(4734 S. K. m. 54, 65) (İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik m. 8) 
Toplantı No: 2013/025
Gündem No: 13
Karar Tarihi: 25.03.2013
Karar No: 2013/UH.I-1475 
Şikayetçi: Kaptan İnşaat Tekstil Nakliyat Hayvancılık Petrol Otomotiv İth. İhr. San.Ve Tic. Ltd. Şti, ATATÜRK MAH. 11 NİSAN FUAR CAD. NO: 32/A ŞANLIURFA
İhaleyi Yapan Daire: Şanlıurfa Belediye Başkanlığı (Destek Hizmetler Müdürlüğü), Atatürk Mah. Atatürk Bul. Cad. 66 63100 ŞANLIURFA
Başvuru Tarih ve Sayısı: 22.02.2013 / 6740
Başvuruya Konu İhale: 2013/110 İhale Kayıt Numaralı "Araç Kiralama Hizmet Alımı" İhalesi
Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme: Şanlıurfa Belediye Başkanlığı Destek Hizmetler Müdürlüğü tarafından 05.02.2013 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “Araç Kiralama Hizmet Alımı” ihalesine ilişkin olarak Kaptan İnşaat Tekstil Nakliyat Hayvancılık Petrol Otomotiv İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 07.02.2013 tarihinde yaptığı şikayet başvurusunun, idarenin 13.02.2013 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 22.02.2013 tarih ve 6740 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 21.02.2013 tarihli dilekçe ile itirazen şikayet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2013/841 sayılı şikayet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
Karar: Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikayet dilekçesinde özetle,
1) İdare tarafından hesaplanan yaklaşık maliyetin mevzuata uygun olmadığı, iptal edilen ihalede ortaya çıkan tekliflerin ortalamasının alınarak hesaplama yoluna gidildiği, teklif fiyata dahil giderler göz önünde bulundurulduğunda söz konusu yaklaşık maliyetin düşük kaldığı, ihalenin iptal edilmesi gerektiği,
2) İsteklilerden Derviş Doğan üzerine ihalenin bırakıldığı, anılan isteklinin ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olarak belirlenmesinin mevzuata uygun olmadığı,
iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
1. Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:
07.02.2013 tarihinde onaylanan ihale komisyonu kararının incelenmesi neticesinde, şikayete konu ihaleye 13 isteklinin teklif sunduğu, yapılan yeterlik değerlendirmesi sonucunda 11 isteklinin teklifinin yeterlik kriterlerini sağladığının belirlendiği, en düşük geçerli teklifi sunan Derviş Doğan’ın ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olarak belirlendiği anlaşılmıştır.
 İdari Şartnamenin 2’nci maddesinde ihale konusu işin adı “Araç kiralama hizmet alımı” şeklinde belirtilmiş olup, Teknik Şartname içerisinde “1-Kiralanacak araçlarla Belediyemizin ulaşım ve taşıma hizmetleri yapılacaktır. Kiralanacak araçlar toplam 135 adet olup, isteklinin ihale konusu işi yerine getirmek için idarece öngörülen sayıda ve uygun nitelikte, sürücü personel ile ulaşım ve taşıma hizmeti yapılacaktır.
…
11-Kiralanan araçların her türlü akaryakıt, bakım, onarım, trafik sigortası, tüm araçların kiralık araç puantaj defter ücreti, şoför ücreti ve vergi, SGK giderleri, trafik cezaları vb. tüm giderleri yükleniciye aittir. İhale konusu işin yürütülmesi ve bu işle ilgili olarak çalıştırılacak elemanlar için ceza ve hukuk yasaları ile iş kanunu, trafik kanunu, vergi kanunları, sosyal güvenlik mevzuatı, ilgili sair yasalar ile Karayolları trafik tüzüğü, Belediye nizamnameleri ve sair tüzük nizamname hükümlerinin uygulanmasından doğacak her türlü hukuki sorumluluk doğrudan doğruya yükleniciye aittir. ”düzenlemelerine de yer verilmiştir.
 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 9’uncu maddesinde “Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilanlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile resmî ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz.” hükmü yer almaktadır.
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 8’inci maddesinde “(1) İdareler, yaklaşık maliyetin hesaplanabilmesi için öncelikle ihale konusu hizmeti oluşturan iş kalemlerini veya gruplarını ve bunlara ilişkin miktarları tespit ederler. Bu amaçla, idare tarafından gerek duyulduğunda, aşağıda belirtilen esas ve usuller çerçevesinde miktar araştırması da yapılabilir.
(2) Yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde;
a) Kamu kurum ve kuruluşlarınca işin niteliğine göre belirlenmiş fiyatlar,
b) İhaleyi yapan idare veya diğer idarelerce gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki fiyatlar,
c) İlgili odalarca belirlenmiş fiyatlar,
ç) İhale konusu işi oluşturan iş kalemlerine veya gruplarına ilişkin olarak piyasadan yapılacak fiyat araştırması kapsamında elde edilecek fiyat tekliflerinin aritmetik ortalaması alınmak suretiyle ya da konusunda uzman bilirkişi ve ekspertizlerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar,
d) İhale konusu işe ilişkin olarak Bütçe Uygulama Talimatlarında ve/veya Sağlık Uygulama Tebliğinde yer alan fiyatlardan KDV veya farklı nitelikteki diğer giderler indirilmek suretiyle bulunan fiyatlar,
Esas alınır.
(3) İdareler yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde, (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyatların birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler.
(4) Fiyat araştırması için yapılan çalışmalarda fiyat sorulacak kişi ve kuruluşlara yazılan yazıda fiyatı tespit edilecek iş grubu veya iş kaleminin ayrıntılı özelliklerine yer verilir. Fiyat istenecek kişi ve kuruluşlara aynı koşulları taşıyan yazılarla başvurulur ve fiyatlar KDV hariç istenir. İstenen özellikleri taşımayan veya gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmadığı düşünülen fiyat bildirimleri ve proforma faturalar değerlendirmeye alınmaz ve buna ilişkin gerekçeler yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.
(5) Özelliği bulunan hizmet alımlarında; önceki yıllarda bitirilmiş benzer nitelikteki işlerde oluşan fiyatların piyasa fiyatları ile karşılaştırılması suretiyle bulunan fiyatlar veya benzer nitelikteki hizmetlerde uzmanlık ve deneyimini kanıtlamış kamu ve özel sektör kuruluşları ile gerçek kişilerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar kullanılabilir. Yapılan her türlü araştırmaya rağmen fiyatın tespit edilemediği veya tespit edilen fiyatların rayiçleri yansıtmadığının anlaşıldığı durumlarda; idarece re’sen fiyat belirlenir ve gerekçesi yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.” hükmü yer almaktadır.
İhale işlem dosyasının incelenmesi neticesinde, ihale onay belgesi ekine yaklaşık maliyet hesap cetvelinin konulduğu, söz konusu cetvelin ekine 4 adet birim fiyat teklif mektubu ve cetvelinin eklendiği, söz konusu teklif mektuplarının idarenin 09.10.2012 tarihinde açık ihale usulü ile çıktığı 2012/120937 İKN’li Araç Kiralama Hizmet Alımına ait olduğu, söz konusu ihalenin 20.12.2012 tarihinde idare tarafından iptal edildiği anlaşılmıştır. Yaklaşık maliyette yer alan birim fiyatlar ve ekinde yer alan birim fiyat teklif cetvellerinde yer alan birim fiyatlar incelendiğinde, söz konusu ihaleye teklif sunan 4 isteklinin birim fiyat tekliflerin ortalamasının alınarak yaklaşık maliyete esas birim fiyatların oluşturulduğu anlaşılmıştır.
Söz konusu hesaplama idarenin şikayet başvurusuna yönelik aldığı 13.02.2013 tarihli kararda da kabul edilmiş olup anılan hesaplama yönteminde mevzuata aykırı bir durumun bulunmadığı ifade edilmiştir.
Anılan Yönetmeliğin 8’inci maddesinde hizmet alımı ihalelerinde, yaklaşık maliyete esas fiyatların belirlenmesinde, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayınlanan birim fiyatların, ihaleyi yapan idare veya diğer idarelerce gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki fiyatların, ilgili odalarca belirlenmiş fiyatların, ihale konusu işi oluşturan iş kalemlerine veya gruplarına ilişkin olarak piyasadan yapılacak fiyat araştırması kapsamında elde edilecek fiyat tekliflerinin aritmetik ortalaması alınmak suretiyle ya da konusunda uzman bilirkişi ve ekspertizlerden soruşturularak oluşturulan fiyatların, ihale konusu işe ilişkin olarak Bütçe Uygulama Talimatlarında ve/veya Sağlık Uygulama Tebliğinde yer alan fiyatlardan KDV veya farklı nitelikteki diğer giderler indirilmek suretiyle bulunan fiyatların teker teker veya tümünün değerlendirilmek suretiyle yaklaşık maliyetin hesaplanabileceği belirtilmiştir.
İdarenin yaklaşık maliyeti hesaplama yöntemi incelendiğinde, Yönetmeliğin 8’inci maddesinde belirtilen piyasadan yapılacak fiyat araştırması yöntemiyle benzer nitelikte olduğu, hatta 2012 yılının onuncu ayında gerçekleştirilmiş bir ihalede verilen teklif fiyatlarının piyasadan alınan fiyat teklifleriyle aynı nitelikte değerlendirilmesi gerektiği, ihale dokümanına dayalı olarak ve rekabet ortamı içerisinde verildiğinden daha tutarlı olduğunun dahi kabul edilebileceği sonucuna ulaşılmış olup yaklaşık maliyetin hesaplama yönteminde mevzuata aykırılık tespit edilmemiştir.
2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:
İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin 8’inci maddesinin onuncu fıkrasında “İdarenin şikayet üzerine aldığı kararda belirtilen hususlar hariç, şikayet başvurusunda belirtilmeyen hususlar itirazen şikayet başvurusuna konu edilemez.” hükmü yer almaktadır.
Başvuru sahibinin 07.02.2013 tarihli şikayet başvurusu incelendiğinde, Derviş Doğan üzerinde ihalenin bırakılmasının mevzuata uygun olmadığına ilişkin iddialara yer verilmediği tespit edilmiş olup yukarıda anılan Yönetmelik hükmü gereğince söz konusu hususun itirazen şikayete konu edilemeyeceği sonucuna ulaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanunun 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onuncu fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikayet başvurusunun reddine,
Oyçokluğu ile karar verildi. 
KARŞI OY
Başvuru sahibinin “İdare tarafından hesaplanan yaklaşık maliyetin mevzuata uygun olmadığı, iptal edilen ihalede ortaya çıkan tekliflerin ortalamasının alınarak hesaplama yoluna gidildiği, teklif fiyata dahil giderler göz önünde bulundurulduğunda söz konusu yaklaşık maliyetin düşük kaldığı, ihalenin iptal edilmesi gerektiği”ne yönelik birinci iddiası hakkında Kurul çoğunluğunca, idarenin yaklaşık maliyeti hesaplama yönteminin Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 8’inci maddesinde belirtilen piyasadan yapılacak fiyat araştırması yöntemiyle benzer nitelikte olduğu, hatta 2012 yılının onuncu ayında gerçekleştirilmiş bir ihalede verilen teklif fiyatlarının piyasadan alınan fiyat teklifleriyle aynı nitelikte değerlendirilmesi gerektiği, hatta ihale dokümanına dayalı olarak ve rekabet ortamı içerisinde verildiğinden daha tutarlı olduğunun dahi kabul edilebileceği ve yaklaşık maliyetin hesaplama yönteminde mevzuata aykırılık tespit edilmediği gerekçesiyle “itirazen şikayet başvurusunun reddine” karar verilmiştir.
Şikayete konu ihaleye ilişkin yapılan incelemede;
07.02.2013 tarihinde onaylanan ihale komisyonu kararından, şikayete konu ihaleye 13 isteklinin teklif sunduğu, yapılan yeterlik değerlendirmesi sonucunda 11 isteklinin teklifinin yeterlik kriterlerini sağladığının belirlendiği, en düşük geçerli teklifi sunan Derviş Doğan’ın ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olarak belirlendiği anlaşılmıştır.
İdari şartnamenin 2’nci maddesinde ihale konusu işin adı “Araç kiralama hizmet alımı” şeklinde belirtilmiş olup, teknik şartnamede “1-Kiralanacak araçlarla Belediyemizin ulaşım ve taşıma hizmetleri yapılacaktır. Kiralanacak araçlar toplam 135 adet olup, isteklinin ihale konusu işi yerine getirmek için idarece öngörülen sayıda ve uygun nitelikte, sürücü personel ile ulaşım ve taşıma hizmeti yapılacaktır.
…
11- Kiralanan araçların her türlü akaryakıt, bakım, onarım, trafik sigortası, tüm araçların kiralık araç puantaj defter ücreti, şoför ücreti ve vergi, SGK giderleri, trafik cezaları vb. tüm giderleri yükleniciye aittir. İhale konusu işin yürütülmesi ve bu işle ilgili olarak çalıştırılacak elemanlar için ceza ve hukuk yasaları ile iş kanunu, trafik kanunu, vergi kanunları, sosyal güvenlik mevzuatı, ilgili sair yasalar ile Karayolları trafik tüzüğü, Belediye nizamnameleri ve sair tüzük nizamname hükümlerinin uygulanmasından doğacak her türlü hukuki sorumluluk doğrudan doğruya yükleniciye aittir. ”düzenlemelerine de yer verilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 9’uncu maddesinde “Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilanlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile resmî ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz.” hükmü yer almaktadır.
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 8’inci maddesinde “(1) İdareler, yaklaşık maliyetin hesaplanabilmesi için öncelikle ihale konusu hizmeti oluşturan iş kalemlerini veya gruplarını ve bunlara ilişkin miktarları tespit ederler. Bu amaçla, idare tarafından gerek duyulduğunda, aşağıda belirtilen esas ve usuller çerçevesinde miktar araştırması da yapılabilir.
(2) Yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde;
a) Kamu kurum ve kuruluşlarınca işin niteliğine göre belirlenmiş fiyatlar,
b) İhaleyi yapan idare veya diğer idarelerce gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki fiyatlar,
c) İlgili odalarca belirlenmiş fiyatlar,
ç) İhale konusu işi oluşturan iş kalemlerine veya gruplarına ilişkin olarak piyasadan yapılacak fiyat araştırması kapsamında elde edilecek fiyat tekliflerinin aritmetik ortalaması alınmak suretiyle ya da konusunda uzman bilirkişi ve ekspertizlerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar,
d) İhale konusu işe ilişkin olarak Bütçe Uygulama Talimatlarında ve/veya Sağlık Uygulama Tebliğinde yer alan fiyatlardan KDV veya farklı nitelikteki diğer giderler indirilmek suretiyle bulunan fiyatlar,
Esas alınır.
(3) İdareler yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde, (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyatların birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler.
(4) Fiyat araştırması için yapılan çalışmalarda fiyat sorulacak kişi ve kuruluşlara yazılan yazıda fiyatı tespit edilecek iş grubu veya iş kaleminin ayrıntılı özelliklerine yer verilir. Fiyat istenecek kişi ve kuruluşlara aynı koşulları taşıyan yazılarla başvurulur ve fiyatlar KDV hariç istenir. İstenen özellikleri taşımayan veya gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmadığı düşünülen fiyat bildirimleri ve proforma faturalar değerlendirmeye alınmaz ve buna ilişkin gerekçeler yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.
(5) Özelliği bulunan hizmet alımlarında; önceki yıllarda bitirilmiş benzer nitelikteki işlerde oluşan fiyatların piyasa fiyatları ile karşılaştırılması suretiyle bulunan fiyatlar veya benzer nitelikteki hizmetlerde uzmanlık ve deneyimini kanıtlamış kamu ve özel sektör kuruluşları ile gerçek kişilerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar kullanılabilir. Yapılan her türlü araştırmaya rağmen fiyatın tespit edilemediği veya tespit edilen fiyatların rayiçleri yansıtmadığının anlaşıldığı durumlarda; idarece re’sen fiyat belirlenir ve gerekçesi yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.” hükmü yer almaktadır.
İhale işlem dosyasının incelenmesi neticesinde, ihale onay belgesi ekine yaklaşık maliyet hesap cetvelinin konulduğu, söz konusu cetvelin ekine 4 adet birim fiyat teklif mektubu ve cetvelinin eklendiği, söz konusu teklif mektuplarının idarenin 09.10.2012 tarihinde açık ihale usulü ile çıktığı 2012/120937 İKN’li Araç Kiralama Hizmet Alımına ait olduğu, söz konusu ihalenin 20.12.2012 tarihinde idare tarafından iptal edildiği anlaşılmıştır. Yaklaşık maliyette yer alan birim fiyatlar ve ekinde yer alan birim fiyat teklif cetvellerinde yer alan birim fiyatlar incelendiğinde, söz konusu ihaleye teklif sunan 4 isteklinin sunduğu birim fiyat tekliflerin ortalamasının alınarak yaklaşık maliyete esas birim fiyatların oluşturulduğu anlaşılmıştır.
Söz konusu hesaplama idarenin şikayet başvurusuna yönelik aldığı 13.02.2013 tarihli kararda da kabul edilmiş olup anılan hesaplama yönteminde mevzuata aykırı bir durumun bulunmadığı ifade edilmiştir.
Yönetmeliğin 8’inci maddesinde hizmet alımı ihalelerinde, yaklaşık maliyete esas fiyatların belirlenmesinde, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayınlanan birim fiyatların, ihaleyi yapan idare veya diğer idarelerce gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki fiyatların, İlgili odalarca belirlenmiş fiyatların, ihale konusu işi oluşturan iş kalemlerine veya gruplarına ilişkin olarak piyasadan yapılacak fiyat araştırması kapsamında elde edilecek fiyat tekliflerinin aritmetik ortalaması alınmak suretiyle ya da konusunda uzman bilirkişi ve ekspertizlerden soruşturularak oluşturulan fiyatların, İhale konusu işe ilişkin olarak Bütçe Uygulama Talimatlarında ve/veya Sağlık Uygulama Tebliğinde yer alan fiyatlardan KDV veya farklı nitelikteki diğer giderler indirilmek suretiyle bulunan fiyatların teker teker veya tümünün değerlendirilmek suretiyle yaklaşık maliyetin hesaplanabileceği belirtilmiş olmakla birlikte iptal edilen ihalede ortaya çıkan fiyatların kullanılması konusunda herhangi bir hükme yer verilmediği anlaşılmıştır.
Söz konusu maddede belirtilen idarece gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki fiyatlar ifadesinin, idarenin daha önceden aynı konulu bir işin sözleşmesini imzalaması, anılan sözleşmenin hükümlerine göre tamamlanması sonucunda ancak sözleşmeye konu fiyatların kullanılabileceği sonucuna ulaşılmaktadır.
Anılan yöntemin mantığı, daha önce söz konusu fiyatlarla bu işin yapılabileceğinin tamamlanmış bir iş ile ispat edilmesi, benzer konulu işlerde de gerçekleştirilmiş işe ait birim fiyatların gerekmesi halinde güncellenerek kullanılabilmesidir.
İdarenin şikayete konu ihalede yaklaşık maliyeti hesaplama yöntemi, sadece aynı işe ilişkin daha önce yapılan ihaleye sunulan tekliflerin ortalamasının alınması olup bu tekliflerin daha önceki ihalede geçerli teklif olarak kabul edilip edilmediğini bilmeksizin anılan fiyatlarla işin yapılabilirliğine ilişkin bir sonuca ulaşmak mümkün bulunmamaktadır.
İdarenin mevzuata uygun olmayan şekilde hesapladığı yaklaşık maliyet ile teklif fiyata dahil edilmesi gereken giderlerin hesaba katılıp katılmadığı konusunda sağlıklı bir değerlendirme yapılamayacağı hususu ile ihaleye sunulan tekliflerden 9 tanesinin de yaklaşık maliyetin üzerinde olduğu durumu birlikte değerlendirildiğinde mevzuata uygun hesaplanmayan yaklaşık maliyet nedeniyle ihalenin iptal edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, başvuru sahibinin birinci iddiasına ilişkin olarak yukarıda aktarılan gerekçeler üzerinden “ihalenin iptaline” karar verilmesi gerektiği yönündeki düşüncemle, bu iddiaya ilişkin Kurul çoğunluğunca verilen “itirazen şikayet başvurusunun reddine” niteliğindeki karara katılmıyorum.  (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy