(4734 S. K. m. 54, 65)
Toplantı No : 2017/003
Gündem No : 30
Karar Tarihi : 11.01.2017
Karar No : 2017/UH.III-140
BAŞVURU SAHİBİ: İpek Halı Yıkama Temizlik Güv. İnş. Gıda Taş. İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti,
Hamidiye Mahallesi 677. Sokak No: 23 Edremit/BALIKESİR
İHALEYİ YAPAN İDARE: Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü (Kıyem) Malzeme Dairesi Başkanlığı,
Kemankeş Karamustafapaşa Mah. Kemankeş Cad. No: 63 34425 Beyoğlu/İSTANBUL
BAŞVURUYA KONU İHALE: 2016/359941 İhale Kayıt Numaralı “Çanakkale Personel Taşıma Hizmeti İşi” İhalesi
KURUMCA YAPILAN İNCELEME: Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü (Kıyem) Malzeme Dairesi Başkanlığı tarafından 04.10.2016 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Çanakkale Personel Taşıma Hizmeti İşi” ihalesine ilişkin olarak İpek Halı Yıkama Temizlik Güv. İnş. Gıda Taş. İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti tarafından 26.12.2016 tarih ve 71630 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 23.12.2016 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2016/3145 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi:
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; 30.11.2016 tarihli ve 2016/UH.III-2912 sayılı Kurul kararı ile aşırı düşük teklif açıklamaları uygun görülmeyen 2 isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına ve daha sonraki ihale işlemlerinin mevzuatına uygun olarak gerçekleştirilesi yönünde düzeltici işlem belirlenmesine karar verilmesi üzerine İdare tarafından 21.12.2016 tarihinde alınan ihale komisyon kararında yaklaşık maliyetin yüksek hesaplandığı ve rekabet koşullarını değiştirdiği gerekçesiyle ihalenin iptal edildiği, ihalenin iptali konusunda idarenin takdir yetkisi bulunsa dahi bu yetkinin mutlak ve sınırsız olmadığı, mevzuat gereği yaklaşık maliyetin ihale gününe kadar güncellenebileceği, ihale tarihinden sonra teklif edilen fiyatlar esas alınarak yaklaşık maliyetin güncellenemeyeceği, yaklaşık maliyetin güncelleme koşullarının mevzuatta belirtildiği, mevzuat gereği idarenin yaklaşık maliyet hesaplamasında piyasa fiyat araştırması yaparak gerçekçi fiyatları dikkate alabileceği, bir diğer iptal gerekçesi olarak belirtilen Teknik Şartname’nin 3.2.1. ve 3.2.2. maddelerine ilişkin olarak herhangi bir şikayet başvurusunun yapılmadığı, kesinleşen ihale dokümanı doğrultusunda isteklilerin eşit şartlarda teklif sunduğu, Kurul kararı sonrasında söz konusu gerekçelerle ihalenin iptal edilemeyeceği iddialarına yer verilmiştir.
İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” hükmü,
Anılan Kanun’un “Yaklaşık maliyet” başlıklı 9’uncu maddesinde “Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. …” hükmü,
Aynı Kanun’un “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü yer almakta olup, söz konusu maddenin gerekçesinde “Tekliflerin yaklaşık maliyete kıyasla çok yüksek olması veya yaklaşık maliyete göre çok yüksek olmamakla birlikte mevcut ödeneğin verilen teklifleri karşılayamaması, Kanunun temel ilkelerine uygun olmayan durumların tespiti gibi nedenlerle, ihale yetkilisinin onayından önceki herhangi bir aşamada ihale komisyonunun kararı üzerine idareye uluslararası mevzuata paralel bir şekilde ihaleyi iptal etme yetkisi verilerek, buna ilişkin hükümler düzenlenmiştir.” hükmü,
“İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.
…
İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar. Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.
İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder. İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır...” hükmü yer almaktadır.
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 7’nci maddesinde “İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, bu Yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre ayrıntılı fiyat ve gerektiğinde miktar araştırması yapılmak suretiyle ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyeti hesaplanır ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir.” hükmü,
Anılan Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktar ve fiyatların tespiti” başlıklı 8’inci maddesinde yer alan “…(2) Yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde;
a) Kamu kurum ve kuruluşlarınca işin niteliğine göre belirlenmiş fiyatlar,
b) İhaleyi yapan idare veya diğer idarelerce gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki fiyatlar,
c) İlgili odalarca belirlenmiş fiyatlar,
ç) İhale konusu işi oluşturan iş kalemlerine veya gruplarına ilişkin olarak piyasadan yapılacak fiyat araştırması kapsamında elde edilecek fiyat tekliflerinin aritmetik ortalaması alınmak suretiyle ya da konusunda uzman bilirkişi ve ekspertizlerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar,
d) İhale konusu işe ilişkin olarak Bütçe Uygulama Talimatlarında ve/veya Sağlık Uygulama Tebliğinde yer alan fiyatlardan KDV veya farklı nitelikteki diğer giderler indirilmek suretiyle bulunan fiyatlar,
Esas alınır.
(3) İdareler yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde, (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyatların birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler.
(4) Fiyat araştırması için yapılan çalışmalarda fiyat sorulacak kişi ve kuruluşlara yazılan yazıda fiyatı tespit edilecek iş grubu veya iş kaleminin ayrıntılı özelliklerine yer verilir. Fiyat istenecek kişi ve kuruluşlara aynı koşulları taşıyan yazılarla başvurulur ve fiyatlar KDV hariç istenir. İstenen özellikleri taşımayan veya gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmadığı düşünülen fiyat bildirimleri ve proforma faturalar değerlendirmeye alınmaz ve buna ilişkin gerekçeler yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.
(5) Özelliği bulunan hizmet alımlarında; önceki yıllarda bitirilmiş benzer nitelikteki işlerde oluşan fiyatların piyasa fiyatları ile karşılaştırılması suretiyle bulunan fiyatlar veya benzer nitelikteki hizmetlerde uzmanlık ve deneyimini kanıtlamış kamu ve özel sektör kuruluşları ile gerçek kişilerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar kullanılabilir…” hükmü,
Aynı Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 9’uncu maddesinde “(1) Birim fiyat üzerinden teklif alınan ihalelerde;
a) Her bir iş kaleminin miktarını ve gerçekleştirilmesine ilişkin şartları gösteren bir cetvel hazırlanır. Bu cetvelde her bir iş kaleminin adı, birimi, birim fiyatı ve bu fiyata dahil olan maliyetler ile varsa diğer unsurlar gösterilir.
b) Birim fiyata dahil olan maliyetler, iş kalemi ile ilgili bütün unsurları içerecek şekilde düzenlenir ve bu iş kalemine dahil olmayan başka giderler öngörülmez.
…
(3) Hizmetin gerçekleştirilmesi için gerekli olan iş kalemlerine veya iş gruplarına ilişkin miktarların tespit edilen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutarların toplanması ile elde edilen genel toplam tutar, sözleşme giderleri ve genel giderler ile KDV hariç olarak belirlenir. Bulunan bu tutara işin niteliği dikkate alınarak % 20 oranını geçmemek üzere yüklenici kârı eklenir. Bu tutar, kâr hariç belirlenen genel toplam tutar üzerinden hesaplanan sözleşme giderleri ve genel giderler ile toplanarak yaklaşık maliyet hesaplanır. Buna ilişkin hesap cetveli hazırlayanlarca imzalandıktan sonra, ihale onay belgesinin ekine konularak ihale yetkilisine sunulur. Yüklenici için öngörülen kar tutarının bu cetvelde gösterilmesi zorunludur.
(4) Yaklaşık maliyetin, hesaplandığı tarihten itibaren ihalenin ilk ilan veya davet tarihine kadar güncelliğini kaybettiği durumlarda, işi oluşturan unsurlara ilişkin maliyetler idarelerce, endeks üzerinden güncellenir.
(5) Asgari ücret ve diğer işçilik maliyetlerinde ilgili mevzuatından kaynaklanan değişiklikler nedeniyle yaklaşık maliyetin ihale tarihine kadar geçen sürede değişikliğe uğradığının belirlenmesi durumunda, gerekçesi belirtilmek suretiyle ihale komisyonu tarafından, bu maliyetler dikkate alınarak yaklaşık maliyet güncellenir.” hükmü bulunmaktadır.
İdari Şartname’nin 2’nci maddesinde miktarı ve türü 2 adet araç ile personel taşıma işi olarak belirtilen başvuruya konu ihalenin Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü Malzeme Dairesi Başkanlığı tarafından 04.10.2016 tarihinde açık ihale usulüyle gerçekleştirilen “Çanakkale Personel Taşıma Hizmeti işi” olduğu, söz konusu ihaleye beş isteklinin katıldığı, İdari Şartname’nin 33’üncü maddesinde yer alan düzenleme doğrultusunda ihale komisyonu tarafından sınır değerin belirlendiği, ihalede 4 isteklinin geçerli teklif sunduğu, bu isteklilerden ikisinin teklifinin sınır değerin altında kaldığı ve isteklilerden Kanun’un 38 inci maddesine göre açıklama istendiği, anılan isteklilerden tamamının açıklamalarını zamanında sunduğu ve yapılan değerlendirme neticesinde açıklamalarının uygun bulunduğu, 25.10.2016 tarihinde alınan Komisyon kararı ile ihalenin ekonomik açıdan en avantajlı teklifi sunan Faruk Dağlı Otobüs İşletmesi üzerinde bırakıldığı, anılan komisyon kararı üzerine başvuru sahibi İpek Halı Yıkama Tem. Güv. İnş. Gıd. Taş. İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından 27.10.2016 tarihinde idareye şikâyet başvurusunda bulunduğu, idarenin 04.11.2016 tarihli işlemi ile şikâyeti uygun bulmaması üzerine, başvuru sahibinin 10.11.2016 tarihinde itirazen şikâyet başvurusunda bulunduğu, anılan başvuru üzerine 30.11.2016 tarihli ve 2016/UH.III-2912 sayılı Kurul kararının alındığı, söz konusu karar ile aşırı düşük teklif açıklama sunan 2 isteklinin açıklamalarının uygun görülmeyerek tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına ve daha sonraki ihale işlemlerinin mevzuatına uygun olarak gerçekleştirilmesi yönünde düzeltici işlem belirlenmesine karar verildiği, söz konusu Kurul kararı üzerine idare tarafından yapılan değerlendirme neticesinde 21.12.2016 tarihli komisyon kararı ile ihalenin iptal edildiği anlaşılmıştır.
Söz konusu iptal kararında idare tarafından Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 8’inci maddesinin 2’nci bendinin (ç) alt bendi ile 4’üncü bendi gereğince piyasa fiyat araştırması kapsamında üç ayrı firmadan alınan fiyat tekliflerinin aritmetik ortalaması alınarak oluşturulan yaklaşık maliyetin hesaplanmasında fiyat teklifi veren 2 firmanın teklif fiyatlarının piyasanın çok üstünde olması sebebiyle yaklaşık maliyetin yüksek hesaplandığı, bu durumun sınır değeri de yükselterek ihalenin rekabet koşullarını etkilediği, hizmetin kesintiye uğramaması için doğrudan temin edilerek sözleşme yapılan ihale konusu işin sözleşme bedeli ile karşılaştırıldığında belirlenen yaklaşık maliyetin aşırı yüksek olduğu belirtilmiştir.
Ayrıca Teknik Şartname’nin 3.2.1 ve 3.2.2’nci maddesinde belirtilen şoför sayılarının birbiriyle örtüşmediği için çelişki yaratığı gerekçeleri de öne sürülerek ihalenin iptal edildiği anlaşılmıştır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre ihale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbest olsa da idarelere kanun ile verilen bu takdir yetkisi, takdir hakkının kamu yararı ve hizmet gerekleri ile sınırlı kullanılması gerektiği, tekliflerin yaklaşık maliyete kıyasla çok yüksek olması veya yaklaşık maliyete göre çok yüksek olmamakla birlikte mevcut ödeneğin verilen teklifleri karşılayamaması, Kanunun temel ilkelerine uygun olmayan durumların tespiti ve tesis edilen iptal işleminin gerekçelerinin açıkça ortaya konulması gibi nedenlerle sınırlandırılmıştır.
Bu kapsamda yapılan inceleme neticesinde, ihale komisyonunun 4734 sayılı Kanun’un “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptal edilmesi” başlıklı 39’uncu maddesinde yer alan hükümleri dikkate alarak bahse konu ihaleyi yukarıda ayrıntılı olarak belirtilen gerekçelerle iptal ettiği ve bu iptal kararının da ihale yetkilisi tarafından onaylandığı görülmüş olup, 4734 sayılı Kanun’un 5’inci maddesindeki temel ilkelerden ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması, kaynakların verimli kullanılmasının sağlanması hususları göz önünde bulundurulmak suretiyle iptal edilen ihalenin, yeniden yapılması durumunda ihale dokümanında yer alan çelişkilerin de giderilerek ihaleye katılımın artırılacağı ve daha ekonomik teklifler alınabileceği, dolayısıyla Kanun’un 5’inci maddesinde sayılan rekabetin sağlanması ve kamu kaynaklarının verimli kullanılması ilkelerine aykırı hareket edilmesinin önlenmek istendiği sonucuna varıldığından ihalenin iptali yerinde görülmüştür.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,
Oybirliği ile karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy