(4734 S. K. m. 21, 32, 54, 56, 65) (Yapım İşleri Uygulama Yönetmeliği m. 60) (İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik m. 6, 7) (Kamu İhale Genel Tebliği m. 38, 45) (İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Tebliğ m. 12) 
Toplantı No: 2015/049
Gündem No: 24
Karar Tarihi: 19.08.2015
Karar No: 2015/UY.III-2274 
Şikayetçi: Tetiş Yapı İnş.San.Ve Tic.A.Ş.Mustafa Feyzi Koç İş Ortaklığı
İhaleyi Yapan Daire: Malatya Valiliği Yatırım İzleme Koordinasyon Başkanlığı
Başvuru Tarih ve Sayısı: 27.07.2015/63311
Başvuruya Konu İhale: 2014/68982 İhale Kayıt Numaralı "112 Acil Çağırı Merkezi Ve İl Afet Ve Acil Durum Merkezi Yapım İşi" İhalesi
Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme:
Karar:
TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER:
Başkan: Mahmut GÜRSES
Üyeler: Ali Kemal AKKOÇ, Mehmet Zeki ADLI, Hasan KOCAGÖZ, Hamdi GÜLEÇ, Mehmet AKSOY
BAŞVURU SAHİBİ:
Tetiş Yapı İnş.San.ve Tic. A.Ş.-Mustafa Feyzi Koç İş Ortaklığı,
VEKİLİ:
Av. Abdurrahman Şükrü Kozak
Uğur Mumcu Cad. No: 29/5 Çankaya/ANKARA
İHALEYİ YAPAN İDARE:
Malatya Valiliği Yatırım İzleme Koordinasyon Başkanlığı,
Karakavak Mahallesi Turgutözal Caddesi No: 129 44100 Yeşilyurt/MALATYA
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2014/68982 İhale Kayıt Numaralı “112 Acil Çağırı Merkezi ve İl Afet ve Acil Durum Merkezi Yapım İşi” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Malatya Valiliği Yatırım İzleme Koordinasyon Başkanlığı tarafından 15.07.2014 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “112 Acil Çağırı Merkezi ve İl Afet ve Acil Durum Merkezi Yapım İşi” ihalesine ilişkin olarak Tetiş Yapı İnş.San.ve Tic. A.Ş.-Mustafa Feyzi Koç İş Ortaklığının 13.07.2015 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 22.07.2015 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 27.07.2015 tarih ve 63311 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 27.07.2015 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2015/1968 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, ihale üzerinden bırakılan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarının mevzuata uygun olmadığı,
- İhale dokümanı kapsamında çimento nakli, demir nakli, hasır-çelik nakli, kiremit nakli, kum çakıl nakli, mermer pirinci nakli, profil nakli, tuğla nakline ait analizlerin formatının verildiği ve taşıma mesafelerinin belirtildiği, idarenin yaklaşık maliyeti oluştururken bu analiz girdilerinin bulunduğu iş kalemleri için nakliye maliyetini hesap ettiği, isteklilerin tekliflerini oluştururken nakliye giderlerini göz önüne aldığı ancak aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında anılan girdileri içeren Y.23.014, Y.23.015, 17.155/MK, 27.525/A1, 27.531/MK, Y.21.051/C03, Y.21.050/C01, 26.502/MK… vb. açıklama istenilen iş kalemlerine ait sunulan analizlerde nakliye giderlerine yer verilmediği ve ayrıca bir nakliye analizi de sunulmadığı, nakliye giderine ilişkin herhangi bir açıklama yapılmamış olduğu ve ihaleyi yapan idare tarafından da bu durum göz ardı edilerek aşırı düşük teklif açıklamasının uygun görülmesinin 4734 sayılı kanunun 5’inci maddesinde yazılı olan eşit muamele ilkesine aykırılık teşkil ettiği,
 -922-584, 890-920, 950-114, 796-103,791-417,751-118...vs belirtilen iş kalemleri için herhangi bir analiz sunulmadığı veya bu iş kalemleri için malzeme ve montaj bedellerini ayrı ayrı gösterir şekilde de herhangi bir açıklamada bulunulmadığı, tesisat iş kalemleri için Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.7’nci maddesine uygun olarak aşırı düşük savunma verilmemiş olmasına rağmen anılan isteklinin aşırı düşük savunmasının uygun görülmesinin mevzuata aykırılık teşkil ettiği,
-Hesap cetvelinde belirlenmiş olan miktarların yaklaşık maliyetteki ve projedeki miktarlardan oransal olarak % 10 eksik olduğu, ölçü birimleri adet olanların dışındaki iş kalemlerinin miktarlarında sistematik olarak eksiltme yapıldığı, bu durumun ihale üzerine bırakılan istekli lehine fiyat avantajı oluşturduğu, bu farkın parasal tutarının anılan isteklinin teklifine eklendiğinde ihaleye katılan istekliler arasındaki sıralamanın değiştiği, bu sebeple aşırı düşük teklif açıklamasının uygun görülmesinin Kamu İhale Genel tebliğine aykırılık teşkil ettiği,
-Özel poz niteliğinde olan iş kalemlerinin açıklaması kapsamında sunulan fiyat teklifleri / proforma faturaların Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.13.1 ve 45.1.13.11’inci maddelerine aykırı olarak tanzim edildiği, proforma fatura üzerindeki bilgilerin gerçek bilgileri yansıtmadığı, fiyat tekliflerini düzenleyen SMMM hakkında suç duyurusunda bulunulması gerektiği, proforma faturayı / fiyat teklifini düzenleyen firmalar tarafından teklif verilen işler ile ilgili proforma fatura / fiyat teklifi üzerinde yazılı geçici vergi beyanname dönemine ait herhangi bir alış / satış işlemi olmamasına rağmen varmış gibi belge düzenlendiği bu sebeple fiyat tekliflerini imzalayan SMMM’den fiyat tekliflerinin dayanağı olan EK.O-5, EK.O-6 Tutanaklarının istenilerek işlem tesis edilmesi gerektiği, örnek olarak fiyat teklifi alınarak açıklamada bulunulan “alüminyum döner giriş kapısı ve dört yönlü gizli tavan fan coil” iş kalemi için sunulan fiyat teklifinde satış tespit tutanağı tarihinin 2015 olduğu, Vergi Usul Kanunu’na göre 31/12/2014 tarihinde son bulan mali yıla ait veriler ile 2015 yılında tutanak düzenlenmesinin mümkün olmadığı, ihale üzerine bırakılan istekli tarafından 2015/UY.III -1277 sayılı düzeltici işlem kararı alınmadan önce yapılan aşırı düşük teklif açıklamasında aynı firmadan aynı iş kalemi için alınarak sunulan fiyat teklifleri ile şu anda yapılan aşırı düşük teklif açıklamasında sunulan fiyat teklifleri arasında %100’ü aşan farkların olduğu, aynı vergi döneminde işlem gören mal/mamül için iki farklı fiyat çıkarılmasının gelir vergisi ve Vergi Usul Kanunu’na aykırılık teşkil ettiği ve düzenlenen belgenin doğruluğuna gölge düşürdüğü, EÖzel-1 ile ÖzelF6 özel pozları, esaslı işçilik ve nakliye gerektirir nitelikte iş kalemleri olmasına rağmen bu iş kalemleri için alınan fiyat teklifi/proforma faturalarda sadece malzeme giderlerine yer verildiği, işçilik(montaj) ve nakliyeye dair herhangi bir açıklamada bulunulmadığı,
-Analizlerin, analiz formatına uygun olmadığı, gerek analizlerde gerekse hesap cetvelinde kullanılan pozların hangi kamu kurum ve kuruluşuna ait olduğunun belirtilmediği,
-Analizler ve hesap cetvellerinde aritmetik hataların var olduğu, buna rağmen hataların yok sayılarak açıklamanın uygun görülmesinde mevzuata uyarlık bulunmadığı,
 -Analizlerde yürürlükte olan asgari ücret yerine ihale ilan tarihinin içinde yer aldığı yıl olan 2014’te yürürlükte olan asgari ücretlerin kullanıldığı, bu sebeple aşırı düşük teklif açıklamasının reddedilmesi gerektiği,
-Analizlerin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan birim fiyat tarifelerine uygun olmadığı, analiz girdilerinin değiştirildiği ve analiz girdi miktarlarının azaltıldığı bu sebeple aşırı düşük teklif açıklamasının reddedilmesi gerektiği,
-Proforma faturalarda teklif edilen birim fiyatların ticari hayatın işleyişine aykırı bir şekilde çok düşük rakamlar içerdiği,
-Proforma fatura ve fiyat teklifleri üzerinde maliyete dayalı açıklama yapılan iş kalemleri için SMMM tarafından "Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (...) sayılı maliyet tespit tutanağındaki ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim." ibaresi yazılmış olmakla birlikte, maliyet tespit tutanağındaki “ortalama/toplam birim maliyet” ibaresinden hangisine göre düzenlendiğinin anlaşılmadığı, diğer bir ifadeyle proforma faturalarda, ortalama birim fiyat mı yoksa toplam birim fiyat üzerinden mi düzenlendiği bilgisine yer verilmediği,
-Analiz girdilerinin miktarı, birim fiyat tariflerine uygun olması gerekirken analiz girdi miktarlarının virgülden sonraki en yakın iki ondalıklı rakama yuvarlanmış olduğu,
-Açıklama istenilen iş kalemlerindeki ölçü birimleri ile, açıklama istenilen iş kalemlerindeki ölçü miktarlarının ve tarifi kullanılan kamu pozlarındaki ölçü birimlerinin birbirleri ile tezatlık arz ettiği,
-Nakliye analizlerindeki nakliye mesafeleri ile idarece belirlenen nakliye mesafelerinin birbiri ile uyumlu olmadığı, idarece belirlenen nakliye mesafelerinin düşürülerek nakliye hesabı yapıldığı,
-Farklı analizlerde aynı analiz girdileri için farklı fiyatlar teklif edildiği,
-Analizlerdeki birim fiyatlar ve fiyat teklifi / proforma faturalardaki birim fiyatlar ile hesap cetvelindeki birim fiyatların aynı olmadığı iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
Yapım İşleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Sınır değer ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 60’ıncı maddesinde, “(1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.
(2) İhale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında olan isteklilerden açıklama isteneceğinin belirtilmesi halinde, sınır değerin altında olan teklifler ihale komisyonunca aşırı düşük teklif olarak tespit edilir. Bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale komisyonu;
a) Yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen işin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir. İhale komisyonunca reddedilmeyen teklifler geçerli teklif olarak belirlenir.
(3) İhale ilanında ve dokümanında ihalenin, Kanunun 38 inci maddesinde öngörülen açıklama istenmeksizin sonuçlandırılacağının belirtilmesi halinde; ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklif üzerinde bırakılır.
(4) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin yarısına kadar olan ihalelerde, ihale ilanında ve dokümanında sınır değerin altında olan tekliflerin reddedileceğinin belirtilmesi halinde, sınır değerin altında olduğu tespit edilen isteklilerin teklifleri açıklama istenmeksizin reddedilir.” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Aşırı düşük teklif sorgulaması öngörülen ihalelerde yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında yapılacak işlemler” başlıklı 38’inci maddesinde, “38.1. İdare, yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında her bir iş kalemi/grubunun yaklaşık maliyete oranını tespit edecektir. Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemleri/grupları tutarlarının büyükten küçüğe sıralandığı ve oranların kümülatif toplamının da gösterildiği “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” ile iş kalemleri/gruplarına ait ayrıntılı analizler ve analiz girdilerinin tutarları itibarıyla küçükten büyüğe sıralanmış halini gösteren “sıralı analiz girdileri tablosu” hazırlanarak yaklaşık maliyet hesap cetveli kapsamında ihale onay belgesine eklenecektir. Sıralı iş kalemleri/grupları listesi oluşturulurken, iş kalemleri/grupları tutarlarının yaklaşık maliyete oranları, en yakın dört ondalık basamaklı sayıya getirilecek biçimde yuvarlanacak ve bu oranların toplamının, yuvarlama nedeni ile 1 den farklı olması dikkate alınmayacaktır. …” açıklaması,
Anılan Tebliğ’in “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde, “…45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir.
45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir.
Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.
45.1.2.2.İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.
Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir.
Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.
Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.
Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.
45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.
İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.
…
45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;
a) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde, toplam teklif bedelini oluşturan iş kalemleri ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatların gösterildiği hesap cetveli ile açıklama istenen iş kalemleri ve/veya iş gruplarının birim fiyatlarına ilişkin ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri,
b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri
sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.
Anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan ihalelerde istekli tarafından sunulacak hesap cetvelinde, sorgulamaya tabi tutulmayan iş kalemlerinin ve/veya iş gruplarının her biri için miktar ve birim fiyatların ayrı ayrı gösterilmesi zorunlu olmayıp, sorgulanmayan iş kalemlerinin tamamı için teklif edilen toplam bedelin gösterilmesi yeterlidir.
45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;
a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,
b) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde; iş kalemleri ve/veya iş gruplarının yapım şartlarına bağlı kalınarak, her iş kalemi/iş grubunun içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,
(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.
İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.
Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında istekli olabileceklere verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.
45.1.5. İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.
 Örneğin; isteklinin, “150 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.001 poz numaralı birim fiyatını (2010 B.F: 97,86 TL) teklif etmesi, “200 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.002 poz numaralı birim fiyatının (2010 B.F: 104,00 TL) üzerinde 105,00 TL teklif vermesi, 250 dozlu demirsiz beton” iş kalemi için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 16.003 poz numaralı birim fiyatının kar ve genel gider hariç tutarına, (110,13/1,25=88,10 TL) kendi belirlediği % 18 kar ve genel gider karşılığı eklemek suretiyle 103,96 TL (88,10 x 1,18) teklif etmesi ve teklif ettiği söz konusu birim fiyatları aşağıdaki örnek listede gösterildiği şekilde tablo halinde göstermesi durumunda; bu üç iş kalemi için analiz düzenlemesi zorunlu değildir.
Kamu kurum ve kuruluşlarının yayımlanmış birim fiyatları kullanılarak oluşturulan teklif birim fiyat listesi (Örnek)
Sıra No
Poz No
İş kaleminin adı
Kamu kurum ve kuruluş birim fiyatları
Teklif
Birim fiyatı alınan kurum/kuruluş
Kar ve genel gider dahil birim fiyat
Kar ve genel gider hariç birim fiyat
Teklif edilen kar ve genel gider
Teklif edilen birim fiyat
(TL)
(TL)
(TL)
(TL)
1
16.001
150 dozlu demirsiz beton
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı
97,86
 
 
97,86
2
16.002
200 dozlu demirsiz beton
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı
104,00
 
 
105,00
3
16.003
250 dozlu demirsiz beton
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı
110,13
88,10
15,86
103,96
…
…
…
…
 
 
 
 
İş kalemleri/grupları için, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar esas alınarak teklif sunulmuş olmakla birlikte; yukarıda belirtildiği şekliyle liste halinde belirtilmemesi durumunda, söz konusu iş kalemleri/grupları için analiz sunulması zorunludur.
İlan veya davet tarihinde cari yıl birim fiyatın yayımlanmamış olması durumunda, istekli tarafından önceki yılın yayımlanmış birim fiyatları kullanılabilir.
45.1.6. Analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçleri kullanan ve söz konusu rayiçleri poz numaralarını da belirtmek suretiyle liste halinde sunan isteklilerin, söz konusu rayiçlere ilişkin olarak 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına gerek bulunmamaktadır.
45.1.7. İstekliler tarafından, inşaat iş kalemleri/iş grupları dışında yer alan sıhhi tesisat, kalorifer tesisatı, müşterek tesisat, havalandırma, brülör, asansör, elektrik tesisatı vb. iş kalemleri/iş gruplarına ait analiz sunulması yerine bu iş kalemi/iş gruplarına ait malzeme ve montaj bedelini ayrı ayrı gösterecek şekilde açıklama yapılması kabul edilecektir.
 45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede; çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilir. Bu şekilde düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir.
45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.
…
45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.
İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;
a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,
b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,
c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,
ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,
d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,
e. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,
f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir.
İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları açıklamaları kapsamında sunacaklardır.
Yukarıda sayılan bilgi ve belgelerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, istekliler tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer bilgi ve belgeler kullanılarak da açıklama yapılabilir (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir). Yüklenicinin dışında üçüncü kişilerce inşaat mahalli dışında imal edilen ve esaslı başka bir işçilik veya malzeme katkısı yapılmaksızın yapıya monte edilen iş kalemlerinin üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri ile açıklanması durumunda, bu iş kalemlerine ilişkin analiz sunulması zorunlu değildir. Ayrıca, istekliler tarafından teklif kapsamındaki harita, kadastro ve proje işlerine ilişkin yapılacak açıklamalarda üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması yeterlidir.
45.1.13.1. Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, meslek mensubu tarafından muhafaza edilecek ve fiyat teklifinin ekinde idareye verilmeyecektir. Ancak idare veya Kurum tarafından gerekli görülmesi halinde bu tutanaklar meslek mensubundan istenebilecektir.
Maliyet tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için, fiyat teklifinin mamul/mala ilişkin olması halinde mamul/malın birim fiyatının, tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması; fiyat teklifinin hizmete ilişkin olması halinde ise bu hizmetin birim fiyatının, tutanakta tespit edilen toplam birim maliyetin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.5) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı maliyet tespit tutanağındaki ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.6) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu değildir.
Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
…
45.1.13.10. Meslek mensubu; üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerindeki beyanın ve emsal bedel beyanı ile Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanaklardaki bilgilerin doğruluğundan sorumludur. Meslek mensubu ibaresinden Yeminli Mali Müşavirler veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler anlaşılır.
45.1.13.11. -O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanakların son veya bir önceki geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesi zorunludur. Son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminin tespitinde; 4734 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (d) ve (e) bentlerine göre pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde ilk yazılı fiyat tekliflerinin alındığı tarih, diğer ihale usulleri ile yapılan ihalelerde ise ihale tarihi esas alınır.
Örneğin; 11.1.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan ihalede son geçici vergi beyanname dönemi “Ekim-Kasım-Aralık 2013”, 15.7.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan ihalede son geçici vergi beyanname dönemi “Nisan-Mayıs-Haziran 2014” tür.
…
45.1.13.13. İşletme hesabına göre defter tutuluyor olması durumunda; yukarıda belirtilen tutanaklar, işletme hesabı defteri ve işletme hesap özeti kayıtlarına göre düzenlenecektir.
45.1.14. Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda; (45.1.3 - 45.1.13) maddelerine uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları idarece tanımlanan yapım şartlarına uymayan veya teknik şartnameye aykırı hususlar içeren isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek suretiyle reddedilecektir.
…
45.1.16. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak istenen sürede açıklama yapmasına rağmen teklifi reddedilen isteklilerin açıklamalarının yeterli görülmeme nedenlerinin, sadece ilgili madde numaralarına atıf yapılmakla yetinilmeyerek hangi düzenlemeye aykırılık bulunduğu da belirtilmek suretiyle kesinleşen ihale kararının bildirilmesi zorunludur.
45.1.17. İhale süreci devam ederken çeşitli nedenlerle teklif geçerlik süresinin bitmesi ve 4734 sayılı Kanunun 32 nci maddesi uyarınca teklif geçerlik sürelerinin uzatılması yönündeki idare talebini kabul etmeyen isteklilerin bulunması durumunda; yeniden bir sınır değer tespit edilmeyecek ve idarece aşırı düşük teklif sorgulaması, tespit edilen ilk sınır değer dikkate alınarak gerçekleştirilecektir. Ancak; gerek idarece gerek Kurum veya mahkemeler tarafından alınan kararlar çerçevesinde, ihale tarihi itibari ile geçerli olan teklif sayısında değişiklik olması halinde aşırı düşük teklif sınır değerinin geçerli teklifler dikkate alınarak yeniden belirlenmesi gerekmektedir.” açıklaması yer almaktadır.
Başvuruya konu ihaleye ilişkin olarak Tetiş Yapı İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.-Mustafa Feyzi Koç İş Ortaklığı tarafından 17.09.2014 tarih ve 31285 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulması üzerine Kamu İhale Kurulu tarafından alınan 12.11.2014 tarih ve 2014/UY.III-3662 sayılı karar ile “…1) Başvuru sahibinin 17.09.2014 tarihinde Kurum kayıtlarına alınan dilekçesinde;
“a) Açıklama istenen özel pozlarının analizlerinin, ihale dosyasında verilen analiz formatına, birim fiyat tariflerine ve idarece tanımlanan yapım şartlarına uygun olmadığı, söz konusu özel birim fiyatlara analiz yapılmayarak, proforma fatura ile açılama yapıldığı, söz konusu imalatların inşaat imalatları içinde yer aldığı esaslı bir işçilik ve malzeme katkısı içerdiğinden dolayı analiz yapılması gerektiği, bunun yanında alınan proforma faturalarda, malzeme, işçilik ve nakliye bedellerinin ayrı ayrı gösterilmediği, yine proforma faturalarda teklife konu malın teknik özellikleri ile ihale dokümanında bulunan özel teknik şartnamede belirtilen söz konusu özel pozların teknik özelliklerinin uyuşmadığı ve proforma faturalarda hangi iş için fiyat teklifi verildiğinin belirtilmediği,
b) Aşırı düşük savunma dosyası veren firmanın, açıklama için analiz verilmesine gerek olmayan pozlar ile açıklama için analiz verilecek liste formatının, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 38.3’üncü maddesi gereğince birim fiyat alınan kurum/kuruluş, kar ve genel giderler dahil birim fiyat, kar ve genel giderler hariç birim fiyat, teklif edilen kar ve genel giderler ve en son olarak teklif edilen birim fiyatın belirtilmesi, formatına uygun olmadığı, yine aynı tebliğin 38.9’uncu maddesine göre açıklama için ilave belgeye gerek olmayan analiz girdileri ile açıklama için ilave belge verilecek analiz girdileri listesinde kullandığı rayiçlerin, söz konusu tebliğin formatına uygun olmadığı ve kullanılan rayiçlerin listede eksik olarak sunulduğu,
c) Düzenlenen analizlerdeki belirtilen işçilik ücretlerinin ihale ilan tarihindeki asgari ücret tespit komisyonunun belirlediği 4,76 TL/Saat’ten az olduğu,
d) Söz konusu yapım işine ait uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerinde bulunan ve yaklaşık maliyetin büyük bir oranını oluşturan iş kalemlerinin (24.016, Özel inş. 2(Alüminyum Korkuluk), Özel İnş. 05(Paslanmaz Çelik Kapı Tekmeliği), Özel İnş. 06(Alüminyum Doğrama Çift Açılır Mekanizma ), Özel İnş. 12 (Alüminyum Kapı Kasası), Özel İnş. 14 (Fotoselli Kapı), Özel İnş. 15 (Laminat Kapı Şaft Kapağı Yapılması ve Montajı) ve Prekast Cephe Kaplaması.) aşırı düşük savunma kalemleri içerisinde bulmadığı, söz konusu yapım işinin anahtar teklifi götürü bedel olması nedeniyle, yüklenici firmanın uygulama projeleri ile mahal listelerinde belirtilen iş kalemlerinin açıklama istenilen iş kalemleri (%80) veya açıklama istenilmeyecek iş kalemleri (%20) içerisinde savunma dosyasında belirtilmesi gerektiği, ancak söz konusu kalemlerin aşırı düşük savunma belgeleri içerisinde bulunmadığı ve bu durumun idarece göz ardı edilerek geçiştirildiği,
e) Söz konusu yapım işinde, aşırı düşük savunma belgeleri savunmanın son günü olan 14.08.2014 tarihinde idareye verilmiştir. 15.08.2014 tarihinde savunmanın uygun olduğu kabul edilmiş ve ihalenin 7 sıra numarası ile kayda alınan İbrahim Takan TAHTALI (pilot ortak) –Bagen İnş. Tur. Sey. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. üzerine bırakılmasına karar verilmiştir. Söz konusu yapım işinin özellikli bir iş olması ve aşırı düşük sorgulamaya tabi tutulan yaklaşık maliyet bileşenlerinin bir mesai günüde incelenerek idarece uygun bulunup akabinde karara bağlanması, idarenin savunmayı detaylı incelemeden karar verdiği sonucunu ortaya çıkarmaktadır.” ifadelerine yer verildiği,
2) 05.09.2014 tarihli idareye vermiş olduğu şikâyet dilekçesinde;
“…112 Acil Çağırı Merkezi ve İl Afet ve Acil Durum Merkezi Yapım İşini Yapım İşi İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 60 ve Kamu İhale Genel Tebliğinin (45.) maddesine göre,
Anahtar teslimi götürü bedel işlerde, açıklama kapsamında;
- Toplam teklif bedelini oluşturan iş kalemleri ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatların gösterildiği hesap cetveli,
 - Açıklama istenen iş kalemleri ve/veya iş gruplarının birim fiyatlarına ilişkin ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizler,
 - Sunulan analizlerin girdi maliyetlerine ilişkin bilgi ve belgelerin,
Sunulması gerekmektedir.” ifadelerine yer verildiği,
3) İdarenin şikâyet başvurusuna yönelik olarak 09.09.2014 tarihli ve 10440813-490-9347 sayılı cevap yazısında ise;
“İlgili yazınızla vermiş olduğunuz dilekçe incelenmiş olup dilekçede belirtilen hususlarda İbrahim Hakan Tahtalı – Bagen İnş. Tur. Sey. Gıda ve Tic. Ltd. Şti. firmasından savunma alınmıştır. Savunmada dilekçenizde belirtilen konularla ilgili herhangi bir sakınca bulunmadığı görülmüştür. İlgili firmanın vermiş olduğu savunma ihale komisyonu tarafından kabul edilerek 112 Acil Çağırı Merkezi ve İl Afet ve Acil Durum Merkezi Yapım İşi ihalesi İbrahim Hakan Tahtalı – Bagen İnş. Tur. Sey. Gıda ve Tic. Ltd. Şti. uhdesinde kalmıştır.” ifadelerine yer verildiği görülmüştür.
4734 sayılı Kanun’un “Kuruma itirazen şikâyet başvurusu” başlıklı 56’ncı maddesinde, idareye şikâyet başvurusunda bulunan veya idarece alınan kararı uygun bulmayan aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından itirazen şikâyet başvurusunda bulunulabileceği, Kurumun itirazen şikâyet başvurularını başvuru sahibinin iddiaları ile idarenin şikâyet üzerine aldığı kararda belirlenen hususlar ve itiraz edilen işlemler bakımından eşit muamele ilkesinin ihlal edilip edilmediği açılarından inceleyeceği hüküm altına alınmıştır.
İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in “Başvuru süreleri” başlıklı 6’ncı maddesinde “1) İdareye şikâyet süresi; ihale sürecindeki şikayete konu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gerektiği tarihi izleyen günden itibaren Kanun’un 21’inci maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelere yönelik başvurularda beş gün, diğer hallerde on gündür.
(2) Ancak, ilân ile ön yeterlik veya ihale dokümanına yönelik şikâyetler, birinci fıkradaki süreleri aşmamak kaydıyla başvuru veya teklif sunulmadan önce en geç ihale veya son başvuru tarihinden üç iş günü öncesine kadar yapılabilir.
(3) Kuruma itirazen şikâyet süresi; şikâyet veya itirazen şikâyet üzerine idare tarafından alınan iptal kararına karşı yapılacak başvurularda beş gün, diğer hallerde on gündür.” hükümlerine,
“Sürelerle ilgili genel esaslar” başlıklı 7’nci maddesinde ise “(1) Süreler;
a) İlâna yönelik başvurularda ilk ilân tarihini,
b) Ön yeterlik veya ihale dokümanının ilana yansımayan hükümleri için dokümanın satın alındığı tarihi, belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan danışmanlık hizmet alımı ihalelerinde ihale dokümanının teslim alındığı tarihi, zeyilnameye yönelik başvurularda ise zeyilnamenin bildirildiği tarihi,
c) İdarenin işlem veya eylemlerine karşı yapılacak başvurularda şikâyete yol açan durumun farkına varıldığı yahut farkına varılmış olması gerektiği tarihi,
ç) Şikâyet üzerine idare tarafından verilen kararın bildirildiği veya bildirilmiş sayıldığı tarihi, on gün içerisinde karar alınmaması halinde ise bu sürenin bitimini,
d) İhalenin iptali kararına karşı yapılan itirazen şikâyet başvurularında ise iptal kararının bildirildiği veya bildirilmiş sayıldığı tarihi,
izleyen günden itibaren başlar.” hükümlerine,
İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Tebliğ’in “Kurum tarafından yapılacak işlemler” başlıklı 12’nci maddesinin ikinci fıkrasında “…İdareye başvuru konularının yanı sıra yeni konular da eklenerek Kuruma başvurulması halinde ise, itirazen şikayet başvurusunun incelenmesinde idareye başvurusu konusu edilmeyen hususlar dikkate alınmaz.” açıklamasına yer verilmiştir.
Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri ve iddia konusu husus birlikte değerlendirildiğinde; başvuru sahibinin iddiasının itirazen şikâyete konu edilebilmesi için öncelikle idareye şikâyet başvurusunda bulunulması, şikâyet başvurusu üzerine idare tarafından alınan kararın uygun bulunmaması veya süresi içinde karar alınmaması halinde itirazen şikâyet başvurusunda bulunulması gerekmekte olup başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu ettiği söz konusu iddianın idareye yapılan başvurudaki iddialar arasında yer almadığı görülmüş olup anılan iddiaya ilişkin olarak 4734 sayılı Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince başvurunun şekil yönünden reddi gerekmektedir.. …” şeklinde,
12.11.2014 tarihli ve 2014/UY.III-3662 sayılı Kurul kararına karşı başvuru sahibi tarafından dava açıldığı anlaşılmış, Mahkemece verilen karar üzerine de Kurulun 15.04.2015 tarihli ve 2015/MK-165 sayılı kararıyla esas incelemesine geçilmesine karar verilmiştir. Yapılan esas incelmesi sonucunda 06.05.2015 tarih ve 2015/UY.III-1277 sayılı karar ile “…Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler başlıklı” 45.1.4’üncü maddesinin son fıkrasında “Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında istekli olabileceklere verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.” açıklamasına yer verilmiştir.
Anılan Tebliğ açıklamasında yapım işi ihalelerinin aşırı düşük teklif açıklamalarında kullanılmak üzere, idarelerce tanımlanan özel ve paçal iş kalemleri için analiz girdi ve miktarlarının yer aldığı, analizlerin hazırlanarak ihale dokümanı kapsamında istekli olabileceklere verilmesi gerektiği düzenlenmiş olmasına rağmen, başvuru konusu ihalede açıklama istenecek iş kalemleri arasında yer alan özel poz niteliğindeki 5 adet iş kalemi için ihale dokümanı kapsamında ya da isteklilere gönderilen aşırı düşük teklif açıklama isteme yazısı ekinde herhangi bir analize yer verilmediği görülmüştür.
Buna göre, aşırı düşük teklif açıklaması talep edilen isteklilerin, girdileri belirli olmayan imalatlar için açıklama yapabilmesinin mümkün olmadığı, yapılan açıklamalarda yer alan verilerin değerlendirmesinin yapılabilmesi için örnek bir analiz veya kıstas bulunmadığı, söz konusu eksikliklerin yapılacak aşırı düşük teklif açıklamalarının belirsiz olmasına yol açacağı anlaşılmaktadır.
Bu çerçevede, “özel-inşaat”, “özel inşaat 13”, “özel F6”, “özel-8” ve “özel-1” pozları için idarece herhangi bir analiz hazırlanmadığı görüldüğünden, söz konusu beş imalattan niteliği gereği analiz formatı hazırlanabilecek olanlar için analiz girdi ve miktarlarının gösterildiği analizlerin idarece hazırlanması, hazırlanacak analizler kapsamında yer alan girdiler de göz önünde bulundurulmak suretiyle, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 38.1’inci maddesine göre açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ilişkin sıralı analiz girdileri listesi ile sıralı analiz girdileri listesi kullanılmak suretiyle tutarı kâr ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilerek açıklama istenilecek ve istenilmeyecek analiz girdilerinin idare tarafından oluşturulması, bahse konu hususlar belirlenip hazırlandıktan sonra bu hususlara uygun bir şekilde teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden, analiz hazırlanan özel pozlara ait analiz girdilerinin ve miktarlarının gösterildiği analizlere de yer verilmek suretiyle, yeniden aşırı düşük teklif açıklaması istenmesi gerekmektedir.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, idarece mevzuata uygun bir şekilde, aşırı düşük teklif açıklama istemi kapsamında, gerekli belgelerin hazırlanıp teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden tekrar aşırı düşük teklif açıklaması istenmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir. …” şeklinde karar verilmiştir.
Yapılan incelemede; başvuruya konu ihalenin “112 Acil Çağırı Merkezi ve İl Afet ve Acil Durum Merkezi” yapım işi olduğu, anahtar teslimi götürü bedel üzerinden gerçekleştirilen ihalede 5.048.618,53 TL tutarındaki sınır değerin altında teklif veren iki isteklinin bulunduğu, idare tarafından teklif geçerlik süresi dolan isteklilere tekliflerinin geçerlik süresini uzatmak isteyip istemediğinin yazı ile sorulduğu, sınır değerin altında kalan Şark İnş. İhr. Tic. ve San. A.Ş. nin teklifinin geçerlik süresinin uzatılmasını kabul etmediği, bu sebeple değerlendirme dışı bırakıldığı, sınır değer altında kalan tek istekli olan İbrahim Hakan Tahtalı-Bagen İnş. Tur. Sey. Gıda San ve Tic. Ltd. Şti İş Ortaklığının aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulduğu, ihalenin sunulan açıklamaları uygun bulunan İbrahim Hakan Tahtalı-Bagen İnş. Tur. Sey. Gıda San ve Tic. Ltd. Şti İş Ortaklığı üzerinde bırakıldığı ve başvuru sahibi Tetiş Yapı İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.-Mustafa Feyzi Koç İş Ortaklığının da ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif olarak belirlendiği görülmüştür.
İdare tarafından 06.05.2015 tarih ve 2015/UY.III-1277 sayılı kurul kararı doğrultusunda açıklanması istenilen iş kalemleri içerisinde yer alan ÖZEL-İNŞAAT, EÖZEL-1,ÖZEL F6, ÖZEL-8, ÖZEL İNŞAAT 13 özel iş kalemleri için gerekli analizlerin düzenlendiği, 01.06.2015 tarihli aşırı düşük teklif açıklama isteme yazısında “15/07/2014 Salı günü saat 10:30'da yapılan 112 Acil Çağrı Merkezi ve İl Acil Afet ve Acil Durum Merkezi Yapım İşi İhalesi ile ilgili olarak Kamu İhale Kurulunun 2015/UY.III-1277 No.lu kararı gereği düzeltici işlem yapılabilmesi için idari şartnamenin 33.2 maddesi gereğince ekli tabloda belirtilen analiz formatlarına ve sıralı iş kalemlerine ait ayrıntılı savunmanızın tebliğ tarihinden itibaren, 10(on) gün içinde Başkanlığımıza gönderilmesi …” ifadelerine yer yerilerek yazı ekinde “analiz formatı” ve “sıralı iş kalemleri listesi” nin istekliye gönderildiği, İbrahim Hakan Tahtalı, Bagen İnş. Tur. Sey. Gıda San ve Tic. Ltd. Şti İş Ortaklığı tarafından idareye “01.06.2015 tarih, 37821983-490-6334 sayılı ihale teklifi konulu yazınızda 112 Acil Çağrı Merkezi ve İl Acil Afet ve Acil Durum Merkezi Yapım İşi ihalesi ile ilgili olarak tarafımızdan istemiş olduğunuz yazıda açıklama istenilmeyecek analiz girdileri listesi ekte verilmemiştir. Bu konuya ait listelerin tarafımıza verilmesi ve bu husustan dolayı 3 gün ek süre verilmesi …” ifadeleri ile başvurulduğu, bunun üzerine idare tarafından “15/07/2014 Salı günü saat 10:30' da yapılan 112 Acil Çağrı Merkezi ve İl Acil Afet ve Acil Durum Merkezi Yapım İşi'ne ilişkin ilgide kayıtlı dilekçenizle istemiş olduğunuz açıklama istenilmeyecek analiz girdilerinin listesi ve tekrardan düzenlenen analiz formatları ekte sunulmuş olup aşırı düşük teklif savunmanızın 16.06.2015 tarihi mesai saati bitimine kadar Başkanlığımıza teslim edilmesi ...” ifadeleri ile cevap verildiği ve ekte açıklanması istenilmeyen analiz girdilerinin gönderildiği, 16.06.2015 tarihinde aşırı düşük teklif açıklamasına ilişkin belgelerin anılan istekli tarafından idareye teslim edildiği anlaşılmıştır.
İdare tarafından “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin %80’lik kısmını oluşturan 51 adet iş kaleminin aşırı düşük teklif açıklaması istenilecek iş kalemi olarak belirlendiği, söz konusu iş kalemleri için açıklama istenilmeyecek analiz girdileri listesinin hazırlandığı, açıklanması istenilen 51 adet iş kaleminden herhangi birinin nakliye iş kalemi olmadığı, açıklanması istenilen iş kalemlerinin analizleri ve teknik şartnamede yer alan birim fiyat tarifleri incelendiğinde de herhangi bir iş kalemine nakliye girdisinin dâhil edilmediği görülmüştür.
İbrahim Hakan Tahtalı-Bagen İnş. Tur. Sey. Gıda San ve Tic. Ltd. Şti İş Ortaklığı tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının 21 sayfadan oluştuğu, açıklanması istenilen iş kalemlerinin her biri için birim fiyatların, imalat miktarlarının, maliyet tutarlarının ve tüm iş kalemlerinin toplam tutarının gösterildiği hesap cetvelinin yer aldığı, açıklanması istenilmeyen imalatlara ait iş kalemleri için toplam ne kadar tutar belirlendiğinin belirtildiği, özel poz niteliğinde olmayan 46 adet iş kalemi için kamu kurum ve kuruluşları tarafından yayımlanmış fiyatların kar ve genel gider hariç tutarının kullanıldığı, 5 adet özel iş kalemi için idarenin aşırı düşük teklif açıklaması isteme yazısı ekinde anılan istekliye göndermiş olduğu analizlere uygun analizler düzenlendiği ve özel iş kalemlerine ait analiz girdilerinin fiyat teklifi alınarak ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Rayiçleri kullanılarak açıklandığı görülmüştür.
Anılan istekliye ait aşırı düşük teklif açıklamaları incelendiğinde;
-Y.16.050/06, Y.21.001/03, Y.23.015, Y.23.014, 600.1211/1210, Y.26.008/405A, 23.243/11, Y.21.101/01, 17.155/MK, 27.525/A1, Y.18.461/006, 27.531/MK, 922-584, Y.21.051/C03, Y.21.050/C01, 26.502/MK, Y.18.110/01C06, 890-920, 950-114, 27.581/MK, Y.19.055/003, Y.25.003/16, Y.18.110/01C09, Y.16.050/02, Y.25.003/15, 796-103, 791-417, MSB.922/A, 791-450, Y.15.006/2B, Y.19.057/007, 742-532, Y.28.645/C24, 26.701/C1, 751-118, Y.15.014/5B, Y.16.050/01, 216-909, 27.528/3, Y.26.006/407, 833-500, Y.25.004/05, Y.17.136, 791-425, 723-401, 27.501/MK poz no’lu iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatların, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Milli Savunma Bakanlığınca 2014 yılı için yayımlanmış birim fiyatların kâr ve genel gider hariç tutarları kullanılarak oluşturulduğu, buna ilişkin olarak Tebliğ’in 45.1.5’inci maddesinde yer alan açıklamalar uyarınca listenin sunulduğu anlaşılmıştır.
Söz konusu tespitler çerçevesinde, istekli tarafından yapılan açıklamanın kamu ihale mevzuatına uygun ve yeterli bir açıklama şekli olduğu anlaşılmış olup bahse konu iş kalemleri kapsamındaki nakliye ve taşıma girdilerine ilişkin ayrıca açıklama yapılmasına gerek bulunmadığı düşünülmektedir.
Ayrıca,
- “ÖZEL-İNŞAAT”, “ÖZEL İNŞAAT 13”, “ÖZEL F6”, “ÖZEL-8”, “EÖZEL-1” özel iş kalemleri için idare tarafından analiz girdileri, birimleri ve miktarları belirlenerek analiz düzenlendiği ve bu analizlerin aşırı düşük teklif sorgulama yazısı ekinde istekliye gönderildiği,
“ÖZEL-İNŞAAT” iş kalemi için analiz formatına uygun şekilde istekli tarafından analiz hazırlandığı, “Alüminyum Profil ve Levhalar” analiz girdisi için Nur-El Alüminyum firmasından fiyat teklifi alındığı, meslek mensubu tarafından düzenlenen 08.06.2015 tarihli ve (01) sayılı satış tespit tutanağının fiyat teklifine dayanak oluşturduğu, ortalama birim satış tutarının tespitinin 2014 yılı II. dönem defter kayıtları esas alınarak yapıldığı, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.1’inci maddesinde yer alan ibareyi taşıdığı ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle yetkili meslek mensubu tarafından imzalanarak mevzuata uygun şekilde oluşturulduğu, analizde yer alan diğer analiz girdileri için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanmış olan rayiçlerin kullanıldığı ve bu rayiçlerin poz numaraları belirtilmek suretiyle liste halinde sunulduğu,
 “ÖZEL İNŞAAT 13” iş kalemi için analiz formatına uygun şekilde istekli tarafından analiz hazırlandığı, “Alüminyum Döner Kapı” analiz girdisi için 2K Yapı Otomasyon ve Güvenlik Sistemleri firmasından fiyat teklifi alındığı, meslek mensubu tarafından düzenlenen 08.06.2015 tarihli ve (01) sayılı satış tespit tutanağının fiyat teklifine dayanak oluşturduğu, ortalama birim satış tutarının tespitinin 2014 yılı II. dönem defter kayıtları esas alınarak yapıldığı, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.1’inci maddesinde yer alan ibareyi taşıdığı ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle yetkili meslek mensubu tarafından imzalanarak mevzuata uygun şekilde oluşturulduğu, analizde yer alan diğer analiz girdileri için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanmış olan rayiçlerin kullanıldığı ve bu rayiçlerin poz numaraları belirtilmek suretiyle liste halinde sunulduğu,
“ÖZEL F6” iş kalemi için analiz formatına uygun şekilde istekli tarafından analiz hazırlandığı, “Dört yönlü gizli tavan fan coil TİP6 Qs=6.79 kw Qı=23.56 kw(AD)” analiz girdisi için Şimal Endüstriyel Cihazlar ve Makine Mühendislik İnş. Mimarlık Doğalgaz ve Gıda İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.den fiyat teklifi alındığı, meslek mensubu tarafından düzenlenen 08.06.2015 tarihli ve (01) sayılı satış tespit tutanağının fiyat teklifine dayanak oluşturduğu, ortalama birim satış tutarının tespitinin 2014 yılı II. dönem defter kayıtları esas alınarak yapıldığı, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.1’inci maddesinde yer alan ibareyi taşıdığı ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle yetkili meslek mensubu tarafından imzalanarak mevzuata uygun şekilde oluşturulduğu, analizde yer alan diğer analiz girdileri için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanmış olan rayiçlerin kullanıldığı ve bu rayiçlerin poz numaraları belirtilmek suretiyle liste halinde sunulduğu,
“ÖZEL-8” iş kalemi için analiz formatına uygun şekilde istekli tarafından analiz hazırlandığı, “1,5 m yükseklikte, min. 3 bükümlü”, “1,5 m yükseklikte profil direk” ve “Klips (UV dayanımlı, kırılmaz plastik, profili kavrayan tırnaklı, montaj vidası dahil)” analiz girdileri için Ermeç-Deniz Hırdavat İnş. Malz. İnş. Taahhüt Elektrik Elektronik Gıda Teks. Pet. İthalat İhracat San. Tic. Ltd. Şti.den fiyat teklifi alındığı, meslek mensubu tarafından düzenlenen 08.06.2015 tarihli ve (01) sayılı satış tespit tutanağının fiyat teklifine dayanak oluşturduğu, ortalama birim satış tutarının tespitinin 2014 yılı II. dönem defter kayıtları esas alınarak yapıldığı, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.1’inci maddesinde yer alan ibareyi taşıdığı ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle yetkili meslek mensubu tarafından imzalanarak mevzuata uygun şekilde oluşturulduğu, analizde yer alan diğer analiz girdileri için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanmış olan rayiçlerin kullanıldığı ve bu rayiçlerin poz numaraları belirtilmek suretiyle liste halinde sunulduğu,
“EÖZEL-1” iş kalemi için analiz formatına uygun şekilde istekli tarafından analiz hazırlandığı, “Tip Led 36 W Mid. Pow. Armatür” analiz girdisi için Doğanateş Elektrik Elekt. İnş. Nak. Gıda Mad. San. Tic. Ltd. Şti.den fiyat teklifi alındığı, meslek mensubu tarafından düzenlenen 08.06.2015 tarihli ve (01) sayılı satış tespit tutanağının fiyat teklifine dayanak oluşturduğu, ortalama birim satış tutarının tespitinin 2014 yılı II. dönem defter kayıtları esas alınarak yapıldığı, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.1’inci maddesinde yer alan ibareyi taşıdığı ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle yetkili meslek mensubu tarafından imzalanarak mevzuata uygun şekilde oluşturulduğu, analizde yer alan diğer analiz girdileri için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanmış olan rayiçlerin kullanıldığı ve bu rayiçlerin poz numaraları belirtilmek suretiyle liste halinde sunulduğu göz önünde bulundurulduğunda, bu şekilde yapılan açıklamanın mevzuata aykırılık teşkil etmediği anlaşılmıştır.
- Açıklanması istenilen iş kalemleri için anılan istekli ile idarenin metraj hesaplamalarının ve buna bağlı ortaya çıkan farkın gösterildiği tablo aşağıdaki gibidir.
Sıra No
Açıklama istenilen iş kalemi
İdare tarafından belirlenmiş miktarlar
İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından belirlenmiş miktarlar
Fark (yaklaşık)
1
Y.16.050/06
4.841,73
4.510,00
-6,85%
2
Y.21.001/03
20.537,10
19.216,53
-6,43%
3
Y.23.015
273,81
255,25
-6,78%
4
Y.23.014
234,24
220,50
-5,86%
5
600.1211/1210
1,00
1,00
0,00%
6
ÖZEL-İNŞAAT
710,94
665,00
-6,46%
7
Y.26.008/405A
4.741,81
4.484,75
-5,42%
8
23.243/11
4.310,68
4.020,00
-6,74%
9
ÖZEL İNŞAAT 13
2,00
2,00
0,00%
10
Y.21.101/01
1.584,38
1.501,74
-5,22%
11
17.155/MK
3.312,07
3.108,00
-6,16%
12
27.525A1
6.281,25
5.905,00
-5,99%
13
Y.18.461/006
3.092,66
2.905,00
-6,07%
14
27.531/MK
5.967,05
5.685,00
-4,73%
15
922-584
2,00
2,00
0,00%
16
Y.21.051/C03
19.200,90
18.085,00
-5,81%
17
Y.21.050/C01
17.045,05
16.120,00
-5,43%
18
26.502/MK
1.327,60
1.269,90
-4,35%
19
Y.18.110/01C06
2.379,99
2.265,20
-4,82%
20
890-920
1,00
1,00
0,00%
21
950-114
1,00
1,00
0,00%
22
27.581/MK
6.851,08
6.492,09
-5,24%
23
Y.19.055/003
1.570,31
1.488,35
-5,22%
24
Y.25.003/16
6.676,48
6.326,26
-5,25%
25
Y.18.110/01C09
1.447,45
1.371,96
-5,22%
26
Y.16.050/02
437,06
414,06
-5,26%
27
Y.25.003/15
4.771,64
4.521,70
-5,24%
28
796-103
712,00
712,00
0,00%
29
ÖZEL F6
39,00
39,00
0,00%
30
791-417
300,00
284,28
-5,24%
31
MSB.922/A
226,05
214,20
-5,24%
32
791-450
600,00
568,56
-5,24%
33
Y.15.006/2B
8.329,28
7.902,50
-5,12%
34
Y.19.057/007
1.627,40
1.541,91
-5,25%
35
742-532
467,00
467,00
0,00%
36
Y.28.645/C24
568,75
538,69
-5,29%
37
ÖZEL-8
1.097,00
1.030,00
-6,11%
38
26.701/C1
329,10
312,09
-5,17%
39
751-118
1,00
1,00
0,00%
40
Y.15.014/5B
1.643,52
1.557,36
-5,24%
41
Y.16.050/01
271,33
257,50
-5,1%
42
216-909
5,00
5,00
0,00%
43
27.528/3
6.048,41
5.731,95
-5,23%
44
Y.26.006/407
1.039,52
984,68
-5,28%
45
833-500
191,00
191,00
0,00%
46
Y.25.004/05
1.570,31
1.488,35
-5,22%
47
Y.17.136
599,45
567,53
-5,32%
48
791-425
1.586,00
1.502,77
-5,25%
49
723-401
368,00
368,00
0,00%
50
27.501/MK
1.569,47
1.487,32
-5,23%
51
EÖZEL-1
149,00
149,00
0,00%
Anahtar teslimi götürü bedel üzerinden ihale edilen işlerde mevzuat uyarınca ihale konusu işe ilişkin uygulama projelerinin idarece hazırlanarak isteklilere verilmesi, isteklilerin de bu uygulama projeleri üzerinden imalat kalemlerine ilişkin metrajları kendilerinin hesaplaması ve tekliflerini oluşturması, imalat aşamasında da işi uygulama projesindeki şekliyle bitirmesi esastır. Yine anahtar teslimi götürü bedel üzerinden ihale edilen işlerde idarenin metrajları ile isteklilerin metrajlarının bire bir örtüşmesi beklenmemekle birlikte aradaki metraj farkının makul düzeyde olması gerekmektedir. Şikâyete konu ihalenin de anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle yapıldığı hususu dikkate alındığında, imalat miktarlarının ihale dokümanı içerisinde isteklilere verilememesi dolayısıyla isteklilerce miktar tespitinin proje, pursantaj listeleri ve mahal listeleri üzerinden hesaplanması gerektiğinden ve isteklilerce belirlenen miktarların ise idarenin belirlediği miktarlarla bire bir örtüşmesi beklenemeyeceğinden söz konusu farklılıkların istikrar kazanmış Kurul kararları doğrultusunda %10’a kadar makul kabul edilebilecek bir oranda olması gerektiği, bu itibarla aşırı düşük teklif sorgulaması yapılan iş kalemlerinin hiçbirinde % 10’u aşan bir metraj farkı bulunmayan söz konusu isteklinin açıklamalarında mevzuata aykırılık bulunmadığı dolayısıyla başvuru sahibinin iddialarının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
Yapılan tespitler doğrultusunda anılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamalarının mevzuata uygun olduğu anlaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun'un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,
Oybirliği ile karar verildi. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy