(4734 S. K. m. 21, 37, 38, 54, 65) (Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği m. 3, 39, 43, 47, 50, 59) (Danışmanlık Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği m. 38) (İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik m. 18) (Kamu İhale Genel Tebliği m. 78, 79) 
Toplantı No: 2014/006
Gündem No: 30
Karar Tarihi: 20.01.2014
Karar No: 2014/UH.I-381 
Şikayetçi: Sun Yemek Otomasyon Temizlik Gıda San. Tic. A.Ş., 75.YIL MAH. ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ 8.CAD. NO:5 ESKİŞEHİR 
İhaleyi Yapan Daire: Konya Kamu Hastane Birliği Sağlık Bakanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu, Yazır Mah. Turgut Özal Cad. No:10 42000 KONYA
Başvuru Tarih ve Sayısı: 06.12.2013/37997
Başvuruya Konu İhale: 2013/136849 İhale Kayıt Numaralı "3 Kısım Malzeme Dahil Yemek Pişirme, Dağıtım Ve Sonrası Hizmet Alımı" İhalesi
Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme: Konya İli Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği tarafından 01.11.2013tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “3 Kısım Malzeme Dahil Yemek Pişirme, Dağıtım ve Sonrası Hizmet Alımı(3’üncü kısım)” ihalesine ilişkin olarak Sun Yemek Otomasyon Temizlik Gıda San. Tic. A.Ş.nin 21.11.2013tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 22.11.2013tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 06.12.2013tarih ve 37997sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 06.12.2013tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2013/4409sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
Karar: Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
1) İdare tarafından 01.11.2013 tarihinde yapılan “3 Kısım Malzeme Dahil Yemek Pişirme, Dağıtım ve Sonrası Hizmet Alımı” işine ait 11.11.2013 tarihli kesinleşen ihale kararı ile ihalenin 3’üncü kısmına ait ekonomik açıdan en avantajlıteklif sahibinin MafaElekt. Kırt. Pet. Isıt. San. Tic. Ltd. Şti., ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklifin ise Sun Yemek Otomasyon Tem. Gıda San. Tic. A.Ş. olarak belirlendiğinin tebliğ edildiği, ancak 3’üncü kısma ait açıklanan 23.321.673,90 TL yaklaşık maliyet içerisinden yüklenici karı olarak öngörülen %5 lik kısım çıkartıldığında kalan (23.321.673,90.TL / 1.05) = 22.211.118,00 TL karsız yaklaşık maliyetin altında kalan tüm isteklilerden aşırı düşük fiyat teklifi sorgulaması yapılmadan ihalenin sonuçlandırılmış olmasının 4734 sayılı Kanun’un 38’nci maddesine, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 59’uncu maddesine, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79’uncu maddesine ve Kamu İhale Kurulu’nun içtihat haline dönüşmüş uygulama ilkelerine ve örnek yargı kararlarına aykırılık teşkil ettiği,
2) İhale üzerinde bırakılan MafaElekt. Kırt. Pet. Isıt. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından idareye sunulan iş deneyim belgesinin benzer iş tanımına uygun olmadığı, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’ne göre sözleşme ve sözleşmeye bağlı faturaların sunulmadığı, anılan iş deneyim belgesinin “Şanlıurfa İli Akçakale Kaymakamlığı Süleyman Şah kampında mültecilere verilen yemek hizmeti” işine ait olduğu, bahse konu işin “Malzemesi” büyük ölçüde idareler tarafından yardım ve bağışlardan temin edilen ve alım şekli olarak da doğrudan alım şeklinde gerçekleştirilen, hem ifası hem içeriği ve hem de yasal dayanağı bakımından İdari Şartname’nin yeterlilik kriterlerinde sayılan düzenlemelere uygun olmayan bir belge olduğu, zira 4734 sayılı Kanun’a tabi olmayan bir alım yöntemine ilişkin iş deneyim belgesi düzenlemenin mümkün olmadığı, bu işe ait iş deneyimi değerlendirilirken işin süresinin ikinci defa 6 aylığına uzatıldığına dikkat edilmesi gerektiği, 4735 sayılı Kanun’un 24’üncü maddesindeki süre hariç ifadesinden anlaşılacağı üzere 4734 sayılı Kanun çerçevesinde gerçekleştirilen sözleşmelerde süre uzatımı verilemeyeceği ancak aynı şartlar dâhilinde aynı yükleniciye %20 oranına kadar işin birim yönünden fazlasının yaptırılabileceğinin hükme bağlandığı, bu doğrultuda süresi ikinci defa 6 aylığına uzatılan bu işe ait iş deneyim belgesinin zaten Kanun kapsamı dışında değerlendirilmesi ve iş deneyimini tevsik için sözleşme, fatura ve sair belgelerin sorgulanması gerektiği, bu kapsamda idareye sunulan şikâyet başvurusunda Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 50’nci maddesi uyarınca iş deneyim belgesinin gözden geçirilmesinin talep edildiği, ancak idare tarafından taleplerinin cevapsız bırakıldığı iddialarına yer verilmiştir.
A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
Başvuru konusu ihalenin 3’ncü kısmına(Konya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Malzeme Dahil Yemek Hizmeti) 5 isteklinin teklif verdiği ve geçerli kabul edildiği, ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi MafaElekt. Kırt. Pet. Isıt. San. Tic. Ltd. Şti. üzerinde ihalenin bırakıldığı, başvuru sahibi Sun Yem. Oto. Tem. Gıda San. Tic. Ltd. Şti.nin ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği anlaşılmıştır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri 37’nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
İhale komisyonu aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde Kurum tarafından belirlenen kriterleri esas alır. Kurum bu maddenin uygulanmasında; aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlemeye yetkilidir.” hükmü,
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 9’uncu maddesinde“ (1) Birim fiyat üzerinden teklif alınan ihalelerde;
a) Her bir iş kaleminin miktarını ve gerçekleştirilmesine ilişkin şartları gösteren bir cetvel hazırlanır. Bu cetvelde her bir iş kaleminin adı, birimi, birim fiyatı ve bu fiyata dâhil olan maliyetler ile varsa diğer unsurlar gösterilir.
b) Birim fiyata dahil olan maliyetler, iş kalemi ile ilgili bütün unsurları içerecek şekilde düzenlenir ve bu iş kalemine dahil olmayan başka giderler öngörülmez.
…
(3) Hizmetin gerçekleştirilmesi için gerekli olan iş kalemlerine veya iş gruplarına ilişkin miktarların tespit edilen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutarların toplanması ile elde edilen genel toplam tutar, sözleşme giderleri ve genel giderler ile KDV hariç olarak belirlenir. Bulunan bu tutara işin niteliği dikkate alınarak % 20 oranını geçmemek üzere yüklenici kârı eklenir. Bu tutar, kâr hariç belirlenen genel toplam tutar üzerinden hesaplanan sözleşme giderleri ve genel giderler ile toplanarak yaklaşık maliyet hesaplanır. Buna ilişkin hesap cetveli hazırlayanlarca imzalandıktan sonra, ihale onay belgesinin ekine konularak ihale yetkilisine sunulur. Yüklenici için öngörülen kar tutarının bu cetvelde gösterilmesi zorunludur.” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında teklif fiyata dâhil olacak giderler” başlıklı 78’inci maddesinde “78.1. Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımları; ağırlıklı olarak personel çalıştırılmasına dayanan, çalıştırılacak personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı hizmetlerdir.
78.3. Malzeme dahil yemek hazırlama hizmeti veya malzeme dahil yemek hazırlama ve dağıtım hizmeti ya da makine ve ekipman ile araçlar ve/veya akaryakıtın yüklenici tarafından sağlanacağı çöp toplama ve nakline ilişkin hizmetler ile personel taşıma gibi hizmetler personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak değerlendirilmeyecektir. …” açıklaması,
Aynı Tebliğ’in “Hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde “79.4. İhale komisyonu tarafından, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihaleleri ile personel çalıştırılmasına dayalı olmamakla birlikte ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılacağı hizmet alımı ihalelerinde asgari işçilik maliyeti, sözleşme giderleri ve genel giderler ile varsa malzeme ve diğer maliyet kalemleri, bunlar dışında kalan hizmet alımı ihalelerinde ise ihale dokümanında belirtilen teklif fiyata dahil giderler dikkate alınmak suretiyle tekliflerin değerlendirilmesi yapılarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklifi aşırı düşük görülen isteklilerden işin niteliğine göre ihale komisyonunca belirlenen önemli teklif bileşenleri ile ilgili açıklama istenecektir. İdarelerce aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenlerin belirtilmesi ve açıklama için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilmesi gerekmektedir.
Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde, kâr hariç yaklaşık maliyet tutarının üzerindeki teklifler aşırı düşük teklif olarak kabul edilmeyecektir. …” açıklaması yer almaktadır.
İnceleme konusu ihalenin 3’üncü kısmında yaklaşık maliyetin, yemek bedeline ilişkin olarak Konya Numune Hastanesi, Beyhekim Devlet Hastanesi, Konya Ticaret Odasından alınan fiyat teklifleri (Konya Lokantacılar Esnaf Odası Başkanlığından alınan fiyatlar aşırı yüksek bulunduğu gerekçesiyle yaklaşık maliyet hesabında dikkate alınmamıştır) ve Konya Eğitim ve Araştırma Hastanesinin önceki fiyatlarının ortalaması alınarak 22.137.600,00 TL olarak belirlendiği,giyime ilişkin olarak piyasada o alanda faaliyet gösteren 5 firmadan alınan fiyat tekliflerin ortalaması alınarak 77.193,90 TL belirlendiği, toplam yaklaşık maliyetin 23.321.673,90 TL olarak belirlendiği anlaşılmıştır.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin yukarıda aktarılan açıklamaları uyarınca, başvuru konusu ihalenin personel çalıştırılmasına dayalı olmayan bir hizmet alımı olduğu, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79’uncu maddesinde personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde kâr hariç yaklaşık maliyet tutarının üzerindeki tekliflerin aşırı düşük teklif olarak kabul edilmeyeceği dolayısıyla kârsız yaklaşık maliyetin altındaki tekliflerin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulması ve teklifi aşırı düşük görülen isteklilerden önemli teklif bileşenleri belirtilmek suretiyle bu bileşenlerle ilgili açıklama istenmesi gerektiği açıklamalarına yer verildiği, diğer taraftan istikrar kazanmış Kamu İhale Kurulu kararları ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 38’inci maddesinin son fıkrasında yer alan hüküm gereğince, personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımı ihalelerinde de kârsız yaklaşık maliyet tutarının altında teklif veren isteklilerden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi gerektiği ve kârsız yaklaşık maliyet tutarının altında teklif veren isteklilere aşırı düşük teklif sorgulaması yapılmadan ihalenin sonuçlandırılmasının uygun olmayacağı anlaşılmıştır.
Yaklaşık maliyetin yemek gideri ile giyim giderinden oluştuğu ve toplam yemek bedelinin %5’i oranında kar öngörüldüğünün anlaşıldığı, buna göre karsız yaklaşık maliyet tutarının (yemek bedeli (22.137.600,00) + giyim bedeli (77.193,90) toplamından oluştuğu) 22.214.793,90 TL olduğu veihale üzerinde bırakılan MafaElekt. Kırt. Pet. Isıt. San. Tic. Ltd. Şti.ne ait teklifin kârsız yaklaşık maliyetin altında olduğu anlaşıldığından, söz konusu istekliye ait teklifin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulması gerekmekte olup, idarece anılan istekliden aşırı düşük teklif açıklaması talep edilmeksizin ihalenin sonuçlandırılmasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiası:
Başvuru sahibinin ihale üzerinde bırakılan MafaElekt. Kırt. Pet. Isıt. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından idareye sunulan iş deneyim belgesinin benzer iş tanımına uygun olmadığı iddiası ile ilgili olarak yapılan inceleme neticesinde;
İdari Şartname’nin 2.1’inci maddesinde ihale konusu hizmetin adının “3 Kısım Malzeme Dahil Yemek Pişirme, Dağıtım ve Sonrası Hizmet Alımı” olarak belirtildiği,19’uncu maddesinde teklif ve sözleşme türünün birim fiyat teklif ve sözleşme olacağının belirtildiği, 7.5.1’inci maddesinde,“7.5.1. İsteklinin yurt içinde veya yurt dışında kamu veya özel sektörde bedel içeren tek bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak;
a) İlk ilan tarihinden geriye doğru son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan hizmet alımlarıyla ilgili iş deneyimini gösteren belgeleri veya
b) Devredilen işlerde devir öncesindeki veya sonrasındaki dönemde ilk sözleşme bedelinin en az % 80'inin gerçekleştirilmesi şartıyla, ilk ilan veya davet tarihinden geriye doğru son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan hizmet işlerine ilişkin deneyimini gösteren belgeleri,
sunması zorunludur. İstekli tarafından teklif edilen bedelin % 15'den az olmamak üzere, ihale konusu iş veya benzer işlere ait tek sözleşmeye ilişkin iş deneyimini gösteren belgelerin sunulması gerekir.
İş ortaklığında pilot ortağın, istenen iş deneyim tutarının en az % 70?ini, diğer ortakların her birinin, istenen iş deneyim tutarının en az % 10?unu sağlaması ve diğer ortak veya ortakların iş deneyim tutarı toplamının ise istenen iş deneyim tutarının % 30?undan az olmaması gerekir. Ancak, ihaleye katılan iş ortaklığının ortakları tarafından ortaklık oranları ve yapısı aynı olmak kaydıyla daha önce kurulmuş olan iş ortaklığının gerçekleştirdiği bir işten elde edilen iş deneyimini gösteren belgelerin sunulması halinde, pilot ortak ve diğer ortakların her birinin birinci cümledeki oranlara göre asgari iş deneyim tutarını sağlaması koşulu aranmaz. Konsorsiyumda ise her bir ortağın kendi kısmı için istenen iş deneyim tutarını sağlaması zorunludur.
Tüzel kişi tarafından iş deneyimini göstermek üzere sunulan belgenin, tüzel kişiliğin yarısından fazla hissesine sahip ortağına ait olması halinde, ticaret ve sanayi odası/ticaret odası bünyesinde bulunan ticaret sicil memurlukları veya yeminli mali müşavir ya da serbest muhasebeci mali müşavir tarafından ilk ilan veya davet tarihinden sonra düzenlenen ve düzenlendiği tarihten geriye doğru son bir yıldır kesintisiz olarak bu şartın korunduğunu gösteren belgenin sunulması zorunludur.”düzenlemesinin yer aldığı,
Anılan Şartname’nin7.6’ncı maddesinde ihale konusu işe benzer işlerin “Kamu veya Özel Sektörde Yapılan Malzemeli yemek pişirme dağıtım ve sonrası hizmetler”olarak düzenlendiği görülmüştür.
Teknik Şartname’nin “İşin konusu ve süresi “ başlıklı 2’nci maddesinde ise “Hastane vardiyalı çalışma düzeni içinde verilen sağlık hizmetlerine 24 saat boyunca devamlılığı ve kesintisizliği esas alınarak, malzeme dahil her türlü yemek pişirme, servis ve servis sonrası hizmetlerin zamanında ve eksiksiz olarak yerine getirilmesine ait teknik özellikler, hizmetin ifasını, muayene metotları ve ilgili diğer hususları kapsar. Malzemeli yemek pişirme hizmet alımı 01.01.2014 ile 31.12.2014 tarihleri arasında 36 ay olarak yapılacaktır.” düzenlemesi,
Anılan Şartname’nin “Çalıştırılacak personelin sayısı, taşıması gereken özellikler ve çalışma şartları” başlıklı 6’ncı maddesinde, ihale konusu iş için 85 personel çalıştırılacağı düzenlemeleri yer almaktadır.
Yukarıda aktarılan ihale dokümanı düzenlemelerinden, ihale konusu işin 3’üncü kısmının, toplam 85 kişi ile 36 ay boyunca Konya Eğitim ve Araştırma Hastanesinin Malzeme Dahil Yemek Hizmeti işi olduğu, ihalede teklif sunacak isteklilerden, teklif edilen bedelin %15’inden az olmamak üzere, ihale konusu iş veya benzer işlere ait tek sözleşmeye ilişkin iş deneyimini gösteren belgelerin sunulmasının istenildiği, ihale konusu işe benzer işlerin ise, kamu veya özel sektörde yapılan malzemeli yemek pişirme dağıtım ve sonrası hizmetlerolarak belirlendiği anlaşılmıştır.
İhale üzerinde bırakılan MafaElekt. Kırt. Pet. Isıt. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından Akçakale Kaymakamlığınca düzenlenen 21.02.2013 tarih ve 476 sayılı iş bitirme belgesinin sunulduğu, anılan iş deneyim belgesinde işin tanımının “Süleyman Şah Konaklama Tesisinin Yemek Hizmeti ile İlgili Malzemeli Yemek Hazırlama, Dağıtım ve Sonrası İşlerin Hizmet İşi” olduğu, belge konusu işin sözleşme tarihinin 03.08.2012, kabul tarihinin 03.02.2013 ve belge tutarının 22.352.671.24 TL olduğu görülmüştür.
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre benzer iş; ihale konusu iş veya işin bölümleriyle nitelik ve büyüklük bakımından benzerlik gösteren, aynı veya benzer usullerle gerçekleştirilen, teçhizat, ekipman, mali güç ve uzmanlık ile personel ve organizasyon gerekleri bakımından benzer özellik taşıyan işlerdir.” olarak tanımlanmıştır.
Anılan Yönetmelik’in “İş deneyimini gösteren belgeler” başlıklı 39’uncu maddesinde “(1) İş deneyimini gösteren belgelerin istenildiği ihalelerde; yurt içinde veya yurt dışında kamu veya özel sektörde bedel içeren tek bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak;
a) İlk ilan veya davet tarihinden geriye doğru son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan hizmet alımlarıyla ilgili iş deneyimini gösteren belgelerin,
b) (Değişik: 27996 / 5 md.) Devredilen işlerde devir öncesindeki veya sonrasındaki dönemde ilk sözleşme bedelinin en az % 80’inin gerçekleştirilmesi şartıyla, ilk ilan veya davet tarihinden geriye doğru son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan hizmet işleriyle ilgili iş deneyimini gösteren belgelerin,
c) (Değişik: 27996 / 5 md.) Yapımla ilgili hizmet işleri dahil hizmet alımı ihalesiyle gerçekleştirilecek danışmanlık hizmetlerinde, Danışmanlık Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 38 inci maddesinde düzenlenen iş deneyimini gösteren belgelerin,
istenilmesi zorunludur.
…
(2) (Değişik: 27996 / 5 md.) İlk ilan veya davet tarihi ile ihale veya son başvuru tarihi arasında kabul işlemleri tamamlanan hizmet işleri, ilgisine göre birinci fıkranın (a) veya (b) bendi kapsamında değerlendirilir.
(3) İş deneyiminin belirlenmesi amacıyla;
a) (Değişik: 27996 / 5 md.) Açık ihale usulüyle yapılan ihaleler ile Kanunun 21 inci maddesinin (b), (c) ve (f) bentlerine göre yapılan ihalelerde, teklif edilen bedelin % 25’i ile % 50’si aralığında idarece belirlenecek bir orandan az olmamak üzere,
b) Belli istekliler arasında ihale usulüyle ve Kanunun 21 inci maddesinin (a), (d) ve (e) bentlerine göre yapılan ihalelerde, yaklaşık maliyetin %25’i ile % 50’si aralığında, idarece belirlenecek parasal tutardan az olmamak üzere,
ihale konusu iş veya benzer işlere ait tek sözleşmeye ilişkin iş deneyimini gösteren belgelerin sunulması istenir.
(4) İlgili mevzuat uyarınca gelecek yıllara yaygın olarak gerçekleştirilecek işlerin, açık ihale usulüyle ve Kanunun 21 inci maddesinin (b), (c) ve (f) bentlerine göre ihale edilmesi halinde, iş deneyimine ilişkin oranlar üçüncü fıkranın (a) bendine göre belirlenen oranın, bir yıldan fazla süreli işlerde 4/5’i, iki yıldan fazla süreli işlerde 3/5’i, üç yıldan fazla süreli işlerde 2/5’i alınarak hesaplanır ve bu oranlar yeterlik kriteri olarak öngörülür. Belli istekliler arasında ihale usulüyle ve Kanunun 21 inci maddesinin (a), (d) ve (e) bentlerine göre yapılan ihalelerde ise bu oranlara göre belirlenen parasal tutarlar yeterlik kriteri olarak öngörülür.
(5)(Değişik: 27996 / 5 md.) İş ortaklığında pilot ortağın, istenen iş deneyim tutarının en az % 70’ini, diğer ortakların her birinin, istenen iş deneyim tutarının en az % 10’unu sağlaması ve diğer ortak veya ortakların iş deneyim tutarı toplamının ise istenen iş deneyim tutarının % 30’undan az olmaması gerekir. Ancak, ihaleye katılan iş ortaklığının ortakları tarafından ortaklık oranları ve yapısı aynı olmak kaydıyla daha önce kurulmuş olan iş ortaklığının gerçekleştirdiği bir işten elde edilen iş deneyimini gösteren belgelerin sunulması halinde, pilot ortak ve diğer ortakların her birinin birinci cümledeki oranlara göre asgari iş deneyim tutarını sağlaması koşulu aranmaz. Konsorsiyumda ise her bir ortağın kendi kısmı için istenen iş deneyim tutarını sağlaması zorunludur.”hükmü yer almaktadır.
Başvuru konusu ihalede hizmetin adının “3 Kısım Malzeme Dahil Yemek Pişirme, Dağıtım ve Sonrası Hizmet Alımı” olarak belirtildiği, idarece benzer iş tanımının “Kamu veya özel sektörde yapılan malzemeli yemek pişirme dağıtım ve sonrası hizmetler” olarak belirlendiği dikkate alındığında, MafaElekt. Kırt. Pet. Isıt. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan iş deneyim belgesine konu işin ihale konusu iş ve benzer iş ile aynı nitelikte iş olduğu anlaşıldığından sunulan iş deneyim belgesinin benzer iş tanımına uygun olduğu ve başvuru sahibinin bu konudaki iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
Başvuru sahibinin ihale üzerinde bırakılan MafaElekt. Kırt. Pet. Isıt. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından idareye sunulan iş deneyim belgesini tevsik için sözleşme, fatura ve sair belgelerin sunulmadığı, anılan iş deneyim belgesinin “Şanlıurfa ili Akçakale Kaymakamlığı Süleyman Şah kampında mültecilere verilen yemek hizmeti” işine ait olduğu, bahse konu işin “Malzemesi” büyük ölçüde idareler tarafından yardım ve bağışlardan temin edilen ve alım şekli olarak da doğrudan alım şeklinde gerçekleştirilen, hem ifası hem içeriği ve hem de yasal dayanağı bakımından idari şartnamenin yeterlilik kriterlerinde sayılan düzenlemelere uygun olmayan bir belge olduğu, zira 4734 sayılı Kanuna tabi olmayan bir alım yöntemine ilişkin iş deneyim belgesi düzenlemenin mümkün olmadığı, bu anlamda iş deneyim belgesini tevsik için sözleşme, fatura ve sair belgelerin sorgulanması gerektiği, bu kapsamda idareye sunulan şikâyet başvurusunda Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 50’nci maddesi uyarınca iş deneyim belgesinin gözden geçirilmesi talebinin idarece değerlendirilmediği iddiası ile ilgili olarak yapılan inceleme neticesinde;
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “İş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili kurum ve kuruluşlar” başlıklı 43’üncü maddesinde “(1) İş deneyim belgeleri; Kanun kapsamındaki idareler ile Kanun kapsamı dışındaki diğer kamu kurum ve kuruluşlarına (kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve vakıf yükseköğretim kurumları hariç) bedel içeren tek bir sözleşmeye dayalı olarak yurt içinde veya yurt dışında gerçekleştirilen işler ya da denetlenen veya yönetilen yapımla ilgili hizmet işleri için, iş sahibi tarafından düzenlenir ve sözleşmeyi yapan yetkili makam tarafından onaylanır…”
Anılan Yönetmelik’in “İş deneyim belgesi düzenlenemeyen hallerde iş deneyimini gösteren diğer belgeler ve bu belgelerde aranacak kriterler” başlıklı 47’nci maddesinde ise “(1) Gerçek kişilere veya iş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili olmayan her türlü kurum ve kuruluşa bedel içeren tek bir sözleşmeye dayalı olarak gerçekleştirilen işlerde, iş deneyim belgesi düzenlenemez. Bu durumda, bitirilen işlere ilişkin iş deneyiminin belgelendirilmesinde aşağıdaki esaslar uygulanır:
(a) (Değişik 16/3/2011–27876 R.G./11.md.) Yurtdışında gerçekleştirilen işler hariç bu madde kapsamında yer alan işlerde; sözleşme ve bu sözleşmenin uygulanmasına ilişkin olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri çerçevesinde düzenlenen; fatura örnekleri veya bu örneklerin noter, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir veya vergi dairesi onaylı suretleri veya serbest meslek makbuzu nüshaları ya da bu nüshaların noter, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir veya vergi dairesi onaylı suretleri, personel çalıştırılan işlerde ise bu belgelere ek olarak o işe ait sözleşme kapsamında personel çalıştırıldığını gösteren Sosyal Güvenlik Kurumu internet sayfası üzerinden düzenlenmiş ve idarece teyidi yapılabilen belgeler, iş deneyimini gösteren belgelerdir. Aday veya istekli, iş deneyimini gösteren bu belgeleri başvuru veya teklifi kapsamında sunar. Bu maddede belirtilen işler için iş deneyim belgesi düzenlenmiş olsa bile, ihale komisyonunca dikkate alınamaz…” hükümleri yer almaktadır.
MafaElekt. Kırt. Pet. Isıt. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından idareye sunulan iş deneyim belgesinin Akçakale Kaymakamlığı tarafından düzenlendiği, anılan idarenin yukarıda zikredilen Yönetmelik hükümleri gereğince iş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili kurum ve kuruluşlar kapsamına girdiği, bu anlamda anılan istekli tarafından iş deneyimini tevsik etmek amacıyla sözleşme, faturalar vs. sunulmasına gerek olmadığı, ayrıca iş deneyim belgesine konu işe ait malzemenin idareler tarafından yardım ve bağışlardan temin edilmesine göre veya işin alım şekline bağlı olarak iş deneyim belgesi düzenlenip düzenlenemeyeceğineilişkin mevzuatta bir ayrım bulunmadığıhususları da dikkate alındığında başvuru sahibinin bu konudaki iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
Başvuru sahibinin ihale üzerinde bırakılan MafaElekt. Kırt. Pet. Isıt. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından idareye sunulan iş deneyim belgesi ile ilgili olarak süresi ikinci defa 6 aylığına uzatılan bu işe ait iş deneyim belgesinin zaten Kanun kapsamı dışında değerlendirilmesi ve iş deneyimini tevsik için sözleşme, fatura ve sair belgelerin sorgulanması gerektiği iddiası ile ilgili olarak,
Söz konusu iş deneyim belgesinin sözleşme tarihinin 03.08.2012, kabul tarihinin 03.02.2013 olduğu, bu anlamda işin süresinin altı ay olduğunun anlaşıldığı,
Öte yandan sunulan iş bitirme belgesinde sözleşme bedelinin 17.802.000,00 TL, toplam sözleşme tutarının 17.802.000,00 TL, belge tutarının 22.352.671,24 TL olduğu görüldüğünden belgeyi düzenleyenAkçakale Kaymakamlığı’ndan 14.01.2014 tarih ve 167 sayılı yazımız ile iş bitirme belgesindeki “-Sözleşme tutarı ile belge tutarı arasındaki farkın neden kaynaklandığı,
-İş artışı yapılıp yapılmadığı,
-İş artışı yapılmış ise bu tutar dahil toplam sözleşme tutarının ne olduğu,
-Söz konusu işin ilk sözleşme bedeli ile belge tutarı arasındaki farka konu olan kısmının hangi tarihler arasında gerçekleştirildiği,
-İşin süresinin uzatılıp uzatılmadığı,” hususlarında bilgi istenmiş olup, anılan idarenin 14.01.2014 tarih ve 126 sayılı yazısı ile işin kesin kabul tarihinin 03.02.2013, sözleşme tutarının 17.802.000,00 TL, belge tutarının 22.352.671,24 TL olduğu, sözleşme tarihi içindeiş artışı yapıldığı ve süre uzatımı yapılmadığı bilgileri verilmiştir. Bu bilgiler çerçevesinde süre uzatımı yapılmadığı anlaşıldığından, başvuru sahibinin işin süresinin ikinci defa altı ay uzatıldığına ilişkin iddiasının da yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
Ancak iş bitirme belgesindetoplam sözleşme tutarının 17.802.000,00 TL, belge tutarının 22.352.671,24 TL olduğunun görüldüğü, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği eki Standart Form KİK026.1/H Yüklenici İş Bitirme Belgesi’nde toplam sözleşme tutarına işin ilk sözleşme bedelindeki yasal artışlar dahil toplam sözleşme bedelinin yazılacağı açıklaması yapıldığı dikkate alındığında, sözkonusu iş deneyim belgesindeki toplam sözleşme tutarının düzeltilerek yeniden düzenlenmesi gerekmektedir.
Bu çerçevede ihale üzerinde bırakılan MafaElekt. Kırt. Pet. Isıt. San. Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin 21.013.900,00 TL, anılan istekli tarafından sunulan iş deneyim belgesine konu işin belge tutarının 22.352.671,24 TL olduğu, sunulan iş deneyim belgesinin Biter Kardeşler Ltd. Şti. – Mafa Elektrik Ltd. Şti. İş Ortaklığı adına düzenlendiği, Mafa Elektrik Ltd. Şti.nin ortaklık oranının %49 olduğu, isteklilerin teklif bedelinin en az %15’i oranında iş deneyim belgesi sunması gerektiği hususları dikkate alındığında, Mafa Elektrik Ltd. Şti.nin sunduğu iş deneyim belgesinin uygun ve yeterli olduğu sonucuna varılmıştır.
B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 18’inci maddesi yönünden yapılan inceleme sonucunda tespit edilen aykırılıklar ve buna ilişkin inceleme ve hukuki değerlendirme aşağıda yapılmıştır:
Başvuru sahibi Sun Yem. Oto. Tem. Gıda San. Tic. Ltd. Şti.ne ait teklifin kârsız yaklaşık maliyetin altında olduğu anlaşıldığından idarece anılan istekliden aşırı düşük teklif açıklaması istenmesi ve açıklamaların değerlendirilmesi neticesinde ihalenin sonuçlandırılması gerektiği tespit edilmiştir.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, MafaElekt. Kırt. Pet. Isıt. San. Tic. Ltd. Şti. ile Sun Yem. Oto. Tem. Gıda San. Tic. Ltd. Şti.ne ait teklifin, idarece önemli teklif bileşenlerinin belirlenmesi ve örnek menü oluşturulmak suretiyle aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulması ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerininmevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle 4734 sayılı Kanun'un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
1) 4734 sayılı Kanun’un 54’üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
2) 21.02.2013 tarih ve 476 sayılı iş bitirme belgesini düzenleyen Akçakale Kaymakamlığına, toplam sözleşme tutarındaki bilgilerin düzeltilmesi hususunda bildirim yapılmasına,
Oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
Başvuru sahibinin itirazen şikayet başvuru dilekçesinde, “İdare tarafından 01.11.2013 tarihinde yapılan “3 Kısım Malzeme Dahil Yemek Pişirme, Dağıtım ve Sonrası Hizmet Alımı” işine ait 11.11.2013 tarihli kesinleşen ihale kararı ile ihalenin 3’ncü kısmına ait ekonomik açıdan en avantajlı 1. teklif sahibinin MafaElekt. Kırt. Pet. Isıt. San. Tic. Ltd. Şti., ekonomik açıdan en avantajlı 2. teklifin ise Sun Yemek Otomasyon Tem. Gıda San. Tic. A.Ş. olarak belirlendiğinin tebliğ edildiği, ancak 3’üncü kısma ait açıklanan 23.321.673,90 TL yaklaşık maliyet içerisinden yüklenici karı olarak öngörülen %5 lik kısım çıkartıldığında kalan (23.321.673,90.TL/1.05) = 22.211.118,00 TL karsız yaklaşık maliyetin altında kalan tüm isteklilerden aşırı düşük fiyat teklifi sorgulaması yapılmadan ihalenin sonuçlandırılmış olmasının 4734 sayılı Kanun’un 38’nci maddesine, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 59’uncu maddesine, KİK Genel Tebliği’nin 79’uncu maddesine ve Kamu İhale Kurumu’nun içtihat haline dönüşmüş uygulama ilkelerine ve örnek yargı kararlarına aykırılık teşkil ettiği (örnek kararlar 19.04.2012 tarih ve 2012/MK-118 sayılı karar, 17.10.2012 tarih ve 2012/UH.I-4017 sayılı karar, 06.11.2013 tarih ve 2013/UH.I-4132 sayılı karar)”şeklinde belirtilen birinci iddiasına ilişkin Kurul çoğunluğunca, idarece anılan istekliden aşırı düşük teklif açıklaması talep edilmeksizin ihalenin sonuçlandırılmasının yerinde olmadığına ilişkin “Düzeltici işlem belirlenmesine” karar verilmiştir.
Başvuru sahibinin birinci iddiasının İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin 18 inci maddesi yönünden Kurul kararına dayanak teşkil eden esas inceleme raporu ve eki belgeler üzerinde yapılan inceleme sonucunda;
Konya Kamu Hastane Birliği Sağlık Bakanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu tarafından kısmi teklife açık olarak gerçekleştirilen “3 Kısım Malzeme Dahil Yemek Pişirme, Dağıtım ve Sonrası Hizmet Alımı” ihalesine ilişkin toplam yaklaşık maliyetinin 40.552.320,88 TL olarak, şikayete konu 3’üncü kısmının (Konya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Malzeme Dahil Yemek Hizmeti)yaklaşık maliyetinin 23.321.673,90 TL olarak hesaplandığı,
Bahse konu ihalede (17) adet ihale dokümanı satın alındığı, 01.11.2013 tarihinde gerçekleştirilen ihalenin üçüncü kısmına 5 istekli tarafından teklif verildiği,
İdarece şikayete konu ihalenin üçüncü kısmına yönelik tekliflerin denetimine ilişkin yapılan inceleme uyarınca, beş teklifin de geçerli teklif olarak kabul edildiği, bu tekliflere ilişkin teklif bedellerinin,
İsteklinin Adı
Teklif Bedeli (TL)
MafaElekt. Kırt. Pet. Isıt. San. Tic. Ltd. Şti.
21.013.900,00
Sun Yem. Oto. Tem. Gıda San. Tic. Ltd. Şti.
21.826.900,00
Harput İaşe İnş. Tur. Gıda San. Tic. Ltd. Şti.
24.052.200,00
Okyanus Taah. A.Ş.
24.469.500,00
Baytekin İnş. Tem. Gıda Yem. Ür. Nak. Güv. Bilg. Hiz. San. Tic. Ltd. Şti.
25.086.000,00
Şeklinde verildiği, idarece geçerli teklifler nezdinde 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi hükmü uyarınca aşırı düşük teklif açıklaması istenilmeden en düşük fiyat esasına göre ekonomik açıdan en avantajlı 1’inci teklif sahibi olarak MafaElekt. Kırt. Pet. Isıt. San. Tic. Ltd. Şti.’nin, başvuru sahibi Sun Yem. Oto. Tem. Gıda San. Tic. Ltd. Şti.’nin ise ekonomik açıdan en avantajlı 2’nci teklif sahibi olarak belirlendiği,
Anlaşılmıştır.
4734 sayılı Kanunun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38 inci maddesinde; “İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b)Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
İhale komisyonu, aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde Kurum tarafından belirlenen kriterleri esas alır. Kurum bu maddenin uygulanmasında; aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlemeye yetkilidir.” hükmü yer almaktadır.
Bahse konu madde hükmünden, ihale komisyonunun, yaptığı değerlendirme neticesinde geçerli olduğunu tespit ettiği tekliflerden, ihalede verilen diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olan isteklileri tespit edeceği ve tespit edilen bu teklifleri reddetmeden önce yine madde metninde belirtilen usul doğrultusunda sorgulamaya tabi tutacağı anlaşılmaktadır.
Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük teklif sorgulamasının Kamu İhale Genel Tebliğinin “teklif fiyata dahil masraflar” ve “aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesini” düzenleyen maddeleri ile idari şartnamenin “teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı maddesindeki düzenlemelerin esas alınarak yapılması gerekmektedir. Bu ihalelerde, aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda belgelere dayalı yazılı açıklama yapmayan veya ihale komisyonunca açıklamaları yetersiz bulunan isteklilerin teklifleri ile teklif edilmesi gereken asgari işçilik maliyetini karşılamayan teklifler gerekçesi belirtilmek suretiyle reddedilecektir. Ancak, şikayet başvurusuna konu hizmetin personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet alım ihalesi olmaması nedeniyle aşırı düşük değer tespitine yönelik bir modül bulunmamakta olup, ihale konusu hizmetin maliyet unsurlarının, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında olduğu gibi önceden belirlenen nitelikte olmadığı görülmektedir. Bu durumda, ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olarak hizmetin ifası için her isteklinin basiretli tacir olma yükümlülüğü gereğince kendi organizasyon yapısı, kullanacağı makine ekipmanın özellikleri, malzeme teminindeki kendine özgü koşulları vb. unsurları dikkate alarak teklif fiyatını belirlemesi gerekmektedir.
Ayrıca, malzeme dahil yemek alım hizmetlerinde yemek bileşenlerini oluşturan girdilerin önemli bir kısmı yerel, mevsimsel ve iklim özelliklerine göre farklılıklar göstermekte, bir çok girdi müstahsilden doğrudan temin edilebilmektedir. Özellikle sebze meyve gibi girdilerin piyasa koşulları sebebiyle muhasebeleştirilmesinde karşılaşılan güçlüklerin aşırı düşük teklif sorgulamasında ispat için aranılan belgelere yansıtılmasında isteklilerin önünde önemli bir engel teşkil edeceği düşünülmektedir.Kamu İhale Kurumu tarafından personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımları için aşırı düşük sınır değerin tespiti ve sorgulanması konusunda bir kriter belirlenmediği hususu göz önüne alındığında, şikayete konu ihalede, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve kaynakların verimli kullanılmasından sorumlu olan idarenin aşırı düşük teklif açıklaması istemeden ihalenin sonuçlandırılması yönünde tesis etmiş olduğu işlemlerde mevzuata aykırılık bulunmadığı düşünülmektedir.
İhale konusu işin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı işi olmadığı, yaklaşık maliyetin büyük çoğunlukla yemek giderinden oluştuğu ihalenin üçüncü kısmında verilen teklif bedellerinin üçü hariç diğerleri yaklaşık maliyetin altında olmakla birlikte yaklaşık maliyete ve birbirlerine göre yakın olduğu ve en düşük teklifin bile diğer tekliflere göre aşırı düşük olarak değerlendirilemeyeceği anlaşıldığından, idarece yemek kalemlerinde aşırı düşük teklif sorgulaması yapılmadan ihalenin karara bağlanması yönünde gerçekleştirilen idari işlemlerin mevzuata uygun olduğu değerlendirilmiştir.
Açıklanan nedenlerle; başvuru sahibinin birinci iddiası kapsamında, yemek alımı kalemlerinde aşırı düşük teklif sorgulaması yapılmadan ihalenin sonuçlandırılmasına yönelik idarece gerçekleştirilen idari işlemlerin yerinde olduğuna ilişkin “İtirazen şikayet başvurusunun reddine” karar verilmesi gerektiği yönündeki düşüncemile, bu iddiaya ilişkin Kurul çoğunluğunca verilen karara katılmıyorum. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy