmasına,
4-Davacının ... Ltd. Şti.'ye karşı açmış olduğu dava yönünden 492 sayılı Harçlar Kanunu'na ekli (1) sayılı tarife gereğince; alınması gereken 5.123,25 TL harçtan davacı tarafından peşin yatırılan 1.200,12 TL harcın mahsubu ile bakiye 3.923,13 TL harcın davalı ... Ltd. Şti.'den alınarak HAZİNE'YE GELİR KAYDINA,
5-6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu 18/A-13. maddesi uyarınca ve Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği Tarife hükümleri uyarınca Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenen 1.360,00 TL arabuluculuk ücretinin (yargılama gideri) davalı ... Ltd. Şti.'den alınarak HAZİNE'YE GELİR KAYDINA,
6-Davacı tarafından peşin yatırılan 59,30 TL başvurma harcı ve 1.200,12 TL peşin harç olmak üzere toplam 1.259,42 TL harcın davalı .... Ltd. Şti.'den alınarak davacı tarafa verilmesine,
7-Davacı tarafından yapılan bilirkişi ücreti 1.200,00 TL, kep reddiyat gideri 1,20 TL, 6 elektronik tebligat gideri 40,00 TL ve 7 tebligat gideri 175,00 TL olmak üzere toplam 1.416,20 TL yargılama giderinin davalı .... Ltd. Şti.'den alınarak davacı tarafa verilmesine,
8-Davalı ... tarafından yapılan 41,00 TL talimat giderinin davacıdan alınarak davalı ...'a verilmesine,
9-AAÜT'ye göre hesap edilen 12.000,00 TL nispi vekalet ücretinin davalı ...Ltd.Şti.'den alınarak davacı tarafa verilmesine,
10-AAÜT' 7/2 mad. göre hesap edilen 9.200,00 TL TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı ...'a verilmesine,
11-6100 sayılı HMK 120 ve 333. maddeleri gereğince taraflarca yatırılan gider avansının kalan kısmının kararın kesinleşmesi halinde tarafça numarası bildirilen veya bildirilecek hesaba, hesap numarası bildirilmediği takdirde adreslerine ödemeli olarak re'sen gönderilmesine,
12-Bölge Adliye ve Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet Başsavcılıkları İdari ve Yazı İşlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmeliğin 203. maddesi uyarınca dosyanın tarih ve işlem sırasına düzenlenip dizi listesine bağlanmasına, Yazı İşleri Müdürü tarafından kontrolü yapıldıktan sonra İstinafa gönderilmesine veya arşive kaldırılmasına,
2-İstinaf eden davacının peşin yatırdığı 179,90 TL istinaf karar ve ilam harcının talebi halinde istinaf eden davacıya iadesine,
3-İstinaf başvurusunda bulunan davacı tarafından yapılan 255,00TL istinaf yargılama giderlerinin ve istinaf kanun yoluna başvurma harcı olan 492,00 TL'nin davalı ...Ltd.Şti.'den alınarak davacıya verilmesine,
4-İstinaf incelemesi sırasında duruşma açılmadığından karşı taraf yararına vekalet ücreti takdirine yer olmadığına,
5-HMK. 302/5 maddesi gereğince iş bu ilamın kesinleşme kaydı ve kesinleşme kaydı yapılan kararın yerine getirilmesi için gerekli bildirilmlerin, HMK. 359/4 maddesi gereğince iş bu kararın taraflarına tebliği işlemlerinin yapılması ve varsa artan gider avansının ilgili tarafa iadesi işlemlerinin İlk Derece Mahkemesi tarafından yapılmasına,
Dair, dosya üzerinden yapılan inceleme ile HMK 362/1-a bendi uyarınca KESİN olarak oy birliği ile karar verildi.



Full & Egal Universal Law Academy