(4734 S. K. m. 38, 54, 65) (Kamu İhale Genel Tebliği m. 45, 79)  
Toplantı No: 2012/023
Gündem No: 20
Karar Tarihi: 16.04.2012
Karar No: 2012/UH.I-1710 
Şikayetçi: Uslu Yemekçilik Temizlik Nakliyat İnş. Ve Otomasyon Hizmetleri San. Ve Tic. Ltd. Şti., Armada İş Merkezi Eskişehir Yolu No:6/33 A Blok Kat:20 SÖĞÜTÖZÜ / ANKARA
İhaleyi yapan idare: Sağlık Bakanlığı Müsteşarlık İzmit Kadın Doğum Ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi, Karadenizliler Mahallesi Elma Tepe Caddesi 57 KOCAELİ
Başvuru tarih ve sayısı: 30.03.2012 / 12721
Başvuruya konu ihale: 2012/8234 İhale Kayıt Numaralı "21 Aylık Malzeme Dahil Yemek Hazırlama, Dağıtım Ve Sonrası Hizmet Alımı İhalesi" İhalesi
Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme: 11.04.2012 tarih ve B.07.6.KİK.0.06.00.00-101.04-.H.(1314).(0183)./2012-21E sayılı Esas İnceleme Raporunda;
İzmit Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi Başhekimliği tarafından 21.02.2012 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “21 Aylık Malzeme Dahil Yemek Hazırlama, Dağıtım ve Sonrası Hizmet Alımı” ihalesine ilişkin olarak Uslu Yemekçilik Temizlik Nakliyat İnş. ve Otomasyon Hizmetleri San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin 14.03.2012 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 23.03.2012 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibinin 30.03.2012 tarih ve 12721 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 30.03.2012 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunduğu,
İdare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerin incelenmesinden;
4734 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Karar verilmesinin uygun olacağı hususlarına yer verilmiştir.
Karar: Esas İnceleme Raporu ve ekleri incelendi:
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; ihale komisyonu tarafından ilk oturumda yaklaşık maliyetin 2.667.604,59 TL, yüklenici kârının ise % 4 olduğunun açıklandığını, bu durumda kârsız yaklaşık maliyetin 2.565.004,41 TL olduğu, bu tutarın altında teklif fiyatı sunan isteklilerin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulması gerektiği, ancak idarenin bu yükümlülüğü yerine getirmeden ihaleyi sonuçlandırdığı, idarenin takdir yetkisinin mutlak ve sınırsız olmadığı, idare mahkemelerinin ve Kurul kararlarının da bu yönde olduğu iddia edilmektedir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:
İdarenin şikâyet üzerine aldığı kararda Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45 inci maddesindeki formüle göre sınır değer hesabı yapıldığı ifade edilmekle birlikte, Kamu İhale Genel Tebliği’nin Yapım İşleri Özel Hükümler bölümündeki bu formülasyon yapım işlerinde kullanılmak üzere oluşturulmuştur. Dolayısıyla, söz konusu sınır değer formülasyonun hizmet alımı ihalelerinde uygulanması söz konusu olmamaktadır.
İhale konusu iş “21 Aylık Malzeme Dahil Yemek Hazırlama, Dağıtım ve Sonrası Hizmet Alımı” ihalesidir. İhale konusu iş kapsamında farklı ücretlere tabi 26 personel çalıştırılacak olup, yol ve giyim giderleri yüklenici tarafından ayni olarak karşılanacaktır. Ayrıca, demirbaş malzeme, ilaçlama, elektrik, su ve doğalgaz ile sigortalama giderleri de teklif edilen fiyata dahil edilecektir.
İdare yaklaşık maliyet çalışması kapsamında, hem piyasa fiyatlarını hem de o bölgedeki hastanelerin yemek ihalelerinde ortaya çıkan fiyatları araştırmıştır.
İdare kendi yaptığı piyasa araştırması kapsamında temizlik malzemeleri, demirbaş malzemeleri, mali sorumluluk sigortası ve gıda maddeleri için özel sektörde faaliyet gösteren firmalardan aldığı teklif fiyatları, elektrik, su ve doğalgaz için geçmiş dönem faturaları, giyim için ise Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğünün 91/2268 sayılı Kararnameye ekli Yönetmeliğe göre yapılan giyecek yardım standardı listesindeki azami birim fiyatları esas almıştır. İdare, bu yöntemle ulaştığı bir öğünlük (normal/diyet yemek ve normal/diyet kahvaltı) maliyete % 4 kâr eklemiştir.
İdare o bölgedeki 5 adet hastanenin yemek ihalelerinde ortaya çıkan bir öğünlük (normal/diyet yemek ve normal/diyet kahvaltı) ihale fiyatlarını da sormuş ve bu fiyatların ortalamasını hesaplamıştır.
Buradan hareketle idare, öğün başına yaklaşık maliyeti, kendi yaptığı piyasa araştırmasına dayalı ortaya çıkan fiyatlara % 4 kâr eklemek suretiyle ulaştığı tutar ile o bölgedeki hastanelerde ortaya çıkan ortalama ihale fiyatlarının ortalamasını almak suretiyle hesaplamıştır.
Personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımı ihalelerinde de kural olarak kârsız yaklaşık maliyetin altında teklif fiyatı veren isteklilerin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulması gerekmektedir. Bu çerçevede, başvuru konusu ihalede kârsız yaklaşık maliyetin, idare tarafından yapılan piyasa araştırmasına dayalı olarak ortaya çıkan bir öğünlük kârsız yaklaşık maliyet tutarı ile hastanelerin ihalelerinde ortaya çıkan bir öğünlük fiyatın ortalaması alınmak ve bu tutarların öğün sayıları ile çarpılmak suretiyle hesaplanması gerekmektedir. Bu şekilde hesaplanan kârsız yaklaşık maliyet 2.622.600,00 TL’dir. Dolayısıyla, 2.622.600,00 TL’nin altında teklif vermiş olan isteklilerden Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.4 üncü maddesinde yer alan;“İhale komisyonu tarafından, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihaleleri ile personel çalıştırılmasına dayalı olmamakla birlikte ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılacağı hizmet alımı ihalelerinde asgari işçilik maliyeti, sözleşme giderleri ve genel giderler ile varsa malzeme ve diğer maliyet kalemleri, bunlar dışında kalan hizmet alımı ihalelerinde ise ihale dokümanında belirtilen teklif fiyata dahil giderler dikkate alınmak suretiyle tekliflerin değerlendirilmesi yapılarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklifi aşırı düşük görülen isteklilerden işin niteliğine göre ihale komisyonunca belirlenen önemli teklif bileşenleri ile ilgili açıklama istenecektir. İdarelerce aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenlerin belirtilmesi ve açıklama için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilmesi gerekmektedir.” açıklaması gereğince ihale komisyonunca önemli teklif bileşenleri belirlenerek teknik şartnamede yer alan örnek menü çerçevesinde aşırı düşük teklif açıklama talebinde bulunulması gerekmektedir.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılığı belirlenen ihale işlemlerinin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, 2.622.600,00 TL’nin altında teklif fiyatı vermiş olan isteklilerden aşırı düşük teklif açıklaması talep edilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanunun 65 inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere;
Anılan Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oyçokluğu ile karar verildi. 
KARŞI OY
Başvuru sahibi itirazen şikayet dilekçesinde özetle; “ihale komisyonu tarafından ilk oturumda yaklaşık maliyetin 2.667.604,59 TL, yüklenici kârının ise %4 olduğunun açıklandığı, bu durumda kârsız yaklaşık maliyetin 2.565.004,41 TL olduğu, bu tutarın altında teklif fiyatı sunan isteklilerin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulması gerektiği, ancak idarenin bu yükümlülüğünü yerine getirmeden ihaleyi sonuçlandırdığı” iddiasına yer vermiştir.
İncelemeye konu ihale; 21 Aylık Malzeme Dahil Yemek Hazırlama, Dağıtım ve Sonrası Hizmet Alım ihalesi olup, idarece yaklaşık maliyetin piyasa araştırmaları ve birim fiyatlar esas alınarak toplam 2.677.604,59 TL olarak belirlendiği, ihaleye 15 isteklinin teklif verdiği, idare tarafından teklifler aşırı düşük teklif olarak görülmeyerek ihalenin 2.071.100,00 TL en düşük teklif veren Ar Yemek İşgücü Temini Ltd. Şti.’nin üzerinde bırakıldığı anlaşılmıştır.
4734 sayılı Kanunun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38 inci maddesinde; “İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
İhale komisyonu, aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde Kurum tarafından belirlenen kriterleri esas alır. Kurum bu maddenin uygulanmasında; aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlemeye yetkilidir.” hükmü yer almaktadır.
Bahse konu madde hükmünden, ihale komisyonunun, yaptığı değerlendirme neticesinde geçerli olduğunu tespit ettiği tekliflerden, ihalede verilen diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olan isteklileri tespit edeceği ve tespit edilen bu teklifleri reddetmeden önce yine madde metninde belirtilen usul doğrultusunda sorgulamaya tabi tutacağı anlaşılmaktadır.
Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük teklif sorgulamasının Kamu İhale Genel Tebliğinin “teklif fiyata dahil masraflar” ve “aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesini” düzenleyen maddeleri ile idari şartnamenin “teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı maddesindeki düzenlemelerin esas alınarak yapılması gerekmektedir. Bu ihalelerde, aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda belgelere dayalı yazılı açıklama yapmayan veya ihale komisyonunca açıklamaları yetersiz bulunan isteklilerin teklifleri ile teklif edilmesi gereken asgari işçilik maliyetini karşılamayan teklifler gerekçesi belirtilmek suretiyle reddedilecektir. Ancak şikayet başvurusuna konu hizmetin personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet alım ihalesi olmaması nedeniyle aşırı düşük değer tespitine yönelik bir modül bulunmamakta olup, ihale konusu hizmetin maliyet unsurlarının, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında olduğu gibi önceden belirlenen nitelikte olmadığı görülmektedir. Bu durumda, ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olarak hizmetin ifası için her isteklinin basiretli tacir olma yükümlülüğü gereğince kendi organizasyon yapısı, kullanacağı makine ekipmanın özellikleri, malzeme teminindeki kendine özgü koşulları vb. unsurları dikkate alarak teklif fiyatını belirlemesi gerekmektedir.
İhale konusu işin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı işi olmadığı, geçerli tekliflerin tamamının yaklaşık maliyetin altında olmakla birlikte yaklaşık maliyete ve birbirlerine göre yakın olduğu ve en düşük teklifin bile diğer tekliflere göre aşırı düşük olarak değerlendirilemeyeceği anlaşıldığından, idarece aşırı düşük teklif sorgulaması yapılmaksızın ihalenin karara bağlanmasında mevzuata aykırılık bulunmamaktadır.
Ayrıca, malzeme dahil yemek alım hizmetlerinde yemek bileşenlerini oluşturan girdilerin önemli bir kısmı yerel, mevsimsel ve iklim özelliklerine göre farklılıklar göstermekte, bir çok girdi müstahsilden doğrudan temin edilebilmektedir. Özellikle sebze meyve gibi girdilerin piyasa koşulları sebebiyle muhasebeleştirilmesinde karşılaşılan güçlüklerin aşırı düşük teklif sorgulamasında ispat için aranılan belgelere yansıtılmasında isteklilerin önünde önemli bir engel teşkil edeceği düşünülmektedir. Kamu İhale Kurumu tarafından personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımları için aşırı düşük sınır değerin tespiti ve sorgulanması konusunda bir kriter belirlenmediği hususu göz önüne alındığında, şikayete konu ihalede aşırı düşük teklif sorgulaması yapılmasının objektif kriterlerinin var olmadığı düşünülmektedir.
Yukarıda açıklandığı üzere incelemeye konu ihalede “itirazen şikayet başvurusunun reddine” karar verilmesi gerektiği yönündeki düşüncemle “düzeltici işlem belirlenmesi”ne ilişkin karara katılmıyorum. 
FARKLI GEREKÇE
Başvuru konusu ihalede idare, öğün başına yaklaşık maliyeti, kendi yaptığı piyasa araştırmasına dayalı ortaya çıkan fiyatlara % 4 kâr eklemek suretiyle ulaştığı tutar ile o bölgedeki hastanelerde ortaya çıkan ortalama ihale fiyatlarının ortalamasını almak suretiyle hesaplamıştır.
Başvuru konusu ihalede kârsız yaklaşık maliyetin Kurulun yukarıda açıklanan yaklaşımı gereğince, idarenin kendi yaptığı piyasa araştırmasına dayalı bir öğünlük yaklaşık maliyetten % 4 düşülmek sonucu ortaya çıkan birim fiyat ile hastane ihalelerinde ortaya çıkan bir öğünlük tutardan % 20 düşülmek suretiyle ortaya çıkan birim fiyatın ortalaması alınmak suretiyle hesaplanması gerekmektedir. Bu şekilde hesaplanan karsız yaklaşık maliyet ise 2.411.000,00 TL olmaktadır. Dolayısıyla, bu değerin altında teklif vermiş olan isteklilerin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulması gerektiği şeklindeki görüşüm ile, Kurulun düzeltici işlem kararına katılıyorum. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy