(4734 S. K. m. 36, 37, 38) (Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği m. 9)
 Toplantı No: 2012/013 
Gündem No: 81
Karar Tarihi: 20.02.2012
Karar No: 2012/UH.I-1059  
Şikayetçi: Öz Antep Gıda Top. Tem. Otomotiv İnş. Tur. Nak. Teks. İth. Ve İhr. San. Ve Tic. Ltd. Şti., Şarkiye Mahallesi Kazım Karabekir Caddesi No:41 ORDU
İhaleyi yapan idare: Sağlık Bakanlığı Giresun Kadın Doğum Ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi, Osmanıye Mah. Hastane Sok. 8 28100 GİRESUN
Başvuru tarih ve sayısı: 25.01.2012 / 3733 
Başvuruya konu ihale: 2011/186480 İhale Kayıt Numaralı "2012 Yılı Malzeme Dahil Yemek Pişirme, Dağıtımı Ve Sonrası Hizmetleri Alımı" İhalesi
Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme: 13.02.2012 tarih ve B.07.6.KİK.0.06.00.00-101.04-.H.(453).(0227)./2012-18E sayılı Esas İnceleme Raporunda;
Sağlık Bakanlığı Giresun Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi Başhekimliği tarafından 21.12.2011tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “2012 Yılı Malzeme Dahil Yemek Pişirme, Dağıtımı ve Sonrası Hizmetleri Alımı” ihalesine ilişkin olarak Öz Antep Gıda Top. Tem. Otomotiv İnş. Tur. Nak. Teks. İth. ve İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin 12.01.2012 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 13.01.2012 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibinin 25.01.2012 tarih ve 3733 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 24.01.2012 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunduğu,
İdare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerin incelenmesinden;
4734 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Karar verilmesinin uygun olacağı hususlarına yer verilmiştir.
Karar:  
Esas İnceleme Raporu ve ekleri incelendi:
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; idare tarafından karsız yaklaşık maliyetin altında teklif sunan tüm isteklilerin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulması gerektiği, eğer tutulmuş ise açıklamaların Tebliğin 79 uncu maddesine uygun olmadığı, idarenin aşırı düşük teklifleri tespit ederken tek dayanağının yaklaşık maliyet olabileceği, diğer istekliler tarafından sunulan teklif bedellerinin aşırı düşük tekliflerin tespitinde bir dayanak olamayacağı, açıklama sunan isteklilerin açıklamalarının reddedilerek ihalenin kendi üzerlerinde bırakılması gerektiği iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:
09.01.2012 tarihli ihale komisyon kararının incelenmesi neticesinde, ihaleye 8 isteklinin teklif sunduğu, isteklilerden Buğratem Yem. Kırt. Tem. İnş. Taah. Tic. ve San. Ltd. Şti., Eşsiz Temz. Haz. Yem. Gıda İnş. Turz. San. ve Tic. Ltd. Şti. ve Turkuaz Yem. Temz. Güv. Hizm. Gıda San. Tic. Ltd. Şti.’nin tekliflerinin aşırı düşük bulunduğu, ihale tarihi olan 21.12.2011 tarihinde anılan isteklilerden aşırı düşük teklif açıklamalarını 27.12.2011 tarihine kadar idareye ulaştırmalarının istenildiği, süresi içerisinde açıklamaların sunulduğu, bu süreçte idarenin açıklama istemiş olduğu Buğratem Yem. Kırt. Tem. İnş. Taah. Tic. ve San. Ltd. Şti.’nin teklifini sunulan ISO 9001:2008 Kalite Yönetim Sistem Belgesinin geçerli olmadığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bıraktığı, süresi içerisinde açıklama sunmuş olan Eşsiz Temz. Haz. Yem. Gıda İnş. Turz. San. ve Tic. Ltd. Şti. ve Turkuaz Yem. Temz. Güv. Hizm. Gıda San. Tic. Ltd. Şti.’nin açıklamalarının uygun görüldüğü tespit edilmiş olup, ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olarak Eşsiz Temz. Haz. Yem. Gıda İnş. Turz. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin belirlendiği anlaşılmıştır.
İdari şartnamenin 2 nci maddesinde ihale konusu işin adı, “2012 Yılı Malzeme Dahil Yemek Pişirme, Dağıtımı ve Sonrası Hizmetleri Alımı” şeklinde belirtilmiş olup, idari şartnamenin diğer hususlar başlıklı maddesinde ve ihale dokümanı içerisinde isteklilere verilen birim fiyat teklif cetvellerinde teklif edilmesi gereken yemek çeşitleri ile anılan yemek çeşitlerinin öğün adetlerine yer verildiği anlaşılmıştır.
İhale dokümanı içerisinde yer alan teknik şartname içeriğinde, teklif verilmesi gereken öğünlerin içeriklerine yönelik düzenlemeler yapılmış olup, yemeklerde kullanılacak her malzemeye ait özelliklere ayrı ayrı yer verildiği tespit edilmiştir.
Bununla birlikte, teknik şartname içerisinde, ihale konusu işte çalıştırılması öngörülen 10 personelin özelliklerine yer verildiği, yemek pişirilmesi ve dağıtımı sonrasında yapılacak temizliğe ilişkin bilgilere ve işin ifası sırasında uyulması gereken kurallara yer verildiği de anlaşılmıştır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 37 nci maddesinde; “İhale komisyonunun talebi üzerine idare tekliflerin incelenmesi, karşılaştırılması ve değerlendirilmesinde yararlanmak üzere net olmayan hususlarla ilgili isteklilerden yazılı olarak tekliflerini açıklamalarını isteyebilir. Ancak bu açıklama, hiçbir şekilde teklif fiyatında değişiklik yapılması veya ihale dokümanında yer alan şartlara uygun olmayan tekliflerin uygun hale getirilmesi amacıyla istenilmez ve yapılmaz.
Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı 36 ncı maddeye göre ilk oturumda tespit edilen isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir. Ancak, teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla, belgelerde bilgi eksikliği bulunması halinde idarece belirlenen sürede isteklilerden bu eksik bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir. Belirlenen sürede bilgileri tamamlamayan istekliler değerlendirme dışı bırakılır ve geçici teminatları gelir kaydedilir. Bu ilk değerlendirme ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz ve teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı değerlendirilmesine geçilir. Bu aşamada, isteklilerin ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini belirleyen yeterlik kriterlerine ve tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup olmadığı ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir. Uygun olmadığı belirlenen isteklilerin teklifleri ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunan teklifler değerlendirme dışı bırakılır.”hükmü,
38 inci maddesinde; “İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
    
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
  
Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
İhale komisyonu, aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde Kurum tarafından belirlenen kriterleri esas alır. Kurum bu maddenin uygulanmasında; aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlemeye yetkilidir.”hükmü yer almaktadır.
Kamu İhale Genel Tebliğin 79 uncu maddesinde; “79.4. İhale komisyonu tarafından, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihaleleri ile personel çalıştırılmasına dayalı olmamakla birlikte ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılacağı hizmet alımı ihalelerinde asgari işçilik maliyeti, sözleşme giderleri ve genel giderler ile varsa malzeme ve diğer maliyet kalemleri, bunlar dışında kalan hizmet alımı ihalelerinde ise ihale dokümanında belirtilen teklif fiyata dahil giderler dikkate alınmak suretiyle tekliflerin değerlendirilmesi yapılarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklifi aşırı düşük görülen isteklilerden işin niteliğine göre ihale komisyonunca belirlenen önemli teklif bileşenleri ile ilgili açıklama istenecektir. İdarelerce aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenlerin belirtilmesi ve açıklama için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilmesi gerekmektedir.
Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde, kar hariç yaklaşık maliyet tutarının üzerindeki teklifler aşırı düşük teklif olarak kabul edilmeyecektir.
…
79.4.2.4. Tedarikçi veya üreticilerden alınan birim fiyatları gösteren proforma fatura sunularak açıklama yapılması durumunda proforma faturadaki birim satış tutarı;
a) Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında yer alan (Ek-O.5) ağırlıklı ortalama birim maliyetin,
b) Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, maliyet/satış tutarı tespit tutanağında yer alan (Ek-O.5) ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin,
altında olamaz.
Maliyete dayalı açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından proforma fatura üzerine; “Birim satış tutarının, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Satışlar üzerinden açıklama yapıldığında, mükellefle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından proforma fatura üzerine; “Birim satış tutarının, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Kaşeleme işlemi bu Tebliğin 8.4 maddesinde belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
…
79.4.2.9. İstekli tarafından perakende satış yapan zincir mağaza veya marketlerin yayımladıkları fiyat kataloglarının kullanılması halinde, ilgili mala ait sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan bir fiyatı gösteren mağaza veya market yönetimince onaylanmış kataloğu sunması yeterlidir.
…
79.4.2.11. İstekli tarafından yaş sebze ve meyve için, toptancı halinde oluşan fiyatların kullanılması halinde, Yaş Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca faaliyet gösteren toptancı hali idaresi tarafından düzenlenen ve ilgili malın, ihale tarihinden önceki son 12 ayın herhangi bir işlem gününe ait asgari fiyatını gösteren belge ile açıklama yapılması yeterlidir.
….
79.4.2.15. İhale komisyonunun, gerek meslek mensubundan istenen tutanaklar gerekse istekliler tarafından açıklama kapsamında ihale komisyonuna sunulan tutanaklar üzerinde yaptığı inceleme sonucunda sunulan proforma fatura / fiyat teklifi ile bu belgeler arasında uyumsuzluk olduğunu tespit etmesi durumunda teklif reddedilerek uyumsuzluğun niteliğine göre söz konusu belgeler mükellef ve/veya isteklinin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilir ve gerekli olması halinde Cumhuriyet Savcılığına bildirim yapılır.
…
79.4.2.16. İstekliler tarafından aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamındaki mallara ilişkin olarak proforma fatura yerine sadece alış faturası ile açıklamada bulunulması geçerli bir açıklama olarak kabul edilmeyecektir.
Yukarıda belirtilen maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarının son geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesi esastır. Ancak son geçici vergi beyanname döneminde, yasal defter ve belgelerde açıklama konusu mal veya hizmetlerle ilgili işlem bulunmaması durumunda, isteklinin kendi ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin ağırlıklı ortalama birim maliyetin veya ağırlıklı ortalama birim satış tutarının belirtildiği “maliyet/satış tutarı tespit tutanağı” (Ek-O.7) hariç, söz konusu tutanaklar bir önceki geçici vergi beyanname dönemi esas alınarak düzenlenebilir. Son geçici vergi beyanname döneminin tespitinde; 4734 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin (a), (d) ve (e) bentlerine göre pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde ilk yazılı fiyat tekliflerinin alındığı tarih, diğer ihale usulleri ile yapılan ihalelerde ise ihale tarihi esas alınır.
…
79.4.2.18. İtirazen şikayet başvurularına ilişkin olarak Kurum tarafından yapılan incelemede gerekli görülmesi durumunda, proforma fatura ve fiyat tekliflerine ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları, bunları muhafaza eden meslek mensubundan istenebilir. Gerek meslek mensubundan istenen tutanaklar gerekse ihaleyi yapan idare tarafından Kuruma gönderilen belgeler arasında yer alan proforma fatura ve fiyat teklif tutarları ile maliyet/satış tutarı tespit tutanağında belirtilen maliyet ve satış tutarlarının arasında uyumsuzluk olduğunun veya bu belgelerde yer alan bilgilerin ticari hayatın olağan durumu ve ekonomik verilerle ilgili genel bilgilerle uyumlu olmadığının değerlendirilmesi durumunda; proforma fatura ve fiyat teklifleri ile maliyet/satış tutarı tespit tutanakları mükellef ve/veya isteklinin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilir ve gerekli olması halinde Cumhuriyet Savcılığına bildirim yapılır.
…
79.4.2.24. Yemek hizmet alımı ihalelerinde, çalıştırılacak personelin giyim gideri ile su, tuz, baharat, peçete ve masa örtüsü giderleri için yapılacak açıklamalara ilişkin olarak isteklilerden belge sunmaları istenmeyecektir. İhale komisyonu ayrıca, bu girdiler dışındaki girdilerden de belgelendirilmesine gerek bulunmayanları tespit edebilecektir.”açıklamaları yer almaktadır.
Yukarıda anılan Kanun maddelerinde, idareler tarafından öncelikle isteklilerin 37 nci madde uyarınca yeterlik kriterlerini sağlayıp sağlamadıklarına bakılması gerektiği, 37 nci madde gereği yapılan yeterlik değerlendirmesi sonucunda geçerli tekliflerin belirlenmesi gerektiği, 38 nci madde gereğince yaklaşık maliyet ve diğer istekliler tarafından sunulan teklif bedellerinin göz önüne alınarak teklifi aşırı düşük olanların belirlenmesi gerektiği anlaşılmış olup, idarenin Buğratem Yem. Kırt. Tem. İnş. Taah. Tic. ve San. Ltd. Şti.’nden önce aşırı düşük teklif açıklaması talep edip, süreç içerisinde teklifini 37 nci madde gereğince değerlendirme dışı bırakması durumu Kanunun da belirtilen sıralamaya uygun bulunmamıştır. Ancak, söz konusu durumun iddia konusu olmaması, anılan istekliden açıklama istenilmesinin ihalenin sonucuna etkili olmadığı hususları birlikte değerlendirildiğinde, anılan aykırı değerlendirme esasa etkili bulunmamıştır. Mevzuat gereği itirazen şikayete konu işlemler ile bu işlemlerin diğer isteklilere eşit şekilde uygulanıp uygulanmadığı konusunda inceleme yapılması gerektiğinden, teklifi değerlendirme dışı bırakılan ve artık geçerli teklif statüsünde bulunmayan Buğratem Yem. Kırt. Tem. İnş. Taah. Tic. ve San. Ltd. Şti. tarafından sunulan açıklamanın incelenmesine gerek görülmemiştir.
İdarenin 21.12.2011 tarihli aşırı düşük teklif sorgu yazılarının incelenmesi neticesinde, isteklilerin teklif bileşenlerine ilişkin olarak yazılı açıklamalarını sunmalarının istenildiği, yazı ekinde isteklilere “Teklif Bileşenleri İçin Örnek Menü” başlıklı açıklamalarda kullanılmak üzere idarece hazırlanmış örnek menülerin verildiği, söz konusu yazıdan idarenin isteklilerden örnek menü üzerinden açıklama yapmalarının istenildiği, yazı içerisinden önemli teklif bileşeni olarak örnek menüde belirtilen yiyecek maddelerinin anlaşılması gerektiği kanaatine varılmıştır.
Ancak, teknik şartname içeriği dikkatli incelendiğinde, ihale konusu işte çalıştırılması istenilen 10 personele yer verildiği, bunların 1 gıda mühendisi, 1 aşçıbaşı, 1 aşçı, 3 bulaşıkçı, 4 garson olduğu tespit edilmiştir. Anılan personelin işçilik giderlerinin de Tebliğin 78.3 üncü maddesi gereğince teklife dahil edilmesi gerektiği, personel sayısı ve işin süresi göz önünde bulundurulduğunda, işçilik maliyetinin de önemli teklif bileşeni olması gerektiği, teknik şartname içerisinde mutfak, yemek salonları ve çevrenin temizliğinin yüklenici firma tarafından yapılacağı, temizlik ile ilgili tüm malzeme, araç ve gereçlerin yüklenici firma tarafından karşılanması gerektiği, sözleşme imzalanmadan önce besin zehirlenmelerine ve yangına karşı sigortanın idareye sunulması gerektiği, yemek yiyen personel için 1 adet kart okuyuculu turnike makinalı elektronik kart sistemi kurulacağının ve giderlerin yükleniciye ait olduğunun belirtildiği anlaşılmış olup, tüm bu giderlerinde teklif fiyata dahil olduğu tespit edilmiştir.
Tebliğin 79.4 üncü maddesi gereğince idarenin aşırı düşük teklif sorgu yazısında, açıklamada belgelendirilmesi gereken teklif bileşenlerine yer vermesi gerektiği, yemek hizmetlerinde personelin giyim giderinin önemli teklif bileşeni olarak belirlenmemesi gerektiği, idarenin açıklamaya gerek bulunmayan girdileri de tespit edebileceği anlaşılmış olmakla beraber, idarenin açıklanmasına gerek bulunmayan ayrı bir girdi tespitinde bulunmadığı, aşırı düşük sorgu yazısı ve ekinde sadece örnek öğün miktarına yer verildiği, istekliler tarafından diğer gider kalemlerine ilişkin açıklama yapılması gerektiğinin aşırı düşük sorgu yazılarında ifade edilmediği anlaşılmış olup, idarenin aşırı düşük sorgu yazıları mevzuata ve ihale dokümanına uygun bulunmamıştır.
Açıklama sunan geçerli teklif sahiplerinin açıklamaları incelendiğinde, her iki isteklinin de açıklamalarında işçilik giderleri, temizlik giderleri, sigorta giderleri, ilaçlama giderlerine yer verdikleri tespit edilmiştir.
İdarenin açıklamalarda istemesi gereken ama sorgu yazısında istemediği giderlerin, istekliler tarafından kendi inisiyatifleri doğrultusunda açıklamalara konu edildiği, kendilerine gönderilen yazıda bulunmayan giderler için kendi inisiyatifleri ile yaptıkları açıklamaların bu aşamada incelenmesinin, mevzuata uygun olmayacağı sonucuna varılmıştır.
İdarenin aşırı düşük sorgu yazılarını yeniden düzenlemesi gerektiği, söz konusu yazı içerisinde yemek malzemeleri dışında açıklanması istenilen diğer teklif bileşenlerine de ayrı ayrı yer verilmesi gerektiği, açıklama sunmuş olan isteklilerden açıklamalarının mevcut haliyle kalmasının istenilip istenilmediğinin de sorulabileceği, isteklilerin anılan sorgu yazısına istinaden verecekleri cevaplar sonucunda açıklamaların Tebliğin 79 uncu maddesine uygun şekilde değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Başvuru sahibi dilekçesinde ayrıca, kendi dışında kalan tüm isteklilerin tekliflerinin aşırı düşük olduğu, idarenin kendi dışındaki tüm isteklilerden teklif bileşenlerine ilişkin olarak açıklama talep etmesi gerektiği, yaklaşık maliyetin 1,20’ye bölünmesi sonucunda bulunan bedelin üstünde teklif veren tek isteklinin kendisi olduğu, ihalenin kendi üzerlerinde bırakılması gerektiği, aşırı düşük teklif tespitinde tek ölçütün yaklaşık maliyet olması gerektiği iddialarına da yer vermiştir.
Kanunun 38 inci maddesinde, idarenin teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra yaklaşık maliyet ve diğer teklifler göz önünde bulundurularak aşırı düşük teklifleri tespit edeceği, aşırı düşük tekliflerin tespiti işleminde idarelere takdir hakkının verildiği, aynı maddenin son fıkrasında Kurum tarafından belirlenen kriterlerin ve değerlerin aşırı düşük tekliflerin tespitinde idarelerce kullanılması gerektiği anlaşılmıştır.
Ayrıca, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 9 uncu maddesinde, idarece yaklaşık maliyet hesabında % 20 oranını geçmemek üzere yüklenici kârı ekleneceği hüküm altına alınmıştır. Başvuruya konu ihalede, yaklaşık maliyet içerisindeki kâr oranının tespit edilmesi mümkün olmamakla birlikte, anılan Yönetmelik hükmü gereği en fazla % 20 oranında kar belirlenebileceğinden hareketle 832.964,55 TL olan yaklaşık maliyettin 1,20’ye bölünmesi sonucu karsız yaklaşık maliyetin asgari 694.137,10 TL olabileceği anlaşılmaktadır.
İstikrar kazanmış Kurul Kararları çerçevesinde, idare tarafından sorgulamaya tabi tutulan isteklilere ilave olarak, hesaplanacak minimum kârsız yaklaşık maliyetten düşük teklif sunan Atisal İnş. Gıd. Tem. Otom. Eml. San. Tic. Ltd. Şti., Pegasus Gıd. Mad. Turz. İnş. Tem. Yem. Güv. Hizm. Tic. Ltd. Şti. ile Al-Pa Med. Sağl. Hizm. Gıd. Temz. San. Ltd. Şti.’ne ait tekliflerinde aşırı düşük olduğu, bu sebeple de söz konusu isteklilerinde sorgulamaya tabi tutulmasının uygun olacağı sonucuna varılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılığı belirlenen ihale işlemlerinin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, idarenin aşırı düşük teklif sorgu yazılarını mevzuata uygun şekilde yeniden düzenlemeleri, Atisal İnş. Gıd. Tem. Otom. Eml. San. Tic. Ltd. Şti., Pegasus Gıd. Mad. Turz. İnş. Tem. Yem. Güv. Hizm. Tic. Ltd. Şti., Al-Pa Med. Sağl. Hizm. Gıd. Temz. San. Ltd. Şti., Eşsiz Temz. Haz. Yem. Gıda İnş. Turz. San. ve Tic. Ltd. Şti., Turkuaz Yem. Temz. Güv. Hizm. Gıda San. Tic. Ltd. Şti.’nin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulması gerektiği ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanunun 65 inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere;
Anılan Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oyçokluğu ile karar verildi.
Karşı Oy: 
KARŞI OY
Başvuru sahibi tarafından itirazen şikayet dilekçesinde özetle; “idare tarafından kârsız yaklaşık maliyetin altında teklif sunan tüm isteklilerin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulması gerektiği, eğer tutulmuş ise açıklamaların Tebliğin 79 uncu maddesine uygun olmadığı, idarenin aşırı düşük teklifleri tespit ederken tek dayanağının yaklaşık maliyet olabileceği, diğer istekliler tarafından sunulan teklif bileşenlerinin aşırı düşük tekliflerin tespitinde bir dayanak olamayacağı, açıklama sunan isteklilerin açıklamalarının reddedilmesi gerektiği” iddiasına yer vermiştir.
İncelemeye konu ihale; Malzeme Dahil Yemek Pişirme, Dağıtım ve Sonrası Hizmet Alımı  işi olup,idarece yaklaşık maliyetin piyasa araştırmaları ve birim fiyatlar esas alınarak toplam 832.964,55 TL olarak belirlendiği, bahse konu ihaleye 8 isteklinin katıldığı, ihaleye teklif veren isteklilerin aşırı düşük sorgulamaya tabi tutulduğu ve ihale komisyonunca yapılan değerlendirme sonucunda ihalenin 571.530,00 TL bedel karşılığında Eşsiz Tem. Haz. Yem. Gıda İnş. Turz. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin üzerinde bırakıldığı, görülmüştür.
4734 sayılı Kanunun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38 inci maddesinde; “İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
    
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
İhale komisyonu, aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde Kurum tarafından belirlenen kriterleri esas alır. Kurum bu maddenin uygulanmasında; aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlemeye yetkilidir.” hükmü yer almaktadır.
Bahse konu madde hükmünden, ihale komisyonunun, yaptığı değerlendirme neticesinde geçerli olduğunu tespit ettiği tekliflerden, ihalede verilen diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olan isteklileri tespit edeceği ve tespit edilen bu teklifleri reddetmeden önce yine madde metninde belirtilen usul doğrultusunda sorgulamaya tabi tutacağı anlaşılmaktadır.
Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük teklif sorgulamasının Kamu İhale Genel Tebliğinin “teklif fiyata dahil masraflar” ve “aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesini” düzenleyen maddeleri ile idari şartnamenin “teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı maddesindeki düzenlemelerin esas alınarak yapılması gerekmektedir. Bu ihalelerde, aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda belgelere dayalı yazılı açıklama yapmayan veya ihale komisyonunca açıklamaları yetersiz bulunan isteklilerin teklifleri ile teklif edilmesi gereken asgari işçilik maliyetini karşılamayan teklifler gerekçesi belirtilmek suretiyle reddedilecektir. Ancak şikayet başvurusuna konu hizmetin personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet alım ihalesi olmaması nedeniyle aşırı düşük değer tespitine yönelik bir modül bulunmamakta olup, ihale konusu hizmetin maliyet unsurlarının, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında olduğu gibi önceden belirlenen nitelikte olmadığı görülmektedir. Bu durumda, ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olarak hizmetin ifası için her isteklinin basiretli tacir olma yükümlülüğü gereğince kendi organizasyon yapısı, kullanacağı makine ekipmanın özellikleri, malzeme teminindeki kendine özgü koşulları vb. unsurları dikkate alarak teklif fiyatını belirlemesi gerekmektedir.
İhale konusu işin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı işi olmadığı, geçerli tekliflerin tamamının yaklaşık maliyetin altında olmakla birlikte yaklaşık maliyete ve birbirlerine göre aşırı düşük olmadığı, en düşük teklifin bile diğer tekliflere göre aşırı düşük olarak değerlendirilemeyeceği anlaşıldığından,  idarece hiçbir isteklinin teklifine ilişkin olarak aşırı düşük teklif sorgulaması yapılmaksızın ihalenin karara bağlanması gerekmektedir.
Ayrıca, malzeme dahil yemek alım hizmetlerinde yemek bileşenlerini oluşturan girdilerin önemli bir kısmı yerel, mevsimsel ve iklim özelliklerine göre farklılıklar göstermekte, bir çok girdi müstahsilden doğrudan temin edilebilmektedir. Özellikle sebze meyve gibi girdilerin piyasa koşulları sebebiyle muhasebeleştirilmesinde karşılaşılan güçlüklerin aşırı düşük teklif sorgulamasında ispat için aranılan belgelere yansıtılmasında isteklilerin önünde önemli bir engel teşkil edeceği düşünülmektedir.  Kamu İhale Kurumu tarafından personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımları için aşırı düşük sınır değerin tespiti ve sorgulanması konusunda bir kriter belirlenmediği hususu göz önüne alındığında, şikayete konu ihalede aşırı düşük teklif sorgulaması yapılmasının objektif kriterlerinin var olmadığı düşünülmektedir. 
Yukarıda açıklandığı üzere, incelemeye konu ihalede aşırı düşük teklif sorgulaması yapılmaması gerektiği yönündeki düşüncemizle, Kurul kararına katılmıyoruz. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy