(4734 S. K. m. 21, 38, 54, 55, 65) (Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği m. 9) (İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik m. 6) (Kamu İhale Genel Tebliği m. 78) 
Toplantı No: 2012/056 
Gündem No: 40
Karar Tarihi: 19.09.2012
Karar No: 2012/UH.II-3674   
Şikayetçi: Avira Gıda İnşaat Araç Kiralama Taah. A.Ş., Osmanağa Mahallesi Söğütlüçeşme Caddesi Tulumbacı Asım Sokak Korular İşhanı No:2/42 İSTANBUL
İhaleyi Yapan Daire: Milli Savunma Bakanlığı Genel Kurmay Başkanlığı Bağlıları Ve Müsteşarlık Ankara Ted.Blg.Bşk (Msb), Msb Ankara Tedarik Bölge Başkanlığı Etlik Caddesi (Eski Garajlar Yanı) 06010 ANKARA
Başvuru Tarih ve Sayısı: 07.09.2012 / 30665 
Başvuruya Konu İhale: 2012/91942 İhale Kayıt Numaralı "Hazır Yemek Hizmeti (10 Kısım)" İhalesi
Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme: Milli Savunma Bakanlığı Genelkurmay Başkanlığı Bağlıları ve Müsteşarlık Ankara Ted. Blg. Bşk (MSB) tarafından 25.07.2012 tarihinde pazarlık usulü ile yapılan “Hazır Yemek Hizmeti (10 Kısım)” ihalesine ilişkin olarak Avira Gıda İnşaat Araç Kiralama Taah. A.Ş.nin 29.08.2012 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 31.08.2012 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 07.09.2012 tarih ve 30665 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 07.09.2012 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2012/3366 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
Karar: Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
1) İhalenin başvuruya konu 2’nci kısmının aşırı düşük teklif sorgulaması yapılmaksızın sonuçlandırılmasının mevzuata uygun olmadığı,
2) Yaklaşık maliyetin gözden geçirilmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:
1) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:
Şikayete konu ihalenin, 10 farklı kısım üzerinden birim fiyat teklif almak suretiyle gerçekleştirildiği, işin süresinin 01.09.2012 tarihi ile 31.05.2013 tarihleri arasında toplam 273 gün olduğu, her bir kısımda hizmet sunulacak personel sayısının belirtildiği, işin yapılacağı mutfak ve yemekhane mesafeleri ile bunların bulunduğu birlik ve kurumların isimlerinin ihale dokümanı ekinde isteklilere verildiği, personele sunulacak kahvaltı, öğle yemeği ve akşam yemeklerinin aylar itibarıyla her bir gün için ayrı ayrı listelenerek belirlendiği, doküman ekinde yemek terkip ve gramajlarının ve hizmetin yürütülmesinde kullanılacak makine-ekipman ile temizlik sarf malzemelerinin cins ve miktarlarının yer aldığı görülmüştür.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında teklif fiyata dahil olacak giderler” başlıklı 78’inci maddesinde “78.1. Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımları; ağırlıklı olarak personel çalıştırılmasına dayanan, çalıştırılacak personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı hizmetlerdir.
78.2. Malzemeli veya malzemesiz temizlik, malzemesiz yemek, özel güvenlik, sayaç okuma ve kesme-açma, hasta ve ziyaretçi yönlendirme, tıbbi sekreterlik, veri işleme ve otomasyon sisteminin işletimi hizmetleri gibi hizmetler personel çalıştırılmasına dayalı olup, bu tebliğde personel çalıştırılmasına dayalı olan/olmayan hizmetler arasında sayılmayan işlerin personel çalıştırılmasına dayalı olup olmadığı yukarıda yer verilen tanıma göre idarelerce değerlendirilecektir. 
78.3. Malzeme dahil yemek hazırlama hizmeti veya malzeme dahil yemek hazırlama ve dağıtım hizmeti ya da makine ve ekipman ile araçlar ve/veya akaryakıtın yüklenici tarafından sağlanacağı çöp toplama ve nakline ilişkin hizmetler ile personel taşıma gibi hizmetler personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak değerlendirilmeyecektir. Ancak, personel çalıştırılmasına dayalı olmayan bir hizmet alımına ilişkin ihale dokümanında haftalık çalışma saatlerinin tamamını idarede geçirecek personel sayısının belirlenmesi hallerde teklif fiyata dahil giderler arasında işçilik giderine yer verilmesi gerekmektedir…” açıklaması yer almaktadır.
Anılan Tebliğ hükmünde “malzeme dahil yemek hazırlama ve dağıtım hizmeti” personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak değerlendirilmemiştir. Bu nedenle, inceleme konusu ihalenin de personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet alımı olmadığı anlaşılmaktadır.
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 9’uncu maddesinin 3’üncü fıkrasında “Hizmetin gerçekleştirilmesi için gerekli olan iş kalemlerine veya iş gruplarına ilişkin miktarların tespit edilen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutarların toplanması ile elde edilen genel toplam tutar, sözleşme giderleri ve genel giderler ile KDV hariç olarak belirlenir. Bulunan bu tutara işin niteliği dikkate alınarak % 20 oranını geçmemek üzere yüklenici kârı eklenir. Bu tutar, kâr hariç belirlenen genel toplam tutar üzerinden hesaplanan sözleşme giderleri ve genel giderler ile toplanarak yaklaşık maliyet hesaplanır. Buna ilişkin hesap cetveli hazırlayanlarca imzalandıktan sonra, ihale onay belgesinin ekine konularak ihale yetkilisine sunulur.” hükmü yer almaktadır.
Başvuruya konu ihalede yaklaşık maliyetin piyasa fiyat araştırması, 13.03.2012 tarihinde yapılan ihalede verilen teklifler ile 02.02.2011 tarihinde sözleşmeye bağlanan fiyatların güncellenmesi sonucunda bulunan bedellerin aritmetik ortalamasına dayandığı bu çerçevede gerçeği yansıtmadığı açık olan fiyat tekliflerinin ortalamaya dahil edilmediği ve yaklaşık maliyetin %20 oranında yüklenici kârı öngörülmek suretiyle mevzuata uygun hesaplandığı anlaşılmıştır.
4734 sayılı Kanun’un “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
İhale komisyonu, aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde Kurum tarafından belirlenen kriterleri esas alır. Kurum bu maddenin uygulanmasında; aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlemeye yetkilidir.” hükmü yer almaktadır.
Yukarıda belirtilen Kanun hükmünden, ihale komisyonu tarafından yaklaşık maliyet veya diğer tekliflerle kıyaslandığında aşırı düşük olarak belirlenen tekliflerin, reddedilmeden önce aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulacağı, anılan mevzuat hükümleri uyarınca aşırı düşük teklif sorgulamasına ilişkin olarak, isteklilerden teklif bileşenleri ile ilgili açıklama talebinde bulunulacağı ve isteklilerin bu açıklamalarını belgeye dayandıracakları, aşırı düşük teklif açıklamasına ilişkin olarak isteklilerce yapılan açıklamaların ihale komisyonunca değerlendirilmesi sonucunda, ihale konusu işin yapılabilmesi için yeterli görülen isteklilerin tekliflerinin kabul edileceği, bu nedenle kamu ihale mevzuatının, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi konusunda, kamu hizmetinin idari ve mali gereklerine aykırı kullanılmamak koşuluyla idareye takdir yetkisi verdiği, ancak bu yetkinin mutlak ve sınırsız olmadığı anlaşılmaktadır.
İdari Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 34’üncü maddesinde “34.1. İhale komisyonu, verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden, teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
34.2. İhale komisyonu tarafından;
a) İmalat sürecinin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temininde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen hizmet işinin özgünlüğü,
hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamalar dikkate alınarak, aşırı düşük teklifler değerlendirilir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
34.3. İhale komisyonu tarafından, aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesinde, sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalara ilişkin olarak Kamu İhale Kurumu tarafından düzenleme yapılmış ise bu düzenlemelerde yer alan kriterler esas alınacaktır.” düzenlemesi,
Anılan Şartname’nin “Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi” başlıklı 36’ncı maddesinde “36.1. Bu ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif, teklif edilen fiyatların en düşük olanıdır…” düzenlemesi yapılmıştır.
Kamu ihalelerine ilişkin ikincil mevzuat kapsamında, personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımlarında aşırı düşük teklif fiyatlarının belirlenmesinde esas alınacak sınır değerin tespitine ilişkin bir düzenleme bulunmamakla birlikte, Kamu İhale Kanunu’nun 38’inci maddesine göre idarelerin, geçerli teklifleri belirledikten sonra diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre aşırı düşük teklifleri tespit etme ve bu teklifler hakkında açıklama isteme yükümlülüğü bulunmaktadır.
Kurulun istikrar kazanmış kararları çerçevesinde kârsız yaklaşık maliyet tutarının altında teklif veren anılan isteklilerin idarece aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulması gerekmektedir.
Bu çerçevede, şikâyete konu ihalenin 2’nci kısmı üzerinde bırakılan isteklinin birim fiyat teklif bedelinin (9,63.-TL), idarece belirlenen kârsız birim yaklaşık maliyetin (9,38.-TL) altında olmadığı görüldüğünden, idarece aşırı düşük teklif sorgulaması yapılmadan ihalenin sonuçlandırılmış olmasının mevzuata aykırı olmadığı anlaşılmış olup, başvuru sahibinin iddiası yerinde görülmemiştir.
2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İdareye şikayet başvurusu” başlıklı 55’inci maddesinde “Şikayet başvurusu, ihale sürecindeki işlem veya eylemlerin hukuka aykırılığı iddiasıyla bu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gereken tarihi izleyen günden itibaren 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün içinde ve sözleşmenin imzalanmasından önce, ihaleyi yapan idareye yapılır. İlanda yer alan hususlara yönelik başvuruların süresi ilk ilan tarihinden, ön yeterlik veya ihale dokümanının ilana yansımayan diğer hükümlerine yönelik başvuruların süresi ise dokümanın satın alındığı tarihte başlar.”  hükmü yer almaktadır.
İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in “Başvuru süreleri” başlıklı 6’ncı maddesinde “(1) İdareye şikayet süresi; ihale sürecindeki şikayete konu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gerektiği tarihi izleyen günden itibaren Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelere yönelik başvurularda beş gün, diğer hallerde on gündür.
…
(3) Kuruma itirazen şikayet süresi; şikayet veya itirazen şikayet üzerine idare tarafından alınan iptal kararına karşı yapılacak başvurularda beş gün, diğer hallerde on gündür.” düzenlemesi yer almaktadır.
Dolayısıyla, 4734 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre gerçekleştirilen ihalede başvuru sahibinin, ihalenin şikâyete konu kısımlarına ilişkin yaklaşık maliyet tutarlarını son yazılı fiyat tekliflerinin verildiği 13.08.2012 tarihinde öğrendiği dikkate alındığında, yaklaşık maliyetin tespitinin mevzuata uygun yapılmadığı yönündeki iddiasını içeren şikâyet dilekçesini, en geç 22.08.2012 tarihinde idareye vermesi gerekirken, kesinleşen ihale kararının tebliğini müteakip 29.08.2012 tarihinde idare kayıtlarına alınan 28.08.2012 tarihli dilekçe ile idareye şikâyet başvurusunda bulunduğu görüldüğünden, başvuru sahibinin bu yöndeki iddiasının süre yönünden reddi gerektiği anlaşılmıştır.
Diğer taraftan, yaklaşık maliyetin tespitinin aşırı düşük teklifleri belirleme konusunda anılan Kanun’un 38’inci maddesinde referans alınması gereken değerlerden biri olduğu hususu göz önünde bulundurulduğunda, yaklaşık maliyetin hangi kriterler esas alınarak hesaplandığı konusunda inceleme yapılmıştır.
İhalenin başvuru konusu 2’nci kısmında yaklaşık maliyetin piyasa fiyat araştırması, 13.03.2012 tarihinde yapılan ihalede verilen teklifler ile 02.02.2011 tarihinde sözleşmeye bağlanan fiyatların güncellenmesi sonucunda bulunan bedellere dayandığı bu çerçevede gerçeği yansıtmadığı açık olan fiyat tekliflerinin ortalamaya dahil edilmediği ve yaklaşık maliyetin %20 oranında yüklenici kârı öngörülmek suretiyle hesaplandığı anlaşılmıştır.
İdarece gönderilen belge ve bilgilere göre, yaklaşık maliyetin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve ikincil mevzuatına uygun belirlediği sonucuna ulaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onuncu fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,
Oybirliği ile karar verildi. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy